درخت حوزه‌های تخصصی

این پژوهش با هدف کشف ساختار مفهومی هویت در منابع اسلامی انجام شد. بدین منظور، با استفاده از روش کیفی تحلیل محتوا و معناشناسی زبانی، هویت در منابع اسلامی معادل یابی و مؤلفه های ساختاری آن استخراج گردید. سپس، برای بررسی روایی محتوایی، معادل ها و مؤلفه های هویت در اختیار کارشناسان علوم حوزوی، که دارای تخصص روان شناسی یا علوم تربیتی بودند، قرار گرفت. یافته ها نشان داد پس از بررسی ۵۶۱ مفهوم از منابع اسلامی، نخست ۱۷ مورد و در نهایت، ۷ مفهوم فطرت، شاکله، سجیه، ایمان، تسلیم، معرفت نفس و هویت فلسفی، بیشترین هماهنگی را با سازه هویت نشان داد و بر پایه شواهد نظری و دیدگاه متخصصان، «معرفت نفس» مناسب ترین معادل برای هویت معرفی شد و ۱۶ مؤلفه ساختاری برای آن استخراج گردید. بر پایه درجه بندی متخصصان، ۹ مؤلفه باورها، ارزش ها، اهداف، گرایش ها، شناخت اکتسابی، ویژگی های پایدار، احساس هشیارانه، خودارزشمندی و خودپایی، به عنوان مؤلفه های نهایی ساختار هویت معرفی شد. بنابراین، هویت در منابع اسلامی پاسخ به سؤال کیستی فرد است که جنبه های گوناگون خود را شامل می شود.

این پژوهش، که از نوع مطالعات نیمه تجربی پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل و پیگیری بود، با هدف تعیین اثربخشی آموزه های هستی شناسی اسلامی بر افزایش رضایت زناشویی زنان متأهل انجام شد. بدین منظور، از بین مراجعه کنندگان مرکز مشاوره باب الحوائج شهرستان میبد، 24 نفر به صورت تصادفی انتخاب و در گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. به شرکت کنندگان گروه آزمایش، هر هفته دو جلسه نود دقیقه ای به مدت 10 جلسه آموزه های مبتنی بر هستی شناسی اسلامی دربارة ارتباط زناشویی داده شد و به گروه کنترلی هیچ گونه آموزشی ارائه نشد. هر دو گروه یک بار پیش از انجام آزمایش، یک بار بلافاصله پس از اتمام آزمایش و یک بار یک ماه پس از انجام مداخلات، فرم کوتاه آزمون رضایت زناشویی انریچ را تکمیل کردند. در نهایت، داده های جمع آوری شده به کمک تحلیل کوواریانس چندمتغیره تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد که آموزه های هستی شناسی اسلامی بر افزایش رضایت زناشویی شرکت کنندگان گروه آزمایش تأثیر معنی داری داشت. این افزایش در مرحله پیگیری نیز حفظ شده بود. با توجه به یافته های پژوهش می توان گفت که ارائه آموزه های مذهبی مبتنی بر هستی شناسی اسلامی، شیوة مناسبی برای افزایش رضایت زناشویی زوجین است.

هدف این پژوهش ساخت و تعیین ویژگی های روان سنجی نقش تربیتی پدر از دیدگاه اسلام بود. بر این اساس، با استفاده از آیات و روایات اسلامی، به تبیین نقش تربیتی پدر پرداخته و با استخراج مؤلفه های نظری نقش پدری پرسش نامه ای 48 سؤالی تدوین شد. روش تحقیق به دو شیوه توصیفی و پیمایشی می باشد. برای جمع آوری آموزه های دین اسلام، روش توصیفی مورد استفاده قرار گرفته است، و برای ارزیابی روایی و اعتبار مقیاس، روش پیمایشی در نمونه ای 382 نفری از دانش آموزان دبیرستانی منطقه 18 تهران به کار رفته است. در بررسی روایی محتوای پرسش نامه، ضریب تطابق کندال 2/0 با سطح معناداری 0001/0، نشان دهندة میزان توافق کارشناسان خبره در مورد موافقت گویه های طراحی شده می باشد. روایی ملاک با محاسبه ضریب همبستگی مقیاس حاضر و مقیاس دلبستگی به پدر (IPPA) 129/0 بود که در سطح 05/0 معنادار می باشد. نتیجه بررسی روایی سازه حاکی از همبستگی بالای سؤالات با نمره کل بود. در بررسی اعتبار پرسش نامه آلفای کرونباخ برابر با 89/0 می باشد، و میزان همسانی درونی بر اساس ضریب دو نیمه سازی گاتمن 87/0 می باشد. در روش بازآزمایی با فاصله زمانی سه هفته، نتایج نشان از همبستگی 783/0 در سطح 01/0 بین اجرای اولیه و اجرای مجدد دارد. از این رو، با استفاده از منابع اسلامی امکان ساخت ابزاری برای سنجش نقش تربیتی پدر وجود دارد. این ابزار، جهت استفاده های پژوهشی از اعتبار و روایی مطلوبی برخوردار است.

زمینه و هدف: افزایش روند رشد سرطان در دنیا و تأثیر همه جانبه آن در کیفیت زندگی انسان، اتخاذ اقدامات مناسب در راستای بهبود کیفیت زندگی و مداخلات روا ن درمانی از جمله معنی درمانی را ضروری می نماید. هدف از این پژوهش، بررسی معنی درمانی بر کیفیت زندگی مبتلایان سرطان مراجعه کننده به بیمارستان سیدالشهداء اصفهان سال 91 بود. مواد و روش ها: این پژوهش که در یک مطالعه نیمه تجربی با دو گروه کنترل و مداخله و پی گیری یک ماهه، به روش آسان و تعداد 74 نفر بیمار سرطانی مراجعه به مرکز آموزشی درمانی سیدالشهدا (ع) اصفهان در سال 1391 به انجام رسید و پرسش نامه ی آن شامل اطلاعات دموگرافیک و کیفیت زندگی (SF-36 یا The Short Form (36) Health Survey) بوده است. نمونه ها با استفاده از ابزار استاندارد کیفیت زندگی مورد ارزیابی قرارگرفته و سپس جلسات معنادرمانی جهت بیماران در 8 جلسه 2 ساعته و هفته ای دو بار تشکیل و مجددا یک ماه بعد از جلسات کیفیت زندگی بیماران، ارزیابی شد. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها از روش های آماری توصیفی وتحلیلی با کمک نرم افزار (SPSS) استفاده گردید. آزمون های آماری مورد استفاده جهت آنالیز داده های شامل آزمون T-paired، T-test و کای اسکویر بود. یافته ها: روش آماری این پژوهش نشان داد که میانگین امتیاز کیفیت زندگی بعد از مداخله نسبت به قبل آن، در گروه کنترل 3/3±6/8 واحد کاهش ولی در گروه مداخله به میزان 1/3± 8/19 واحد افزایش یافته بود و طبق آزمون T test اختلاف میانگین امتیاز کیفیت زندگی در گروه مداخله به طور معنی داری در مقایسه با گروه کنترل افزایش پیدا کرده بود )001/0;df=71 ;P<22/6 - (t= نتیجه گیری: به طور کلی نتایج این پژوهش نشان داد که معنی درمانی می تواند در ارتقاء کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان مورد استفاده قرارگیرد.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی آموزش تحلیل ارتباط محاوره ای مذهب محور بر میزان عشق و علاقه، احترام به همسر و رضایت زناشویی بوده است. طرح این پژوهش از نوع تجربی، پیش آزمون ـ پس آزمون و گروه کنترل با پیگیری بوده است. از میان زوج های با مشکلات خانوادگی و تعارضات زناشویی مراجعه کننده به مرکز مشاورة محقق، و با استفاده از نمونه گیری در دسترس، تعداد سی زوج انتخاب و به طور تصادفی به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند. گروه آزمایش طی هشت جلسة 45 دقیقه ای تحت آموزش تحلیل ارتباط محاوره ای مذهب محور قرار گرفتند؛ اما گروه کنترل هیچ مداخله ای دریافت نکردند. ابزار پژوهش عبارت بود از: 1. مقیاس عشق و علاقه؛ 2. پرسش نامة احترام به همسر؛ 3. پرسش نامة رضایت زناشویی اینریچ. داده های حاصل، با روش تحلیل واریانس چند متغیری تجزیه و تحلیل شدند. نتایج به دست آمده آشکار ساخت که میان گروه آزمایش و کنترل، از لحاظ میزان عشق و علاقه، احترام به همسر و رضایت زناشویی تفاوت معنا داری وجود دارد (001/0>P)؛ یعنی میزان عشق و علاقه، احترام به همسر و رضایت زناشویی در گروه آزمایش، به گونه ای معنا دار، بالاتر از پیش آزمون و گروه کنترل بوده است. این نتایج، همچنان در دورة پیگیری به گونه ای معنا دار پایدار بوده است (001/0>p).

هدف از این مقال، که به بررسی نقش روزه در تامین سلامت روانی می پردازد بررسی تاثیر روزه ماه رمضان بر سلامت روانی در میان پرسنل اداری دانشگاه محقق اردبیلی در شهرستان اردبیل در نیمسال اول 88 ـ 1387 می باشد. روش نمونه گیری پژوهش به روش کل شماری، تعداد 206 نفر کارمند انتخاب شدند. نتایج مطالعه نشان داد که، تفاوت معناداری بین پیش آزمون و پس آزمون در مؤلفه علایم جسمانی، اضطراب و افسردگی وجود دارد و به طور کلی، تفاوت معناداری بین پیش آزمون و پس آزمون در پرسش نامه سلامت روانی وجود دارد. این مطالعه نشان داد که، روزه داری می تواند موجب افزایش سلامت روانی پرسنل اداری دانشگاه ها گردد.

از جمله معضلات قرن حاضر آشفتگی های عاطفی و هیجانی در روابط انسانی است. با توجه به نیازمندی به تفکر دربارة تأثیرگذاری تقیدات دینی بر امور انسانی، به ویژه مسائل عاطفی و روانی، این پژوهش با هدف مقایسة سازش یافتگی زناشویی و بهزیستی روان شناختی در دو گروه افراد نمازگزار و غیرنمازگزار انجام شد. روش پژوهش، توصیفی از نوع علّی ـ مقایسه ای است. جامعة آماری شامل تمامی دبیران متأهل شهرستان لنگرود در سال 1391 بود که با استفاده از روش خوشه ای چندمرحله ای، تعداد 150 نفر انتخاب شدند. از مقیاس سازش یافتگی زناشویی اسپانیر و پرسش نامه بهزیستی روان شناختی ریف استفاده شد. بررسی فرضیة پژوهش با استفاده از تحلیل چندمتغیره، تحلیل واریانس یک متغیره و آزمون T مستقل انجام شد. نتایج تحلیل داده ها نشان می دهد که تفاوت مشاهده شده بین دو گروه افراد نمازگزار و غیرنمازگزار در سازه های سازش یافتگی زناشویی و بهزیستی روان شناختی از لحاظ آماری معنادار است. بنابراین، می توان به کارکرد مهم نماز، به عنوان هستة دین و مهم ترین شکل عملی دینداری در انسجام عاطفی و روان شناختی خانواده اشاره نمود.

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطة الگوهای ارتباطی زنان و مردان بر اساس پایبندی مذهبی و رضامندی زناشویی انجام شده است. حجم نمونة پژوهش که با روش چند مرحله ای و به شکلی تصادفی انتخاب شد، شامل 121 زوج (242 نفر) از زوج های مراکز دانشگاهی تربیت معلم و حوزوی شهر اصفهان بود. برای اندازه گیری متغیرهای پژوهشی از پرسش نامة الگوهای ارتباطی زوجین کریستنسن و سالاوی و پرسش نامه مقیاس رضامندی زناشویی اسلامی جدیری و پرسش نامة پایبندی مذهبی جان بزرگی استفاده شد. داده ها با شاخص های آماری آزمون t مستقل، تحلیل واریانس چندراهه و رگرسیون چندمتغیره، تحلیل شدند. نتایج پژوهش نشان می دهد که زنان بیش از مردان الگوی متوقع را در روابط دوجانبه به کار می گیرند. زنان بیش از مردان پایبندی های مذهبی دارند. زنان کمتر از مردان احساس رضامندی زناشویی دارند. زنانی که پایبند به مذهب اند کمتر الگوهای ارتباطی معیوب را برمی گزینند. زنان در الگوهای ارتباطی توقع ـ کناره گیری بیشتر احساس رضامندی می کنند و اگر در الگوی اجتنابی قرار گیرند، بیشتر احساس نارضامندی می کنند.

مقدمه هدف این پژوهش بررسی رابطه ی بین شیوه های فرزندپروری سهل گیر، مستبد و قاطع، هوش هیجانی و دینداری با آمادگی به اعتیاد در دانش آموزان دبیرستان های شهر اهواز بود. روش کار: نمونه ی این پژوهش همبستگی شامل 262 نفر از دانش آموزان دبیرستان های شهر اهواز می باشد که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزار این پژوهش شامل پرسش نامه ی شیوه های فرزندپروری بامریند، مقیاس دینداری آرین، هوش هیجانی شاته و مقیاس آمادگی به اعتیاد زرگر می باشد. داده ها با آمار توصیفی و تحلیل رگرسیون، تحلیل شدند. یافته ها: نتایج نشان داد که بین شیوه های فرزندپروری سهل گیر، مستبد و قاطع، هوش هیجانی و دینداری با آمادگی فعال به اعتیاد و بین روش مستبد، دینداری و هوش هیجانی با آمادگی منفعل برای اعتیاد، ، رابطه ی معنی دار وجود دارد (001/0=P). هم چنین بین روش سهل گیر و قاطع با آمادگی منفعل برای اعتیاد، ارتباطی مشاهده نشد. تجزیه و تحلیل رگرسیون گام به گام نشان داد که از بین متغیرهای پژوهش به ترتیب دینداری، روش سهل گیر، هوش هیجانی، روش مستبد و روش قاطع، پیش بینی کننده های معنی داری برای آمادگی فعال برای اعتیاد می باشند و حدود 39 درصد از واریانس آن را تبیین می کند. به علاوه، روش مستبد و دینداری، پیش بینی کننده ها ی معنی داری برای آمادگی منفعل برای اعتیاد می باشند و حدود 11 درصد از واریانس آن را تبیین می کند. نتیجه گیری: به نظر می رسد کهشیوه ی فرزندپروری قاطع، دینداری و هوش هیجانی در کاهش آمادگی به اعتیاد در دانش آموزان، موثر است.

پژوهش حاضر، به منظور بررسی رابطه ی بین مؤلفه های ایمان مذهبی و شکرگزاری با شدت علائم اختلالات روا نی انجام شد.. شرکت کنندگان شامل 300 نفر از دانشجویان دانشگاه شیراز بودند که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای مرحله ای انتخاب شدند. برای سنجش متغیرهای پژوهش از پرسشنامه های شکرگزاری اسلامی ایرانی، ایمان مذهبی و فهرست 90 سوالی نشانه های روانی استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی و رگرسیون چندگانه استفاده شد. یافته ها نشانگر ارتباط تقریباً همه خرده مقیاس های ایمان مذهبی و شکرگزاری با نمره کلی شدت اختلال های روانی بود. ایمانِ مذهبی و شکرگزاری گسترده ترین تأثیر را به ترتیب بر حساسیت بین فردی و افسردگی داشتند. در بین مؤلفه های مختلف شکرگزاری، مؤلفه شکرگزاری درونی قویترین پیش بینی کننده منفی شدت اختلال های روانی بود و در بین مؤلفه های ایمان مذهبی، توان پیش بینی دو مؤلفه خیرخواهی و هدفمندی و خویشتن داری از سایر مؤلفه های ایمان مذهبی بیشتر بود. می توان گفت ایمان مذهبی و شکرگزاری به عنوان عامل های عمومی محافظت کننده می توا نند در کاهش علائم هر نوع اختلالی مؤثر باشند و اگر دینداری موجب رشد شکرگزاری درونی، خیرخواهی، هدفمندی و خویشتن داری شود، می توان آن را یک عامل پیش گیری کننده در برابر اختلال های روانی در نظر گرفت.

هدف اصلی این پژوهش، تحلیل و بررسی یک پرسش یا اعتراض به حلقه کندوکاو اخلاقی و تلاش برای پاسخ به آن است. برای دست یابی به این هدف از روش پژوهش تحلیل محتوا و روش تحلیل و استنتاج منطقی بهره گرفته شد. نظر به اینکه حلقه کندوکاو اخلاقی مخالف تلقین است و در هرمنوتیک فلسفی پیش داوری ها شرط فهم دانسته شده اند، این پرسش مطرح شد که تربیت اخلاقی بدون تلقین چگونه امکان تحقق دارد؟ در بیان این اعتراض، نخست صورت های مختلف آن در داخل و خارج ایران تبیین شد، سپس با بهره بردن از آراء گادامر به عنوان پدر هرمنوتیک فلسفی و انتقادهای هابرماس پاسخی به این اعتراض پیشنهاد شد. نتیجه این بود که پذیرش این اعتراض نیازمند تهی شدن مفهوم «خودآئینی» و «تلقین» است. ازاین رو، نشان داده شد که هابرماس چگونه برای رفع این مشکل ما را به مفهوم دقیق «خودآئینی ارتباطی» و پیامد آن مفهومی دقیق تر از «تلقین» رهنمون می سازد تا بدین وسیله پاسخی برای اثبات امکان تربیت اخلاقی بدون تلقین فراهم آورده شود. همچنین، با استفاده از رویکرد ابطال پذیری نشان داده شد که استفاده از حلقه کندوکاو اخلاقی برای رشد تفکر نقادانه در کودکان به معنای رد ارزش های مسلط جامعه نیست.

هدف اصلی این پژوهش تأملی بر رویکردهای تربیت ارزشی با نگاهی به جایگاه تربیت ارزشی و تحول آن در نظام آموزش و پرورش ایران می باشد. برای دستیابی به این هدف از روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بهره گرفته شد. یافته های حاصل از این پژوهش نشان داد که تربیت ارزشی، جزء ذاتی تعلیم و تربیت محسوب شده و تربیت در قالب هر رویکردی باشد بر پایه استدلال و آزادی عمل به دانش آموزان، مجموعه ای از ارزش ها را منتقل می کند. همچنین، نتایج حاکی از خلأ وجودی جایگاه رویکردهای عمده ارزشی به خصوص تربیت اخلاقی در سند ملی آموزش و پرورش می باشد و نظام آموزش و پرورش ایران به منظور تحول ارزشی نیازمند آن است که به همان میزان که به تربیت دینی توجه دارد، به تربیت اخلاقی نیز به عنوان رویکردی مهم در قلمرو تربیت ارزشی توجه داشته باشد.