درخت حوزه‌های تخصصی

تاریخ

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
ایران اسلامی ایران باستان ایران پیش از تاریخ تاریخ جهان فلسفه تاریخ گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲٬۲۸۱ تا ۲٬۳۰۰ مورد از کل ۲۸٬۲۶۹ مورد.
۲۲۸۱.

چالش و موانع مشروطیت و انتخابات مجلس شورای ملی در کرمانشاهان (۱۳۴۲ – ۱۳۲۴ قمری/ ۱۳۰۲ – ۱۲۸۵ خورشیدی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی ایران و اسلام بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۸ 19 - 36

کلیدواژه‌ها: انتخابات مجلس چالش ها و موانع ک‍رم‍ان‍ش‍اه‍ان متنفذان مشروطیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۱ تعداد دانلود : ۳۷۱
هدف: مشروطیت اندیشه ای متجدد بود که بر تفکر سیاسی ایرانیان آن عصر تأثیر گذاشت و کانون های سیاسی کرمانشاهان نیز از آن تأثیر پذیرفت و به مطالبه ای عمومی تبدیل گردید که فعالان سیاسی این حوزه درراه آن با دشواری های فراوانی روبه رو شدند. در پسا مشروطه از سال ۱۲۸۵ تا ۱۳۰۲ خورشیدی موانعی موجب ناکارآمدی مشروطیت و انتخابات مجلس شد و اساس آن را به چالش کشید. پژوهش حاضر با روش توصیفی - تحلیلی و با بررسی منابع و اسناد در پی پاسخ به این پرسش است که چرا مشروطه و انتخابات در کرمانشاهان با چالش ها مواجه گردید؟ یافته ها و نتیجه گیری: یافته ها و نتایج پژوهش حاکی از این است که ناآگاهی سیاسی، ارکان قدرت و حاکمان، رؤسای عشایر، نظامیان، علما و بزرگان متنفذ در عرصه سیاست و اجتماع که هریک قصد داشتند مزایای سه گانه قدرت، ثروت و احترام را به انحصار خود درآورند و نیز شورش سالار الدوله و همراهی داود خان کلهر و سایر خوانین و مالکان با او و جنگ جهانی اول از مهم ترین عوامل موانع مشروطیت و انتخابات مجلس در ایالت کرمانشاهان بود.
۲۲۸۲.

انتخاب جزیره خارک به عنوان تبعیدگاه در دهه 1320 و 1330ش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گنجینه اسناد سال ۳۱ تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۱۲۲) 6 - 32

کلیدواژه‌ها: عصر پهلوی دوم خلیج فارس جزیره خارک تبعیدگاه حزب توده

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۹ تعداد دانلود : ۴۸۷
هدف: جزیره در دهه 1320و 1330ش به شکل کم سابقه ای پذیرای تعداد زیادی از تبعیدیان ازسوی حکومت مرکزی بود. عموم این تبعیدیان یا عضو حزب توده بودند و یا به عقاید آن حزب تمایل داشتند. در میان تبعیدیانْ افراد شناخته شده زیادی نیز بودند.   در این مقاله سبب انتخاب خارک به این منظور بررسی می شود روش/ رویکرد پژوهش : داده ها از اسناد آرشیوی و منابع کتاب خانه ای گرداوری شده است. یافته ها و نتیجه گیری : محدودیت های اقلیمی خارک و سابقه تبعیدگاهی این جزیره، آن را محل مناسبی برای جلوگیری از توسعه قدرت، و ترویج   حزب توده و دیگر جریان های سیاسی  ساخت.  جزیره خارک زندان طبیعیِ دور از دسترس واجد ابعاد تأمینی و تأدیبی تبعیدگاه بود.
۲۲۸۳.

جایگاه و کارکرد بازرگانان بوشهر در جنبش جنوب ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال نهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۱۸) 129 - 154

کلیدواژه‌ها: بازرگانان بوشهر بوشهر کازرون جنبش جنوب پلیس جنوب جنگ جهانی اول

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۶ تعداد دانلود : ۲۶۹
جنوب ایران پس از پیروزی انقلاب مشروطیت تحولات سیاسی زیادی را پشت سر نهاد که اوج آن در جنگ جهانی اول رقم خورد. بازرگانان بوشهر که از ابتدای قرن نوزدهم توان اقتصادی بیشتری یافته و به تدریج به فعالیت های اجتماعی و سیاسی علاقه مند شده بودند، در این جنبش، مخالف انگلستان و متحد روحانیت مشروطه خواه بودند و به عنوان یک گروه اجتماعی متنفذ، علائق مذهبی، ملی و اقتصادی داشتند. در طی حوادث جنبش جنوب، بازرگانان بوشهر همواره در کشاکش این علائق قرار داشتند و معمولا با پشت کردن به منافع اقتصادی، از مواضع روحانیان مشروطه خواه حمایت و در جهت منافع ملی عمل می نمودند. با طولانی شدن روند مبارزات جنبش و زیان های اقتصادی فزاینده ای که به سبب ناامنی مسیرهای تجاری و توقف جریان تجارت به بازرگانان وارد شد، آنها اندک اندک در تداوم حمایت از این جنبش مردد شدند و در نهایت از آن کناره گرفتند. نوشتار حاضر، با روش تحلیل کیفی، می کوشد به این سؤال پاسخ دهد که رویکرد اقتصادی بازرگانان بوشهر چه تأثیری در جهت گیری آنها برای همراهی یا عدم همراهی با جنبش جنوب داشت؟ چگونگی و چرایی مواضع دوگانه بازرگانان بوشهر هدف این پژوهش است و دستاورد تحقیق حاکی است که بازرگانان بوشهر با انگیزه برقراری نظم و امنیت و برخورداری از منافع اقتصادی و سیاسی آن، به همگرایی و همراهی با جنبش جنوب پرداختند، اما پس از ناامیدی از دستیابی به اهداف خود و تحمل هزینه های اقتصادی، از همراهی با جنبش کناره گرفتند.
۲۲۸۴.

ریشه اختلافات مرزهای غربی ایران در عصر صفویه با تاکید بر دوره شاه عباس اول صفوی

نویسنده:
منبع: تاریخنامه خوارزمی سال نهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۳۴ 34-51

کلیدواژه‌ها: شاه عباس اول صفویه اختلافات مرزی عثمانی ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۱ تعداد دانلود : ۳۸۲
پس از روی کار آمدن سلسله صفویان و رسمی نمودن مذهب تشیع متاسفانه بسیاری از اشتراکات دو طرف به فراموشی و یا در بهترین حالت بسیار کم رنگ گردید و به جای آن اختلافات فرهنگی مذهبی و ملی گرایی رنگ تعصب به خود گرفت. توهین به اعتقادات اهل سنت، لعن و صعب به شخصیت های مذهبی آنان و اذیت و آزار طرفداران این مذهب باعث ایجاد اولین اختلافات رسمی دو کشور گردید، در مقابل دولت عثمانی که داعیه حکومت بر همه سرزمین های اسلامی را در سر داشت نه تنها وجود یک کشور مسلمان شیعه مذهب را در مرزهای شرقی خود نمی توانست تحمل کند بلکه همواره با قدرت نظامی خود در صدد تصرف و ضمیمه کردن بخش های از خاک آن به امپراطوری پهناورش بود، علاوه بر این وجود مرزهای مشترک گسترده و علاقه هر دو حکومت به قسمت هایی از سرزمین های طرف مقابل (ایران اماکن متبرکه در عراق و دولت عثمانی سرزمین های گرجستان، ارمنستان و آذربایجان) مواردی بود که بر اساس آن دو طرف نه تنها برای کمک به گسترش و رفاه امت اسلامی قدمی برای اتحاد و تقویت هم بر نداشتند بلکه این جنگ و کشتارها از مهم ترین علل ضعفشان در برابر کشورهای غیر مسلمان نیز محسوب می شد. طوریکه هرگاه کشورهای اروپایی در موازنه قدرت چه با ایران و چه با عثمانی دچار مشکل می شدند با هر حیله و فریبی سعی در شعله ور کردن این اختلافات داشتند به شکلی که پس از گذشت سال ها ردپای استکبار و استعمار به صورت عریان و آشکار در بسیاری از این اختلافات تاریخی به وضوح دیده می شود. ثمره این دشمنی 400 ساله؛ صدها هزار کشته، زخمی و آوره از هر دو کشور و هدر رفتن سرمایه دو دولت و ملت اسلامی بود، ثروت هایی که باید صرف گسترش علم، فرهنگ، دانش و بهبود بهداشت و معیشت آن ها می شد صرف جنگ های گردید که فقط به سود کشورهای اروپایی بود.
۲۲۸۵.

بررسی انواع مجازات ها در عصر نادرشاه افشار

نویسنده:
منبع: تاریخنامه خوارزمی سال نهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳۵ 23-34

کلیدواژه‌ها: افشاریه نادرشاه مجازات جرم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۵۰ تعداد دانلود : ۲۳۷۸
اتخاذ مجازات های عادلانه از سوی نادرشاه برای برقراری نظم و امنیت می توانست تأثیر مؤثر و مطلوب در جامعه آن عصر داشته باشد. اما آنچه گفتنی است این مجازات ها از سوی نادرشاه، نه تنها باعث برقراری امنیت در جامعه نشده، بلکه تصویری زشت و ناپسند از رفتار و خلقیات وی را در جامعه عصر افشاری به نمایش گذاشت. نادر مجرمان را خواه از طبقه اشراف و خواه از طبقه عام جامعه به سختی مجازات می کرد. استفاده از این مجازات ها هم برای برقراری امنیت بود و هم برای عبرت گرفتن دیگران و هم به منظور پر کردن خزانه ی خود که در این زمینه دچار حرص و طمع فراوان شده بود. در این مقاله، انواع مجازات های خشن، بی رحمانه و ناعادلانه نادرشاه در عصر افشاری تبیین شده است. یافته های این پژوهش حاکی از آن است که در این دوره، نادرشاه بیشتر مجازات را خود تعیین می کرد و او در افزایش و یا کاهش مجازات ها نقش اساسی داشته است. بنابراین این مجازات ها از سوی وی بنابر سلیقه ی شخصی انجام می شد تا بنابر قانون.
۲۲۸۶.

بررسی و شناخت هنر سفال خاکستری در محوطه عصرمفرغی چِگِردَک بلوچستان با استفاده از روش های پتروگرافی XRD و SEM-EDX(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال پنجم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۸ ۴۸-۳۱

کلیدواژه‌ها: باستان سنجی پتروگرافی سفالگری عصرمفرغ چِگِردَک SEM-EDX XRD

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۵ تعداد دانلود : ۳۳۲
سفالینه های خاکستری رنگ یکی از شاخص ترین و مهم ترین آثار فرهنگی مکشوف از محوطه های عصر مفرغی جنوب شرق فلات ایران است. این سبک سفالینه ها به مقدار بسیار گسترده ای از محوطه عصر مفرغی چگردک جلگه چاه هاشم در بلوچستان به دست آمده است که تاکنون از نظرها و مطالعات باستان شناسی، باستان سنجی و تاریخ هنری جنوب شرق فلات ایران به دور مانده است. پرسش اصلی این پژوهش حول چگونگی ساخت و تزئین این سفال هاست. به نظر می رسد در این منطقه، ساخت سفال توسعه یافته بود و روش های ساخت متفاوتی داشتند. پژوهش حاضر به روش تحلیلی-تجربی و برمبنای مطالعات آزمایشگاهی انجام شده است. اشیاء موردمطالعه متعلق به موزه جنوب شرق ایران بوده که اقداماتی نظیر مستندنگاری وضعیت اشیاء و همچنین نمونه برداری های لازم جهت انجام آزمون های آزمایشگاهی در محل کارگاه مرمت موزه منطقه ای جنوب شرق زاهدان صورت پذیرفته است. در ادامه با استفاده از مطالعات پتروگرافی مقطع نازک (OM) و آنالیزهای دستگاهی با روش های SEM-EDX و XRD به تحلیل داده ها در جهت تحقق اهداف پژوهش پرداخته شده است. در این مطالعه، بررسی 11 نمونه سفال خاکستری رنگ مربوط به محوطه چگردک که در سال 1397 ه .ش.، از کاوش های اضطراری به دست آمده است، صورت پذیرفت که تمام سفال ها چرخ ساز و به رنگ خاکستری در طیف های تیره تا روشن و با ضخامت های مختلف اما در محدوده سفالینه های نازک هستند. بررسی های باستان سنجی صورت گرفته برروی سفال ها، ترکیبی مشابه درنظر می گیرد، ولی نشان می دهد که شیوه های تولید مختلفی به کار گرفته می شده است. سفال های موردنظر سفال هایی با تولید در کوره های حرارت بالا و روش های پیشرفته بوده است؛ به طوری که دقت در ساخت، ظرافت و استحکام مدنظر سفالگران بوده است. نتایج حاصله نشان می دهند که سفالگری در این محوطه یک صنعت بسیار پیشرفته بوده است که برای تزئین سفال ها از مواد معدنی با پایه آهن و منگنز استفاده کرده اند.
۲۲۸۷.

نسبت تصوف با فرهنگ و تمدن جدید در ایران: بررسی آراء حاج ملاعلی نورعلیشاه گنابادی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال سیزدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۵۲) 61 - 76

کلیدواژه‌ها: تصوف تمدن جدید نورعلیشاه گنابادی سلطان علیشاه قاجاریه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۲ تعداد دانلود : ۳۵۶
نسبت تصوّف با فرهنگ و تمدّن در عالم اسلام، یکی از موضوعاتی است که پژوهشگران دوره جدید در ایران درباره آن بحث می کنند. در این مقاله، ابتدا آراء اصلی مربوط به این موضوع و سهم مهم صوفیّه در رشد تفکر و فرهنگ و تمدّن اسلامی به صورت اجمالی واکاوی می شود؛ سپس از آنجا که عصر قاجار دوره پیدایش مظاهر تمدّن نوین و مفاهیم جدید بی سابقه ای در سپهر سیاسی و فرهنگی و اجتماعی ایران بود، بررسی شیوه مواجهه مشایخ بزرگ صوفیّه آن زمان با مسئله فرهنگ و تمدّن جدید، در فهم نسبت تصوّف با فرهنگ و تمدّن راهگشا خواهد بود. طریقه نعمت اللّهیه از مهم ترین طریقت های عرفانی تأثیرگذار در حیات فکری و مدنی ایران دوره قاجار بود؛ بنابراین در این جستار برای نخستین بار، برخی آراء دینی و فرهنگی و اجتماعی نورعلیشاه گنابادی، از مشایخ آن عصر و از بزرگان صاحب نظر این طریقه درباره مسئله فرهنگ و تمدّن جدید و مقولاتی از آنها در نسبت با آموزه های عرفانی او بررسی می شود. ازطرفی چون نورعلیشاه فرزند و جانشین طریقتی سلطان علیشاه است و در مکتب عرفانی او تربیّت یافته است ، در خلال مباحث به تناسب موضوع، به بعضی نظریه های سلطان علیشاه نیز اشاره می شود. آشنایی حاج ملّاعلی گنابادی با دستاوردهای نوین فرهنگی و درک صحیح او از مقتضیات تمدّن جدید، فرضیه این پژوهش است. نتیجه مقاله آن است که او توجه به مقولات مذکور و اقتضائات و تحولات زمانه را امری اجتناب ناپذیر دانسته است؛ پس در مقام عارفی فقیه، در عین پایبندی به آموزه های اصیل اسلامی، توفیق می یابد بین دیدگاه های دینی و مظاهر فرهنگ و مدنیّت جدید، ایجاد وفاق کند. این مقاله با رویکردی تاریخی و با استفاده از روش کتابخانه ای و تحلیل یافته های مبتنی بر منابع دست اول تدوین شده است.
۲۲۸۸.

نقش روش تجربی رازی در کشف الکل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال سیزدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۵۲) 115 - 142

کلیدواژه‌ها: جابربن حیان محمدبن زکریای رازی یعقوب بن اسحاق الکندی داوود بن عمر انطاکی ریمون لول روش تقطیر عمل تخمیر آنزیم الکل اتیلیک قرع و انبیق الکحل الغول آب حیات آب آتش زا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۶۰ تعداد دانلود : ۴۲۴
محمدبن زکریای رازی، شیمیدان و پزشک بلندآوازه ایرانی، ازجمله دانشمندانی است که به کشف الکل از راه تقطیر دست یافت. این کشف با ترجمه لاتینی یکی از آثار شیمیایی او در قرون وسطا صورت گرفته است؛ اما برخی مورخان علم اروپاییِ معاصر آن را انکار می کنند و حتی به کیمیاگران غربی نسبت می دهند. اهمیت دیگرِ اثر رازی در کشف الکل، به کارگیری روش تجربی در تحصیل این ماده است. روشی که باز هم برخی مورخان علم اروپایی تلاش می کنند دانشمندان اروپایی را مبتکر آن بدانند.مقاله حاضر پس از یک بررسی تاریخی در کشف الکل، سهم رازی را در این کشف تحلیل علمی می کند. در ادامه، با شبیه سازی دستورات او در ساخت الکل در آزمایشگاه، نشان می دهد امکان تحصیل چنین کشفی با ابزار آزمایشگاهی آن زمان وجود داشته است.این مقاله همچنین نشان می دهد علاوه بر رازی، جابربن حیان در اثری کیمیایی و یعقوب بن اسحاق الکندی در کتاب العطر و التصعیدات خود ، الکل را از تقطیر شراب به دست آورده اند. چون روش آنها در تهیه این ماده با روش رازی متفاوت بوده است، این امکان وجود دارد که هر سه آنها را کاشف یا تهیه کنندگان الکل برای نخستین بار نامید.با این حال، روش رازی از یک نظر بر کار الکندی و جابر برتری دارد و آن تأثیری است که در قرون وسطا بر کیمیاگران غربی گذاشته است؛ از این رو در تمام جهان، رازی مکتشف الکل شناخته می شود.
۲۲۸۹.

آسیب شناسی سیاست مذهبی نادرشاه با تأکید بر نقش عبدالله السویدی (م 1174ق) در کنگره نجف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال بیست و دوم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۸۷) 249 - 272

کلیدواژه‌ها: نادرشاه افشار عبدالله السویدی خلافت عثمانی کنگره نجف همگرایی مذهبی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۹ تعداد دانلود : ۲۵۹
تاکنون پژوهش های دامنه داری درباره کنگره تقریب نادرشاه در نجف به عنوان آخرین کوشش او برای همگرایی بین علمای جهان اسلام صورت گرفته است؛ اما هنوز زوایای ناگفته بسیاری نزد تاریخ پژوهان در این باره وجود دارد. پژوهش پیش رو، به جایگاه شیخ عبدالله السویدی (م 1174ق) در کنگره نجف و چرایی به نتیجه نرسیدن این کنگره پرداخته است. این نوشتار، با بهره گیری از روش وصفی تحلیلی به این نتیجه رسیده است که السویدی نماینده احمدپاشا حاکم بغداد، دارای نگرش سنّی که برای به رسمیت شناختن مذهب جعفری در سال 1156هجری قمری در همایش نجف شرکت کرده بود، نمایندگی دولت عثمانی را نداشت و همین امر، عامل اصلی به نتیجه نرسیدن این کنگره به شمار می رود
۲۲۹۰.

پژوهشی بر سیر تحول ضرب درهم های عرب-ساسانی، نخستین سکه های جهان اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سخن تاریخ سال پانزدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳۵ 24 - 51

کلیدواژه‌ها: سکه شناسی عرب - ساسانی خلفای راشدین امویان عبدالله بن زبیر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۴۴ تعداد دانلود : ۷۳۴
اعراب در زمان جاهلیت و چه در صدر اسلام از فنون ضرب سکه اطلاعی نداشتند، اما به مناسبت تجارت و موقعیت تجاری شهر مکه، سکه را در نظام اقتصادی خود پذیرفته بودند و از درهم های نقره ساسانی، سلیدوس های طلا و فلیس های مسین بیزانسی استفاده می کردند؛ تا اینکه با گشایش سرزمین های ایران و بخش های از امپراطوری بیزانس، به فناوری ضرب سکه نیز دست یافتند و به واسطه مردمان آن سرزمین ها به ضرب سکه پرداختند. امروزه نخستین درهم های اسلامی را عرب-ساسانی نام گذارده اند که از منظر پژوهش جایگاه بالایی دارد. سکه شناسی سکه های عرب-ساسانی، می تواند نقطه عطفی در سکه شناسی سکه های ساسانی و اسلامی باشد که با مطالعه آنها اطلاعات بسیاری در مورد روند فتوحات، فاتحان و حکمرانان، جغرافیای سیاسی و اداری، و ... به دست می آید؛ اما مسأله کانونی این پژوهش، مطالعه سیر تحولی ضرب این سکه ها از آغازین لحظه ها تا واپسین روزها بوده است که با بررسی دقیق ویژگی های این سکه ها مانند نوع خط به کار برده شده، نقوش، تاریخ ها، ضرابخانه ها، و نام حاکمان صاحب سکه صورت می پذیرد. در نتیجه مشخص گشت که در بدو گشایش ایران، سکه هایی با تاریخ آخرین سال حکومت یزدگردسوم ساسانی، یعنی سال بیست یزدگردی (31ه.ق.)، عینا به ضرب رسیده است و پس از آن عبارت های کوفی پیرامون آن اضافه گشته است؛ پس از مدتی نیز نام خسرو بر جای یزدگرد نقش می بندد. نخستین سکه ها با نام حاکمان عرب، در زمان عبدالله بن عامر، پس از آن معاویه بن ابی سفیان و دیگر حاکمان به خط پهلوی (و برخی کوفی) ضرب گردید. در این سکه ها همچنان نقوش به مانند سکه های ساسانی بوده، اما در مواردی ویژه، همانند برخی از سکه های عبدالعزیزبن عبدالله بن عامر، عبدالملک بن مروان، بشربن مروان، و یزیدبن مهلب تغییر و نوآوری در پشت سکه ها دیده می شود. مدتی پس از روی کار آمدن عبدالملک بن مروان سیاست های مالی جدیدی اعمال شد و سکه های با وزن و شکل جدید، ضرب گردید. اما همچنان سکه های عرب-ساسانی در چرخه اقتصادی استفاده می شد
۲۲۹۱.

رویکرد روزنامه اختر (1292- 1314ق) به دین با تکیه بر ایده اتحاد اسلامی (پان اسلامیسم)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال بیست و دوم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۸۸) 289 - 310

کلیدواژه‌ها: روزنامه اختر اتحاد اسلامی عصر قاجار روشنفکری ایرانی استعمار اروپایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۷ تعداد دانلود : ۲۸۷
در آغاز دوره قاجاریه (1210 1344ق)، مجتهدان ضمن تثبیت نفوذ خود، نقش دین را در تحولات جامعه ملموس تر از پیش کردند. در دوره ناصری (1245 1312ق)، کانون هایی از منوّرالفکران (روشنفکران) ایرانی در خارج از ایران شکل گرفت. آنها سعی داشتند با نشر اطلاعاتی در خصوص تحولات اروپا و عثمانی، زمینه بیداری ایرانیان را فراهم نمایند. روزنامه اختر که توسط برخی از تحول خواهان ایرانی در استانبول تأسیس شد، نمونه ای از این کانون هاست که در چارچوب سیاست اتحاد اسلامی و با هدف پیشگیری از دست اندازی های اروپایی ها و روس ها به سرزمین های اسلامی، می کوشید افکار نو را در پوشش باورهای دینی ارائه دهد. پژوهش حاضر، با بهره گیری از روش وصفی تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای، در پی پاسخ به این سؤال است که روزنامه اختر انگاره اتحاد اسلامی را دارای چه فوایدی می دانست؟ و موانع آن را چگونه ترسیم می کرد؟
۲۲۹۲.

بررسی نقش و جایگاه ایل کرایی در تحولات سیاسی نظامی کهگیلویه از دوره صفویه تا پایان دوره زندیه (1209-907ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال دهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۹) 89 - 106

کلیدواژه‌ها: کریم خان زند کهگیلویه کوچ اجباری لربزرگ ایل کرایی قاید مراد کرایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۴۸ تعداد دانلود : ۷۱۶
ایل کرایی یکی از ایلات منطقه کهگیلویه است که نخستین حضور مؤثر آنان در تحولات سیاسی را می توان در دوران مغول جستجو نمود. پژوهش حاضر با استفاده از روش کتابخانه ای و شیوه توصیفی- تحلیلی در پی این مسئله است که نقش و اثرگذاری ایل کرایی را از دوره صفویه تا پایان دوره زندیه  در تحولات سیاسی نظامی کهگیلویه مورد واکاوی قرار دهد. یافته پژوهش حاکی از این است، کوچ اجباری ایل کرایی طی دوران حکومت های شاه عباس اول صفوی، نادرشاه افشار و کریم خان زند را می توان ناشی از تاثیرگذاری این ایل بر تحولات سیاسی نواحی جنوب غربی ایران دانست. همچنین نقش ایل یادشده بر تحولات سیاسی جنوب و جنوب غربی ایران پس از پایان دوره صفویه تا مرگ کریم خان زند همچون حمایت از شورش صفی میرزای دروغین و شورش قاید مراد کرایی و تمرّد از فرمان حکومت های مرکزی ذکرشده علاوه بر اینکه اغلب زحمت و مشقت زمامداران را موجب گردید،  توانست اثرگذاری ایلات بزرگ تر منطقه را نیز متأثر سازد.
۲۲۹۳.

واکاوی معماری سنتی دوره قاجار در قلعه اسفندیاری استان چهارمحال و بختیاری

نویسنده:
منبع: مطالعات ایران شناسی سال ۷ بهار ۱۴۰۰ شماره ۲۰ 7 - 42

کلیدواژه‌ها: معماری قاجار عناصر کارکردی قلعه اسفندیاری روابط فضایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۵ تعداد دانلود : ۱۲۲
عصر قاجار دوره تغییر و تحولات در ساخت عمارت های مسکونی است که در آن یک تنوع و خلاقیت فضایی در فضاهای داخلی عمارت های تاریخی مشاهده می شود. این تنوع و خلاقیت فضایی در هر منطقه متأثر از تعاملات فرهنگی آن است، بنابراین هر منطقه معماری خاص خود را دارد. معماری قلعه اسفندیاری، به عنوان یکی از بناهی شاخص معماری دوره قاجار، هم به لحاظ عملکردی و هم به لحاظ زیبایی شناسی از اهمیت زیادی برخوردار است. علی رغم ارزش این خانه، مطالعه ای چه از لحاظ زیبایی شناسی و چه از لحاظ معماری روی آن صورت نگرفته است. از این رو، پژوهش حاضر سعی دارد مؤلفه ها و ویژگی های معماری به کار رفته در این عمارت را بررسی کند. این پژوهش به لحاظ روش شناسی از نوع توصیفی – تحلیلی بوده و روش گردآوری اطلاعات آن نیز در قالب مطالعات کتابخانه ای و میدانی صورت گرفته است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که این خانه تاریخی با ساختار پیچیده و نوع معماری خاص خود، بنایی متفاوت در میان بافت سنتی منطقه به شمار می رود و معماری آن بر پایه اصول معماری ایرانی (سنتی) و معماری بومی است. بخش تابستان نشین عمارت در جلو و شامل اتاق های هفت دری و سه دری و زمستان نشین در پشت این بخش ایجاد شده است. شاه نشین در ضلع شمالی و ضلع های شرقی و غربی مربوط به سکونت اعضای دیگر خانواده و ضلع جنوبی ورودی و انبارها است. 
۲۲۹۴.

معرفی و بررسی ویژگی های معماری مدرسه تاریخی سپهداری اراک

نویسنده:
منبع: مطالعات ایران شناسی سال ۷ بهار ۱۴۰۰ شماره ۲۰ 59 - 72

کلیدواژه‌ها: مدرسه سپهداری بافت تاریخی اراک مدارس قاجاری معماری مدرسه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۱ تعداد دانلود : ۱۳۱
بررسی سیر تحولات بناهای مختلف دوره اسلامی نشان از آن دارد که تحولات معماری در این بناها به گونه ای ادامه دهنده سنت های دوره های پیش از خود هستند. در واقع می توان این گونه بیان کرد که تأثیر فرهنگ اسلامی در دوره های مختلف زمانی از دلایل تداوم سنت هاست و در هر دوره سعی شده سنت ها و الگوهای دوره پیش به فراخور نیاز به روز رسانی شود و مورد بهره برداری قرار گیرد. مدرسه سپهداری یکی از بناهای شاخص بافت تاریخی اراک و قدیمی ترین مدرسه شهر است و قدمت آن به دوره قاجار بازمی گردد. پژوهش حاضر بر آن است تا با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی و انجام مطالعات کتابخانه ای و میدانی معماری این بنای شاخص را مورد بررسی قرار دهد. با بررسی های انجام شده در این مقاله این نتیجه حاصل شد که ساختار کالبدی و معماری مدرسه سپهداری در ادامه شیوه ساخت مدارس چهار ایوانی است و از نظر عناصر کالبدی، نقوش هندسی و انواع تکنیک به شیوه مدارس پیشین ساخته شده است. این مدرسه نیز  مانند بسیاری از مدارس دیگر در راستای بازار شهر و شریان اقتصادی - اجتماعی آن قرار دارد.
۲۲۹۵.

بن مایه های اساطیری در فرهنگ زراعی قوم لر

نویسنده:
منبع: مطالعات ایران شناسی سال ۷ تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۱ 19 - 32

کلیدواژه‌ها: قوم لر آیین های برداشت محصولات اسطوره رمزگردانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۰ تعداد دانلود : ۱۵۵
کشاورزی یکی از کهن ترین و بنیادی ترین فعالیت های زیستی اجتماعی بشر بوده و افزون بر آنکه موجبات گشایش و آسایش معاش او را فراهم می آورده، در شکل گیری و ظهور پدیده های مهم دیگری، از جمله شهرنشینی، دادوستد و بازرگانی نیز تأثیرات بسزایی داشته است. همچنین اهمیت کشت و زرع در باورهای عامه اقوامی که بیشتر از این راه امرار معاش می نموده اند، چنان بوده که باعث شده در تمام مراحل کشاورزی- کاشت، داشت و برداشت- تعدادی باور و آیین به وجود آید که معمولاً صبغه ای اساطیری دارند. این مقاله به دنبال پاسخ به این پرسش هاست: فرهنگ زراعی اقوام ایرانی- خاصه قوم لر- با اسطوره ها چه ارتباط و نسبت هایی با یکدیگر دارند؟ نمودهای اساطیری این آیین کدامند و چگونه می توان آنها را رمزگردانی کرد؟ نتایج حاصل از این مقاله نشان داده است که ارتباط تنگاتنگی میان فرهنگ زراعی قوم لر و اسطوره ها وجود دارد. چنانکه برای نمونه، دو مورد از نمادهای اساطیری این آیین - بُر اِشکستن و آهن بر خرمن زدن - شرح داده شد و این نمودها و نسبت ها ارتباط فرهنگ زراعی با اساطیر را روشن ساخته است. روش تحقیق در این مقاله به صورت توصیفی - تحلیلی بوده؛ شیوه گردآوری اطلاعات تحقیق بر پایه منابع کتابخانه ای بوده است. البته ذکر این نکته ضرورت دارد که در بخش هایی از متن منبعی برای محتوای ارائه شده بیان نشده به دلیل آنکه برخی مطالب مقاله برای نخستین بار به نگارش در آمده و پیش از آن در هیچ منبعی اشاره ای به آنها نشده و حاصل پژوهش های میدانی ست.
۲۲۹۶.

تحلیل مضمون سخنان فوکویاما علیه جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات اسنادی انقلاب اسلامی سال سوم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۵ 105-126

کلیدواژه‌ها: ایران جمهوری اسلامی ایران انقلاب اسلامی فوکویاما تحلیل مضمون

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۵ تعداد دانلود : ۵۴۷
ریشه ی چالش های جمهوری اسلامی ایران با آمریکا و تمدن غربی در اندیشه متفکرین و استراتژیست های غربی عمیق تر است. تا جایی که گفته ها و مواضع آن ها گاه فراتر از مسائل سیاسی تعبیر می شود و نوعی مقابله با گفتمان و تمدن اسلامی است. با توجه به اهمیت این مسئله، در مقاله ی حاضر تلاش می شود با معرفی فرانسیس فوکویاما، متفکر آمریکایی، به بررسی نظریات و سخنان وی علیه جمهوری اسلامی ایران پرداخته شود. برای پیشبرد این پژوهش از روش تحلیل مضمون و برای گردآوری داده ها از ابزار فیش برداری از منابع مختلف استفاده شده است. سؤال اصلی تحقیق این است که فرانسیس فوکویاما چه مواضعی علیه جمهوری اسلامی ایران دارد و هدف از طرح  این مواضع چیست؟ یافته های تحقیق مؤید آن است که ریشه های فکری موضع گیری فوکویاما در قالب تقابل نرم با جمهوری اسلامی ایران و ناشی از اسلام هراسی است.
۲۲۹۷.

بررسی مذهب خسرو پرویز و علل گرایش وی به مسیحیت(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال شانزدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۶۳

کلیدواژه‌ها: خسروپرویز دین زرتشت مسیحیت روم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۱۱ تعداد دانلود : ۵۵۸
دین زرتشت توسط اردشیر اول به عنوان دین رسمی امپراتوری ساسانی انتخاب شد، و موبدان زرتشتی از احترام خاصی در عصر ساسانی برخوردار شدند و موبد موبدان جزو قدرتمندترین و نزدیکترین افراد به پادشاه ساسانی محسوب میشد. ولی با این وجود بعضی از پادشاهان ساسانی به خاطر منافع سیاسی و اقتصادی و دیگر دلایل به دیگر ادیان توجه می نمودند که خسرو پرویز ازجمله آنها بوده که در ابتدای حکومتش به مسیحیت گرایش پیدا کرد. مسیحیان ضمن ساختن کلیساهای متعدد در ولایات غربی ساسانیان ، مناصب مهمی را در دربار خسروپرویز بدست آوردند و از نفوذ و قدرت قابل توجهی در دربار برخوردار شدند. اما در چند سال آخر حکومت وی این سیاست به کلی تغییر کرد. بنابراین با وجود اینکه دین زرتشت دین رسمی ساسانیان بوده و خسروپرویز هم به آن معتقد بود، ولی به خاطر منافع سیاسی و نظامی و جلب رضایت امپراتور روم موریکیوس که جهت رسیدن به سلطنت به وی کمک کرده بود ، در ظاهر و به صورت مقطعی در ابتدای حکومتش به مسیحیت گرایش پیدا کرده و به آنها توجه نمود وگرنه به این دین ایمان نیاورد. وی بعد از مرگ امپراتور موریکیوس تغییر سیاست داده و به قلع و قمع مسیحیان و تصرف قلمرو آنها پرداخت و چندین تن از کشیشان و صلیب مقدس را به گروگان گرفت. در این نوشتار برآنیم تا مذهب خسروپرویز و دلایل گرایش وی به مسیحیت را مورد بررسی قرار دهیم .
۲۲۹۸.

بررسی و واکاوی شاخصه های دیپلوماسی در دوره اشکانی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال شانزدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۶۳

کلیدواژه‌ها: دیپلوماسی سیاسی دیپلوماسی تجاری اشکانیان تاکتیک های نظامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۶ تعداد دانلود : ۲۶۸
پس از روی کار آمدن سلسله اشکانی در 247 ق.م مناسبات ایران با همسایگان و دولت های آن روز شکل جدیدی به خود گرفت. این دولت نوپا در همان اوان تأسیس مبارزات و تصادمات گسترده ای را برای به دست آوردن سلطه بر مرز و بوم ایران با اقوام مهاجم، دولت سلوکی و امپراتوری روم آغاز کرد. باید اذعان داشت که پادشاهان این سلسله نه تنها به مناقشات و کشمکش های نظامی توجه و اهمیت می دادند، بلکه از ابزار و شیوه های دیپلماسی در ارتباط با آن دولت ها نیز بهره می جست. اشکانیان با استفاده از دیپلماسی در حفظ مرزهای سیاسی خود و کسب امتیازهای اقتصادی و سیاسی، موفقیت های گوناگونی را به دست آورند. این پژوهش با استفاده از روش بررسی تاریخی مبتنی بر گردآوری اسناد و مدارک تاریخی، در پی پاسخ به این مسئله است که دیپلماسی شاهنشاهی اشکانی چگونه و بر مؤلفه هایی استوار بوده ؟ و چه نقش و جایگاهی در رویکرد های سیاسی و اقتصادی این سلسله داشته است؟. رهیافت این پژوهش این است که اشکانیان با ابزارهایی مانند مذاکره از طریق سفرای خود و انعقاد معاهدات سیاسی و اقتصادی تمامیت ارضی خود را حفظ نموده و از سود سرشار حاصل از تجارت توانستند به تجهیز سپاه و ادامه نبردهای استراتژیک خود بپردازند.
۲۳۰۰.

نخل و خرمایِ فارس در سده های نخستین اسلامی از منظر جغرافیای تاریخی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال سیزدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۵۱) 39 - 54

کلیدواژه‌ها: فارس نخل خرما جغرافیای تاریخی سده های نخستین اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۶ تعداد دانلود : ۳۳۷
نخل در حکم یکی از درختانِ مشهور مناطق گرمسیری فارس، در سده های نخستین اسلامی در کانون توجه مردم این خطه بود؛ پس پرورش آن و تولید خرما از مشاغل عمدۀ کشاورزان و باغداران این منطقه بود. نخل داری در جایگاه یکی از عرصه های تعامل مردم فارس با محیط گرمسیری آن در سده های یادشده، موضوعی است که تاکنون چندان واکاوی نشده و تنها در برخی از آثار تألیفی، به شکل کلی به آن توجه شده است. بر این اساس، پژوهش حاضر حول این پرسش سامان یافته است: از منظر جغرافیای تاریخی، در این دوران معیشت وابسته به نخل در چه زمینه هایی از حیات مردم فارس نمود پیدا کرده بود؟پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و با مراجعه به منابع کتابخانه ای و بررسی میدانی در برخی مناطق دارای نخلستان و سازه های مرتبط با آبیاری نخل در فارس فراهم شده است. یافته های پژوهش از تعامل مردم گرمسیر فارس با جغرافیای محل سکونت خود، در ایجاد نخلستان های متعدد و استفادۀ فراوان از این درخت حکایت می کند. نخل و خرما در شکل گیری الگوهای زیستی سازگار با گرمسیر فارس همچون معماری، صنایع دستی، تغذیه، صادرات و پیدایش واژه های فراوان در ادبیات این منطقه نقش مهمی ایفا کرده و نزد مردم این خطه، جایگاه ویژه ای داشته است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان