درخت حوزه‌های تخصصی

کتابخانه­ها در فرایند رشد و توسعه کشور نقش حیاتی دارند، زیرا یکی از پایه­های بنیادین تحقیق و توسعه، وجود کتابخانه­های غنی و با کیفیت است.نیازهای اطلاعاتی روزافزون جامعه دانشگاهی و لزوم دستیابی به اطلاعات کافی در زمان مناسب، بویژه در عصر موسوم به اطلاعات، ضرورت بررسی کیفیت کتابخانه های دانشگاهی را ایجاب مینماید. کتابخانه­های دانشگاهی جزئی مهم از نظام آموزشی و شریانهای حیاتی کانونهای آموزشی و پژوهشی جوامع به شمار می­روند و از جنبه­های علمی و فرهنگی اهمیت ویژه­ای دارند. کارکرد بهینه و بهره­وری هرچه بیشتر این نهادها، دستیابی به هدفهای علمی و فرهنگی جوامع را تسهیل می­کند. بنابراین، بررسی کیفیت خدمات میتواند معیار مناسبی برای ارزیابی میزان موفقیت کتابخانه­ها باشد.از آنجا که تئوری فازی،در مقابل تئوری منطقی،رویکردی مناسب تر برای سنجش متغیرهای کلامی است،در این مقاله سعی شده است تا با به کارگیری تکنیک TOPSIS در محیط فازی، مهم ترین مؤلفه های کیفیت خدمات کتابخانه ای دانشگاه یزد رتبه بندی گردد. یافته­های این پژوهش نشان داد از دیدگاه دانشجویان دانشگاه یزد، بُعد دسترسی به اطلاعات، مهمترین بُعد در زمینه ارتقای کیفیت خدمات کتابخانه­ای است. همچنین، نتایج حاکی از آن است که اولویت سایر ابعاد در ارتقای کیفیت خدمات کتابخانه ای به ترتیب شامل کنترل شخصی، کتابخانه به عنوان مکان و تأثیرگذاری خدمات میباشد

این مقاله شرح پژوهشی است که دو هدف را دنبال می­کرد. 1) تعیین وضعیت عملکرد مدیریت کتابخانه­های دانشگاه شهید چمران براساس مدل تعالی سازمانی بنیاد اروپایی مدیریت کیفیت (EFQM)؛ 2) بررسی کارآمدی مدل تعالی سازمانی در محیط کتابخانه­ها. دانشگاه شهید چمران با سابقه­ای پنجاه ساله، به عنوان یکی از دانشگاه­های مادر کشور، همواره در تلاش بوده است به­سوی تعالی گام بردارد. کتابخانه­های این دانشگاه به عنوان عوامل اصلی پشتیبانی برنامه­های آموزشی و پژوهشی آن، همسو با مجموعه­ی دانشگاه شهیدچمران، همواره به دنبال رسیدن به تعالی بوده­اند. برای بهبود کیفیت، لازم است این کتابخانه­ها ابتدا با بررسی وضعیت حاضر، عملکرد مدیریت در این کتابخانه­ها، و میزان دوری یا نزدیکی از شرایط آرمانی تعالی را مشخص کنند تا پس از آن با آگاهی از ضعفها و قوّتهای خود، برای برداشتن گامهای لازم در راه رشد و تعالی برنامه ریزی کنند. انجام تحقیق حاضر نشان داد که کیفیت مدیریت در کتابخانه­های مورد بررسی، در سطحی بسیار پایین­تر از متوسط قرار دارد و از بعد «توانمندسازها»،  بخشها، روشها و ساز و کارهای طراحی شدة مربوط به حوزه­های رهبری، خط مشی، کارکنان، منابع و مشارکت­ها و فرآیندها در حوزة مدیریت، توانسته­اند تنها با کیفیتی که 35 درصدِ وضعیت مطلوب است فعالیت کنند. در بعد «نتایج» نیز وضعیت اندکی بهتر بوده و در سطح نسبتاً متوسطی است. فقط «نتایج مشتریان» با کسب امتیازی برابر با 2/122 از 200 بیشتر از حد متوسط ارزیابی شد. بقیة زمینه ها نیاز به بهبود دارد.  درمجموع،  کیفیت مدیریت درکتابخانه­های دانشگاه شهید چمران با عنایت به کسب 3/ 421 امتیاز از 1000 امتیاز الگوی تعالی سازمانی، از سطحی پایین تر از متوسط برخوردار است. پرداختن به نقاط ضعف و تلاش در جهت مرتفع ساختن آنها و نیز تقویت نقاط بهبود مدیریت کتابخانه­های مورد بررسی، می­تواند سبب ساز ارتقاء کیفیت مدیریت در این کتابخانه­ها گردد. از سوی دیگر، انجام این تحقیق و حصول نتایج روشن، بیانگر این واقعیت است که الگوی تعالی سازمانی بنیاد اروپایی مدیریت کیفیت که تا کنون بیشتر در مؤسسات صنعتی، و در موارد اندکی در مؤسسات خدماتی غیرکتابداری به کار گرفته شده بود، این قابلیت را دارد که با اندک تغییرات و تعدیلهایی با محیط کتابخانه و خدمات آن سازگار شده و در این محیط نیز به کار گرفته شود.

زمینه: استفاده گسترده از اینترنت و مکانیزم مناسب آن که دسترسی به منابع اطلاعاتی را بسیار آسان نموده باعث به وجود آمدن بسیاری از رفتارهای غیراخلاقی به خصوص در میان دانشجویان شده است. این مطالعه به دنبال بررسی میزان تعامل دانشجویان دانشگاه پیام نور در تهران با چنین رفتارهای غیراخلاقی و همچنین میزان ارتباط رفتارهای غیر اخلاقی اینترنتی با پنج مدل بزرگ شخصیتی (گلدبرگ) می باشد.روش کار: روش تحقیق از لحاظ جمع آوری داده ها توصیفی- پیمایشی می باشد. داده های مورد استفاده از 250 نفر از دانشجویان دانشگاه پیام نور تهران جمع آوری گردید و سپس با استفاده از نرم افزارهای تحلیل آماری بررسی شدند.یافته ها: یافته ها نشان می دهد که صفات شخصیتی مانند هوشمندی به میزان قابل توجهی با رفتارهای غیراخلاقی اینترنتی در دانشجویان ارتباط منفی دارد و صفات شخصیتی مانند برونگرایی، سازگاری و ثبات عاطفی به میزان کمتر با رفتارهای غیراخلاقی اینترنتی در دانشجویان ارتباط منفی دارد. همچنین با توجه به آزمون تحلیل واریانس به این نتیجه رسیدیم که بین صفات شخصیتی و تقلب اینترنتی نیز رابطه معنی داری وجود دارد.نتیجه گیری: این تحقیق می تواند سهم قابل ملاحظه ای در درک رفتارهای نابه جای اینترنتی داشته باشد و همچنین سازمانها و مراکز ذی ربط می توانند از این تحقیق در تدوین سیاستها و قوانین مربوط به فعالیتهای علمی که با استفاده از کامپیوتر و اینترنت می باشد استفاده نمایند.

در این نوشته امکانات فنی و شرایطی که راه اندازی کلاس مجازی، دانشگاه مجازی و کتابخانه مجازی را وارد محیط های آکادمیک کرده است، مورد توجه قرار گرفته اند. چالشهای نظام آموزشی در عصر اطّلاعات، نمودهای مختلف آموزش مجازی، چشم اندازها، کارکردها، سیر تکوین و عوامل تسریعکننده روند آموزش مجازی، مورد توجه قرار گرفته است. راهکارهای جهانی و تفاوتهای بین دانشگاه سنتی و دانشگاه مجازی تشریح شده، سه نمونه از دانشگاههای مجازی معرفی شده است. ساختار دانشگاه مجازی، ویژگیهای کارکردی کلاس مجازی، مزیتها و عیبهای محیط های آموزشی مجازی شرح داده شده است. راهبرد اصلی در نظام آموزشی کشور ایران، راهکار اجرایی تحقق آموزش مجازی، از جمله نیاز به برخورداری از کتابخانه مجازی برای ارائه آموزشی با کیفیت در دانشگاه مجازی تشریح شده است.

با ظهور فناوریهای اطلاعاتی بویژه اینترنت، پدیدة دستبرد علمی- آگاهانه یا ناآگاهانه- رو به افزایش است. اهمیت این پدیده و تأثیرات نامطلوب آن در پیشبرد دانش، باعث شده جوامع علمی بویژه در کشورهای پیشرفته توجه روزافزونی به آن داشته باشند؛ به طوری که روز به روز شاهد تدابیر و راهکارهایی برای پیشگیری یا مقابله با آن هستیم. از جمله این راهکارها تلاش برای خودکارسازی روشهای کشف دستبرد علمی و همچنین وضع مجازاتهایی برای متخلفان است. از آنجا که بسیاری از دستبردهای ادبی ناآگاهانه و به دلیل آشنا نبودن با مصداقها و تعریفهای آن روی میدهد، مقاله حاضر بر آن است تا به معرفی دستبرد علمی و انواع آن بپردازد. علاوه بر این، تجربه های کشورهای جهان در اعمال اقدامهای پیشگیرانه، راهکارهای کشف و مجازاتها بررسی خواهد شد. امید میرود این مقاله گامی هر چند اندک در جهت آشنایی بیشتر جامعة علمی با این پدیده و جلب توجه صاحب نظران کشور برای ایجاد راهکارهایی برای جلوگیری از آن بردارد

وب سایت ها به عنوان شیء هایی عینی و قابل تعامل، با دو کارکرد آموزشی و سرگرمی به زندگی کودکان راه یافته اند. به باور ژان پیاژه کودک در تعامل با شیءها و انسان های پیرامون، شناخت خود را می سازند. در پیوستار رشد شناختی پیاژه، نیم دوره عملیات عینی بدلیل همزمانی با سن دبستان و نیز افزایش امکان تعامل کودک با وب از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این نیم دوره ابزارهایی مانند وب سایت ها که بتوانند به شکلی عینی و بر پایه تجربه فعال توانمندی های فکری کودک را به چالش بکشند می توانند زمینه ای برای رشد شناختی فراهم آورند. پژوهش حاضر در پی آن است که دریابد تا چه میزان وب سایت های کودکان بستری برای پرورش ویژگی های تفکر عملیات عینی فراهم می کنند. عملیات طبقه بندی، ردیف بندی، نگهداری ذهنی و بازگشت پذیری زیرساخت طراحی سیاهه وارسی پژوهشگرساخته را تشکیل داد. روایی و پایایی این ابزار با بهره گیری از نظر متخصصان و محاسبه ضریب توافق آنها تایید شد. روش های پیمایشی و تحلیل محتوا برای ارزیابی جامعه ای با 11 عضو از وب سایت های فارسی و نمونه ای از30 وب سایت های انگلیسی که به روش تصادفی نظام مند انتخاب شده بود به کار گرفته شد. یافته ها نشان داد که وب سایت های مورد بررسی در بسترسازی برای پرورش عملیات طبقه بندی و نگهداری ذهنی در حد متوسط و ردیف بندی و بازگشت پذیری به میزان کمی نقش دارند. به طور کلی نیز این ابزارها با در اختیار داشتن نزدیک به 34% از مصداق های مورد نظر به میزان کمی در فراهم آوردن زمینه ای برای رشد شناختی کودکان توانمند می باشند.

این تحقیق با هدف بررسی میزان آمادگی الکترونیکی شرکت گاز استان یزد جهت ورود به عرصه یادگیری الکترونیکی، این آمادگی را با استفاده از مدل شش وجهی برگرفته از ادبیات تحقیق (آمادگی تجربه رایانه ای، آمادگی فرهنگی، آمادگی محیطی، آمادگی مالی، آمادگی زیرساختی، و آمادگی کادر فنی) مورد بررسی قرار داده است. روش تحقیق، پیمایشی تحلیلی است که در آن سه وجه اول مدل از طریق پرسشنامه های محقق ساخته مورد سنجش قرار گرفته و سه وجه دیگر با توجه به لزوم لحاظ کردن شرایط جامعه مورد بررسی، با کمک مصاحبه های نیمه سازمان یافته، مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان داد که به طور کلی، آمادگی رایانه ای و آمادگی فرهنگی کارمندان در وضعیت، به نسبت مطلوب و آمادگی محیطی شرکت، در وضعیت مطلوب قرار دارد. مؤلفه های آمادگی مالی و کادر فنی و زیرساختی، با توجه به رویکرد پیشنهادی برای ورود شرکت به این عرصه، مورد ارزیابی قرار گرفت که از لحاظ مالی و زیرساختی و کادر متخصصان رایانه در شرایط مطلوب و از لحاظ کادر متخصصان لازم برای مدیریت نظام یادگیری در شرایط نامطلوبی قرار داشت. در پایان، رویکرد پیشنهادی تحقیق برای نحوه ورود شرکت به عرصه یادگیری الکترونیکی ارائه گردیده و برنامه عملیاتی پیشنهادی آن بیان شده است.

بیش از نیم میلیارد از جمعیت در سراسر جهان و 1577646 نفر در ایران (سال 1385) به علت نارساییهای ذهنی، جسمی و حسی، معلول به شمار می روند. این نارساییها و برخی موانع فیزیکی و اجتماعی، آنان را همواره از اجتماعاتی مانند کتابخانه ها دور نگه داشته است. حال آنکه این قشر از جامعه برای گذراندن اوقات فراغت خود و تعامل با سایر شهروندان در جامعه نیازمند امکانات کتابخانه ای در سطح استاندارد می باشند. در این مقاله، تلاش شده مشکلات و موانع ساختمان و تجهیزات کتابخانه های عمومی و دانشگاهی شهر زنجان از دیدگاه کارشناس معمار و مسئولان کتابخانه (کتابداران مشغول به فعالیت در کتابخانه های مورد پژوهش) مورد بررسی قرار گیرد و بین دیدگاه آنان ارزیابی به عمل آید

هدف: علاقه به کتابت متن قرآن به شکل زیبا، به پیرایش، وضع قواعد و گسترش قلم های مختلف خوشنویسی منجر شد. اقدام دیگر کاتبان در کتابت قرآن کریم سروسامان دادن به چگونگی قرارگیری سطور در صفحه است. شیوه آرایش صفحه در نسخه های خطی قرآن های کریم در قرون هشتم تا دهم هجری در شیراز به دست کاتبان برای بهبود صفحه آرایی با ابداعاتی همراه بود که معرفی این ابداعات و تحلیل آنها از مشکل ترین بخش در قرآن های مذکور است. ویژگی این روش ها در این مقاله بررسی می شود. روش: روش تحقیق در این مقاله توصیفی– تحلیلی می باشد که اطلاعات آن به شیوه کتابخانه ای جمع آوری شده است. اصالت: ابداع های کاتبان و نسخه نگاران در تاریخ کتاب آرایی برای تقسیم صفحه و صفحه آرایی اعم از کتاب قرآن کریم و سایر نسخ در نقاط مختلف تمدن اسلامی، در نگارش قرآن کریم به ویژه قرآن های قرن هشتم تا دهم هجری قمری در شیراز کمتر مورد توجه قرار گرفته است.

هدف: هدف از این پژوهش شناسایی قارچ­های موجود بر نسخ خطی آرشیو موزه و کتابخانه­ی ملی ملک و تأثیرات ناشی از آن­ها بر کاغذ و سلامت افراد در تماس با آثار است روش / رویکرد پژوهش: در این پژوهش روش یافته­اندوزی میدانی، آزمایشگاهی و کتابخانه­ایست. ابتدا آثار بر اساس تأثیرات بصری قارچ­ها، در شش دسته­ی کلی قرار گرفتند و سپس نمونه­هایی از آثار شاخص هر دسته به منظور کشت و شناسایی قارچ، در شرایط استریل برداشته­شد. جهت کشت از محیط سابورو دکستروز آگار استفاده شد و قارچ­ها بر اساس خصوصیات و ویژگی­های ماکروسکپی، میکروسکپی و مرفولوژی شناسایی شدند. سپس بر اساس نتایج حاصل، تأثیرات آن­ها بررسی شد. یافته­ها و نتایج پژوهش: بررسی­ها نشان می­دهد که قارچ­های موجود بر آثار کاغذی موجود در آرشیو موزه و کتابخانه­ی ملی ملک به ترتیب پراکنش شامل کلادوسپوریوم (هرباریوم)، پنی­سیلیوم (اکسپانسوم)، آسپرژیلوس نیجر، رایزوپوس (استولونیفر)، سفالوسپوریوم، آسپرژیلوس گلاوکوس و آلترناریا آلترناتا است، که جز قارچ­های سلولوتیک­اند، و با تولید آنزیم­های سلولاز، منجر به تخریب ساختاری سلولز کاغذ و تغییرات بصری متفاوت بر آن­ها می­شوند. بر این اساس قارچ کلادوسپوریوم (هرباریوم) عامل ایجاد لکه­های درشت آبی تیره تا سیاه، آسپرژیلوس نیجر لکه­هایی به شکل نقاط کوچک سیاه، آسپرژیلوس گلاوکوس لکه­های قهوه­ای، آلترناریا آلترناتا لکه­های تیره قهوه­ای تا سیاه، سفالوسپوریوم لکه­های گلبه­ای و صورتی تا قرمز مایل به قهوه­ای و قارچ­های رایزوپوس (استولونیفر) و پنی­سیلیوم (اکسپانسوم) نیز لکه­های زرد روشن تا زرد مایل به قهوه­ای در آثار بررسی شده، است. علاوه­بر این با توجه به قابلیت تولید مایکوتوکسین و سموم مختلف، این قارچ­ها مشکلات متعددی را برای سلامتی افراد ایجاد می­کنند. از این­رو لزوم درمان سریع­تر این آثار امری روشن است.

هدف تحقیق حاضر، بررسی فرایند جستجوی اطلاعات دانشجویان در اینترنت به منظور بررسی این نکته است که دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شهید چمران در فرایند ­جستجوی اینترنتی اطلاعات، تا چه اندازه با مدل کولثاو آشنایی داشته ­و­ در چه مرحله­ای نیازمند کمک و مداخلة کتابداران هستند. در این راستا، مسئله جستجوی اطلاعات دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شهید چمران اهواز با مدل فرایند جستجوی اطلاعات­ کولثاو مقایسه شده است تا ترسیم الگوی جستجوی اطلاعات دانشجویان مورد تحقیق، امکان­پذیر شود. نتایج بررسی و تحلیل داده ها نشان داد گرایش به تغییر در مدل فرایند جستجوی اطلاعات پیشنهادی توسط کولثاو، بسیار محسوس است. از نظر دانشجویان، نیاز به مداخلة کتابدار در مرحله ای خاص بسیار ضروری است. در نهایت، طی این تحقیق، مدل جدید جستجوی اطلاعات دانشجویان، ترسیم و پییشنهاد گردید

این مقاله با بررسی مفهوم معماری اطلاعاتی و ارائه مدل مفهومی جدیدی، عناصر مورد نیاز برای جای گیری دانشگاه مجازی در ایران، شناسایی شده و در چارچوبی جامع بازنمایی شده است. دست یابی به این چارچوب چهار گام را دربر می گیرد: درگام نخست مفهوم دانشگاه مجازی و عناصر سازنده آن بررسی می شود. بخش دوم شامل بررسی تطبیقی چارچوب های معماری سازمانی برای تدوین مدل مفهومی معماری دانشگاه مجازی است.بخش سوم به ترکیب عناصر دانشگاه مجازی و مدل مفهومی آن می پردازد و اعتبار آن به کمک پرسش نامه و به کارگیری روش ها و آزمون های آماری مورد سنجش خبرگان قرار می گیرد و در گام پایانی یافته های پژوهش به شکل چارچوب و عناصرمعماری اطلاعاتی دانشگاه مجازی در ایران مورد تحلیل قرار می گیرد. ویژگی اصلی چارچوب پایانی، ایجاد مدلی جامع برای تحقق دانشگاه مجازی است که در بر گیرنده همه وجوه و عناصر مورد نیاز برای جای گیری محیط یادگیری الکترونیکی با توجه به نیازهای بومی ایران است که بهره گیری از آن را در کاربردهای واقعی امکان پذیر می کند.

فلسفه اطلاعات عنوانی است که لوچیانو فلوریدی، فیلسوف معاصر ایتالیایی، برای اشاره به یک حوزه جدید در مطالعات فلسفی عنوان کرده است. فلسفه اطلاعات در زمره آن دسته از فلسفه های مضاف است که هم دارای جنبه پدیدارشناختی است و هم دارای جنبه فرانظریه ای. این بدان معنی است که فلسفه اطلاعات از یک سو متکفل تحقیق انتقادی درباره ماهیت مفهومی و اصول اساسی اطلاعات، از جمله دینامیک های اطلاعات، کاربرد اطلاعات و علوم مربوط به اطلاعات است و از سوی دیگر، معطوف به اخذ و کاربرد روش شناسی های مبتنی بر نظریه اطلاعات و رایانش برای حل مسائل فلسفی است. در مقاله حاضر، پس از تبیین سیر تاریخی ظهور فلسفه اطلاعات در تاریخ تفکر غرب، مسائل هجده گانه مطرح در آن به اجمال تبیین می شود.

هدف: هدف تحقیق حاضر، تدوین سناریوهای متصور برای آینده کتابخانه های عمومی ایران است. در این تحقیق، کتابخانه های عمومی با توجه به جایگاه و کارکردهایش، به مثابه یک رسانه ارتباطی تبیین شده است. روش: در پژوهش حاضر از ساخت سناریو به منظور پرداختن به چندگانگی و غیرقابل پیشبینی بودن آینده استفاده شده است. مدل سناریونویسی در این تحقیق مدل دو در دو بوده که از تقاطع دو پیشران دارای عدم قطعیت شکل می گیرد، به همین دلیل لازم بود تا ابتدا فهرستی از پیش ران ها شناسایی شود. برای استخراج عدم قطعیت های اساسی، از روش دلفی بر پایه جمع آوری نظریات کارشناسان و متخصصان از طریق ارسال پرسشنامه استفاده شد. یافته ها: یافته های نشان داد که اساسی ترین عدم قطعیت ها در حوزه کتابخانه های عمومی فضای فیزیکی در مقابل فضای مجازی، منابع فیزیکی در مقابل عنوان منابع مجازی، و محلی گرایی در مقابل جهانی گرایی به شمار می آیند. البته از جهتی منابع مجازی وابستگی ذاتی به فضا و مکان مجازی دارند لذا این دو عدم قطعیت تجمیع و به عنوان یک محور مورد استفاده قرار گرفت و چهار سناریو بر مبنای دو عامل زیر شناسایی شد: الف) «فضا و منابع» که دو سر طیف آن «مجازی» و «فیزیکی» است و ب) «جهت خدمات» که دو سر طیف آن «ترویج منابع فرهنگی محلی و بومی» و «ترویج فرهنگ جهانی» است. این چهار سناریو با نام های1- کتابخانه بهعنوان هاب محلی2- کتابخانه بهعنوان مرکز رسانه 3- کتابخانه به عنوان کتابخانه مجازی و 4- کتابخانه به عنوان شبکه مجازی اطلاعات معرفی شدند. اصالت/ارزش: مقاله حاضر در صدد است تا با استفاده از فنون فرارشته ای آینده پژوهی، زمینه های حضور اثربخش کتابخانه های عمومی را در میان رقبای رسانه ای خصوصاً رسانه های نوظهور فراهم کند.

این بررسی که هدف آن شناخت مسائل درون سازمانی و برون سازمانی مجلات علمی کشور د ر رابطه با گروه موضوعی و سازمان انتشار دهنده آن است، از طرق جمع آوری اطلاعات از. مدیران و خوانندگان مجلات انجام شده است. مسائل به دو گروه برون سازمانی (ساختار پژوهشی انجمنهای علمی ,مسائل سیاسی، مسائل حقوقی) و درون سازمانی- (دسترسی به منابع علمی، نیروی انسانی، بازار فروش، هزینه ها و مشکلات مالی) طبقه بندی- گردیدند. اطلاعات بررسی نشان می دهد که در نشر مجلات علمی در ایران مسائل درون سازمانی بیش از برون سازمانی اهمیت دارند و مهمترین مسائل به ترتیب، منشاء اقتصادی، فنی, سیاسی و حقوقی دارند. مشکلات اقتصادی توسط مدیران مجلات وابسته به بخش خصوصی بیشتر عنوان شده است و برای خوانندگان مشکل بیشتر درکیفیت مجلات علمی مطرح است و حال آنکه مدیران به جنبه تجهیزاتی مجلات توجه دارند.