لازم و متعدی در زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
فیلتر های جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۶۲۱ تا ۶۴۰ مورد از کل ۱٬۵۱۹ مورد.
تحول ساخت کُنایی در فارسی نو(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
بررسی نقش های معنایی منظوری جملات پرسشی در غزلیات شمس(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
مطالعات رده شناسی زبان حاکی از آن است که میان مقوله های نحوی و معنایی - منظوری رابطه ای مستقیم وجود ندارد. بخشی از دشواری های مفاهیم ادبی نیز در گرو عدم اطلاع از معانی ثانوی مقوله های معنایی- منظوری جملات است. هدف پژوهش حاضر بررسی این جنبه ها در غزلیات شمس است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است و داده ها با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا، به روش کتابخانه ای و سند کاوی بررسی شده است. جامعة آماری این پژوهش 3229 غزل و حجم نمونه براساس فرمول کوکران 264 غزل است. نتیجه نشان می دهد که مولانا از 27 کارکرد از مجموع 35 کارکرد ثانوی مورد نظر در این پژوهش استفاده کرده است. تحلیل های آماری نشان دهندة این است که پربسامد ترین کارکرد های ثانوی به ترتیب تعجب، نهی، استفهام انکاری، ملامت، نفی و استفهام تقریری است که به کارگیری یا عدم به کارگیری برخی از کارکردها به گونه ای به هماهنگی یا عدم هماهنگی آن ها با جهان بینی مولانا بستگی دارد که در مقاله بررسی شده است.
بررسی رده شناختی ساخت های سببی در زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
ساخت های سببی درنظام ذهنی بشر و در نتیجه درنظام زبانی همة زبان های دنیا، نقش بسیار اساسی دارد. در این تحقیق سعی شده است، پس از بررسی انواع ساخت های سببی از دیدگاه رده شناختی، با استفاده از انگاره ساختواژه- بنیاد و همچنین انگاره پیشنهادی سونگ، روی گروه اسمی سببی ساز و سببی پذیر ، تأکید بیشتری شود؛ همچنین بر اساس سلسله مراتب جانداری، نقشه معنایی برای گروه اسمی سببی ساز ترسیم می شود. علاوه بر آن، در سلسله مراتب حالت، جایگاه گروه اسمی سببی پذیر در ساخت های سببی ساختواژی بررسی می شود و میزان تصویرگونگی بین فاصله زبانی و فاصله مفهومی گروه اسمی سببی ساز و گروه اسمی سببی پذیر نیز مورد بررسی قرار می گیرد. این پژوهش نشان می دهد گروه اسمی سببی پذیر در ساخت های سببی ساختواژی در سلسله مراتب حالت همیشه جایگاه ثابتی ندارد و از جایگاه انعطاف پذیری برخوردار است. همچنین فاصله زبانی بین گروه اسمی سببی ساز و سببی پذیر در ساخت های سببی واژگانی معمولاً بیانگر فاصله مفهومی بین آنهاست و در نتیجه تصویرگونه است؛ با این حال در برخی ساخت های سببی نحوی این فاصله زبانی همواره تصویرگونه نیست.
مجهول سازی افعال مرکب فارسی از منظر معنایی و نظریة معنی شناسی مفهومی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
این پژوهش کوششی است برای بررسی انواع روشهای مجهولسازی فعلهای مرکب زبان فارسی و معرفی نظریة معنایی جکندوف، یعنی آنچه «نظریة معنیشناسی مفهومی» نامیده میشود. معرفی این نظریة معنیشناختی، به این دلیل است که مبانی آن به محک دادههای زبان فارسی سپرده شود تا معلوم شود آیا این نظریه، چنانکه پیشنهاددهندة آن ادعا میکند، جهانی است و از عهدة تبیین دادههای زبان فارسی برمیآید یا خیر. به این منظور، رفتار معنایی22 فعل مرکب زبان فارسی که از راه همراهشدن سازة غیرفعلی با فعل سبک «انداختن» ساخته میشوند، به هنگام مجهولکردن این افعال بررسی میشود. چنانکه ملاحظه خواهیم کرد، برای مجهولسازی گروهی از فعلهای مرکب، میتوان از دو روش نحوی و معنایی بهره برد. همچنین، خواهیم دید که نظریة معنایی جکندوف به دلیل توجه به مؤلفههای معنایی و در نظر گرفتن آنها به منزلة واحد تحلیل معنایی، از عهدة تبیین پذیرفتنینبودن جملههایی که دستوریاند، ناتوان میماند و بنابراین، استدلال خواهیم کرد که چنانچه واحد تحلیل معنی جمله در نظر گرفته نشود، تحلیلهای معنایی نتایج درستی را بر پی نخواهند داشت.
تنوع واج گونه ای /r/ در زبان فارسی: مطالعه آزمایشگاهی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
در ییش تولیدی، رفتار واجیِ گونه لرزشی- لثوی /ρ/ ، در جایگاه های واجی مختلف در قالب واج شناسی آزمایشگاهی، ازطریق مشاهده الگوی تغییرات شدت انرژی، برروی طیی گونه ها، مورد بررسی قرار گرفت. در این آزمایش با بررسی و مشاهده الگوی توزیعِ شدت انرژی برروی ها در هر جایگاه، موارد وقوعِ هر واج گونه شناسایی و فراوانی آن محاسبه شد. نتایج نشان داد گونه های لرزشی- لثوی دار و ناسوده، گونه های اصلی /ρ/ در زبان فارسی هستند. این گونه ها در سطح وسیعی از بافت های ای و همخوانی و هم چنین جایگاه های نوایی مختلف تظاهر آوایی دارند. هم چنین تناوب این گونه ها با ی دیگر آزاد و وابسته به گویشور است. علاوه براین دو گونه، گونه های زنشی، لرزشیِ بی یشی دار و سایشیِ بی یز در زبان فارسی تظاهر آوایی دارند ولی تولید آن ها تاحدزیادی وابسته به بافت آوایی و بافت نوایی گفتار است. این نتایج نشان می دهد تغییرات واج گونه ای /ρ/ در زبان فارسی متأثر از عوامل مختلف، ازجمله گویشور، بافتِ آوایی و بافتِ نوایی است.
زبان فارسی و ضمیر پوچ واژه ای(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
ضمایر پوچواژهای ضمایری هستند که به هیچ چیز در جهان خارج ارجاع داده نمیشوند و حضورشان در جمله تنها برای اغنای ویژگیهای نحوی است، به همین دلیل به آنها جاپرکن نیز اطلاق میشود. این ضمایر برخلاف اکثر واحدهای واژگانی که سه ویژگی نحوی، واجی و معنایی دارند، ازنظر معنایی تهی قلمداد میشوند. لذا کاربردشان در جمله بیشتر به دلایل نحوی صورت میگیرد و بیش از همه با اصل فرافکن بیشینه ارتباط پیدا میکنند. این ضمایر در زبان های هند و اروپایی از تنوع چشمگیری برخوردارند و معمولاً در سه ساخت آب و هوایی، ارتقایی و غیرشخصی مورد استفاده قرار میگیرند. در این مقاله به این پرسش اساسی پرداخته شده است که چنین ضمایری در زبان فارسی نیز وجود دارند یا خیر و در صورت وجود، کاربرد آنها در چه ساختهایی صورت میگیرد؟ با در نظر گرفتن این فرض که زبان فارسی نیز دارای ضمیر پوچواژهای است، به بررسی ساختهای مختلف این زبان پرداخته شد و مشخص شد که ضمیر پوچواژهای در بعضی از ساختهای این زبان وجود دارد. اگر چه از آنجاکه زبان فارسی یک زبان ضمیرانداز است، این ضمیر میتواند به صورت پنهان و بدون تظاهر آوایی به کار برده شود.
هدف از این مقاله ، بررسی وجود و یا عدم وجود ضمیر پوچواژه ای در زبان فارسی است که در طول مقاله به آن پرداخته شده است.
کمیت نمایی نشانة جمع «– ها» در فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
در این مقاله ضمن معرفی آراء دستورنویسان و زبان شناسان در مورد تکواژ جمع «– ها»، زمان واژه های جمع زبان فارسی را به دو گروه تقسیم می کنیم. در ادامه، ضمن تمرکز بر زمان واژه های دارای نشانة جمع «– ها»، ابتدا با استفاده از تعامل میان این گروه از زمان واژه ها، از یک سو با سورها، و از سوی دیگر با عبارات استفهامی، نشان خواهیم داد که نشانة جمع «– ها» به زمان واژة میزبان خود ویژگی گروه های سور را می بخشد. سپس ساختاری را برای گروه های سور در زبان فارسی پیشنهاد می کنیم که در آن هستة اسمی زمان واژه که دارای مشخصة قوی [+ سور] است، باید در حرکت چرخه ای خود ضمن عبور از هستة گروه شمار به هستة گروه سور متصل شود و این مشخصة قوی خود را در نحو آشکار بازبینی کند. این توصیف جدید از نشانة جمع «-ها» در چارچوب نظریة کمینه گرا و باتوجه به اصول دستور جهانی ارائه می شود.
طراحی هستان شناسیِ اصطلاحاتِ ساخت واژه در زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
در چارچوب علوم رایانه و هوش مصنوعی، هستان شناسی سامانه ای رایانه ای ینههای یه معین مانند اصطلاحات یه علمی را گردهم می آورد و روابط معنایی- مفهومیِ میی دهد. در این مقاله، ضمن معرفی مفهوم هستان شناسی یم به سه پرسش پاسخ دهیم: 1). چه گونه می توان برای حوزه ساخت واژه در زبان فارسی، هستان شناسی تهیین هستان شناسیِ حوزه ساخت واژه در زبان فارسی و هستان شناسیِ اصطلاحات زبان شناسیِ گولد در زبان انگلیسی تاچه میزان نگاشت وجود دارد؟ 3). طراحی هستان شناسیِ حوزه ساخت واژه درزبان فارسی، چه تصویر جدیدی از این حوزه ارائه می دهد؟ برای پاسخ به این پرسش ها، 320 اصطلاح ساخت واژی از منابع صرف و نحو زبان فارسی استخراج و در یه رایانه ای درج شدند. در مرحله بعد، اصطلاحات موجود را با استفاده از هفت رابطه معنایی و واژگانی شامل (1) شمول معنایی، (2) هم معنایی، (3) تقابل، (4) مشتقات، (5) مشخصه تعریفی، (6) نیاز دارد و (7) ابزار، سامان دهییم. نتایج پژوهش نشان داد در 59% از موارد میان اصطلاحات موجود در سامانه پژوهش حاضر و اصطلاحات موجود در هستان شناسی گولد، نگاشت وجود ندارد. همچنین یافته معنایی پربسامدترین و مشتقات بسامدترین رابطه در هستان شناسی اصطلاحات ساخت واژی است.
بررسی جایگاه و کارکرد مقوله نفی در تحلیل ساختی فارسی و تبیین فرایند منفی سازی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
یکی از تمایز های مهم در تحلیل های نحوی تمایز میان مقوله های واژگانی و مقوله های نقشی است. همچنان که دستور زایشی مراحل سیر خود را طی می کند، اهمیت مقوله های نقشی در تحلیل ساختی و توضیح و تبیین مراحل اشتقاق عبارت ها و جملات بیش از پیش مورد تأکید قرار می گیرد. در این پژوهش، ضمن بررسی آرای مختلف در زمینه جایگاه و نحوه عملکرد یکی از مقوله های نقشی، یعنی مقوله نقشی نفی، با ارائه شواهدی به ردّ نظریه ای می پردازیم که جایگاه مقوله یاد شده را بر فراز گروه زمان در نظر می گیرد. بر این اساس، فرافکن نفی در فارسی را سازة بلافصل مشرف برگروه فعلی بالایی(vP) در نظر می گیریم. در این تحلیل، هنگامی که در جمله فعل کمکی (پس از فعل اصلی) یا فعل وجهی (پیش از فعل) وجود دارد، مجموعة v که شامل فعل اصلی است به فعل کمکی یا وجهی منضم می شود. سپس عنصر نفی از گره Neg حرکت کرده و به ساخت حاصل از این اشتقاق افزوده می شود. پس از حرکت عنصر نفی از Neg به T، این عنصر به سازه متشکل از فعل وجهی و فعل اصلی متصل می شود و صورت دستوری منطبق بر ترتیب خطّی روساختی فعل منفی (ن + خواهد + نوشت) را تولید می کند. همچنین برای نخستین بار فرمولی مبتنی بر برنامه کمینه گرا جهت منفی سازی جمله های فارسی ارائه می شود.
زبان فرانسه در ایران (پیشینه و موقعیت کنونی)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
بسامد پایه صوت در دوزبانه های مازندرانی- فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
پژوهش حاضر با هدف بررسی بسامد پایه (F0) واکه ها و همخوان دار در دوزبانه های مازندرانی- فارسی و پاسخ به این پرسش که چه تفاوتی میان بسامد پایة صوت در این زبانها وجود دارد، به انجام رسیده است. به این ترتیب، روشِ این پژوهش به طور مقطعی، توصیفی، تحلیلی و غیرمداخله ای است. تعداد آزمودنی ها 5 نفر داوطلب (3 مرد و 2 زن)، و سن آزمودنی ها 25 تا 35 سال است. ابزار این پژوهش که در سال 1386 به انجام رسیده، آزمونی محقق ی و 57 واژه در زبان فارسییی آن به تأیید متخصصانِ این حیطه رسیده است. آواها در سه جایگاه آغازی، میانی و پایانی واژه ها بررسی شده اند. از آزمودنی ها خواسته شد تا هر واژه را سه بار تلفظ کنند و درنهایت میانگین بسامد پایه، با استفاده از نرم افزار تحلیل یچ، برای هر آوا و هر آزمودنی محاسبه گردید. سپس برای هر 5 فرد به طور جداگانه، با استفاده از آزمون تی، معناداریِ تغییراتِ به دست آمده مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به این p> است، تفاوت معناداری میان بسامد پایه در زبان فارسی و مازندرانی مشاهده نشد. درعین حال، تفاوتِ میانگینِ بسامد پایه آوا ها در آزمودنی های مرد و زن در زبان فارسیی پس از بررسی نتایج، فرضیة صفر پژوهش مورد تأیید قرار گرفت. به عبارت دیگر، تغییرات بسامد پایه و انحرافِ معیار در زبان فارسی و مازندرانی در افراد دو زبانه معنادار نیست. اما تفاوت بسامد پایه در آزمودنی های مرد و زن معنادار است.