راهبرد

پدیده ای که از آن با عنوان اسلام سیاسی یاد می شود، از مهم ترین پدیده های مؤثر بر سیاست،  امنیت و فرهنگ در دنیای معاصر است. هر سرنوشتی که اسلام سیاسی با آن روبه رو شود، بر عرصه سیاست، حکومت، فرهنگ و امنیت کشورهای اسلامی و همچنین بین الملل تأثیر خواهد گذاشت. این تأثیر بر ایران، به عنوان مشهودترین نمونه اسلام سیاسی شیعی مستقر در قدرت، تعیین کننده تر است. رویدادها، روندها و پیشران های متعددی بر تحولات اسلام سیاسی اثرگذار است. استفاده از روش های آینده پژوهی به شناخت روندها و پیشران های اسلام سیاسی کمک می کند. هدف اصلی پژوهش نیز ترسیم دورنمایی از آینده های احتمالی اسلام سیاسی شیعی-ولایی در ایران است. در این پژوهش، با روش های تحلیل روند، دلفی دومرحله ای و پانل خبرگان، تلاش شد تا مهم ترین روندهای حاکم بر اسلام سیاسی شیعی-ولایی در ایران، شناسایی و نیروهای پیشران کلیدی تعیین شود. نتایج تحقیق نشان داد که پنج پیشران «توسعه نفوذ ایران در منطقه غرب آسیا»، «رشد و توسعه اسلام سیاسی در جهان اسلام»، «کارآمدی نظام»، «مسئله فلسطین و اسرائیل»، و «قدرت جبهه مقاومت در منطقه و پیروزی متحدان ایران» از بالاترین اجماع و اهمیت در بین صاحب نظران برخوردارند و آینده اسلام سیاسی شیعی در ایران را رقم می زنند. با تحلیل رویدادها، روندها و پیشران ها به نظر می رسد در آینده، بُعد جمهوریت در ایران، به تدریج پررنگ تر و حضور منطقه ای نیز تقویت خواهد شد.

مقاله پیش رو با عنوان «بایستگی مقاومت فعال در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، درواقع تلاشی درجهت تبیین و اثبات ضرورت تداوم اصل مقاومت در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است. «مقاومت» بخش لاینفک هویت و اصول انقلاب اسلامی است. این مفهوم هم در پدیدآمدن انقلاب اسلامی سبب ساز و جهت بخش بوده و هم در استمرار و ارتقای آن نقش اساسی را بازی کرده است. هدف پژوهش این است که با جستجو و تمرکز و مختصات سنجی جایگاه مقاومت در پندار ارزشی و اصولی تفکر انقلاب اسلامی، فهمی از منزلت و درجه پایبندی گفتمانی دولت ها به آن کسب کند و در انتها، با بررسی علت ضرورت بخش به اهمیت مقاومت با مطالعه تهدیدات سنتی و مدرن، به بایستگی مقاومت فعال، به عنوان یک راهبرد نائل شود. در بخش اول مقاله به اصول و پیشینه وجوب دیدگاه مقاومت محور در سیاست خارجی ج.ا.ا و گفتمان های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از بدو انقلاب تا کنون پرداخته شده و در بخش دوم، تهدیدات مرتبط با سیاست خارجی ج.ا.ا مورد بررسی قرار گرفته است. مطالعه موردی هم در باب نهاد FATF به عنوان یک رژیم بین المللی اما با تبعات داخلی، صورت گرفته است. لازم به ذکر است که برای جمع آوری داده ها و تجزیه تحلیل در این پژوهش از روش کتابخانه ای و اسناد مکتوب استفاده شده است.

خروج از برجام، با این ادعا که این توافق نتوانسته مهاری بر اقدامات و سیاست های منطقه ای ایران باشد، نقطه عطفی در استراتژی منطقه ای ایالات متحده آمریکا در خاورمیانه بود؛ موضوعی که عموما ذیل مفهوم «استراتژی مهار» در دولت های قبلی ایالات متحده به اشکال مختلف پیگیری شده بود، در دوره ترامپ باعنوان «محاصره استراتژیک» ذیل «کمپین فشار حداکثری» تعقیب شد. دراین راستا ایالات متحده آمریکا به عنوان بازیگر امنیتی ساز، تلاش کرد ادراک امنیتی و تهدیدآمیز خود از اقدامات منطقه ای ایران را در چارچوب یک «استراتژی دوسطحی» به مخاطبان امنیتی سازی (خاورمیانه و اروپا) تسری دهد. در سطح اول؛ با اتخاذ «رویکرد سلبی» و با هدف معرفی و بازنمایی جمهوری اسلامی ایران به مثابه تهدید علیه ثبات و امنیت منطقه، مشروعیت زدایی و بی اعتبارکردن جایگاه و اقدامات منطقه ای ایران در دستور کار قرارگرفت. در سطح دوم؛ ایالات متحده با اتخاذ «رویکرد ایجابی» سعی کرد زمینه و بستر لازم برای همراهی و مشارکت متحدان خود در ایجاد و کاربست سازوکارهای مقابله ای (در طیفی از تحریم، تهدید، اعمال زور تا مذاکره) با این تهدید برساخته را فراهم آورد. یافته های پژوهش نشان می دهد که اگرچه ایالات متحده آمریکا در سطح اول استراتژی امنیتی سازی (اقناع) نسبتاً موفق بوده است، اما در سطح دوم که لازمه اقدامات ایجابی (راه حل) از جانب مخاطبان تهدیدسازی است، نتوانسته است همراهی لازم را به دست آورد. روش مورداستفاده این مقاله، توصیفی- تحلیلی بوده و از ابزار کتابخانه ای، اسنادی، منابع الکترونیکی و پایگاه های اینترنتی و اظهارات مقامات مربوطه برای گردآوری داده ها استفاده شده است.

راهبرد عدم تعهد به عنوان جهت گیری اصلی سیاست خارجی ایران پذیرفته شده است و این درحالی است که عملکرد سیاست خارجی ایران لزوماً منطبق با راهبرد عدم تعهد نیست. راهبرد ایران در سیاست خارجی را می توان مقاومت فعال نامید. مقاومت فعال، خوانش جدیدی از جهت گیری عدم تعهد است که بر مبنای نفی سلطه گری و سلطه پذیری است. اهمیت این بحث در ارائه تبیین علمی از راهبرد مقاومت فعال است زیرا این راهبرد، تبیین دقیق تری از عملکرد سیاست خارجی ایران ارائه می کند و تصمیمات را به واقع نزدیک تر می سازد. سوال اصلی این پژوهش این است که راهبرد اصلی سیاست خارجی ایران چیست؟ فرضیه تحقیق این است که راهبرد اصلی سیاست خارجی ایران، راهبرد مقاومت فعال است، نه جهت گیری عدم تعهد. روش پژوهش در این مقاله روش توصیفی- تحلیلی با استفاده از داده های اسنادی - کتابخانه ای و مصاحبه نخبگانی غیرساختمند است. دستاورد پژوهش رسیدن به این ایده است که جهت گیری اصلی سیاست خارجی ایران، مقاومت فعال است. مقاومت فعال به دلیل همخوانی با مبانی اندیشه ای انقلاب اسلامی و همخوانی با محیط منطقه غرب آسیا اصلی ترین عامل در جهت دهی به سیاست خارجی ایران است.

در جمهوری اسلامی ایران موضوع زنان باتوجه به ساماندهی خانواده و فلسفه فقه شیعه مبتنی بر اولویت حضور زنان در عرصه خصوصی دارای اهمیت است. پرسش این مقاله در مورد ترسیم چرخه سیاست گذاری امور زنان و نهادهای متولی طراح و مجری در امر زنان است. در پژوهش حاضر از چارچوب تئوریک تحلیل سیستمی با تفکیک اجزا شامل ورودی ها، طراحی ها، جزئیات و ارزیابی و بازخورد استفاده شده است. جهت جمع آوری اطلاعات از روش نهادگرایی و خروجی گزارش نهادهای رسمی متولی در مسائل زنان بهره گرفته شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که علاوه بر نهادها و مطالبات سنتی، نهادها و مطالبات مدرن در جامعه ایران وجود دارند که گاهی بازی با حاصل جمع صفر برای اولویت دهی سیستم سیاسی را شکل می دهند. در نتیجه، سیاست گذاری امور زنان در بخش طراحی با دوگانگی غیرقابل جمع و تخاصم آمیزی روبه رو می شود. در بخش اجرا، امور زنان با بودجه ای ناکافی مواجه شده و در برون داد، حوزه های اجتماع و فرهنگ به ویژه در آموزش و بهداشت عملکرد قابل قبولی داشته اند. همچنین در عرصه ی اقتصاد، رشد اندکی وجود داشته و در سیاست، ضعیف ترین نتایج حاصل شده است.

استفاده از ابزارهای بازاریابی مدرن، همچون بازاریابی عصبی در تحقیقات اخیر گسترش یافته است و باتوجه به سرمایه گذاری های متعدد در استفاده از این ابزارها در انتخابات سیاسی کشورهای توسعه یافته، این ابزار می تواند نقش مهمی را در شناخت و بررسی ترجیحات رای دهندگان ایفا کند. همچنین، بررسی نحوه تفکر افراد می تواند به درک و پیش بینی بهتر ترجیحات، تصمیمات و رفتار رای دهندگان منجر شود. پژوهش حاضر با استفاده از ابزار ردیابی چشم، به دنبال بررسی تاثیر نحوه تفکر بر میزان توجه دیداری رای دهندگان به عناصر مختلف تبلیغات سیاسی منتشرشده در شبکه های اجتماعی، بوده است. براساس نتایج تحقیقات گذشته، نحوه تفکر، بر میزان توجه دیداری تاثیرگذار بوده است. نتایج پژوهش حاضر با آماره F مدل تقریبا بیش از 3.5 و در سطح معناداری 1% و 5% ، نشان داد که نحوه تفکر شهودی منجر به توجه دیداری بیشتر به عکس ها در مقایسه با متن ها و عکس های کاندیداها در مقایسه با عکس های مفهومی شده است. درمقابل، نحوه تفکر منطقی منجر به توجه دیداری بیشتر به متن ها در مقایسه با عکس ها و عکس های مفهومی در مقایسه با عکس های کاندیداها شد.