تصویر گونگی

ساخت های سببی درنظام ذهنی بشر و در نتیجه درنظام زبانی همة زبان های دنیا، نقش بسیار اساسی دارد. در این تحقیق سعی شده است، پس از بررسی انواع ساخت های سببی از دیدگاه رده شناختی، با استفاده از انگاره ساختواژه- بنیاد و همچنین انگاره پیشنهادی سونگ، روی گروه اسمی سببی ساز و سببی پذیر ، تأکید بیشتری شود؛ همچنین بر اساس سلسله مراتب جانداری، نقشه معنایی برای گروه اسمی سببی ساز ترسیم می شود. علاوه بر آن، در سلسله مراتب حالت، جایگاه گروه اسمی سببی پذیر در ساخت های سببی ساختواژی بررسی می شود و میزان تصویرگونگی بین فاصله زبانی و فاصله مفهومی گروه اسمی سببی ساز و گروه اسمی سببی پذیر نیز مورد بررسی قرار می گیرد. این پژوهش نشان می دهد گروه اسمی سببی پذیر در ساخت های سببی ساختواژی در سلسله مراتب حالت همیشه جایگاه ثابتی ندارد و از جایگاه انعطاف پذیری برخوردار است. همچنین فاصله زبانی بین گروه اسمی سببی ساز و سببی پذیر در ساخت های سببی واژگانی معمولاً بیانگر فاصله مفهومی بین آنهاست و در نتیجه تصویرگونه است؛ با این حال در برخی ساخت های سببی نحوی این فاصله زبانی همواره تصویرگونه نیست.

یکی از اساسی ترین بخش های زبان شناسی، صرف است که به مطالعه ساختمان واژه و تغییرات آن می پردازد. فرایند دوگان سازی یکی از فرایندهای صرفی زایاست، که در اکثر زبان های شناخته شده، الگویی برای تولید واژه جدید محسوب می شود. این پژوهش قصد دارد گویش لری دهلرانی را از منظر دوگان ساخت بر مبنای نظریه تصویر گونگی مورد بررسی قرار دهد. تصویرگونگی در این پژوهش با بهره گیری از مدل ریگر (1998) از بُعد معنایی بررسی شده است. این پژوهش با استفاده از روش کتابخانه ای- توصیفی و میدانی صورت گرفت. در روش میدانی با استفاده از مصاحبه و مشاهده، اطلاعات مورد نظر جمع آوری شدند. طبقه بندی معنایی دوگان ساخت ها که در گویش لری دهلرانی بالغ بر 234 مورد، بود در جداولی مجزا، انجام و فراوانی آن ها تعیین گشت. طبقه بندی معنایی به تفکیک براساس مفاهیم جمع، تکرار، کودک، گسترش، شدت، تداوم، دلبستگی،کوچک، ناهمگونی، آشفتگی، کمال، تحقیر و تضعیف و مفاهیم پرکاربرد دیگری چون کاهش، افزایش و توزیع، انجام گردید و درپایان، اطلاعات جمع آوری شده، مورد تجزیه و تحلیل واقع شد تا بدین ترتیب ویژگی های معنایی دوگان ساخت، در گویش لری دهلرانی به عنوان یکی از گویش های جنوب غرب ایران در چارچوب نظریه تصویر گونگی مورد بررسی قرار گیرد. نتایج بررسی ها نشان داد که در گویش لری دهلرانی به استثنای مواردی که دوگان ساخت علامت "جمع" محسوب می گردد، انواع دوگان ساخت های تصویری وجود دارد، ولی میزان فراوانی انواع دوگان ساخت در این گویش یکسان نمی باشند. بدین ترتیب که مفهوم افزایش با فراوانی 51 مورد و مفاهیم کوچک و تحقیر هر کدام با فراوانی 2 مورد به ترتیب بیشترین و کمترین میزان کاربرد را به خود اختصاص دادند.