درخت حوزه‌های تخصصی

مجموعه وقف ربع رشیدی مانند دانشگاه بزرگی است ، که در قرن هشتم ه.ق بدست رشیدالدین فضل الله همدانی وزیر فرزانه پادشاهان مغول(ایلخانیان) ساخته شد و با مدیریتی بی بدیل و کارآمد اداره می شد. ربع رشیدی شامل عملکردهای مختلف مذهبی ،عرفانی ،آموزشی،درمانی و اجتماعی بوده است؛ که برای هر عملکرد فضا و مکان مناسبی طراحی شده و حتی برای اقامت و پذیرائی کارگزاران و معلمین و متعلمین آن محلی معین تعیین شده بود. در این تحقیق بر اساس دقت در محتوای وقفنامه ربع رشیدی و با ساختن فرضیه های متعدد ؛ مکان و محل هر یک از عملکردها و فعالیتهای ربع رشیدی تعیین گردیده و سرانجام طرحی فرضی بر اساس داده های دقیق وقفنامه توسط نگارنده ترسیم شده و برای اولین بار به میان گذاشته می شود. طرح فرضی ربع رشیدی نشان می دهد که این مؤسسه علمی از نظر کالبدی دارای سازمانی منسجم و یکپارچه است و تمام عناصر خدماتی مجموعه در پیرامون هسته مذهبی و علمی آن تشکل یافته اند. این طرح تصویری از اندیشه بلند شهرسازی و معماری وزیر فرزانه رشیدالدین فضل الله همدانی می باشد. کلیدواژگان: بازآفرینی، ربع، ایسر، ایمن، سردرگاه، روضه، مفتح الابواب، باب الابواب، ممر، دهلیز، صفه، شبکه، سرای، سرایچه، تابخانه، رواق المرتبین

امروزه با سرمایه گذاری در بخش انرژی تجدیدپذیر، بهبود کارایی انرژی و فناوری های نوین گام های بزرگی در زمینه کنترل آلودگی های زیست محیطی برداشته شده است. خورشید بخش بزرگی از انرژی کره زمین را تامین می کند و با توجه به پاک، ارزان و بی پایان بودن این انرژی، در بسیاری از مناطق دنیا علی الخصوص خاورمیانه قابل مصرف می باشد. ایران نیز با توجه به موقعیت اقلیمی خود در یکی از بهترین شرایط برای استفاده از انرژی خورشیدی و بهره مندی از سیستم های فوتوولتائیک قرار گرفته است، همین امر باعث شده تا سیستم های خورشیدی در ایران پتانسیل بالایی برای استفاده داشته باشند. از طرفی، با توجه به اینکه معمولا سقف ساختمان های مسکونی و تجاری بلااستفاده هستند، نصب و راه اندازی پنل های فتوولتائیک بر روی سقف چنین ساختمان هایی رشد چشمگیری داشته است. علی رغم اهمیت این حوزه متاسفانه هنوز دانش کافی در خصوص امکانات فنی و همچنین جزئیات نمونه های پیاده سازی شده وجود ندارد و به خصوص در کشورهای در حال توسعه نظیر ایران، تحقیقات کمی در این حوزه انجام شده است. لذا در این پژوهش رویکرد ساختمان سبز و سازگار با محیط زیست را در طراحی ساختمانهای اداری جهت بهینه سازی و حفاظت انرژی مورد بررسی قرار میدهیم. مطالعه موردی، ساختمان ستاد مرکزی بانک حکمت ایرانیان برای نصب سلول های فتوولتائیک می باشد. در ابتدا موقعیت و داده های طراحی جغرافیایی و هم چنین مصرف برق در این ساختمان مورد بررسی قرار گرفته و سپس به وسیله ی نرم افزار دیزاین بیلدر سیستم های فتوولتائیک مناسب طراحی گردید. در نهایت، برق تولید شده توسط سلول های فتوولتائیک و مقدار برق مصرفی ساختمان مذکور مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج نشان میدهند که با محاسبه انرژی تولیدی با توجه به مفروضات پروژه، سرمایه گذاری در احداث مولدهای فتوولتائیک دارای خالص ارزش فعلی و نرخ بازده داخلی بالایی می باشند که این امر نشان دهنده توجیه پذیری بالای سرمایه گذاری در این پروژه ها است.

بیان مسئله: شیوه باغ سازی رومی، یکی از مهم ترین محصولات فرهنگی امپراتوری روم باستان است. اگرچه بسیاری از وجوه فرهنگی روم دنباله رو تمدن یونان است، ولی باغ سازی رومی از ویژگی های ساختاری باغ سازی یونان تبعیت نمی کند و به نظر می رسد پیرو اندیشه های دیگری است. این شیوه برخلاف باغ سازی یونانی که فاقد سازماندهی منظم هندسی است، از انتظامی محوری و راست گوشه پیروی می کند. صاحب نظران تاکنون دیدگاه های متعددی برای توجیه پیدایش این شکل از انتظام در باغ سازی روم عنوان کرده اند، با این حال همچنان ابهامات فراوانی در این فرضیه ها وجود دارد. علاوه بر این، اتروسک ها که پیش از شکل گیری امپراتوری روم، در منطقه توسکانی ایتالیا سکنی داشتند، بر بسیاری از دستاورد های فرهنگی تمدن روم و پس از آن اثرگذار بوده اند؛ همچنین «اهمیت قدسی انتظام» در باورها و اندیشه این قوم که در شیوه ساخت شهرها، معابد و سایر بناهای به جامانده از ایشان مشهود است، شاید بتواند به عنوان ریشه پیدایش انتظام در باغ سازی رومی قابل بررسی باشد.هدف: این پژوهش در پی آن است تا با تحلیل و نقد آرای موجود و ارائه شواهد نو و با بیانی جدید، به توضیح «ریشه انتظام» در شیوه باغ سازی رومی بپردازد. روش تحقیق: پژوهش حاضر با روشی تفسیری-تاریخی با تحلیل و طبقه بندی داده های موجود مبتنی بر باستان شناسی در تلاش است به تفسیر جدیدی از موضوع دست یابد. همچنین در بخش هایی جزئی نیز از روش تحلیل محتوا برای تفسیر و نقد برخی از اسناد مکتوب بهره می برد.نتیجه گیری: این جستار با تردید در ادبیات موجود، ریشه های اتروسک را به عنوان امکانی جدید در توضیح پیدایش انتظام هندسی باغ سازی رومی معرفی می کند.

ساخت بام های سبز در تهران در سال های اخیر افزایش پیدا کرده است. گرچه ایجاد فضای سبز بر روی بام از گذشته در معماری ایران وجود داشته، ولی امروز با پیشرفت تکنولوژی و ورود مصالح و زیرساخت های جدید، که ایجاد این فضاها را با سرعت و کیفیتی بیش از پیش ممکن می کند، استقبال از سبز کردن بام ها افزایش قابل توجهی داشته است. رشد باغ سازی بر روی بام در ایران، به مدد پیشرفت هایی که در سال های اخیر در زمینه بام های سبز در کشورهای توسعه یافته و به خصوص کشورهای اروپایی بدست آمده، ممکن شده و انتظار می رود در ادامه توجه به توسعه پایدار و استقبال از طراحی های اکولوژیک و معماری سبز اتفاق افتد؛ اما نگاهی دقیق تر به پروژه هایی که امروز در تهران اجرا می شوند نشان می دهد که گسترش بام های سبز در ایران لزوماً با توسعه آن در جهان هم راستا نیست. مهم ترین ویژگی بام سبز در ایران، که آن را با نمونه های جهانی متفاوت می کند، نبودِ انگیزه های زیست محیطی در ایجاد آن است. همچنین عدم شناخت صحیح از این مقوله در ایران بر کیفیت ساخت آن تأثیرگذار است و جهت گسترش آن را با انحراف و چالش مواجه می کند. این مقاله با نگاهی به تجربه بام سبز در تهران و ارتباط آن با گسترش بام سبز در جهان، به شباهت ها و تفاوت های موجود بین آن ها می پردازد.

برگزاری رویدادهایی در مقیاس های مختلف اجتماعی، فرهنگی و مذهبی بصورت سالانه یا به مناسبت های مختلف همچون اعیاد ملی، بزرگداشت و یادبودها با تجمعات متمرکز یا پراکنده در سطح شهرها یکی از عوامل پویایی و سرزندگی فضاهای شهری است که تأثیرات کالبدی و اجتماعی قابل توجهی بر فضاهای شهری می گذارد. از جملة این رویدادها جشن هایی با موضوعیت نور و روشنایی است که به صورت سالانه و خود جوش یا تحت نظارت مدیریت شهری در چندین نقطة جغرافیایی جهان برگزار می شود. شهر لیون که یکی از چند شهر اول فرانسه شناخته می شود، امروزه با میزبانی بین المللی جشن نور (Fête des lumières)و با عنوان پایتخت نور به استقبال پروژه های هنری و نوآور در زمینه نورپردازی می رود. در چهار روز آخرین ماه سال میلادی، نور به عنوان یکی از اجزای اصلی فضای شهری، در شب، زمانی که طراحی هنرمندانه نور و روشنایی می تواند ارزش معماری و یادمانی بناها و مبلمان شهری را دوچندان کند، ایفای نقش می کند. این نوشته، با نگاهی به جشن های نور در جهان و سابقه تاریخی آنها، بر جشن نور لیون، مدیریت شهری و سیاست های طراحی آن جهت تقویت حضور شهروندان در فضاهای شهری متمرکز می شود.