درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۳٬۵۰۱ تا ۳٬۵۲۰ مورد از کل ۷۶٬۰۳۳ مورد.
۳۵۰۱.

تحلیل انتقادی گفتمان مناجات شعبانیه امام علی (ع) بر اساس الگوی نورمن فرکلاف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۸ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۱۰۸) 196 - 221

کلیدواژه‌ها: گفتمان انتقادی مناجات شعبانیه نورمن فرکلاف

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳ تعداد دانلود : ۳۸
گفتمان انتقادی نوعی روندتکوینی تحلیل گفتمان است که درآن با عبوراسطح توصیف گفتمان به چرایی تولیدمتن توجه می شود. درهمین راستادرپژوهش حاضربارویکردتوصیفی-تحلیلی براساس الگوی تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف تلاش می شود به گفتمان کاوی انتقادی مناجات شعبانیه امام علی (ع) درسه سطح توصیف تفسیروتبیین پرداخته شودو ضمن بررسی جنبه های ادبی مناجات گفتمان های غالب وپوشیده متن راکه کمتر به آن ها توجه شده، موردتحلیل قرار دهد در سطح توصیف درجملات باوجوه خبری،با قطع ویقین به بیان موقعیت گفتمانی پرداخته که بیانگر میزان تعهدنویسنده به گزاره هاست واین متن به عنوان ابزاری قاطع برای ارسال پیام است.دربعضی عبارات قصدنویسنده برای انگیزش مخاطب نیست بلکه نوعی انتظار،حسرت واندوه ر نشان می دهد.این پژوهش سعی داردبه این دو پرسش پاسخ دهدکه مهمترین موضوعات مطرح شده درمناجات شعبانیه براساس نظریه نورمن فرکلاف کدامندو امام (ع)چگونه توانسته است بااستفاده ازکلمات این موضوعات رامنتقل کند؟نتایج این تحقیق گویای این است که ایدئولوژی غالب درگفتمان درموضوع امربه معروف و نهی ازمنکر،سازندگی وتربیت فردوجامعه،خداشناسی و تنویرافکارعمومی وهدایت به سوی خداوندو توسل به درگاه الهی خلاصه شده است.بر این اساس واژگان برای انتقال معنایی متناسب بااین ایدئولوژی هاانتخاب شده است ونویسنده ازگفتمان وجوه افعال به طوریکسان استفاده نمی کند بلکه وجوه سه گانه اخباری، پرسشی و امری را برحسب ضرورت و قصد و نیت خود بکارگرفته است.
۳۵۰۲.

فاعلية المسرحية في تنمية المتغير النحوي لمهارة المحادثة لدى الطلاب الإيرانيين في مرحلة البكالوريوس دراسة تطبيقية إحصائية لمسرحية صاحبة الجلالة لتوفيق الحكيم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در زبان و ادبیات عربی پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲۹ 175 - 192

کلیدواژه‌ها: کان وأخواتها الدلاله الجمله الاسمیه الجمله الفعلیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹ تعداد دانلود : ۴۰
تسعى النظم التعلیمیه إلى توظیف الأدوات الحدیثه فی المواقف التعلیمیه بطرق متعدده لجعل الدروس أکثر فاعلیه وکفاءه، وأضحت مسایره هذه التطورات الهائله والسریعه ضروره لا یمکن التغافل عنها. ومن بین إستراتیجیات التعلیم لمواکبه رکب التحول المعرفی، برزت المسرحیه باعتبارها أداه معاصره لتنمیه المتغیر النحوی لمهاره المحادثه فی اللغه العربیه بسلاسه کبیره. وهدفت الدراسه إلى التعرف على فاعلیه توظیف المسرحیه فی تنمیه المتغیر النحوی لمهاره المحادثه لدى الطلاب الإیرانیین فی مرحله البکالوریوس، واستخدمت المنهج شبه التجریبی، وتم اختیار مجتمع الدراسه بطریقه قصدیه. فتکون مجتمع الدراسه من (30) طالبًا وطالبهً فی مرحله البکالوریوس، وتم تطبیق الدراسه على الفصل الخامس من العام الدراسی (2020 2021م)، بجامعه طهران، وتم توزیع مجتمع الدراسه عشوائیاً إلى مجموعتین: المجموعه التجریبیه تکونت من (15) طالبًا وطالبهً تم تدریسهم مسرحیه صاحبه الجلاله ، والمجموعه الضابطه تکونت من (15) طالبا وطالبه تم تدریسهم بالطریقه الاعتیادیه المنتهجه فی الجامعات الرسمیه الإیرانیه. واعتمد الباحث لجمع البیانات على مجموعه من الأدوات، بما یشمل الاختبار والمقابله والملاحظات. وللخروج بتحلیل تلک الأدوات، استعمل مجموعه من الأسالیب الإحصائیه ضمن برنامج (SPSS) تمثلت باستخدام الإحصاء الوصفی (مؤشر المتوسط والانحراف المعیاری) والإحصاء الاستدلالی (اختبار کولموجوروف سمیرنوف واختبار لیفین واختبار التغایر)، وتم إعداد الأدوات والتحقق من صدقها وثباتها. وأظهرت نتائج الدراسه وجود فروق ذات دلاله إحصائیه عند مستوى الدلاله (0.05) بین متوسطی درجات المجموعه التجریبیه والمجموعه الضابطه فی الاختبار البعدی لصالح المجموعه التجریبیه التی درست المسرحیه، وکشفت الدراسه عن فاعلیه استخدام المسرحیه فی تنمیه المتغیر النحوی لمهاره المحادثه لدى متعلمی اللغه العربیه من غیر الناطقین به.    
۳۵۰۳.

مبانی و بنیادهای معرفتی ملاصدرا در اثبات ولایت عالمان دین(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: حکومت اسلامی سال ۲۸ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۱۰۷) 55-84

کلیدواژه‌ها: عصر غیبت ولایت و حکومت ولایت عالمان دین ملاصدرا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۱ تعداد دانلود : ۱۴۳
آیا ملاصدرا مبتکر حکمت متعالیه، در بازنمایی ولایت عالمان دین و تبیین بنیادها و مبانی آن، اهتمام ورزیده است؟ این مقاله داده های خود را با تورّق و بررسی کتب ملاصدرا استخراج کرده و به فراکاوی و توصیف پرداخته، پی برده که وی با تمهید مقدماتی، تدبیر جامعه را پس از امامان:، جزو مسؤولیت های دین شناسان، شناسانده است: 1. لقاءالله کمال غایی آفرینش؛ 2. جهان بینی توحیدی پیش نیاز وصول به غایت فرجامین؛ 3. جمع گرایی انسان؛ 4. بایستگی قانون؛ 5. قوانین وحیانی تنها تأمین کننده سعادت؛ 6. فرشتگان وسایط میان خدا و پیامبران؛ 7. لزوم وجود پیامبران برای دریافت و اجرای قوانین؛ 8. معجزه، گواه راست گویی پیام آوران؛ 9. امامان معصوم وسایط میان پیامبر9 و عالمان و 10. دین شناسان وسایط میان امامان و مردم. ملاصدرا پس از بیان امور بالا، تأکید کرده، در دوره غیبت امام، عالمان دینی موظفند دریافت های خود را که از منابع و آبشخورهای معتبر برگرفته اند، به مردم ابلاغ و افزون بر آن همانند پیامبر و امامان معصوم: اجرا کنند تا انگیزه غایی آفرینش که وصول انسان به سعادت ابدی است، تحقّق یابد. بی تردید تنفیذ و اجرای بسیاری از احکام، وابسته به قدرت و برپایی دولت است.
۳۵۰۴.

نقد دیدگاه ماکیاولی درباره معیار فعل اخلاقی براساس مبانی انسان شناسی آیت الله مصباح یزدی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت اخلاقی سال ۱۴ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۳۳) 77-94

کلیدواژه‌ها: معیار فعل اخلاق اخلاق انسان شناسی ماکیاولی آیت الله مصباح یزدی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۲ تعداد دانلود : ۱۵۴
ماکیاولی فیلسوفی است قدرت گرا که نظریات اخلاقی خود را در قالب نظریات سیاسی خویش مطرح نموده و متناسب با مبانی فکری خود، در باب معیار فعل اخلاقی نظراتی ارائه کرده است. به باور ماکیاولی معیار فعل اخلاقی رسانندگی انسان به هدف و غایت اصلی زندگی است. وی غایت اصلی زندگی را قدرتمندی انسان می دانست و افعال آدمی را در صورتی اخلاقی می شمرد که فرد را برای رسیدن به قدرت مادی توانمند سازد. از منظر وی «قدرت» ارزش ذاتی دارد و برای رسیدن به آن، انسان مجاز است از هر روشی استفاده کند. درواقع از منظر او ملاک اخلاقی بودن یا نبودن یک فعل (نظیر دروغ گویی) رسانندگی انسان به کمال یعنی قدرت است. او معتقد بود: هدف وسیله را توجیه می کند و برای رسیدن به هدف والا (قدرتمندی انسان)، از هر نوع رفتاری می توان استفاده کرد. آیت الله مصباح یزدی معتقد است: برای تعیین ملاک خوبی و بدی افعال انسان، ابتدا باید به شناخت صحیحی از انسان، ابعاد وجودی او، سعادت و شقاوت وی، کمال و هدف نهایی او دست یافت تا بتوان در گام بعد معیار صحیح ارزشمندی افعال اخلاقی انسان را تعیین کرد. ایشان معتقد است: رسیدن به قدرت محدود مادی نمی تواند معیار خوبی برای رساندن انسان به حیات ابدی معنوی و اخلاقیات باشد. در این مقاله دیدگاه ماکیاولی درباره معیار فعل اخلاقی به شیوه توصیفی تحلیلی تبیین شده و براساس مبانی انسان شناسانه آیت الله مصباح یزدی ارزیابی گردیده است.
۳۵۰۵.

بررسی تناقض های بین حضور جنیان در کربلا با آیه جنود غیبی خداوند

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال هشتم تابستان ۱۴۰۲ شماره ۳۰ 59 - 80

کلیدواژه‌ها: پیامبر اکرم (ص) امام حسین (ع) کربلا جنگ بدر جنیان صالحی نجف آبادی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۹ تعداد دانلود : ۲۱۸
در متون مقتل سیدالشهداء(ع)، ماجرای رویارویی آن حضرت با جنیان در کربلا مطرح شده است. امام در آن ماجرا اعلام آمادگی جنیان برای همکاری با امام در مبارزه با لشکر ظلم را نمی پذیرد. صالحی نجف آبادی با استناد به آیه 9 سوره انفال، روایت مزبور را ناصحیح می داند. بر اساس این آیه که حضرت رسول(ص) از خداوند برای نصرت در جنگ بدر کمک خواست و خدا نیز توسط لشکری نامرئی حضرت را یاری کرد، امام حسین(ع) نیز بایستی به تبعِ جد گرامی اش، این همکاری را می پذیرفت. برخی به نقد و بررسی دیگاه صالحی پرداخته اند. این مقاله با رویکردی تحلیلی در پی پاسخ گویی به نقدهای مطرح شده است.
۳۵۰۶.

تأثیر معنویت و عرفان در بین عالمان و صوفیان تشیع گرا در نیمه اول قرن نهم هجری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۹ بهار ۱۴۰۲ شماره ۷۵ 195 - 211

کلیدواژه‌ها: عالمان صوفیان عرفان تشیع تیموریان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۳ تعداد دانلود : ۱۷۸
از ویژگی های بارز قرن نهم هجری از نظر مذهبی، رواج مذهب تشیع و اظهار قشر فرهنگی و فرهیخته نسبت به این مذهب بود. سیاست آزادی مذهبی تیموریان که ادامه سیاست مغولان بود. زمینه را برای تضارب آراء مهیا کرد. در این راستا مکتب تشیع که از پایه های اعتقادی استواری برخوردار بود، با انگیزه های معنوی، الهی و عرفانی رشد چشمگیری کرد که درنهایت مقدمات تشکیل حکومت شیعی ایجادگردید. همچنین آرامش ایجادشده بعد از فتوحات تیمور و علاقه و احترام وی به علما، دانشمندان و صوفیان نیز مشاهده می گردد. دراین دوره عالمان یا شیعه بودند و اساس تألیفات خود را بر بعد عرفان و تشیع قرارمی دادند و اگر هم سنی بودند، سنی کم تعصب و یا متمایل به شیعه بودند. حال تلاش های عالمان و دانشمندان در دوره قبل و مقارن روی کار آمدن تیموریان برای ایجاد تشیع حائز اهمیت است که این پژوهش به آن می پردازد. شیوه این جستار (توصیفی - تحلیلی) می باشد. پرسش اصلی این تحقیق این است که آیا با مطالعه آثار دانشمندان این دوره می توان به دیدگاه های عرفانی آن ها در زمینه تشیع دست یافت؟ نتایج بررسی نشان می دهد که آثار امیرعلیشیرنوایی، خنجی، عبدالرحمن جامی و غیره از اهل سنت و متصوفه نمودی از عرفان و تشیع را در آثار خود دارند.
۳۵۰۷.

مورخ شهیر، عارف گمنام شرف الدین علی یزدی در آینه «التوحید من نفس الرحمن»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۹ بهار ۱۴۰۲ شماره ۷۵ 254 - 276

کلیدواژه‌ها: شرف الدین علی یزدی تهلیلیه التوحید من نفس الرحمن ظفرنامه عرفان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۲ تعداد دانلود : ۱۵۷
یکی از عرفای گمنام قرن نهم شرف الدین علی یزدی است که به واسطه اثر معروف خود، ظفرنامه تا کنون به عنوان مورخی شهیر از وی یاد شده؛ هرچند کشف آثار و تحقیقات معاصر ابعاد دیگر شخصیت علمی او را هویدا کرده است لیکن معرفی نسخه خطی تازه یاب رساله تهلیلیه «التوحید من نفس الرحمن» سبب پیدایی و شناخت وجهه عرفانی این مورخ، ادیب، ریاضی دان، منجم، لغوی و موسیقی دان یزدی شده که تا کنون مهجور مانده است. در این پژوهش ضمن واکاوی زندگی و شخصیت معنوی شرف الدین علی یزدی کوشش شده است با بررسی اندیشه های عرفانی وی در سه مقوله اساسی خداشناسی، هستی شناسی و انسان شناسی، منظومه عرفانی این دانشمند تبیین شود. شرف الدین علی یزدی قائل به وحدت ذاتی در ضمن کثرات رتبی است و آفرینش عالم را که صورتی از نَفَس رحمانی است، نمایشی مترتب بر ظهور اسمای حسنی و بر مدار عشق می داند. قرائن و شواهد تاریخی حکایت از تبعیت وی از شاه نعمت الله ولی در سلوک داشته و طی طریق در کنار اشتغالات سیاسی و اجتماعی وی بسیار بارز و حائز اهمیت است.
۳۵۰۸.

الحقل الدلالی والموضوعی فی التفسیر السیاسی للقرآن الکریم من منظور الأستاذ مطهری

نویسنده:
منبع: الحوکمه فی القران والسنه المجلد الاولی ربیع و صیف ۲۰۲۳ العدد ۱ 153 - 184

کلیدواژه‌ها: الأستاذ مطهری التفسیر السیاسی للقرآن المنظومه الدلالیه والموضوعیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۰ تعداد دانلود : ۱۰۰
الموضوع الذی تنوی هذه الدراسه تسلیط الضوء علیه هو "الحقل الدلالی والموضوعی فی التفسیر السیاسی للقرآن الکریم من وجهه نظر الأستاذ مرتضی مطهری". تسعی هذه الدراسه أن تقدّم أسلوباً ممنهجاً للتصنیف الموضوعی وآلیات تلقی الدلاله فی فضاءات التفسیر السیاسی للقرآن الکریم من منظور الأستاذ مطهری. وقد اعتمدت الدراسه علی منهجیه النموذج المختلط لنظریه الحقل الدلالی (إیزوتسو) والتوجه الموضوعی (الأستاذ صدر). ویشیر بُعد من أبعاد تحلیل الأستاذ مطهری إلی نظره شامله وتحلیل دلالی وتلائم المفاهیم التسلسلیه، والمتواصله، والمتضاربه فی بعض المواضع؛ والبُعد الآخر هو توجّه موضوعی، یعکس آلیه تحلیل المفردات بنفسها. وبمزج هذین البعدین بناء علی خصائص المنظومه الفکریه لدی الأستاذ، وتحلیل الواقع المعاش والقضایا الإجتماعیه، یتبلور لنا سلّم هرمی للمواضیع القرآنیه وتحلیل الدلالات القرآنیه (منها مفهوم الحکومه، والإداره، والثوره، والعداله، والحریه، و...)؛ فقد تکوّنت هذه المفاهیم بمزج البعدین اللذین سبق ذکرهما. و(الفرضیه) فی النظره الممنهجه والمنتظمه لدی مطهری علی ضوء الآیات القرآنیه، والطابع السیاسی للإنسان، تندرج ضمن الطابع الإجتماعی لدیه؛ لهذا یجب الإنتباه إلی أوجه الفرق بین الدلاله الحدیثه للمفاهیم السیاسیه -الإجتماعیه، وبین دلاله هذه المفاهیم فی القرآن، وأخذ هذه الفروقات الدلالیه بعین الإعتبار عند تناولها فی التحلیل الدلالی.
۳۵۰۹.

نقش نگرش مذهبی، حمایت اجتماعی و حالات خلقی در پیش بینی اعتیاد به اینترنت در دانش آموزان مقطع متوسطه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم تربیتی از دیدگاه اسلام سال ۱۱ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲۳ 155 - 178

کلیدواژه‌ها: استرس اضطراب اعتیاد اینترنتی افسردگی حمایت اجتماعی نگرش مذهبی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۰ تعداد دانلود : ۷۹
اینترنت در زندگی امروزی، جاری و با توجه به محاسنی چون دسترسی آسان و ضرورت کاربرد آن، عوامل متنوعی اثربخشی مطلوب و مخرب آن را تحت کنترل دارند. در پژوهش حاضر، با توجه به تبعات اعتیاد به فضای مجازی، به نقش نگرش مذهبی، حمایت اجتماعی و حالات خلقی در پیش بینی اعتیاد به اینترنت در دانش آموزان مقطع متوسطه پرداخته شد. این پژوهش از نظر شیوه تحقیق توصیفی از نوع همبستگی و بر حسبِ هدف از نوع مطالعات کاربردی بود. جامعه آماری تحقیق شامل نوجوانان دختر و پسر مقطع دوم متوسطه منطقه 5 شهر تهران در سال تحصیلی 1401-1402 بود. حجم نمونه با استفاده از جدول کرجسی و مورگان، 217 نفر برآورد شد که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها شامل پرسشنامه اعتیاد به اینترنت یانگ (1998)، نگرش سنج مذهبی سراج زاده (1377)، حمایت اجتماعی زیمت، داهلم و فارلی (1998) و مقیاس حالات خلقی لاوی باند و لاوی باند (1995) بود. داده های حاصل از پرسشنامه ها در دو بخش توصیفی و استنباطی با استفاده از روش تی مستقل، همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد متغیرهای نگرش مذهبی، حمایت اجتماعی، افسردگی، اضطراب و استرس قادر به پیش بینی اعتیاد به اینترنت در دانش آموزان بوده و ابعاد حمایت اجتماعی و نگرش مذهبی، خصوصاً بُعد پیامدی نگرش مذهبی، سهم بیشتری در پیش بینی اعتیاد به اینترنت دانش آموزان مقطع دوم متوسطه نشان دادند. همچنین بین نگرش مذهبی و افسردگی در دختران و پسران، تفاوت معناداری وجود نداشت، امّا تأثیرحمایت اجتماعی در پسران و اضطراب و استرس در دختران به صورتِ معنادار بیشتر مشاهده گردید.
۳۵۱۰.

الشخصیة في مسرحیة "أنا أمک یا شاکر" لیوسف العاني(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی السردانیة العربیة جلد ۵ الشتاء ۱۴۴۵ شماره ۱۱ 91 - 111

کلیدواژه‌ها: الشخصیه النص المسرحی یوسف العانی أنا أمک یا شاکر السردانیه العربیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹ تعداد دانلود : ۴۵
تعد الشخصیه من العناصر الرئیسه فی الروایه بشکل عام وفی النص المسرحی بشکل خاص؛ لأن الشخصیه تلعب دوراً مهما فی تطویر الأحداث داخل النص المسرحی، وکثیراً ما یعتمد المؤلف على أبعاد ومواصفات الشخصیه القصصیه فیتوصیل ما یرمی إلیه من أفکار لتکونبمثابه مدلولٍ مادی على الکثیر من الأفکار والمضامینالإنسانیه. یهدف هذا البحث الذی یعتمد علی المنهج الوصفی_ التحلیلی إلى دراسه الشخصیه فی مسرحیه "أنا أمک یا شاکر" لیوسف العانی، حیث سجلت هذهالمسرحیه أول تأثیر للأدب الاشتراکی فی المسرح العراقیلتناص شخصیه أم شاکر مع شخصیه الأُم عند "مکسیم غورکی". وأهم النتائج التی توصل إلیها البحث ما یلی: إن العانی هو أول کاتب عراقی یختار المرأه بطلاً للمسرحیه، وهی أم شاکر الأم ذات الإراده الحدیدیه والوعی السیاسی غیر العادی والإیمان الذی لا یتزعزع فی حتمیه الثوره الوطنیه وضروره انتصارها. وقد اختار العانی شخصیات المسرحیه من بین الناس العادیین کی یتواصل معها الجمهور بسرعه، إذ إنّ الحقیقه التی أراد العانی أن یوصلها للجمهور دفعته لاستخدام اللهجه الدارجه لإیصال خطابه المسرحی والفکری للأمیّین من المجتمع الذین لا یجیدون القراءه والکتابه. ویبدو أنّ العانی اهتم بالمونولوج ولم یلتفت إلی بعض أبعاد الشخصیات، حیث لا نجد تحولا فی الشخصیات، إذ بقیت کما هی طیله المسرحیه وظلّت رهینه الثوره الشعبیه والحدث المسرحی،فلم تکن غنیه فی ذاتها، لکنها کانت غنیه بالأفکار التی تؤدیها.
۳۵۱۱.

پردازش دیجیتالی متون فقهی و اصولی؛ محصولات و چشم اندازها / گفت وگو با حجّت الاسلام و المسلمین سید جلال الدین بختیاری، مدیر گروه فقه و مبانی حقوق مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی

نویسنده:
منبع: ره آورد نور سال بیست و دوم بهار ۱۴۰۲ شماره ۸۲ (پیاپی ۹۹) 28-35

کلیدواژه‌ها: پردازش دیجیتالی متن نرم افزارهای فقهی نرم افزارهای اصولی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۹ تعداد دانلود : ۱۰۳
آنچه در این نوشتار می خوانید، گفت وگویی است که با حجّت الاسلام والمسلمین سید جلال الدین بختیاری، مدیر محترم گروه فقه و اصول مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی انجام شده است. در این مصاحبه، ضمن اشاره به پیشینه شکل گیری گروه فقه و اصول در مرکز و معرّفی محصولاتی تولید آن، به برخی چالش های آماده سازی و تولید نرم افزارهای فقهی و اصولی اشاره شده و در پایان نیز چشم اندازها و محصولات در دست اقدام مرکز نور در حوزه فقه و اصول، بررسی شده است. امید که مورد استفاده علاقه مندان و کاربران محترم قرار گیرد.
۳۵۱۲.

تحلیل تطبیقی سبک تفسیری قرطبی و ابوحیان اندلسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی دوره ۱۴ بهار ۱۴۰۲ شماره ۵۳ 129 - 145

کلیدواژه‌ها: روش گرایش سوره ابراهیم مقاطع قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۴ تعداد دانلود : ۹۱
تفسیر قرطبی و ابوحیان اندلسی، دو تفسیر متقدم و مشهور اهل سنت بوده که در طول تاریخ، مورد توجه اندیشمندان و به ویژه مفسران مسلمان بوده است. دیدگاه های فقهی، ادبی و لغوی قرطبی و ابوحیان اندلسی، در بیشتر آثار تفسیری دوران میانه و معاصر، مورد استفاده و تحلیل و بررسی قرار گرفته است. ضرورت پرداختن به این دو تفسیر و سبک تدوین و نگارش آنها، در تقویت آرای تفسیری مفسران و تحلیل و بررسی آنها است. در این تحقیق که با رویکرد توصیفی- تحلیلی و بر اساس بررسی آیات 44-24 سوره مبارکه ابراهیم صورت گرفته، دریافتیم که نقاط اشتراکی دو تفسیر عبارتند از: اهتمام به تفسیر با روایات مأثور، اجتهاد با رعایت ضوابط و قواعد تفسیری، ذکر قرائات مختلف، ذکر اسباب نزول، بیان مناسبت آیات، اشاره به قضایای لغوی و نحوی. همچنین در خصوص تفاوت دو تفسیر باید گفت که قرطبی با ذکر احادیث نبوی، اقوال صحابه و تابعین و تقسیم آیات به مسائل متعدد و اهتمام به احکام فقهی از ابوحیان، متمایز است. از جهت شکلی نیز ابوحیان آیات قرآن را به مقاطع مختلف تقسیم کرده و آنها را تفسیر می نماید. اما قرطبی چنین نیست و متن قرآن را آیه آیه و یا دو آیه مطرح می کند و آنها را به مقاطع مختلف تقسیم نمی کند.
۳۵۱۳.

دفاع صدرالمتألهین از دو چالش تناقض باورانه در حرکت جوهری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خردنامه صدرا دوره ۲۸ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۱۱۳) 113-128

کلیدواژه‌ها: حرکت جوهری اینهمانی ابهام تناقض باوری ملاصدرا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۹ تعداد دانلود : ۱۰۶
هرچند اصل مسئله حرکت نیز چالشهای متعددی را در تاریخ فلسفه رقم زده، اما حرکت جوهری بعنوان نقطه عطف حکمت متعالیه، آبستن مناقشات مضاعفی است که قابل پیگیری در مانیفست تناقض باوری است. یکی از این چالشها از دست رفتن اینهمانیِ موضوع در بستر حرکت و بتبع آن، تحقق حالتهای مرزی و بوجود آمدن معمایی است که در ادبیات فلسفی به دشواره ابهام شهرت یافته است. این مناقشات، خود زاینده پارادوکسهایی هستند که تناقض باوران معاصر، آنها را شواهدی بر وجود تناقض در جهان خارج میدانند. نمود این چالشها و ارتباط آنها با حرکت جوهری، مسئله نوشتار حاضر است. از آنجا که تغییر و تبدلِ صور نوعی در بستر حرکت جوهری نه دفعی بلکه از نوع تدریجی و اتصالی است، فقدان مرز در مراحل مختلف حرکت، زمینه ساز صدق دو ماهیت مختلف در آنِ واحد، بر موضوع واحد میگردد که این خود، مستلزم تناقض است. این پژوهش با روش توصیفی و تحلیل انتقادی نشان میدهد که صدرالمتألهین به هر دو چالش پاسخ داده است. او چالش اینهمانی را با ایده «ماده مع صوره مّا» پاسخ داده و چالش ابهام را به قصور ادراک ما از تطابق ماهیت با همه انحاء هستی، ارجاع داده است.
۳۵۱۴.

ملاصدرا و نقش کمال خواهی در پیدایش نظام تمدنی مطلوب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خردنامه صدرا دوره ۲۸ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۱۱۴) 5-20

کلیدواژه‌ها: زیست تمدنی انسان حکمت کمال خواهی ملاصدرا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶ تعداد دانلود : ۱۱۵
کمال خواهی یکی از شاخصه ها و اصول مهم در پیدایش نظام تمدنی مطلوب بشمار میرود. ملاصدرا با تکیه بر حقیقت انسانی که متشکل از ظاهر و باطن است بدنبال ترسیم نظامی اجتماعی بر اساس قابلیتهای وجودی انسان است، زیرا انسان بلحاظ فطرت خود، به مدنیت گرایش دارد و مقاصد دنیایی و آخرتی او، تنها در بستر یک نظام تمدنی برآورده میشود. مسئله پژوهش حاضر، ارائه طرحی در راستای پیدایش و تقویت نظام تمدنی، با تکیه بر سه اصل برگرفته از دیدگاه ملاصدراست. اصل اول، بررسی خاستگاه کمال خواهی و تأثیر آن در زیست اجتماعی؛ اصل دوم، مسئله قنیه و قانون که دو عنصر زمینه ساز پیدایش نظام تمدنی هستند؛ اصل سوم، شناسایی و پیشنهاد راهکارهای حِکمی برای برون رفت از بحرانهای تمدنی. هدف از بررسی این اصول، توجه به قابلیتها و ظرفیتهای ساحت انسانی است و اینکه، چگونه انسانِ کمال خواه، توانایی وصول به اهداف عالی را پیدا میکند. یافته های این پژوهش نشان میدهد که حکمت متعالیه از یکسو، با توجه به ساحتهای وجودی انسان و ظرفیتهای نظام تمدنی، بدنبال طرح و برنامه ریزی برای بهبود نظام تمدنی است و از سوی دیگر، با تکیه بر سامان بخشی تسخیرهای انسان در طبیعت بپشتوانه علم و قدرت و خلاقیت، میتواند الگویی مناسب برای آبادانی زیست تمدنی ترسیم نماید.
۳۵۱۵.

نقش خاص «عهده» در ثبوت تکالیف میان ظروف اعتباری ذمه و دارائی در فقه امامیه و حقوق ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه اقتصادی سال ۵ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ 181 - 202

کلیدواژه‌ها: عهده ذمّه دارائی ظروف اعتباری تکالیف

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵ تعداد دانلود : ۱۰۳
زمینه و هدف: از دیرباز ظروف اعتباری ذمه و عهده در نظام حقوقی اسلام برای تنظیم روابط اعتباری و مالی اشخاص شناخته شده و در حقوق غرب نیز در قرن نوزدهم میلادی ظرف دارائی با همان اهداف توسط حقوقدانان فرانسوی ابداع گردید. مواد و روش ها: این تحقیق از نوع نظری بوده روش تحقیق به صورت توصیفی تحلیلی می باشد و روش جمع آوری اطلاعات بصورت کتابخانه ای است و با مراجعه به اسناد، کتب و مقالات صورت گرفته است. ملاحظات اخلاقی : در تمام مراحل نگارش پژوهش حاضر، ضمن رعایت اصالت متون، صداقت و امانت داری رعایت شده است. یافته ها: قانون مدنی ایران حقوق تعهدات را زیر عنوان «در اموال» آورده و با وجود به کارگیری ظروف مذکور در بیان مقررات خود صراحتاً اشاره ای به نقش و ماهیت آنها ننموده است. نتیجه گیری: ظرف عهده با وجود آنکه از ذمه سابقه کمتری در لسان فقها دارد اما به لحاظ نقش ارتباطی میان سایر ظروف در تحقق برخی آثار مهم حقوقی و نیز ایجاد موازنه میان دارائی طلبکار و بدهکار جایگاه ویژه ای دارد.
۳۵۱۶.

بایسته ها و معیارهای انفاق بر پایه نصوص وحیانی

نویسنده:
منبع: دانش ها و آموزه های قرآن و حدیث سال ۵ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۲۲ 56-72

کلیدواژه‌ها: اخلاص در بخشش میانه روی در انفاق حق معلوم رابطه ایثار با میانه روی معارف قرآن و حدیث

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۰ تعداد دانلود : ۸۷
توجّه به مفهوم انفاق از منظر قرآن کریم و روایات معصومان علیهم السلام سبک صحیح و اسلامی هزینه کردن مال را برای انسان نمایان می سازد. نوشتار حاضر، پژوهشی نظری در حوزه فرهنگ قرآنی است که با روش بنیادی توصیفی و با استفاده از اسناد و مدارک کتابخانه ای و با هدف یافتن بایسته ها و معیارهای انفاق از منظر نصوص وحیانی تدوین شده است. در این راستا موضوعات کلّی اخلاص، اعتدال، کیفیت و کمیّت انفاق، اولویت بندی مصرف و شرایط دیگر انفاق از آیات قرآنی استخراج گشته و سپس با توجّه به منابع تفسیری و روایات معصومان علیهم السلام بررسی شده اند. شناخت و رعایت این معیارها، سبک انفاق و هزینه کرد اموال در معیشت دینی انسان را بر اساس آموزه های قرآنی و روایی، رشد داده و فرهنگ انفاق را در جامعه جاری می سازد.
۳۵۱۷.

معرّفی یکصد منبع برای پژوهش درباره کتاب فصل الخطاب محدّث نوری

نویسنده:
منبع: دانش ها و آموزه های قرآن و حدیث سال ۵ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۲۲ 124-126

کلیدواژه‌ها: صیانت قرآن عدم تحریف قرآن اخباری گری کلام عقلی و نقلی علوم و معارف قرآن و حدیث

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲ تعداد دانلود : ۱۱۵
کتاب «فَصلُ الخِطاب فی تَحریفِ کِتابِ رَبّ الاَرباب» اثر میرزا حسین نوری (م1320ق)، جنجالی ترین کتاب قرآنی دو قرن اخیر می باشد که در آن حدود هزار روایت مطرح نموده است. با توجّه به موقعیّت و شخصیّت محدّث نوری و تأثیرگذاری کتاب وی در مناقشات کلامی میان شیعه و اهل سنّت و نیز اهمّیت فوق العاده مسأله، لازم می نمود تا مأخذشناسی جدید و به روزی که در آن، مشخّصات غالب نوشته های پیرامون کتاب فصل الخطاب وجود داشته باشد، در دسترس پژوهشگران قرار گیرد تا با توجّه به آن به پاسخگویی به شبهات و تحقیقات جدید در این زمینه بپردازند. در مقاله حاضر، مجموعه ای با حدود یکصد عنوان از منابع پیرامون کتاب فصل الخطاب، با اطّلاعات شناسنامه ای، معرّفی شده است.
۳۵۱۸.

تبیین اظهارنظر دوگانه ی ابن سینا در مورد رابطه ی حکمت عملی با شریعت و مقایسه ی آن با دیدگاه شهید مطهری

نویسنده:
منبع: دین پژوهی و کارآمدی دوره ۳ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۸) 83 - 94

کلیدواژه‌ها: ابن سینا شهید مطهری حکمت عملی شریعت عقل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۸ تعداد دانلود : ۷۴
پژوهش حاضر می کوشد با روش توصیفی-تحلیلی، متون ابن سینا و شهیدمطهری را در مورد رابطه ی حکمت عملی و شریعت مورد بررسی تطبیقی قرار دهد. بطورکلی آراء دو متفکر در دو حوزه مبدأ و منشأ حکمت عملی و تایید احکام حکمت عملی و شریعت توسط همدیگر و یا تعارض آن دو قابلیت بررسی و ارزیابی دارد. ابن سینا در خصوص مبدأ و منشأ حکمت عملی اظهارنظر دوگانه ای را اتخاذ کرده است. وی از یکسو در مباحث علم النفس به جایگاه عقل در حکمت عملی اشاره و آن را برگرفته از قوه نظری عقل انسان معرفی می نماید و از سوی دیگر در رساله ی عیونالحکمه برخلاف سایر آثار خویش، شریعت را مقسم و مبدأ هر سه قسم حکمت عملی و تعیین کننده حدود آن بیان می کند؛ اما تحلیل مبانی فلسفی ابن سینا بیانگر این امر است که ایشان حکمت عملی را برگرفته از قوه نظری عقل انسان می داند. شهیدمطهری نیز معتقد است که حکمت عملی برگرفته از خرد انسان است واینکه خداوند به امور ناپسند دستور نمی دهد؛ به خاطر آن است که آن ها در ذات خود زشت هستند. علاوه بر این، هردو متفکر معتقدند که احکام حکمت عملی و شریعت نمی توانند مخالف هم باشند؛ چراکه هردو هدف واحدی(رساندن انسان به سعادت و کمال وجودی) را دنبال می کنند.
۳۵۱۹.

رباعیات فارسی در پنج دستنویس کهن

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۴ مهر و آبان ۱۴۰۲ شماره ۴ (پیاپی ۲۰۲) 25 - 48

کلیدواژه‌ها: رباعی خیام مهستی گنجوی اوحدالدین کرمانی دستنویس های کهن ترجمه منظوم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱ تعداد دانلود : ۱۱۰
یکی از منابع ارزشمند اشعار کهن پارسی، یادداشت هایی است که دارندگان نسخه های خطی در اوراق سفید اول و آخر دستنویس ها، فواصل رسالات، و هامش اوراق کتابت کرده اند. هرچه تاریخ نسخه ها و به طریق اولی تاریخ کتابت این یادداشت ها قدیمی تر باشد، بر ارزشمندی آن ها افزوده می شود. در مقاله پیش رو، 57 رباعی از پنج دستنویس کهن استخراج و با توضیحات لازم عرضه شده است. این رباعیات به نام خیام، مهستی گنجوی، اوحد الدین کرمانی، کمال اسماعیل اصفهانی و دیگران ثبت شده و برخی از رباعیات نیز فاقد نام گوینده است. دو رباعی در این منابع، ترجمه اشعار عربی ویا بالعکس است و از منظر ادبیات تطبیقی در خور اهمیت و استناد است.
۳۵۲۰.

عهد کتاب (2)

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۴ آذر و دی ۱۴۰۲ شماره ۵ (پیاپی ۲۰۳) 243 - 251
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰ تعداد دانلود : ۶۴
عهد کتاب بخش جدیدی در مجله آینه پژوهش است که در آن به معرفی کتاب های تازه در حوزه مطالعات اسلامی، مطالعات ادیان، تاریخ،  فرهنگ و هنر جوامع مسلمان می پردازیم. اولویت در معرفی کتاب هایی است که به فارسی ترجمه نشده اند و از سوی ناشران معتبر دانشگاهی منتشر شده اند. سه کتابی که در این شماره معرفی می شوند عبارتند از:   دنیای جاده باستانی ابریشم بغداد و اصفهان زمین و تجارت در اسلام نخستین: اقتصاد خاورمیانه اسلامی در قرون 750 تا 1050 میلادی

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان