حشمت الله متدین

حشمت الله متدین

مدرک تحصیلی: دکتری معماری، دانشگاه تهران

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۵ مورد.
۱.

تحلیل اصول و ویژگی های کلیدی راه حل های طبیعت بنیان در ارتباط با سبزسازی شهری: مرور سیستماتیک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: باغ نظر سال بیستم تیر ۱۴۰۲ شماره ۱۲۱ 21 - 36

کلیدواژه‌ها: راه حل های طبیعت بنیان زیرساخت سبز پایداری شهری رویکردهای مبتنی بر اکوسیستم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۱ تعداد دانلود : ۱۷۹
بیان مسئله: تغییرات اقلیمی و پیامدهای آن بر همه ابعاد زیست محیطی، اجتماعی، و اقتصادی شهرها اثرگذار بوده است. یکی از مهمترین ایده ها برای رفع معضلات، سبزسازی شهری با هدف تمرکز بر بهبود اکولوژی و پایداری شهرهاست اما چگونگی پیاده سازی این ایده با چالش هایی روبروست. در سال های اخیر راه حل های طبیعت بنیان به عنوان مفهومی نوظهور و فراگیر مطرح شده که ادعا می کنند قادر به حل همزمان چالش های اکولوژیک و اجتماعی شهرها در سطوح کلان و خرد هستند.هدف پژوهش: هدف اصلی پژوهش شناسایی و تحلیل ماهیت راه حل های طبیعت بنیان در حل چالش مدیریت ساختارهای سبز شهری از دو بعد نظری و اجرایی است. بر این اساس این پژوهش به این پرسش پاسخ می دهد که راه حل های طبیعت بنیان به عنوان یک مفهوم جامع در چه ابعادی به سبزسازی شهرها کمک می کنند؟روش پژوهش: این پژوهش با روش مرور سیستماتیک ادبیات نظری و شیوه تحلیلی به بررسی مفاهیم و اصول راه حل طبیعت بنیان و استخراج ویژگی های این مفهوم می پردازد و ازطریق تطبیق با مفهوم سبزسازی شهری، ارزش های افزوده و همچنین موانع مفهومی و اجرایی آن را تحلیل می کند.نتیجه گیری: راه حل های طبیعت بنیان به عنوان یک کانسپت فرارشته ای و مشارکتی با درنظرگیری پویایی محیط، برنامه ریزی برای پروژه های بلندمدت با راه حل های خاص هر مکان را با حفظ ارزش های طبیعی، زیستی و فرهنگی به منظور حل چالش های پیچیده پیشنهاد می دهند. غالب ویژگی ها و اصول این راه حل ها با سبزسازی شهری همپوشانی داشته و از بعد عملیاتی نیز رویکردی مناسب و نسبتاً جامع برای پیاده سازی مفاهیم نسبت به سبزسازی شهری هستند. اما همچنان تعریف دقیق تری از ماهیت مفهومی راه حل های طبیعت بنیان نیاز است چراکه این راه حل ها با موانع مفهومی و اجرایی روبرو هستند. موانع مفهومی به مفاهیم اولیه و توضیح ابعاد ادراکی بازمی گردد و موانع اجرایی نیز شامل ضعف ارتباطات بین نهادی، ارتباط نهادها با ذینفعان، و همچنین ابعاد زمانی-مکانی می شود. بر مبنای طبقه بندی سه گانه این رویکرد (مؤلفه ماهیت مفهومی، اصول و ویژگی ها، و فرایندهای اجرایی)، پژوهش پیش رو بر دو مقوله به منظور رفع موانع تأکید دارد: 1)درنظرگیری ویژگی های کل نگری و کثرت گرایی برای رفع موانع مفهومی و 2) تعریف اصول واقع نگری و قابلیت اجرا، فرایندمحوری، و مقبولیت برای حل موانع اجرایی.
۲.

خوانش باغ ایرانی در مینیاتور، با تأکید بر مینیاتورهای شاهنامه بایسنقری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: منظر دوره ۱۴ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۵۹ 6 - 19

کلیدواژه‌ها: باغ ایرانی مینیاتور شاهنامه بایسنقری طبیعتِ گزیده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۱ تعداد دانلود : ۲۳۰
باغسازی ایرانی، می تواند به مثابه نمود هنری تلقی شود. باغسازی هنری است که در فرهنگ و تاریخ ایران زمین اهمیت فوق العاده ای داشته است. این هنر پیش از ورود اسلام به ایران شکل گرفته و پس ورود اسلام، نه تنها متوقف نشده است بلکه مسیر رشد و تعالی خود را در طول زمان طی کرده و به بلوغ رسیده است. باغسازی ایرانی در سایر هنرهای این سرزمین به گونه های مختلفی بروز پیدا کرده است. در این پژوهش تلاش شده است تا با بررسی بروز باغسازی ایرانی در مینیاتور ایرانی، خوانش هنرمند نگارگر از باغ ایرانی به دست آید. برای نیل به این مهم، مینیاتورهای شاهنامه بایسنقری به عنوان مورد مطالعه، انتخاب شده اند. دلیل این انتخاب ارتباط تنگاتنگ این مینیاتورها با شاهنامه فردوسی، تصویرگری آن ها در یک بازه زمانی مشخص و محدود، وحدت رویه ترسیم آن ها و در دسترس بودن این مجموعه بوده است. پس از مطالعه و بررسی مینیاتورهای این مجموعه نتایج جالب توجهی به دست آمد که نمایانگر خوانش هنرمند نگارگر ایرانی از باغ ایرانی است. او برداشت خاص خود را از باغ را داشته است. توجه هنرمند نگارگر به جزئیات و اتمسفر کلی باغ از خصوصیات این خوانش است. در واقع می توان این گونه گفت که باغ ایرانی، گزینش عناصر طبیعت بوده است و مینیاتور، گزینش عناصر باغ است.
۳.

قیاس و ارزیابی مبانی رابطه انسان و طبیعت در دانش اکولوژی و منظر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: منظر دوره ۱۴ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۶۰ 30 - 37

کلیدواژه‌ها: پایداری پایداری اکولوژیک اکولوژی منظر رابطه انسان و محیط

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۴ تعداد دانلود : ۱۵۹
 پایداری دانشی است که به بازیابی رابطه انسان و طبیعت می پردازد و در تلاش است مجموعه ای از مفاهیم و روش هایی را ارائه نماید که به تعامل بهتر این دو منجر شود. پایداری اکولوژیک یکی از شناخته شده ترین دانش های پایداری ا ست که بر پایه تفسیر اکولوژی از مؤلفه های رابطه انسان و طبیعت راهکارهایی را برای تعامل پاینده این دو مؤلفه ارائه نموده است. با این حال بررسی ادبیات نظری اکولوژی بیانگر آن است که این تفسیر از رابطه انسان و طبیعت تنها مبتنی بر وجوه کالبدی این ارتباط است و بستری برای شناخت ابعاد معنایی آنها به دست نمی دهد. این پژوهش در پی یافتن پاسخ به این پرسش است که «کارآمدترین رابطه انسان و محیط که توانایی به پایداری رساندن دو طرف رابطه را دارا باشد، از طریق چه دانشی به دست می آید؟». لذا این نوشتار با آسیب شناسی نحوه ارتباط انسان و طبیعت در دانش اکولوژی و با ایجاد قیاس میان نحوه تبیین این رابطه در دانش منظر، این دو نگرش را با روشی تحلیلی-توصیفی که مبتنی بر نقد محتوا و ساختار هر دو نگرش است، ارزیابی می نماید. یافته های این جستار بیانگر آن است که پایداری اکولوژیک دارای جامعیت در بیان تمامی وجوه پایداری نیست و به دلیل بنیان های نظری اش تنها قادر به توصیف و ارائه راه حل برای وجوه عینی پایداری ا ست. می توان اذعان داشت که رابطه انسان و محیط علاوه بر وجوه زیستی، در بُعد دیگری نیز صورت می پذیرد که تحت تأثیر فرایندی ادراکی میان این دو مؤلفه است. از طرفی دانش منظر نگرشی است که تبیین توأمانی از دو بُعد کالبدی و معنایی رابطه انسان و محیط به دست می دهد. بنابراین به نظر می رسد مدل مفهومی پایداری در صورتی که با اتکا به تفسیر منظر از رابطه انسان و محیط شکل بگیرد می تواند بیان دقیق تری از ابعاد کالبدی و معنایی پایداری به دست دهد و به اقدامات کامل تری در این امر منجر شود.
۴.

تحلیل مفهوم منظر و رویکرد منظر از سطح نظری تا عرصه اجرایی: مرور ادبیات نظری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: منظر دوره ۱۳ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۵۷ 22 - 37

کلیدواژه‌ها: منظر رویکرد منظر مدل مفهومی رویکرد منظر دیدگاه نظری منظر دیدگاه عملی منظر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۰ تعداد دانلود : ۲۶۶
در سال های اخیر رویکرد منظر در کنار سایر رویکردها، به سبب دیدگاه جامع و تبیین پارادایم های نو در باز تعریف رابطه انسان و محیط به طور گسترده ای مورد توجه قرار گرفته است. با این حال مفهوم واحد و دقیقی از چیستی و ماهیت آن ارائه نشده و وجود ادبیات نظری گسترده در رابطه با تعاریف منظر، ابهام در مفهوم و دشواری درکاربست آن را در پی داشته است. هدف این پژوهش تبیین ماهیت و ابعاد مختلف رویکرد منظر از طریق تدوین مدل مفهومی با روش تحلیلی و مرور سیستماتیک از دو دیدگاه نظری و عملی است. براساس یافته های این پژوهش، منظر از دیدگاه نظری و برمبنای آرای صاحب نظران درقالب یک پدیده عینی، کلیت عینی-ذهنی، پدیده زمانی-مکانی، تعامل میان طبیعت و فرهنگ و یا یک سیستم پیچیده تعریف شده است. همچنین منظر از دیدگاه عملی که رویکرد منظر خوانده می شود، بینش کل نگر و وجه کاربردی شده از مفاهیم نظری است. بر مبنای مرور سیستماتیک پژوهش های پیشین رویکرد منظر بر سه مؤلفه ماهیت مفهومی، اصول و ویژگی ها و فرایندهای مدیریت استوار است. ماهیت آن مرکب از وجوه کالبدی-معنایی و تفسیری از چارچوب مفهومی منظر در سیستم انسانی-محیطی است. اصول و ویژگی های برآمده از این ماهیت، کل نگری، چندعملکردی، چندمقیاسی وجود ذینفعان متعدد، فرارشته ای، مشارکت، پویایی (اکولوژیکی-اجتماعی)، پیچیدگی و مبتنی بودن بر مکان است. همچنین مدیریت و برنامه ریزی های یکپارچه، انطباقی، مشارکتی، زمینه گرا و تاب آور از استراتژی های اصلی رویکرد منظر در سطح مدیریت بوده که به واسطه دو فرایند برنامه ریزی-سیاست گذاری و تصمیم-پیاده سازی منجر به ایجاد دستورالعمل های اجرایی می شود. این رویکرد از طریق نظارت و کنترل موردارزیابی قرار گرفته و به منظور بسط و توسعه به صورت فرایندی چرخه ای و پیش رونده تحول می یابد. 
۵.

تأملی بر نمودهای قدرت در بازنمایی باغ های آشوری و نئوآشوری با تکیه بر کتیبه ها و نقش برجسته هایی از قرن 12 تا 7 ق.م(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنر و تمدن شرق سال نهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۳۱ 5 - 17

کلیدواژه‌ها: باغسازی آشوری تمدن بین النهرین باغ- قدرت نقش برجسته بازنمایی باغ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۱ تعداد دانلود : ۴۰۱
با بررسی نقش مؤلفه های فرهنگی و جریان های فکری در شکل گیری ویژگی های کالبدی و عملکردی باغ -در یک بستر جغرافیایی- می توان به تصویری جامع تر از فرهنگ مردمان سازنده آن پی برد. نقش مؤلفه قدرت در شکل گیری تمدن آشوری و نئوآشوری به گونه ای است که حکمرانان از نیمه دوم قرن هشتم ق.م. در نقش برجسته ها، از نمایش باغ به عنوان رسانه و ابزار نمایش قدرت سلطنتی بر روی دیوارهای قصرهایشان استفاده می کنند. ارتباط میان قدرت به عنوان یکی از علل شکل گیری باغ های سلطنتی (چرایی) و نحوه نمایش آنها در بازنمایی های باغ (چگونگی)، اطلاعاتی از ویژگی های کالبدی و عملکردی خاص باغ در این دوره تاریخی ارائه می دهد. این نگرش نقش برجسته هایی با محوریت باغ را به مثابه بیانیه ای امپریالیستی و سیاسی مورد توجه قرار داده و «قدرت» را به عنوان یک اصل فرهنگی در تمدن آشوری و نئوآشوری مطرح می سازد.هدف از نوشتار حاضر بررسی الگوی کلی باغ های سلطنتی آشوری و نئوآشوری با تأکید بر ابعاد سیاسی آن است. چگونگی بروز این مسئله در باغسازی منطقه بین النهرین به شکل نمایش قدرت شاهانه در بازنمایی هایی از باغ دیده می شود که تاکنون به صورت جامع و با تأکید بر همه ابعاد آن، در قالب پژوهشی مستقل مورد بررسی قرار نگرفته است.روش تحقیق پژوهش حاضر کیفی و از نوع تاریخی و تحلیل محتوا بوده و جمع آوری اطلاعات به شیوه کتابخانه ای با استناد به منابع اطلاعاتی دسته اول نقش برجسته ها، کتیبه ها و متون ادبی آشوری و منابع دسته دوم مقالات و کتب در دسترس صورت گرفته است.بازنمایی باغ سلطنتی به عنوان پدیده ای طبیعی-فرهنگی در نقش برجسته های آشوری و نئوآشوری، با هدف نمایش قدرت عمرانی و نظامی شاه و القای قدرت فرازمینی وی صورت گرفته است. این مسئله نشانگر تمرکز بر مؤلفه قدرت به عنوان زمینه اصلی بازنمایی باغ است که در سه سطح با بازآفرینی عمل خلقت در ساخت باغ، منظره پردازی طراحی شده و مصنوعی و نمایش اجزاء و عناصر غیربومی بر ایدئولوژی و باور فرهنگی قدرت خداگونه و مقبولیت سیاسی شاه تأکید دارد. چنین شکلی از بازنمایی، الگوی کلی باغ سلطنتی را فراتر از هندسه واحد و کالبدگرایی، در قالب کیفیات مشترکی نظیر جنبه آیینی و تشریفاتی، تصنع و خرق عادت و جنبه تقلیدی و نمایشی به تصویر می کشد.
۶.

تبیین نقش قدرت در بافت جوامع قرون وسطی و اثر آن بر تحولات کارکردی باغ های قرن 6-15 م.(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: باغ نظر سال هجدهم شهریور ۱۴۰۰ شماره ۹۹ 43 - 52

کلیدواژه‌ها: کارکرد باغ های قرون وسطی بافت جامعه نظام کلیسا-فئودال اصناف تجاری قدرت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۳ تعداد دانلود : ۲۴۹
بیان مسئله: در باغسازی قرون وسطی عامل مذهب و تسلط آموزه های کلیسا دلیل اصلی رشدنیافتگی باغسازی سده های میانه خوانده می شود که براساس آن انسان عصر مسیحیت به دلیل دیدگاه های ایدئولوژیک و افراطی از طبیعت و مظاهر آن چشم پوشی می کرده است. در واقع قدرت اندیشه های مذهبی سبب عدم شکل گیری باغ های منسجم در اوایل قرون وسطی و کاهش این قدرت در اواخر دوره، باعث شکل گیری باغ ها در وجه زیباشناسانه شده است. در مطالعات باغسازی قرون وسطی مذهب به عنوان پدیده ای همه گیر به تمام ابعاد جامعه بسط داده شده و تأثیر عواملی چون وضعیت اجتماعی و معیشتی مردم، تحولات سیاسی قدرت های حاکم و شرایط اقتصادی، کمتر مورد بررسی قرار گرفته است.اهداف پژوهش: این پژوهش با هدف بررسی علل مغفول ماندن و رشدنیافتگی باغسازی سده میانه، به این پرسش پاسخ می دهد که آیا دگماتیزم مذهبی و باورهای کلیسا درباره طبیعت علت اصلی اثرگذار بر ماهیت و کارکرد باغ های قرون وسطی بوده است؟ به جز عامل مذهب چه عوامل دیگری در تحولات کارکردی باغ های این دوره دخالت دارند؟روش پژوهش: این پژوهش با بهره گیری از رویکرد تبیینی به بررسی کارکردهای باغ های قرون وسطی با روش تحلیلی از دریچه تحولات رویدادهای تاریخی و بافت اجتماعی می پردازد و بر مبنای تحلیل داده های نوشتاری و تصویری نقش عوامل مذهبی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی را مورد بررسی قرار می دهد.نتیجه گیری: یافته های پژوهش نشان می دهد مجموعه عوامل مذهبی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعیِ شهرهای قرون وسطی در طی 9 قرن، باغسازی این دوران را تحت تأثیر قرار داده و عامل قدرت و گروه های صاحب قدرت در هر دوره تعیین کننده ماهیت، کالبد و کارکرد باغ بوده اند. در قرن 12- 6 م. قدرت حاکم (نظام کلیسا-فئودال) گونه باغ های مذهبی و معیشتی-کارکردی را پدید آورده و در قرن 15-12م. اشراف شهرنشین (اصناف تجاری) باغ های لذت را شکل داده اند.
۷.

طراحی و برنامه ریزی تاب آور رودخانه های شهری در مواجهه با آشوب سیل (برنامه ریزی تاب آور رودخانه درکه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: منظر دوره ۱۳ تابستان ۱۴۰۰ شماره ۵۵ 62 - 75

کلیدواژه‌ها: رودخانه درکه تاب آوری شاخص های تاب آوری سیل معماری منظر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۶ تعداد دانلود : ۲۷۷
تاب آوری به عنوان رویکردی نوین در دهه های اخیر جهت بازیابی مؤلفه های محیطی و اجتماعی رودخانه های شهری در مواجهه با آشوب های سیل و خشکسالی مورد توجه متخصصین به ویژه معماران منظر قرار گرفته است. رودخانه درکه به عنوان یکی از رودخانه های شهری تهران طی سال های متمادی، علی رغم وجود زیرساخت های کنترل سیل، کانال کشی و تراس بندی های متعدد در بستر رود، در برابر آشوب سیل و پیامدهای آن آسیب پذیر بوده و این امر نشان دهنده عدم کفایت این طرح ها در کنترل سیلاب است. به همین دلیل برنامه ریزی و طراحی در راستای کاهش خطر سیل و افزایش پایداری رودخانه درکه امری ضروری محسوب می شود. در این راستا، این پژوهش در پی رهیافتی از معضلات و پیامدهای سیل رودخانه درکه است و در پی یافتن پاسخ به این پرسش هاست که آیا رویکرد نوین تاب آوری جایگزین مناسبی برای رویکردهای تک بعدی و مهندسی در راستای مدیریت رودهاست؟ این رویکرد چگونه می تواند محیط آشوبناک رود درکه را به محیطی پایدار و سازگار با محیط تبدیل سازد؟ بر این اساس، این پژوهش با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و با مرور فشرده ادبیات نظری، شاخص های تاب آوری را گردآوری کرده است؛ سپس استراتژی های طراحی براساس تعاریف، استخراج شده اند و راهکارهای طراحی رود درکه -به عنوان نمونه موردی- در مواجهه با آشوب سیل ارائه شده است. این پژوهش با تکیه بر هفت شاخص تفکر تاب آوری که عبارتند از: افزونگی، تنوع، استحکام، ارتباط یا اتصال، یادگیری، خودسازماندهی و تغییرپذیری، به ارائه استراتژی هایی اعم از تنوع فضایی و زیستی، افزایش دانش، توانایی و مهارت افراد بومی و استفاده از تجربه آنها در سیل های گذشته، استحکام در مؤلفه های انسان ساخت و طبیعی و تقویت ارتباط فضایی و پیوستگی مؤلفه های طراحی و همچنین خودسازماندهی منابع زیستی و اجتماعی جهت طراحی رود درکه در برابر آشوب سیل پرداخته است. این برنامه ریزی و طراحی جامع شامل ابعاد مختلف محیطی و اجتماعی است که می تواند جایگزین مناسبی برای کانال های کنترل سیلاب و تراس بندی های بستر رود باشد. همچنین این برنامه ریزی می تواند به عنوان الگویی برای رودهای شهری ایران و جهان در شرایط مشابه مورد استفاده قرار گیرد.
۸.

رویکرد منظرین در تعامل کوه و شهر؛ رابطه شهرتهران و کوه های البرز از نگاه خبرگان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: باغ نظر سال هفدهم فروردین ۱۳۹۹ شماره ۸۲ 33 - 42

کلیدواژه‌ها: تهران کوه های البرز خبرگان رویکرد منظرین تحلیل مضمون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۴ تعداد دانلود : ۳۷۰
بیان مسئله: شواهد بسیاری نشان می دهد که رابطه شهر تهران و کوه های البرز، دارای مطلوبیت نیست و شهر تهران و مردم آن نمی توانند از مواهب و ظرفیت های کوه های شمال آن به خوبی بهره مند شوند. تحقیقات صورت گرفته پیرامون رابطه شهر تهران و البرز نیز نشان می دهد عموم مردم شهر تهران نسبت به کوه های البرز دچار بی تفاوتی شده اند. نگارندگان مقاله بر این باورند که مسئله بی تفاوتی ساکنین شهر تهران نسبت به کوه های پیرامون، به یکباره اتفاق نیفتاده و با از بین رفتن کارکردهای کوه در گذر زمان، این عنصر طبیعی بسیار مهم در ذهن مردم کمرنگ شده است. نظر به چندبعدی بودن مسئله، یکی از روش های بررسی موضوع بررسی موضوع، ازنگاه خبرگان است. هدف و روش پژوهش: این مقاله برآن است با هدف یافتن چرایی این رابطه نامطلوب، نظر خبرگان را جویا شود. لذا برای تحلیل یافته های به دست آمده از مصاحبه های نیمه ساخت یافته با رویکردی اکتشافی از خبرگان، از روش تحلیل مضمون استفاده شده است. نتیجه گیری: نتایج به دست آمده از مصاحبه خبرگان نشان می دهد براساس طبقه بندی سلسله مراتبی یافته ها، چهار مضمون (دلایل عدم مطلوبیت رابطه شهر تهران و کوه های البرز) اصلی: کاهش جایگاه ذهنی و معنایی کوه، شناخت نادرست کوه و ظرفیت های آن، رویکرد عینی و کالبدی به کوه، و مسائل فرهنگی و 11 مضمون فرعی: ورود مذهب، ورود تکنولوژی، ورود مدرنیته، نظام برنامه ریزی، نگاه جزء نگر و محیط زیستی صرف به کوه، رویکردهای اقتصادی، قابل دسترس شدن کوه، تغییر سبک زندگی مردم، تغییر الگوی معرفت شناسی مردم، باورهای عامیانه مردم، و کاهش تعلق خاطر مردم، که زیرمجموعه مضمون های اصلی قرار می گیرند، به دست آمده است.
۹.

جایگاه کوه در ادبیات ایران در گذر زمان و تأثیر مدرنیته بر آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: باغ نظر سال شانزدهم اردیبهشت ۱۳۹۸ شماره ۷۱ 77 - 86

کلیدواژه‌ها: ایران ادبیات شعر کوه مدرنیته

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵۳ تعداد دانلود : ۵۲۰
کوه در اندیشه های اساطیری، جایگاه خدایان و در ادیان مهم محل وحی و گفت وگوی خداوند با پیامبران است، اما در فلات ایران به دلیل جغرافیای خاص این سرزمین که کوه منبع وجود آب بوده است، اهمیت بیشتری دارد. در کتاب دین زرتشت، اوستا، بارها از کوه به نیکی یاد شده و در قرآن هم بارها بر اهمیت آن تأکید شده است. از طرف دیگر و چنان که در بیان مسئله مطرح می شود، وجود منابع آب عامل اصلی و اولیه قرارگیری اغلب شهرها و روستاهای ایران بر دامنه کوه ها بوده است، البته عوامل مهم دیگری همچون وجود هوای مناسب دامنه کوه، نقش دفاعی کوه در برابر بلایای طبیعی و انسانی و وجود ظرفیت های معیشتی و ... نیز بر شکل گیری این سکونتگاه ها و استمرار قرارگیری آنها در دامنه کوه تأثیرگذار بوده است. این کارکردها سبب شده تا کوه در ذهن ایرانیان اهمیت بسیاری داشته باشد، اما در گذر زمان و به دلایل مختلف، به خصوص ورود مدرنیته و تکنولوژی اهمیت کوه برای مردم کاهش یافته و لذا معنای کوه در ذهن مردم به عنوان یک عنصر حیاتی تغییر کرده است. با درنظرگرفتن این مسئله، هدف از نگارش این مقاله آن است تا با روش کیفی مطالعه اسناد تاریخی و از طریق بررسی تاریخی نمونه هایی از اشعار شاعرانی که جایگاه برجسته ای در ساخت زبان و ذهن ایرانیان داشته اند، جایگاه کوه در گذر زمان در ادبیات ایران را ارزیابی کنیم و ببینیم رویکرد شعرا به کوه چه تغییراتی داشته است؟ همان طور که در بیان مسئله گفته شد، نظر به اهمیت ورود مدرنیته بر جایگاه ذهنی مردم بررسی می کنیم که مدرنیته تا چه اندازه ای بر معنای کوه در شعر تأثیر گذاشته است؟ نتایج پژوهش نشان می دهد که جایگاه معنایی کوه در گذر زمان در ذهن شعرا، به خصوص در شعر نو که برآمده از ورود مدرنیته به ایران است، تغییر یافته است. رویکرد عمده شعرای شعر نو به کوه، رویکردی عینی است. همچنین بررسی ها نشان می دهد عامل مؤثر دیگری پیش از ورود مدرنیته به شعر معاصر، بر تغییر معانی طبیعت و کوه وجود داشته که شاید از خود مدرنیته مهم تر باشد و آن هم دل زدگی شعرا و روشنفکران از دوران قاجار و صفوی به دلیل کاهش قدرت زایش فرهنگی و واپس گرایی نادرست اندیشه های معنوی است.
۱۰.

تمدن اتروسک؛ منشأ پیدایش «انتظام هندسی» در باغ سازی روم باستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: باغ نظر سال شانزدهم مهر ۱۳۹۸ شماره ۷۶ 69 - 80

کلیدواژه‌ها: باغ سازی رومی تمدن اتروسک باغسازی یونانی انتظام هندسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۱۵ تعداد دانلود : ۵۱۸
بیان مسئله: شیوه باغ سازی رومی، یکی از مهم ترین محصولات فرهنگی امپراتوری روم باستان است. اگرچه بسیاری از وجوه فرهنگی روم دنباله رو تمدن یونان است، ولی باغ سازی رومی از ویژگی های ساختاری باغ سازی یونان تبعیت نمی کند و به نظر می رسد پیرو اندیشه های دیگری است. این شیوه برخلاف باغ سازی یونانی که فاقد سازماندهی منظم هندسی است، از انتظامی محوری و راست گوشه پیروی می کند. صاحب نظران تاکنون دیدگاه های متعددی برای توجیه پیدایش این شکل از انتظام در باغ سازی روم عنوان کرده اند، با این حال همچنان ابهامات فراوانی در این فرضیه ها وجود دارد. علاوه بر این، اتروسک ها که پیش از شکل گیری امپراتوری روم، در منطقه توسکانی ایتالیا سکنی داشتند، بر بسیاری از دستاورد های فرهنگی تمدن روم و پس از آن اثرگذار بوده اند؛ همچنین «اهمیت قدسی انتظام» در باورها و اندیشه این قوم که در شیوه ساخت شهرها، معابد و سایر بناهای به جامانده از ایشان مشهود است، شاید بتواند به عنوان ریشه پیدایش انتظام در باغ سازی رومی قابل بررسی باشد.هدف: این پژوهش در پی آن است تا با تحلیل و نقد آرای موجود و ارائه شواهد نو و با بیانی جدید، به توضیح «ریشه انتظام» در شیوه باغ سازی رومی بپردازد. روش تحقیق: پژوهش حاضر با روشی تفسیری-تاریخی با تحلیل و طبقه بندی داده های موجود مبتنی بر باستان شناسی در تلاش است به تفسیر جدیدی از موضوع دست یابد. همچنین در بخش هایی جزئی نیز از روش تحلیل محتوا برای تفسیر و نقد برخی از اسناد مکتوب بهره می برد.نتیجه گیری: این جستار با تردید در ادبیات موجود، ریشه های اتروسک را به عنوان امکانی جدید در توضیح پیدایش انتظام هندسی باغ سازی رومی معرفی می کند.
۱۱.

A Study on the Role of the Landscape Design with the Approach of Solving the Limitations of Using the Coas tal Area for Women in Iran(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Architecture and Urban Development, Volume ۹, Issue ۳ - Serial Number ۳۳, Summer ۲۰۱۹ 51 - 60

کلیدواژه‌ها: Coastal landscape Balanced use of space Use space at the coastal edge Privacy Security

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۶ تعداد دانلود : ۱۳۴
The coastal landscape is relatively new and complex category that offers the potential of sharing the sciences of architecture, perspective, nature and the environment, tourism and hospitality, beyond their physical effects on one another, their widespread effects in enhancing identity and the quality of the architectural atmosphere cannot be ignored. Approaches to greeting with beaches in Islamic countries have impressive impact on the interaction of the people in the statistical societies of those countries with coastal landscape architecture. The shores in Islamic countries are controversial textures that according to the formulated policy of each country, how to dealing with are changed. The purpose of this study is analyzing coastal landscape architecture and its position in Islamic countries Like Iran, spatial organization of coastal landscape and the equal use of men and women on the coasts of Iran by analytical-descriptive research method. One of the most important issues is the lack of gender-balanced psychological and spatial use of these coastlines. In many beachfronts, women are ignored and no location, zoning or privacy have been considered for them. In some parts of the coastline, some projects called ‘Salem Sazi’ have created for women which unfortunately pay little attention to elements of architecture, landscaping, aesthetics and the performance is very limited and in no way is it in the dignity of the Iranian lady and Iranian family.
۱۲.

رودخانه های شهری و تفکر تاب آوری در برابر آشوب سیل، برنامه ریزی تاب آور رودخانه کن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: منظر دوره ۱۱ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۴۷ 60 - 73

کلیدواژه‌ها: سیل مدیریت رود تاب آوری رود کن معماری منظر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱۹ تعداد دانلود : ۷۴۴
تاب آوری به عنوان یک رویکرد نو در مواجهه با آشوب های محیطی در دهه های اخیر مورد توجه معماران منظر قرار گرفته است. این رویکرد که جایگزین مناسبی برای رویکردهای صلب و مهندسی تلقی میشود، در پروژه ها و طرح های گوناگون منظر در سراسر جهان مورد بهره برداری قرار گرفته است. <br />رود کن به عنوان اصلی ترین رود شهری تهران، با وجود زیرساخت های مهار و کنترل سیل، همچنان در برابر این آشوب آسیب پذیر است. رویکردهای صلب و تک بعدی برای کنترل سیلاب، نه تنها آشوب سیل را کنترل نکرده، بلکه زیرساخت های اکولوژیکی و ساختاری آن را نابود ساخته است. در این راستا، این پژوهش در پی یافتن راه حل و پاسخی برای این سؤال است که رویکرد تاب آوری محیطی چگونه و تا چه میزان بر مدیریت آشوب سیل در رودخانه های شهری تأثیر گذار است؟ این نوشتار مشخصاً به نقش و تأثیر احتمالی استفاده از این تفکر در ساماندهی رودخانه کن تهران، در برابر سیلاب می پردازد. بر این اساس، این پژوهش با بررسی چهار پروژه موفق دنیا، اصول و راهکارهای تاب آوری در برابر سیلاب رودخانه ای را استخراج کرده و بر اساس این اصول و راهکارها، برنامه ریزی و راه حل هایی برای این رود آشوبناک ارائه داده است. زمان، آزمودن، آستانه، یادگیری و تنوع به عنوان اصول تاب آوری و صفه سازی در کران رود؛ و تالاب به عنوان راهکار برای مواجهه با مسئله رود کن از این چهار پروژه استخراج شده اند. علاوه بر آن، به دلیل درگیر بودن رشته های مختلف در این موضوع نیاز به تعامل چندرشته ای و برنامه ریزی با دربرگیری رشته های مختلف است؛ در نتیجه، این اصول و راهکارها، برنامه ریزی و ساماندهی منظر رود کن را به سوی یک برنامه جامع و چندرشته ای سوق می دهند. به عبارتی دیگر، برنامه ریزی رود کن نیاز به یک رویکرد چندرشته ای با تأکید بر مسائل منظر و اکولوژیک دارد. این برنامه ریزی جامع و چندرشته ای که مبتنی بر تفکرات تاب آوری در برابر سیل است، می تواند به عنوان الگویی برای رودهای شهری دیگر که در برابر آشوب سیل آسیب پذیر هستند، قرار گیرد.
۱۳.

شبکه های سبز منظرین؛ نقش مفصل بندی در یکپارچگی فضاهای سبز در منظر شهرهای معاصر ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: باغ نظر سال پانزدهم مرداد ۱۳۹۷ شماره ۶۲ 5 - 16

کلیدواژه‌ها: زیرساخت شهری شبکه سبز مفصل بندی پیوستگی منظرین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۵ تعداد دانلود : ۵۳۵
به دنبال مشکلات زیست محیطی، اجتماعی و هویتی شهرها، ناشی از وسعت گرفتن آنها و نفوذ هرچه بیشتر فضاهای انسان ساخت به فضاهای طبیعی، فضاهای سبز نه فقط به عنوان لکه ای سبز در برابر توده ها بلکه به مثابه عاملی برای ارتقای زیست شهروندان شناخته می شوند. امروزه زیرساخت های طبیعی و شبکه های سبز یکی از ساختارهای اصلی شهر هستند که جمیع ابعاد کیفی و کمی منظر شهر را مورد توجه قرار می دهند. در سال های اخیر نیز اقداماتی برای توسعه فضاهای سبز شهرهای ایران به عمل آمده اما نتیجه و اثرگذاری اقدامات بشدت کم بوده و کیفیت مورد انتظار به دست نیامده است. مطالعات حاکی از آن است که عامل اصلی بی کیفیتی، رویکرد تک بعدی و بخشی به این مقوله در بخش کلان -به معنای عدم درنظرگیری ارتباطات متناسب با دیگر ساختارها و عملکردهای اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی شهر- و همچنین نبود پیوستگی و انسجام در میان اجزای شبکه سبز در بخش خُرد است. این پژوهش با هدف یافتن رویکرد و راه کاری مناسب برای بی کیفیتی شبکه های سبز شهرهای معاصر ایران، ضرورت وجود شبکه های سبز منسجم و پیوسته در ساختار شهرها را از طریق تحلیل محتوایی و تاریخی آنها، در شهرهای گذشته و معاصر ایران مورد بررسی قرار می دهد و معیارهای شکل گیری شبکه های سبز منسجم را به لحاظ کالبدی و معنایی دنبال می کند. مطالعات پیش رو نشان می دهد که به منظور خروج از بحرانِ عدم مطلوبیت فضاهای سبز، باید امکان پیوند چندجانبه زیرساخت سبز با سایر زیرساخت ها و وجوه مختلف زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی شهر را فراهم شود. از سویی دیگر این پیوند و اتصال نیز باید میان اجزای شبکه سبز برای حفظ پیوستگی و انسجام شکلی و کالبدی، معنایی و عملکردی آن برقرار شود. این مقاله برای تحقق انسجام درونی و بیرونی شبکه سبز شهر، راه کار مفصل بندی را به مثابه شیوه ای منظرین پیشنهاد می دهد. بدین معنا که مفصل بندی با تأکید بر کالبد، کارکرد و نقش هویتی ساختار سبز شهر، مبنایی برای انتظام و سازماندهی فضاهای سبز نسبت به سایر ساختارهای شهری و عاملی مؤثر بر کیفیت بخشی آنهاست. همچنین مفصل بندی با ایجاد شبکه ای واحد از فضاهای سبز، سبب ادراک و فهم بهتر شهروندان از منظر و محیط طبیعی و زمینه ساز افزایش خوانایی و هویت شهر می شود.
۱۴.

حمام های سنتی؛ حافظ سلامت، عامل درمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: باغ نظر سال چهاردهم مرداد ۱۳۹۶ شماره ۵۰

کلیدواژه‌ها: سلامتی طب روحانی معماری حمام های سنتی اخلاط طب سنتی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۴۳ تعداد دانلود : ۵۷۰
بناهای تاریخی و عام المنفعه ایران بخشی افتخارآمیز از هنر معماری ایران و نیز زبان گویایی از فرهنگ غنی ایرانی حاکم بر آن هستند؛ یکی از این بناها حمام های سنتی است. حمام ها یکی از زیباترین، مردم وارترین، فنی ترین و متنوع ترین فضاها هستند که متأسفانه در کتب و مقالات ارایه شده پیرامون حمام، بیشتر جنبه اجتماعی و فرهنگی آن موردتوجه بوده و جنبه بهداشتی- درمانی آن و رابطه کالبد بنا با انسان کمتر موردتوجه قرارگرفته است. بنابراین هدف پژوهش این است که با رجوع به متون طب سنتی ایران به رابطه عناصر و اندام های حمام با سلامتی انسان و شکل گیری حمام درگرو تعادل ارکان اربعه (آب، باد، خاک و آتش)، مزاج و اخلاط (سودا، صفرا، بلغم، دم) بپردازد. طرح اصلی پژوهش بر این اساس شکل می گیرد که تأثیرپذیری شکل، ساختار و عناصر حمام های سنتی از انسان و تأثیرگذاری فاکتورهای طراحی حمام بر انسان را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. تحقیق با این نظریه که نظام سلسله مراتبی در حمام از دستورات خاص طبی پیروی کرده، در پی بررسی این فرضیه است که معماری حمام های سنتی در راستای دو شاخه طب جسمانی و روحانی شکل گرفته که علاوه بر انطباق با ارکان و امزجه، در راستای تعادل اخلاط و ارواح انسان طراحی می شده است. این نشان دهنده ارتباط بین معماران و طبیبان است. این تحقیق در راستای بررسی فرضیه بر پایه روشی توصیفی و تحلیلی و با شهادت بر اینکه معماری به مثابه مکان زندگی انسان و امتداد وجودی اوست، با نگاهی به سلامتی او، کیفیت معماری را تبیین می کند. نتایج پژوهش بر این نکته صحه می گذارد که بین شکل و ساختار و عناصر حمام های سنتی و انسان رابطه دوسویه وجود داشته است.   هدف این رابطه ایجاد محیطی متناسب با طبیعت انسان برای سلامتی جسم، روح و روان است و آن را می توان با بررسی معماری حمام های سنتی و استناد به مطالب ذکرشده در کتب طب سنتی ایران مشاهده کرد.
۱۵.

بازاندیشی در کیفیت ارتباط مدرسه و شهر بر پایه تحلیل اجتماع پذیری مدارس دوره تیموری تا ابتدای قرن چهاردهم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنرهای زیبا - معماری و شهرسازی دوره ۲۱ زمستان ۱۳۹۵ شماره ۴ 75 - 86

کلیدواژه‌ها: معماری اسلامی مدارس کالبد حکومت اجتماع پذیری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۰ تعداد دانلود : ۱۶۴
مقاله ی حاضر، دست آورد پژوهشی میدانی و کتابخانه ای می باشد و سعی دارد با بررسی سیر تحول کالبدی مدارس و تحلیل خاستگاه آن ، ارتباط مدرسه و شهر را در برخی دوره های اسلامی ایران بازشناسد. بر این اساس نخست، بیش از دوازده بنا از مدارس شاخص دوره های تیموری، صفوی و قاجار انتخاب شد. سپس ضمن مطالعه ی اوضاع کشور در آن زمان، وجود یا عدم وجود و مکان یابی فضای جمعی در مدارس مورد بررسی قرار گرفت. در بخش دوم، مبتنی بر یافته های بخش نخست، ویژگی مدارس از منظر موقعیت قرارگیری و شیوه ی تفکیک فضای همگانی مقایسه شد. مقایسه ها نشان می دهند که در مدارس این دوره ی ایران، دیدگاه اتصال به شهر بوده و بستر این پیوند لحاظ شده است. لیکن تلفیق غیر مشابه فضای مردمی با مدرسه حاکی از آن است که شیوه ی واحدی بر همه ی تعاملات دلالت ندارد. به نظر می رسد خاستگاه چنین تنوعی را می بایست در تفاوت ضروریات عملکرد هر حکومت جست و جو نمود. تطابق تحلیل ها، سه تعبیر کلی از مفهوم ارتباط را روشن می نماید. شایسته است به منظور درک این تعابیر، انواع کیفیات ارتباطی دسته بندی گردد. بر این اساس در پایان، گونه های مختلف ترکیب فضاهای آموزشی و مردمی با ذکر نمونه بیان شده است.
۱۶.

خاستگاه نظری میدان نقش جهان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: باغ نظر سال دوازدهم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۳۳

کلیدواژه‌ها: میدان نقش جهان میدان حکومتی ایرانی میادین صفوی مقبره شیخ صفی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری تاریخ هنر تاریخ هنر ایران پس از اسلام صفویه
  2. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری هنرهای کاربردی معماری منظر
تعداد بازدید : ۱۶۳۲ تعداد دانلود : ۳۴۱۰
امروزه شهرهای ما بیش از هر چیز نیازمند فضاهای جمعی هستند. میدان ها از دیرباز در بافت شهر به عنوان یک فضای جمعی ایفای نقش می کرده اند. وجود میدان ایرانی در شهر ایرانی، ضرورتی انکار نشدنی است. ویژگی های میدان ایرانی را می توان در میدان های تاریخی ایران که در رأس آنها میدان نقش جهان قرار دارد، جستجو کرد. میدان نقش جهان به عنوان یک میدان حکومتی ایرانی و با دربرداشتن سه جزء اصلی شهر (اقتصاد، مذهب و حکومت) سعی در پیوند با مردم دارد. یافتن خاستگاه نظری ویژگی های میدان نقش جهان می تواند به یافتن اصول طراحی یک میدان حکومتی بیانجامد. مقاله حاضر با مقایسه ویژگی های میدان نقش جهان با بناهای مشابه توانسته تا حدودی به خاستگاه نظری ویژگی های آن نزدیک شده و الگویی برای طراحی یک میدان ایرانی ارایه دهد. مقایسه ویژگی های میدان نقش جهان با میادین پیشین صفوی و مقبره شیخ صفی در قالب ویژگی های مشترکشان صورت گرفته است. این ویژگی ها از متون تاریخی استخراج و سعی شده به ویژگی های اصیل آنها نزدیک تر باشد. با طبقه بندی و تحلیل و بررسی ویژگی این بناها، معنا و خاستگاه نظری آنها استنباط شده است. سپس با تأکید بر بدیع بودن میدان نقش جهان در زمان خود به ویژگی های خاص و ترکیبی آن پرداخته می شود. میدان نقش جهان ترکیبی نو از میادین پیشین صفوی، مقبره شیخ صفی و به طور کلی معماری ایران بوده است. در آخر و پس از شناخت معنایی میدان نقش جهان، راهبردهایی برای طراحی میدان حکومتی ایرانی ارایه شده است. راهبردهایی چون استفاده از هندسه ایرانی، محصوریت، استفاده از عناصر باغ ایرانی، احیای سنت نقاره خوانی، دادن نقش مذهبی، تجاری و نمایشی به میدان بایستی در طراحی میدان حکومتی ایرانی مدّ نظر قرار گیرد.
۱۷.

لزوم ایجاد باغ ایرانی

نویسنده:
منبع: هنر و تمدن شرق سال سوم بهار ۱۳۹۴ شماره ۷ 19 - 26

کلیدواژه‌ها: باغ ایرانی باغ مذهبی باغ قدرت باغ تفرجگاهی باغ حکومتی باغ تزیینی باغ فرح بخش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۶ تعداد دانلود : ۷۷۴
احداث ابنیه، شکل گیری و گسترش یا شکوفایی باغ سازی و معماری، نتیجه وجود ثبات نسبی سیاسی است که از تبعات آن ثبات اقتصادی و آرامش روانی جامعه است. در این میان، توجه به باغسازی با عنایت به ماهیت آن که وجه تفرجی است، وابستگی قویتری به آن ثبات پیدا می کند. آیا باغ ایرانی ثمره دوران خشک سالی است یا اینکه به دوران سر سبزی خاستگاه ایرانیان تعلق دارد؟ عقیده بر این است که باغ ها در دل کویر، خرده اقلیم هایی را در محیط بسته (واحه) ایجاد کرده اند. لزوم وجود مدنیت در فلات ایران، توجه به ایجاد این خرده اقلیم ها برای قدرت بخشی به این تمدن را توجیه می کند. لذا باغ ایرانی تنها در دوران مدنیت توان شکل گیری داشته است. ایجاد باغ ایرانی، به نوعی با سرنوشت شهر ها و یا شهر های اولیه در هم تنیده شده است. آیا ساخت این باغ های زیبا دلایل دیگری نیز داشته است؟ سؤال دیگر این تحقیق، علل غیر مدنی ایجاد باغ های تاریخی ایران است. آیا باغ ها سمبل تفکر دوران خویشند؟ آیا دستور ایجاد باغ ها علل متفاوتی دارد؟ سعی در دسته بندی علل پیدایش این نمونه ها از طریق کنکاش در متون قدیم و جدید ضمن پیدا نمودن نقاط کور موجودیت، گامی هر چند کوچک جهت شناخت سیر تحول هنر باغسازی این خطه است. با مطالعه انجام شده بایس تی اذعان نمود که همواره روحیه سلاط ین و امرا در ایج اد این باغ ها به عنوان اندیشه دوران، تأثیر بسزایی داشته است. اما در میان مجموعه عوامل شکل دهنده باغ ها، عللی همچون مثمربودن و ایجاد چشم اندازهای زیبا را می توان از علل عمومی و بعضاً مشترک در بسیاری از باغ های تاریخی دانست. در حالی که به تبع سلایق هر دوره بعضی مواقع دلیل اصلی ایجاد باغ، عاملی مذهبی ، گاهی تفریحی و در بسیاری مواقع علتی سیاسی حکومتی داشته است.
۱۸.

معماری کوشک، کوشک های نُه قسمتی در باغ ایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: منظر زمستان ۱۳۹۴ شماره ۳۳
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۶۳ تعداد دانلود : ۱۲۹۶
کوشک مهمترین عنصر معمارانه در باغ های ایرانی و نشان دهنده نهایت ذوق و هنر ایرانی در ترکیب باغ و بناست. معمولا این بناها را در فضای میانی باغ و در محل تلاقی دو محور طولی و عرضی به گونه ای می ساختند که از چهار طرف دیده شده و تاثیر ترکیب هندسی چهارباغ ایرانی را دوچندان کند. اگرچه به لحاظ شکل گیری و دسته بندی ساختاری، گونه های نسبتاً متفاوتی از این فضاهای معمارانه در ترکیب باغ های ایران دیده می شود. با این وجود گونه بناها با تقسیمات نه قسمتی در کوشک باغ های ایرانی استفاده ای پر دامنه ای دارند. این گونه معماری حاصل آمیزش سه خواست اساسی معماری، یعنی توجه به زیبایی، عملکرد و ایستایی است به نحوی که با ترکیب مناسب احجام، به زیبایی هر چه بیشتر آنها افزوده می گردد، وجود سلسله مراتب برای نیل به قدرت بخشی به عملکرد کاخ و همچنین مهار بار های رانشی حجم میانی کمک شایانی به پایداری این فضای ایرانی نموده است. اینکه چرا این گونه از معماری خاص ۹ قسمتی در باغ های ایرانی از اقبال فراوان در طول تاریخ از دوره هخامنشی تا قاجار برخوردار شدند؟ سوالی است که این نوشتار به دنبال پاسخ گویی به آن است. سوال دیگر این است که در شرایط یکسان و در قلب چهارباغ ایرانی چرا این نقشه بعضا به صورت کاملا بسته (چهارصفه) و در پاره ای از مواقع ترکیبی از فضاهای بسته و نیمه باز به صورت نقشه هشت بهشت و در مواردی اندک همانند عمارت مرکزی قصر قاجار در تهران به شکل کاملا نیمه باز (آلاچیقی) اجرا شده است؟ می توان اینگونه نتیجه گرفت که وجود چهار نمای همگن که به محور های چهارباغ باز می شود، به قدرت بخشی توده معماری بر توده منظر و همچنین یکی شدن و ادغام فضایی آن ها کمک شایانی نموده است و اصولا معماری سلسله مراتبی در قلب ساختار چهارباغ، جوابی مناسب تر از فضای نه قسمتی نخواهد یافت. همچنین نحوه استفاده اقلیمی-فصلی از یک سو و توجه به عملکرد زیستی-تشریفاتی و بعضا مراسمی، جهت جوابگویی به خواسته های حکومت ها را می توان از دلایل عمده تفاوت ساختاری این کوشک ها در قلب چهار باغ ایرانی برشمرد.
۱۹.

باغ انگلیسی، رنسانسی دیگر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: باغ نظر سال دوازدهم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۳۴

کلیدواژه‌ها: رمانتیسیسم باغ سازی انگلیسی باغ منظری هنر رمانسک باغ سازی قرن هجدهم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶۰ تعداد دانلود : ۵۲۰
قرن هجدهم عصر شکوفایی علم و فلسفه و از سوی دیگر رونق نقاشی در عالم هنر غرب به شمار می آید. در هر نقطه از اروپا، فلاسفه، شعرا، نجبا و سیاسیون تمایل خود را به ایجاد باغ های زیبا نشان می دهند. اما تنها در انگلستان استیل جدید پیدایش مناظر بدیع از طریق نقاشی به وجود می آید. این باغ های جدید برخلاف باغ های فرانسه، سمبل بی نظمی در باغ های جهان شمرده می شوند. تبعات این تحول عظیم در هنر باغ سازی جهان تاکنون ادامه دارد. با توجه به این اهمیت، علل ایجاد این باغ ها و منابع الهام آنها سؤالات این تحقیق هستند. آیا تنها علل سیاسی در این تحول عظیم نقش داشته اند؟ یا اینکه دلایل دیگری نیز تأثیرگذار هستند؟ حقیقت انکارناپذیر این است که در طراحی فضای سبز انگلستان قرن هجدهم، انقلابی به وقوع پیوست که تأثیرات سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و هنری در حرکتی یکپارچه، این تحول را رقم زدند. باغ انگلیسی برخلاف نظریه هایی که آن را بدعتی در ساختار باغ سازی جهان می خوانند، نوعی بازگشت به دنیای زیبای کهن داشت. در حقیقت این باغ ترکیبی از نقاشی، شعر، خیال و شکل های دیگر از اغراق های شخصی بود که عمق ریشه آن تحت تأثیر ادبیات نئوگوتیک قرار داشت.
۲۰.

زیبایی شناسی میدان ایرانی؛ تحلیل کالبدی میدان های تاریخی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: منظر بهار ۱۳۹۳ شماره ۲۶

کلیدواژه‌ها: فضای شهری میدان های تاریخی ایرانی زیبایی شناسی کالبدی نظام های زیبایی شناسانه

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری هنرهای کاربردی معماری کاربردی ایران و اسلام
  2. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری هنرهای کاربردی معماری کاربردی مطالعات شهرسازی
تعداد بازدید : ۳۸۲۹ تعداد دانلود : ۱۷۱۰
چگونگی هویت بخشی به فضاهای شهری امروز از مسایل چالش برانگیز در معماری و شهرسازی ایران است. مطالعه و استخراج ویژگی های زیبایی شناختی فضاهای شهری تاریخی ایران، به منظور تداوم هویت نسخه امروزین آنها لازم و ضروری است. میدان لزوماً یک فضای شهری نیست، اما همان طور که در تاریخ دیده شده، به تدریج با قرارگیری در بافت شهر توانسته تبدیل به فضایی شهری با بدنه های طراحی شده، شود. بررسی زیبایی شناسی کالبدی این نوع از میدان های تاریخی به شناخت ویژگی های خاص آنها می انجامد. اغلب پژوهش های مرتبط با ویژگی های فضاهای شهری تاریخی به صورت پراکنده و غیر منسجم است. برای این منظور در مقاله حاضر، دستاوردهایی که پیرامون ویژگی های فضاهای شهری تاریخی ایران متداولند در چهار میدان انتخابی مورد مطالعه قرار گرفتند. ویژگی های متداول فضاهای شهری از این قرارند: هر فضا برای اینکه تعریف شود، باید عناصری تحدید کننده داشته باشد، در تمام فضاهای شهری، به وفور گوشه های راست و تأکید در محور های تقارن دیده می شود، در دسترسی به تمامِ فضاهای شهری ایرانی، همواره یک تداومِ فضایی وجود داشته است، ایرانیان هر جا فضای بازی در شهر می یافتند، در صورتی که با عملکردِ فضا، مغایرتی نداشت، از آب نما یا گیاهان یا هر دو استفاده می کردند، در تمام فضاهای ایرانی اعم از شهری یا معماری، عناصر معماری خاص ایرانی استفاده می شده است. با بررسی این ویژگی ها و طبقه بندی آنها در قالب اصول زیبایی شناسانه، می توان لایه های نظام حاکم بر عناصر میدان و چگونگی ترکیب آنها را نتیجه گیری کرد. در پایان لایه های نظام حاکم بر میدان ها به طور خلاصه، به صورت «نظام عناصر» شامل نظام های عناصر معماری، عناصر طبیعی، عناصر مصنوع ثابت و موقّت و «نظام ترکیب» شامل نظام ترکیب عناصر، نظام هندسی، نظام فضایی، نظام رنگ و نور و نظام مصالح تقسیم بندی می شوند. می توان از این نظام های لایه ای در طراحی فضاهای شهری امروزی استفاده کرد.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان