درخت حوزه‌های تخصصی

حدیث و علوم حدیث

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
حدیث علوم حدیث
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۸۶۱ تا ۸۸۰ مورد از کل ۵٬۵۶۴ مورد.
۸۶۱.

مفهوم الفتنه من منظور نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الاولی ربیع و صیف ۱۳۹۷ (۱۴۳۹ق) العدد ۲ 59 - 68

کلیدواژه‌ها: الإمام علی (ع) نهج البلاغه الفتنه مثیرو الفتن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۵ تعداد دانلود : ۲۶۱
تعتبر إثاره الفتن من المقولات الاجتماعیه والسیاسیه التی تواجهها الحکومات الإسلامیه والتی یمکن لها أن تنشأ فی ظروف اجتماعیه وسیاسیه معیّنه. ولکی یتجاوز المسلمون الجوّ الذی امتزج فیه الحق والباطل وأصبح مضلِّلًا ومظلمًا، علیهم أن یعرفوا العوامل التی سبّبته، حتى یتمکّنوا من إنقاذ أنفسهم من عواقبه. وبما أنّ الفتنه یمکن أن تظهر فی جمیع الأوقات، فإن هذه الدراسه ضروریه من أجل نشر التوعیه بین الناس فی المجتمع. ویرتکز هذا البحث علی النصوص الدینیه، بما فیها القرآن ونهج البلاغه، فضلًا عن الکتب التأریخیه للسنه والشیعه. وتسعى هذه المقاله إلى البحث فی مفهوم الفتنه وجوانبها بالاعتماد على المنهج التحلیلی الوصفی، واکتشاف طرق مواجهتها والتخلص منها. وقد أظهرت نتائج البحث أن أهمّ خصائص مثیری الفتن تتمثل فی العوده إلى عصر الجاهلیه وتقویض مبادئ الدین وأُسسه والشک والطغیان والاستبداد. وتتجلى أهمّ طرق التخلص من الفتن فی اتباع تعالیم القرآن الکریم والنبی (ص) وأهل بیته (ع) والتحلی بالبصیره والوعی فی مواجهه مثیری الفتن وطاعه القائد وغیرها.
۸۶۲.

نقد دیدگاه صالحی نجف آبادی در مورد روایات امام باقر (ع) در مجمع البیان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۹ 25-44

کلیدواژه‌ها: مجمع البیان طبرسی ابوجعفر صالحی نجف آبادی حدیث های خیالی روایات امام باقر (ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۳۶ تعداد دانلود : ۴۶۶
نعمت الله صالحی نجف آبادی در مقاله ای با عنوان «نقدی سندشناسانه بر احادیث مجمع البیان» که بعدها در قالب کتابی با نام حدیث های خیالی در مجمع البیان منتشر شد، ادعا کرده است که در تفسیر مجمع البیان ، مواردی از گزارش های تفسیری وجود دارد که ابوجعفر طبری با ابوجعفر امام باقر R اشتباه شده و رأی ابوجعفر طبری به عنوان حدیث امام باقر R معرفی شده است. وی منشأ اشتباه را آنجا می داند که کاتبان تفسیر تبیان شیخ طوسی، که از منابع مهم مرحوم طبرسی بوده، در مواردی تصور کرده اند که مقصود شیخ طوسی از ابوجعفر، امام باقر R است؛ لذا بعد از آن عبارت «علیه السلام» را اضافه کرده اند و طبرسی نیز با دیدن این عبارت تصور کرده که مقصود شیخ طوسی از ابوجعفر، امام باقر R است. این ادعا از سوی برخی محققان، تأیید و از سوی برخی دیگر نقد شده است. در این مقاله کوشش شده اصل رأی فوق دوباره واکاوی شود و سه مورد از موارد بیست گانه ادعاشده توسط آقای صالحی، که دیگر ناقدان بدان نپرداخته اند، نقد و تحلیل شود.
۸۶۳.

التکافؤ الجمالی بین الاستعاره وترجمتها (دراسه انتقائیّه لترجمه استعارات نهج البلاغه عند غَرمارودی وشهیدی ودشتی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الثانیه خریف و شتاء ۱۳۹۷ (۱۴۴۰ق) العدد ۱ (المتوالی ۳) 81 - 94

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه ترجمه الاستعاره نظریّه التکافؤ الجمالیّ التأویل فی الاستعاره فولفغانغ أیزر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۸ تعداد دانلود : ۲۵۲
رغم أنّ هناک خلافًا فی الآراء حول ماهیّه مفهوم التکافؤ (equivalence) وتعریفه واستخدامه، إلّا أنّه یُعتبر أحد المفاهیم المبدئیّه فی دراسات الترجمه. نظرًا لما فی النصوص من التنّوع فی الأغراض والأسالیب، فمن البدیهیّ ألا یُتّخذ التکافؤ کمفهوم کلّیّ بین النص الأصلیّ والمترجَم. إذن یجب على المترجم تحدید المستوى المطلوب والمناسب من التکافؤ عند ترجمته لنصّ خاصّ أو جزء خاصّ من النص، نظرًا لاعتبار الاستعاره کإحدى المحسّنات الجمالیه، فالتکافؤ المطلوب إقامته بین الاستعاره وترجمتها هو التکافؤ الجمالیّ، والذی یراد به التماثل بین الاستعاره وترجمتها فی قابلیّه التفسیر واستدعاء القارئ للتدخّل فی فک شفرتهما. اعتمد هذا البحثُ المنهجَ الوصفیّ التحلیلیّ ودرس ثلاث ترجمات فارسیّه شهیره لکتاب نهج البلاغه على أساس نظریّه التکافؤ الجمالیّ، فوصل إلى نتائج من أهمّها؛ أولًّا: تسرُّبُ الخصائص الأدبیّه السائده على الاستعارات إلى الترجمه عندما یجرّب قارئ النص المترجَم ظروفًا مشابهه لِما یلقاه قارئ النص الأصلیّ من التأمّل والتحدّی الفکریّ لدى قراءه النص الأصلیّ؛ ثانیًا: الحفاظُ على الجانب التأویلیّ للاستعاره وعدم التّصریح بالمعنى الواقعیّ الخفیّ فیها - وهو ما یعبّر عنه فی هذا البحث بالتکافؤ الجمالیّ - والذی یؤدّی إلى تفکیر قارئ النص المترجَم وتحدّیه؛ ثالثًا: اقتراح منهج الترجمه الحرفیّه للاستعارات التی تدلّ على الجوانب الثقافیّه المشترکه بین اللغتین التی یوجد مدلولها فی اللغه المستهدفه، والترجمه إلى استعاره متکافئه ومتساویه للاستعارات التمثیلیّه التی تستخدم ک «مَثل» فی اللغه المستهدفه والترجمه إلى التشبیه لبقیّه الاستعارات کمناهج مقترحه للحفاظ على قابلیّه التأویل فی الاستعارات وتأثیرها الأدبیّ.
۸۶۴.

تأثیر اندیشه های کلامی شیخ صدوق در گزارش روایات؛ مطالعه موردی زیارت نامه های امام کاظم (ع) و امامان عسکریین(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۳ بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۸۷) 91 - 114

کلیدواژه‌ها: شیخ صدوق اندیشه های کلامی بداء نقل روایت زیارت نامه امام کاظم (ع) امامان عسکریین (ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۸ تعداد دانلود : ۱۰۰
از برجسته ترین محدثان تاریخ حدیث شیعه، شیخ صدوق است که تلاش وافری در گردآوری روایات و عرضه آن ها به جامعه علمی داشته است. شیوه صدوق در گزینش و نقل احادیث، بسان هر محدثی، معلول متغیرهای مختلفی بوده است. به نظر می رسد که از جمله آن ها باورهای کلامی وی است. برای اثبات این گمانه، پژوهش حاضر با روش توصیفی _ تحلیلی، کیفیت انعکاس زیارت نامه های امام کاظم7 و امامان عسکریین8 را در آثار صدوق بررسی و تحلیل کرده است. بر اساس یافته های پژوهش به نظر می رسد که صدوق به هنگام گزارش این دو زیارت نامه، فقره ای از آن ها - که بر وقوع بداء در شأن این سه امام معصوم دلالت دارد - انداخته است؛ دلیل آن نیز ظاهراً استنباط رخداد بداء در امامت از فقرات مزبور است. این در حالی است که فقره زیارت نامه امام کاظم7 به وقوع بداء در امامت دلالت نداشته و از آن بداء در تصور مردم را - که اعتقاد آنان به جانشینی اسماعیل و ازاله این تصور و استقرار آن در امامت امام کاظم7 بوده است - می توان فهمید. طلایه دار این فهم نیز خود صدوق بوده که این فقه الحدیث را در خصوص روایات بداء درباره اسماعیل، برادر امام کاظم 7، مطرح کرده است؛ اما آن را به فقره مزبور تعمیم نداده است. فقره زیارت نامه امامان عسکریین 8 نیز محل بحث است. درباره امام حسن عسکری7 بدایی مشابه بدای امام هفتم7 مطرح است، اما بدا در شأن امام هادی7، قابل توجیه نیست. از این رو، احتمالاً صدوق در عدم نقل فقره مذکور، صحیح عمل کرده است.
۸۶۵.

بازتاب دعا در تقویت ایمان از منظر صحیفه سجادیه(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۷شماره ۸ 61 - 74

کلیدواژه‌ها: صحیفه سجادیه توحید معرفت ارتباط حاضرانه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۲ تعداد دانلود : ۲۶۳
در میراث ماثور امامیه، صحیفه سجادیه گنجی گران بها و مجموعه ای از بسته های فرهنگی شیعه است که هر یک آگنده از آرایه های بیانی و بدیع بوده و سوای از جنبه معرفتی، از برای فقر فرهنگی امروزمان، بَس تحول ساز خواهد بود. توحید سرسلسله معارف صحیفه و شاهکار اندیشه عصمت است. موضوع توحید در نگاه بیشتر و دقیق تر ما بیش و پیش از هر چیز تداعی گر «آموزه های نظری توحیدی» است در حالی که تحقیق سنجش گرانه در صحیفه، حکایت از آن دارد که حقیقت چیز دیگری است. چنین می نُماید که امام سجادg توحید را در قالب دعا، با شیوه ای متفاوت نسبت به سایر معارف توحیدی، تبیین فرموده و به جای آشنایی ذهن با موجودی به نام خداوند و رفع شبهات و اثبات برهانی توحید، با ارتباط حاضرانه با خداوند، جنبشی شگفت در تقویت ایمان به خدا به وجود آورده است. نگارنده با تحلیل دعای اول، سیزدهم و بیست و هشتم صحیفه، از یک سو و مقایسه با برخی آموزه های معقول و منقول از سوی دیگر، تلاش نموده است تا به درک هر چه بیشتر مفهوم توحید در زندگی نایل آمده و الگویی کاربردی در تقویت ایمان و معرفت به خداوند ارائه نماید.
۸۶۶.

تحلیل العناصر البیانی للخطاب الذکوری والأنوثی اعتمادًا على منهجیه رابین لیکاف فی خطب الإمام علی (ع) التسع والخطبه الفدکیّه لفاطمه الزهراء (س)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الثانیه خریف و شتاء ۱۳۹۷ (۱۴۴۰ق) العدد ۱ (المتوالی ۳) 63 - 80

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه الخطبه الفدکیه الإمام علی (ع) فاطمه الزهراء (س) علم الاجتماع اللغوی رابین لیکاف

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۹ تعداد دانلود : ۲۳۹
تعدّ اللغه من أهمّ العناصر فی تحدید الأسلوب الکلامی ومن أهمِّ المباحث فی دراسه لغه الجنس وعلاقته بالنص الأدبی. کان رابین لیکاف أول منظِّر فی مجال علم اللغه والذی تناول علاقه اللغه بالکلام الأنوثی فی الخطاب، حیث یرى أن الفصل بین اللغتین الأنوثیه والذکوریه یظهر فی الکلام أکثر منه فی الکتابه. ومن هذا المنطلق قامت الباحثتان خلال هذه الدراسه بمقارنه عدّه خطب من خطب نهج البلاغه بالخطبه الفدکیه لفاطمه الزهراء (س) نظرا لما بینها من الاشتراک فی الموضوع على أساس منهج رابین لیکاف. فتمت الموازنه بین الخطب على أساس المستویات الثلاثه: الصوتی واللغوی والنحوی إلى جانب العاطفی، معتمدتین على منهجیه وصفیه – تحلیلیه – إحصائیه. بناء على المستویات المذکوره وعلى ما قدمه لیکاف من العناصر اللغویه فی دراساته، حصل الباحثتان على أن هناک فوارق شتی بین الخطابین الذکوری والأنوثی، منها: اختلاف الخطابین فی استخدام السجع والجناس والصفات والجمل الاستفهامیه والتوازن النحوی، کما کانت الوجوه الأخرى التی أصبحت على نقیض رأی لیکاف فیما ذهب إلیه من منهجیه، کالمؤکدات والأحلاف أو الأیمان والتابو أو اللامساس وما إلى ذلک، الأمر الذی یدل على عدم انطباق هذه النظره الغربیه فی مجال تحدید الأسلوب الکلامی، حیث أنّ عنصر الجنس لم یکن من الأسباب الهامه فی تحدید الأسلوب الکلامی، على نحو ما نثبت خلال المقاله، ولعله کان للمخاطب والظروف المحیطه به والسیاق الأثر الأکبر فی ذلک.
۸۶۷.

کاوشی در پدیدآورنده کتاب الاختصاص(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲۰ 7-28

کلیدواژه‌ها: الاختصاص شیخ مفید العیون و المحاسن احمد بن حسین مؤمن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳۲ تعداد دانلود : ۶۱۴
مؤلف کتا ب الاختصاص شناخته شده نیست؛ برخی او را احمد بن حسین مؤمن و برخی شیخ مفید می دانند. کنار این نظریه ها، نظریه دیگری هم هست و آن اینکه الاختصاص تلخیص شده کتاب العیون و المحاسن شیخ مفید است. بر پایه این تحقیق، این کتاب از تألیف های احمد بن حسین المؤمن، شیخ مفید و یا تلخیصی از کتاب العیون و المحاسن وی نیست. گرچه بعضی از مشایخ شیخ مفید در سند روایات این کتاب ذکر شده، الاختصاص کشکولی را ماند که احادیث مختلف و متفاوت و گاه متناقض با رأی و نظر شیخ مفید را از کتاب های الاختصاص ابو علی احمد بن حسین بن احمد بن عمران، فضائل امیرالمؤمنین ابن دأب، صفه الجنه والنار و قبض روح المؤمن و الکافر سعید بن جناح و محنه امیرالمؤمنین به دست گردآورنده ای غیرمتخصص در امر حدیث جمع شده است.
۸۶۸.

راهکارهای آموزش قرآن و نماز به کودکان در روایات

نویسنده:
منبع: مطالعات حدیث پژوهی سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۶ 1 - 14

کلیدواژه‌ها: نماز کودک تربیت دینی سیره اهل بیت (ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۹ تعداد دانلود : ۳۹۲
برای دینی سازی جامعه و شکل دهی جامعه آرمانی اسلامی لازم است که آموزشهای لازم از همان دوره کودکی مورد توجه قرار گیرد و از جمله مواردی که در روایات معصومین (ع) بر آن تاکید شده است آموزش قرآن و نماز است از جمله راهکارهای آموزش قرآن و  نماز در روایات این است که در سیره  معصومین(ع) آموزش قرآن را به عنوان اولین و مهم ترین ماده درسی به کودکان و بزرگسالان آموزش می دادند و نیز به کودکان سفارش می کردند که به صورت مرتب به تلاوت قرآن بپردازند و والدین را موظف به آموزش نماز می کردند و آموزش نماز را قبل از سن تکلیف و از هفت سالگی شروع می نمودند و در انجام آن نسبت به کودکان سخت گیری نمی نمودند.
۸۶۹.

بررسی اعتبار روایت «لیله الرغائب» و تحقیق در معنای رغائب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۹ 279-300

کلیدواژه‌ها: رغائب لیله الرغائب آرزوها ثواب عظیم عطاهای بزرگ نخستین شب جمعه رجب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۸۳ تعداد دانلود : ۱۳۴۳
یکی از اعمال ماه مبارک رجب، صلاه الرغائب است که مطابق روایتی منقول از رسول خدا 2 انجام آن در نخستین شب جمعه ماه رجب، موسوم به لیله الرغائب، سفارش شده است. در مقاله حاضر، بعد از بررسی سند حدیث و اثبات ضعف آن، مشروعیت انجام اعمال این شب به قصد رجاء تبیین، و در ادامه درباره معنای «رغائب»، تفسیر آن به شب آرزوها نقد شده است. فرهنگ های لغت و روایات تاریخی و دینی روشن می کند که «رغائب» به معنای این کلمه عطاها و بذل و بخشش های بزرگ است که در میان سخاوتمندان و صاحبان اموال رایج بوده است. اما آموزه ها و روایات دینی، معنای «رغائب» را از عطاهای صرفاً مادی به عطاهای بزرگ معنوی ارتقا داده است. نتیجه آنکه معنای «رغائب» در لیله الرغائب و صلاه الرغائب و نافله صبح، عطاهای بزرگ مادی و معنوی این جهانی و عمدتاً ناظر به رزق و روزی، و توفیقات و برکات معنوی است که خدای تعالی به برکت این نمازهای واردشده به بندگانش عطا خواهد کرد.
۸۷۰.

جریان های حدیثی کوفه در عصر امام صادق(ع)(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲۵ 119 - 142

کلیدواژه‌ها: امام صادق (ع) کوفه اصحاب حدیث اصحاب رأی غالیان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۳۱ تعداد دانلود : ۵۶۲
کوفه در سده دوم، از مهم ترین مراکز علوم اسلامی بود. حضور تعداد زیادی از علمای شیعه و سنی و پیروان مذاهب دیگر و حتی ملحدان، زمینه تعامل، بحث، مناظره، و تضارب افکار و اندیشه ها را فراهم آورده بود. در میان اهل سنت گرایش غالب، جریان رأی و قیاس بود. در میان شیعیان نیز وجود شاگردان ممتاز و برجسته امام صادق(ع) و خاندان های علمی شیعه که همگی از شاگردان ائمه(علیهم السلام) بودند، این شهر را به پایگاهی برای تشیع تبدیل کرده بود. به طور کلی در کوفه در عصر امام صادق(ع) در برخورد با حدیث جریان عقل گرا، جریان نقل گرا وجود داشت. هریک از این جریان ها دارای ویژگی ها و مشخصات خود بودند و افراد شاخصی در آن حضور داشته اند. مقاله حاضر، به بررسی ویژگی های این جریان ها و نقش و جایگاه آن ها در آن دوره و معرفی افراد شاخص این جریان ها و نحوه مقابله امام صادق(ع) با آن ها پرداخته است.
۸۷۱.

نقد آراء مستشرقان درباره صحیفه المدینه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲۰ 29-62

کلیدواژه‌ها: امت جایگاه پیامبر (ص) تاریخ گذاری صحیفه المدینه وثیقه المدینه مستشرقان یهود

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۰ تعداد دانلود : ۵۲۲
با توجه به اهمیت وثیقه المدینه به عنوان اولین قرارداد اجتماعی مکتوب از سوی مسلمانان و ارتباط مفاد آن با جنبه های مختلف زندگی، بسیاری از پژوهشگران مسلمان و مستشرقان با گرایش های مختلف به مطالعه آن پرداخته اند. در عین حال برخی از مناقشات مسشرقان با محتوای وثیقه و شواهد تاریخی سازگار نیست. بیشترین مناقشات در خصوص آن، به تاریخ گذاری وثیقه، حضور قبایل سه گانه یهود در آن و جایگاه پیامبر 2 و قدرت اجرایی او در به کارگیری مفاد وثیقه مربوط می شود. بیشتر مستشرقان تلاش می کنند ارتباط نداشتن یهود با رسول خدا 2 را به هر شکل و صورتی اثبات کنند تا جنگ پیامبر 2 با آن ها را جنگی تجاوزگرانه گزارش کنند. در این پژوهش، تلاش شده است ضمن بیان مهم ترین دیدگاه ها درباره صحیفه، برحسب مسائل مطرح شده مانند اعتبار صحیفه، تاریخ گذاری صحیفه، حضور قبایل یهودی در صحیفه و جایگاه پیامبر 2 و اصطلاح امت به مناقشات مطرح شده درباره این سند حدیثی پاسخ داده شود.
۸۷۵.

واکاوی عوامل رویکرد به تسامح در ادله سنن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۳ زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۹۰) 74 - 109

کلیدواژه‌ها: قاعده تسامح ادله سنن جریان های حدیثی احادیث من بلغ اخباری گری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۹ تعداد دانلود : ۱۴۰
از مباحث جدی حجیت خبر واحد، قاعده تسامح در ادله سنن و چشم پوشی از برخی شرایط اعتبار روایی است. طبق این قاعده خبر غیرثقه در مورد احکام غیرالزام آور قابل پذیرش است و مانند احکام الزامی سخت گیری در سند نیاز نیست. اصل تسامح به شکل غیررسمی میان محدثان اولیه اهل سنت آغاز، سپس با گذر زمان بین شیعیان تبدیل به یک قاعده شد. این مقاله با شیوه توصیفی- تحلیلی به واکاوی عوامل مؤثر در رویکرد به قاعده تسامح پرداخته و سه عامل روایات، جریان های حدیثی و الگوگیری شیعه از اهل سنت در قاعده معرفی شد. عامل روایات شامل احادیث «من بلغ»، «من ردّ عنّی حدیثا» و «ما جاءکم عنّی من خیر» بوده و فحوای آن ها دلیلی بر کنار نهادن ارزیابی روایی شد. جریان های نص گرای افراطی برای نقد حدیث جایگاهی قایل نبوده و همه احادیث را معتبر می دانستند. همه روایات سه گانه درمنابع شیعی موجود نبوده و سهل گیری در پذیرش احادیث ضعیف مورد اتفاق همگانی علما نبود و جریان های حدیثی مؤثر در فریقین بیش از دو عامل دیگر در شکل گیری قاعده تسامح سهیم بودند.
۸۷۶.

رفتار شناسی خطیب بغدادی در تعامل با راویان شیعی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۷شماره ۸ 27 - 60

کلیدواژه‌ها: خطیب بغدادی راویان شیعه رافضی غالی جرح و تعدیل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۴ تعداد دانلود : ۳۱۵
خطیب بغدادی از محدثان مشهور دنیای اسلام دارای تألیفات زیادی است. دیدگاه های وی در قواعد الحدیث مورد توجه حدیث پژوهان اهل تسنن می باشد. شناخت مبانی جرح و تعدیل راویان شیعه از دیدگاه خطیب از آن رو اهمیت دارد که می تواند نمایانگر نگاه دانشمندان سنّی به راویان شیعی بوده و میزان پای بندی آنان به روش های علمی و تأثیر انگیزه های مذهبی در توثیق و تضعیف را نشان دهد. پرسش اصلی این پژوهش آن است که: رفتار خطیب بغدادی در مواجهه با راویان شیعی چگونه بوده و آیا انگیزه های مذهبی نقشی در قضاوت های وی داشته یا خیر؟ این نوشتار توانسته با مطالعه آثار خطیب، جرح و تعدیل وی نسبت به روات شیعه را ثبت و تحلیل کند. بغدادی گاهی به صداقت راوی شیعی توجه کرده و گاهی رافضی بودن را موجب ردّ روایت وی دانسته است. گویا تعصب وی در جرح راویان احادیثی چون ثقلین، غدیر، منزلت و فضایل اهل بیتb  بیشتر است.
۸۷۷.

تحلیل دیدگاه شیخ بهایی و اخباریان در علل تغییر شیوه اعتبارسنجی متأخران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۳ بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۸۷) 115 - 142

کلیدواژه‌ها: رجال علامه حلی متأخران شیخ بهایی اخباریان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۶ تعداد دانلود : ۱۱۶
علامه حلی، به پیروی از استادش سید احمد بن طاووس، احادیث را در چهار گروه «صحیح»، «حسن»، «موثق/قوی» و «ضعیف» جای داد. این تقسیم پیش از آن از سوی قدما کاربرد نداشته است. شیخ بهایی، «نابودی منابع و از دست رفتن قراین» را علت تغییر در شیوه اعتبارسنجی احادیث دانسته است.در این مقاله ضمن پذیرش نابودی بخشی از منابع حدیثی، دیدگاه شیخ بهایی با تکیه بر مستنداتی که ثابت می کند بخش قابل توجهی از منابع تا اواخر قرن هشتم در دسترس بوده، نقد شده است. البته بر فرض پذیرش این نظریه، بخشی از سؤالات مطرح نیز بی پاسخ مانده است.از سوی دیگر، اخباریان، «پیروی از عامه» را دلیل اتخاذ شیوه جدید اعتبارسنجی معرفی نموده اند. با مراجعه به منابع معتبر عامه پیش از این دوره و هماهنگی بین آن ها و تقسیم ارائه شده از سوی علامه حلی، می توان تا حدودی دیدگاه اخباریان را قابل تأیید ارزیابی کرد. برخلاف اعتقاد اخباریان، این به خودی خود اشکال و انحراف تلقی نمی شود، بلکه تفاوت در پیش زمینه ها، و فقدان هماهنگی شیوه جدید با بستر نقل و انتقال احادیث در میان امامیه، کاربست این شیوه از اعتبارسنجی را نادرست نموده است.
۸۷۸.

رویکرد رجالی آیت الله بروجردی در کشف تصحیف سند روایات کتب اربعه با تأکید بر کتاب الموسوعه الرجالیه(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲۵ 74 - 99

کلیدواژه‌ها: الموسوعه الرجالیه آقاحسین طباطبایی بروجردی تصحیف سندی طبقات کتب اربعه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱۷ تعداد دانلود : ۵۹۸
کتاب الموسوعه الرجالیه اثری مفصل و ماندگار از آیت الله بروجردی است. در این نوشتار تلاش شده، روش شناسی ایشان در تشخیص تصحیف در سند روایات کتب اربعه بیان شود. او در الموسوعه الرجالیه با مرتب سازی و تصحیح اسناد، به بازسازی سند روایات کتب اربعه پرداخته است و از این رهگذر به شناسایی آسیب های سندی، مانند تصحیف، ارسال، و قلب اشاره کرده است. سپس راهکارهایی برای تشخیص و تصحیح آن ها ارائه نموده است. این نوشتار، با روش توصیفی-تحلیلی با هدف بیان راهکارهای شناسایی پدیده تصحیف از دیدگاه آیت الله بروجردی، می کوشد با بررسی نمونه های متعدد در الموسوعه الرجالیه، علاوه بر شیوه های شناخت تصحیف و یافتن دلیل آن، این آسیب و پیامدهای آن را در اندیشه رجالی ایشان ارائه کند و در نهایت به راهکارهای برون رفت از آن در اسانید تصحیف شده و ضرورت تصحیح آن اشاره کند.
۸۷۹.

انسجام الأصوات الموسیقی فی خطبه الجهاد فی نهج البلاغه ودورها فی التعبیر الکلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الثانیه خریف و شتاء ۱۳۹۷ (۱۴۴۰ق) العدد ۱ (المتوالی ۳) 27 - 38

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه خطبه الجهاد علم الأصوات التوازن الجناس التکرار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۵ تعداد دانلود : ۲۲۳
تعتبر الأصوات النصیه، خاصه التوازی الصوتی (phonological parallelism)، من السلوکیات اللغویه والعناصر المتواتره فی خطب نهج البلاغه ؛ وبالتالی فإنّ تحلیل وتوضیح الأفعال الصوتیه مثل وحده القافیه بین الفقرات، وتوازن الکلمات التی تتبلور فی إطار السجع وتوازن الجمل النحوی والعناصر الصوتیه فی هذه الخطب، هی جزء من عجائب هذا العمل المنهجی والبلاغی. ففی هذا الصدد، تم اختیار خطبه الجهاد فی هذه المقاله آخذین بعین الاعتبار نصها، ولجأنا إلى المنهج الوصفی التحلیلی لدراسه عناصر الصوت وانسجام الأصوات مع أهداف الخطبه. ومن إحدى نتائج هذه الدراسه أن خطبه الجهاد ملیئه بعناصر الصوت. کما تبیَّن أن أمیر البیان (ع) استخدم مجموعه شتّی من حالات التوازن، خاصه التوازن الصوتی والموسیقى الظاهره التی ینتجها السجع المطرف والمرصع والمتوازی والموسیقى الکامنه الناجمه عن التکرار والتقید بالنظیر والتوازن النحوی لبیان مضمون هذه الخطبه والتأکید على الکلام المعبِّر وانسجام المفردات مع هدف الخطبه. وإلى جانب ذلک، فإنَّ استخدام أنواع الأصوات یعکس طبع أمیر المؤمنین (ع) فی تلک الفتره التأریخیه، لاسیما عندما ینزع فی لهجته إلى التحذیر ونهج التهدید والتشجیع لیبلغ صوت الکلمات ذروته.
۸۸۰.

بررسی کارکرد جنسیتی و فراجنسیتی واژه «رجل» در روایات اهل بیت (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۳ زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۹۰) 6 - 28

کلیدواژه‌ها: رجل کاربست جنسیتی کاربست فراجنسیتی غلبه استعمال قراین داخلی قراین خارجی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۳ تعداد دانلود : ۹۵
درنگریستن در بسیاری از روایات از کارکرد گسترده واژه «رجل» در آن ها به عنوان موضوع پرسش یا حکم حکایت دارد. این مقاله در صدد پاسخ به سه پرسش اساسی در این زمینه است: 1. واژه «رجل» با چه کارکردی در روایات بازتاب یافته است؟ 2. چرا این واژه با کارکرد فراجنسیتی به صورت شایع بازتاب یافته است؟ 3. راه های بازشناخت کاربست جنسیتی از فراجنسیتی واژه «رجل» در روایات چیست؟ نگارنده در این مقاله در مرحله نخست، کارکرد روایات در این زمینه را به سه دسته تقسیم کرده و سپس سه دلیل را برای چنین کاربستی برشمرده است که عبارت اند از: 1. غلبه استعمال، 2. ناظر بودن روایت به فرد شایع، 3. ناظر بودن روایت به رخدادی خاص و در کنار آن ها سه قرینه را برای تمییز نوع کاربست «رجل» مورد بررسی قرار داده است که عبارت اند از: 1. قراین داخلی، 2. قراین خارجی، 3. قرینه مقابله ذکر مذکر در کنار مونث.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان