درخت حوزه‌های تخصصی

حدیث و علوم حدیث

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
حدیث علوم حدیث
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۳۸۱ تا ۴۰۰ مورد از کل ۵٬۴۵۴ مورد.
۳۸۱.

روایات اسما و صفات و اثبات وجه امکانی واجب الوجود(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۵ 213-228

کلیدواژه‌ها: اسماء صفات حدوث اسماء وجه امکانی واجب الوجود الهیات سلبی الهیات ایجابی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۹ تعداد دانلود : ۲۴۵
احادیث، سه گانه ای از اثبات تا نفی اسماء و صفات را بیان کرده که در طول تاریخ محل نزاع و پدیدار شدن مکاتب مختلف کلامی، فلسفی و عرفانی شده است و از الهیات سلبی تا الهیات ایجابی را در بر گرفته است؛ این پژوهش با تمرکز بر روایات اسماء و صفات، خاصه روایات حدوث اسماء و استخراج مبانی عقلی از این روایات، تئوری «وجه امکانی واجب الوجود» را پردازش کرده و آن را معیاری برای تبیین و وجه الجمع اختلاف نظرات در حیطه الهیات سلبی و ایجابی قرار داده است.
۳۸۲.

بررسی و رفع تعارض در روایات آمدن یا نیامدن نام اهل بیت (ع) در قرآن(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳۲ 205 - 228

کلیدواژه‌ها: علی (ع) قرآن لسان صدق علیاً آیه ۵۰ سوره مریم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۸ تعداد دانلود : ۱۲۲
صیانت قرآن از تحریف از مهمترین موضوعات مورد تأکید عالمان شیعی می باشد که در ذیل آن، موضوع رفع تعارض در روایات آمدن یا نیامدن نام اهل بیت(ع) در قرآن مطرح شده است. نگارنده به بررسی دلالی و رفع تعارض دو دسته روایت که در بادی امر وجود تعارض در آنها مشهود است، پرداخته است. روایت اول، تصریح به عدم ذکر نام اهل بیت(ع) در قرآن به منظور صیانت آن از تحریف دارد و روایت دوم در ذیل آیه 50 سوره مریم اشاره به نام امام علی(ع) در تفسیر واژه «علیاً» دارد. در مواجهه با این دوگانه متعارض نما، نگارنده با ابزار کتابخانه ای و روش توصیف و تحلیل مباحث به بررسی دلالی و سندی دو روایت پرداخته و مباحث این نوشتار را کشف، استخراج و به شیوه کنونی بیان نموده است. در پس چینش آیات قرآن در سوره ها، اسراری نهفته است که حکایت از رعایت مهندسی دقیقی دارد. هندسه ای که دو ضلع دارد: از طرفی سخن حق را باید به گوش مخاطبان برساند و از طرفی این سخن حق نباید مورد سوء استفاده، تحریف و تغییر دشمنان و بدخواهان دین خدا قرار گیرد. آیه 50 سوره مریم همین گونه است.
۳۸۳.

بررسی چگونگی بهره گیری روایات از دانش های زبانی در تفسیر قرآن (مطالعه موردی آیه بسمله از تفاسیر البرهان و نور الثقلین)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۶ 33 - 48

کلیدواژه‌ها: تفسیر مأثور اهل بیت (س) البرهان نور الثقلین لغت دستور زبان عربی بلاغت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۰ تعداد دانلود : ۲۵۲
کاوش در دیدگاه های تفسیری اهل بیتk زمینه را برای تبیین ضرورت و سهم هریک از دانش های مقدماتی در تفسیر قرآن فراهم می کند. از جمله مقدمات لازم برای فهم قرآن، دانش های زبانی(اعم از لغت و نحو و بلاغت) است. این مقاله می کوشد با بازخوانی تفاسیر مأثور در ذیل آیه بسمله در آغاز سوره فاتحه و نیز در سوره نمل، رویکرد تفسیری خاندان پیامبر2 را به مثابه نزدیک ترین ها به خاستگاه وحی از منظر دانش های زبانی، بررسی و تحلیل کند. این مقاله گونه های روایات تفسیری آیه بسمله را بر اساس تفاسیر شیعی البرهان و نور الثقلین با روش کتابخانه ای، شیوه اسنادی در نقل روایات و روش تحلیلی توصیفی در ارزیابی داده ها مورد بررسی قرار داده است. یافته ها حاکی از آن است که درصد قابل توجهی از روایات اهل بیتk به مباحث لغوی و تبیین واژگان، و فقط سهم اندکی از روایات تفسیری به مقوله های دستور زبان و بلاغت اختصاص یافته است.
۳۸۴.

تصنیف انعکاس آیات القرآن الکریم فی نهج البلاغه «دراسه حاله التقوی»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الرابعه ربیع و صیف ۱۴۰۰ (۱۴۴۲ق) العدد ۲ (المتوالی ۸) 41 - 54

کلیدواژه‌ها: القرآن نهج البلاغه بین المتون التقوى الاستشهاد الاقتباس التلمیح

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۸ تعداد دانلود : ۱۷۲
ن التقوی هی من المواضیع المهمه التی أکد علیها القرآن الکریم والسنه النبویه بشکل خاص. حیث فی کتاب نهج البلاغه قام الإمام علی علیه السلام بصفته مولى المتقین بالتفسیر والشرح کثیرًا حول هذا الموضوع وصلته بالمسائل الأخرى. فی کثیر من الأحیان، فإن الإمام علی۷ فی موضوع التقوى له نظره للآیات القرآنیه، وهذه الآیات تنعکس بأشکال مختلفه فی کلامه، مما یشیر إلى الارتباط العمیق بینه وبین القرآن الکریم، وفی الواقع، یشیر هذا الأمر إلى العلاقه الوثیقه بین الثقلین. ینقسم هذا الانعکاس إلى ثلاثه أقسام وهی الإستشهاد، الإقتباس والتلمیح. هذه الدراسه ذات الطریقه الوصفیه التحلیلیه هی محاوله لدراسه هذه الأنواع وإظهار الارتباط بین القرآن الکریم ونهج البلاغه فی موضوع ومسأله التقوى؛ کما أن التقوى فی القرآن الکریم قد جاءت بتفاسیر وأمثله مختلفه؛ فإن الإمام علیه السلام دأیضًا من حیث اللفظ والمعنى ومن خلال الإستفاده من القرآن الکریم قام بتفسیره وتوضیحه؛ وکذلک قام بتبیین المؤشرات، الأرضیه، العوامل، الأدوات، الآثار والعقبات فی موضوع التقوى وصفات المتقین، وربط مواضیع متعدده من خلال الأقسام المذکوره مع هذا البحث بحیث یکون مصدر ومنبع جمیع ذلک الکلام هو الوحی.        
۳۸۵.

تحلیل النموذج المبدئی لـ «التکبر» فی بناء نظره عالمیه سردیه؛ روایه الخطبه القاصعه من نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الرابعه خریف و شتاء ۱۴۰۰ (۱۴۴۳ق) العدد ۳ (المتوالی ۹) 63 - 75

کلیدواژه‌ها: الخطبه القاصعه التکبر السردیات النموذج المبدئی العولمه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۱ تعداد دانلود : ۱۵۶
لقد حلل الإمام علی (ع) موضوع "التکبر" بحذر شدید فی خطبته القاصعه فی نهج البلاغه. تهدف هذه المقاله إلى النظر فی أهمیه "التکبر " فی روایه خطبه القاصعه، والتی یتم التعبیر عنها جنباً إلى جنب مع روایه خلق آدم (علیه السلام) وإبلیس من منظور مقوِّمات السرد الأساسیه ونظریه دیفید هیرمان (2009) وتحلل توالی الأحداث فی بحث النموذج المبدئی ثم العولمه السردیه فی بحث العوالم المحتمله. تنطلق المقاله بالاعتماد على المنهج الوصفی التحلیلی من أنّ موضوع التکبر تتحوّل إلى نموذج مبدئی کان منذ بدایه خلق آدم (علیه السلام) إلى بعثه النبی محمد (صلى الله علیه وآله) وإمامه الإمام علی (علیه السلام) إحدى الروایات فوق السردیه المعرفیه للعقل البشری، وبصفتها روایه فوق سردیه فی عالم الکبریاء الإلهی، فإنها تبنی عالمین محتملین یُطلق علیهما العالم الخارق للإنسان والعالم اللخارق للشیطان. أخیراً، خلص المقال إلى أن الإمام علی (ع) من خلال إظهار الشیطان کمؤشر على التکبر فی مواجهه عالم الکبریاء الإلهی ثم من خلال تقدیم شخصیات متعجرفه ومتواضعه عبر التاریخ حتى عصره، یقدم مقوله نموذجیه معرفیه ویُظهر أخیراً مؤشر الإدراک الحسی المناسب للنسیج العقلی للإنسان فی هذا النموذج المعرفی من خلال تقدیم فرضیه الإنسان المثالی والذی یتمتع بالتشابه والتوافق مع عالم الکبریاء الإلهی.
۳۸۶.

تبارشناسی روایات قصار حضرت علی (ع)در تحف العقول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۵ 333-358

کلیدواژه‌ها: تحف العقول تبارشناسی روایات منابع تحف العقول انتساب احادیث روایات قصار حضرت علی (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۱ تعداد دانلود : ۲۵۸
کتاب تحف العقول عن آل الرسول2 اثر حسن بن شعبه حرانی از منابع اخلاقی شیعه است. به دلیل ارسال سند، بررسی رجالی روایات این کتاب ممکن نیست؛ اما می توان متن این روایات را در منابع شیعه و اهل سنت پی جویی کرد. بر این اساس، مقاله حاضر به روش توصیفی تحلیلی با پی جویی تاریخی روایی روایات قصار حضرت علیR در منابع مختلف فریقین، سبک روایی مؤلف را بررسی کرده و روایات کتاب تحف العقول را در منابع روایی متقدم شناسایی کرده است. همچنین منابعی را که حرانی در روایات قصار حضرت علیR استفاده کرده، واکاویده است و روایاتی را که در منابع پیشین وجود ندارند، شناسایی کرده است. دستاوردهای این مقاله حاکی از آن است که از مجموع 158 روایت، ۲۰ روایت در منابع متقدم موجود نیست و صدور ۷ روایت از سوی امام معصومR اثبات نمی شود. همچنین غالب روایات برای اولین بار در منابع قرن پنجم و ششم آمده است.
۳۸۷.

جریان های حدیثی شیعه کاشان در قرون پنجم و ششم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۶ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۱۰۱) 134 - 155

کلیدواژه‌ها: کاشان شیعه اثنی عشری قرن پنجم و ششم ابوالرضا راوندی قطب راوندی بغداد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹ تعداد دانلود : ۲۱
بررسی یک حوزه حدیثی، کمک قابل توجهی به تبیین تاریخ تحولات حدیث یک منطقه می کند. معرفی عالمان حدیثی حوزه کاشان در محدوده قرون پنجم و ششم و بررسی کتب نگاشته شده توسط آنان، شناسایی اندیشه های حدیثی غالب بر این حوزه را در پی داشته و در نهایت تأثیر و تأثرات این حوزه را بر سیر حوزه ها مشخص خواهد کرد. این جستار - که با روش توصیفی تحلیلی سامان یافته - به این نتیجه رسیده که دو جریان شاخص در این قرون بر حوزه حدیثی کاشان حاکم بوده است: اول، جریان فقه محور شامل راویانی با عنوان فقیه و قاضی که شخصیت ممتاز این جریان، قطب الدین راوندی است و در آثار او ارتباطات فراوانی بین حوزه کاشان و حوزه بغداد می توان یافت. دوم، جریان حدیثی ادبی شامل محدثانی ادیب که شخصیت گمنام و برجسته این جریان، سید ابوالرضا راوندی است که با در اختیار داشتن نسخه های اصیل از کتب شیعه و انتقال میراث حدیثی بغداد به کاشان، مسبّب حضور و رفت و آمد عالمانی بزرگ از سیر مراکز حدیثی، برای اقامت و تصحیح کتب حدیثی شیعه گردید.
۳۸۸.

بررسی تحلیلی رویکرد و محتوای منابع تاریخ ائمه (ع) (مطالعه گونه شناسانه و کمّی کتاب های الکافی، عیون اخبار الرضا (ع) و الارشاد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۶ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۱۰۱) 156 - 176

کلیدواژه‌ها: تاریخ نگاری روایی امامیه منابع تاریخ ائمه (ع) گونه شناسی اخبار بررسی کمی گزاره های تاریخی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵ تعداد دانلود : ۱۸
مقاله حاضر در پی برون رفت از رویه عمومی تحقیقات تاریخ اهل بیت: که در بهره گیری از منابع، مراجعه ای یکسان و نه با درک کافی از محتوای آن ها صورت می گیرد، به این مسئله می پردازد که گزاره های تاریخی، در چه گونه هایی و با چه حجم و خصوصیاتی در منابع تاریخ نگاری روایی امامیه جای گرفته اند؟ بدین منظور، مطالعه موردی مضامین گزاره های تاریخی مهم ترین منابع روایی تاریخ اهل بیت: یعنی الکافی، عیون اخبار الرضا۷ و الارشاد، در دو مرحله گونه شناسی و بررسی کمی - تطبیقی، در دستور کار قرار گرفت. شناسایی مضامین مشترک اصلی و فرعی منابع، جایگاه هر منبع در پاسخ گویی به پرسش های تاریخ اهل بیت:، دست یابی عینی و ملموس به اهداف مؤلفان و ارتباط اثر با نیازهای زمانه، تفاوت ماهوی تاریخ نگاری روایی با تاریخ نگاری عمومی مسلمانان و ضرورت و امکان سطح بندی تاریخ نگاری روایی امامیه از مهم ترین نتایج تحقیق پیش رو است
۳۸۹.

مبانی عصری سازی افعال پیامبر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۶ بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۹۹) 91 - 103

کلیدواژه‌ها: معاصرسازی سنت فعلی سیره پژوهی سیره نبوی اصول استنباط

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴ تعداد دانلود : ۲۳
الگوگیری از افعال پیامبر۹ همیشه هموار نیست و گاه بهره گیری از افعال ایشان به دلیل محدودیت های تاریخی با دشواری همراه است. در چنین شرایطی، باید اقتضائات عصر جدید را در نظر گرفت و رفتارهای پیامبر۹ را متناسب با فرهنگ زمانه عصری سازی کرد؛ موضوعی که با تکیه بر ظاهر متون سیره پیامبر۹ پدید نمی آید و نیازمند تعریف مبانی و باورهای بنیادین است. مقاله حاضر کوشیده است تا با تبیین مبانی و پیش فرض های مؤثر در عصری سازی افعال پیامبر۹، زمینه بهره گیری از این دست از افعال پیامبر۹ را فراهم آورد و امکان توسعه مصادیق سیره نبوی را مهیا نماید. نتیجه حاصل از این پژوهش نشان می دهد که با پذیرش پنج مبنای بنیادین - که به روش تحلیلی - اکتشافی به دست آمده است - امکان تحلیلِ عصری افعال پیامبر۹ فراهم می شود و می توان رفتارهای ایشان را متناسب با فضای فرهنگی و محیطی امروز، به روز رسانی کرد. 
۳۹۰.

بازتاب پارادای مِ فقه حیل در الکافی کلینی گزارش ها، تمایزها و فرضیه ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۶ تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۱۰۰) 87 - 121

کلیدواژه‌ها: الکافی کلینی پارادایم حیل آیه (وَ خُذْ بِیَدِکَ ضِغْثًا فَاضْرِبْ بِهِ وَ لَا تَحْنَثْ) حد زنای مریض نقد حدیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳ تعداد دانلود : ۱۵
در روزگار کلینی کاربست حیل در فقه اسلامی نظریه ای شایع و فراگیر است و تقریباً در غالب ابواب فقهی حضور جدی دارد و اعتبار آن نزد جمهور فقیهان مسلّم و قطعی است. از جمله ادله طرفداران نظریه جواز حیل در مسأله زنای مریض، تبدیل مجازات حد زنا از شلاق به ترکه صدتایی از شاخه خرما با استناد به آیه (وَ خُذْ بِیَدِکَ ضِغْثًا فَاضْرِبْ بِهِ وَ لَا تَحْنَثْ) است. کلینی مضمون این دلیل را با اسانید خود از امام صادق۷ گزارش کرده است. اعتبارسنجی گزارش های کلینی، تفاوت ها و تمایزهای آن با دیگر گزارش های موجود در جوامع حدیثی امامیه و اهل سنّت، مسأله اصلی این نگاشته است. برآیند پژوهش، مناقشه در یک گزارش کلینی است که تمایزها و تفاوت های آن با سایر گزارش های شیعی و اهل سنّت را ضمن چند فرضیه، تبیین نمودیم و در نهایت در طبقه بندی کلینی در زمره طرفداران پارادایم جواز حیل در استدلال به آیه فوق، در مسأله حد زنا مریض، تردید شده است.
۳۹۱.

تعامل حوزه حدیثی مدائن با امامان شیعه علیه السلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۶ 7 - 32

کلیدواژه‌ها: معصومین (س) مرکز حدیثی مدائن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۴ تعداد دانلود : ۲۶۸
مدائن از جمله مراکز حدیثی ناشناخته یا کمتر شناخته شده شیعی است که تا قرن هفتم هجری نیز پذیرای شیعیان بوده است. شناخت ارتباط مدائنیان با امامان معصومk، علاوه بر معرفی زیربناهای فکری حاکم بر جامعه آن مرکز حدیثی، در اعتبارسنجی راویان، شناخت سره یا ناسره بودن روایات آن ها و تحلیل جریان های سده های بعد می تواند راهگشا باشد. برخی محققان حوزه اسلام و تشیع در تألیفاتشان به تشیع در مدائن اشاره کرده اند، اما به صورت متمرکز، پژوهش مستقلی در این خصوص صورت نگرفته است. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی، تعامل حوزه حدیثی مدائن با امامان شیعه را بررسی کرده و به این نتیجه دست یافته که شیعیان مدائن در تمام ادوار حیات معصومینk ارتباطی پویا و سازنده با آن بزرگواران داشته اند.
۳۹۲.

تحلیل مبادئ العمل الأخلاقی (الإدراک والشوق والعزم) من منظور نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الرابعه خریف و شتاء ۱۴۰۰ (۱۴۴۳ق) العدد ۳ (المتوالی ۹) 31 - 43

کلیدواژه‌ها: مبادئ العمل الأخلاقی الإدراک الشوق العزیمه نهج البلاغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۲ تعداد دانلود : ۱۴۰
فی هذا المقال تمت دراسه مبادئ العمل الأخلاقی فی نهج البلاغه بالطریقه الوصفیه التحلیلیه. ویمکن تلخیص مبادئ العمل الأخلاقی أو عملیه إصداره من وجهه نظر الفلاسفه فی ثلاث مراحل وهی: ۱ الإدراک (التصور والتصدیق)، ۲ الإحساس (الشوق)، ۳ الإراده (الشوق المؤکّد والعزم والإجماع) فی نهج البلاغه، وتم ذکر البصیره فی العمل ونتائجه کمرحله أولى من هذه العملیه، أی الإدراک. وتشمل المرحله الثانیه لإصدار الفعل الأخلاقی أمور عاطفیه کالشوق والخوف والمیل والرغبه والحب، والمرحله الثالثه هی العزم والتصمیم والإراده فی نهج البلاغه فبناءً على هذه المبادئ الثلاثه تم تحدید طرق تحقیق العلم بعواقب الفعل وطرق تحقیق المشاعر الأخلاقیه وکذلک طرق تقویه القوه الباطنیه للتصمیم والعزم والإراده. فإن الاهتمام بالفصل بین هذه المبادئ ومراحل إصدار الإجراءات فی الأمور الأخلاقیه والدینیه مثل التوبه والتقوى والصبر والزهد وغیر ذلک، یمکن أن یوضح طریقه تحدید العوائق المختلفه التی تشرح تحقیق العمل الصالح (الفعل الأخلاقی) وطریقه القضاء علیها وتحضیر إستراتیجیات تربویه لتقویه الإدراک والشوق والعزم وتصحیحها، ولذلک تفسیرها ضروری.
۳۹۳.

اعتبارسنجی سندی-رجالی احادیث پزشکی با تأکید بر جلد دوم خصال شیخ صدوق(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳۲ 25 - 61

کلیدواژه‌ها: اعتبارسنجی ارزیابی سندی ارزیابی رجالی احادیث پزشکی خصال صدوق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۴ تعداد دانلود : ۱۴۱
کتاب «خصال» شیخ صدوق از جمله میراث گران سنگ معصومان (ع) است که همواره از سوی عالمان دین به چشم تکریم نگریسته شده است . اعتبار علمی و رجالی شیخ و ویژگی های مثبت حدیث نگاری وی ، تنوع مفادّ و ... تألیف فوق را از شاخصه های بارزی برخوردار نموده است . پرسش اساسی مقاله حاضر که به روش کیفی ، توصیفی ، تحلیلی ، نقلی و آماری نگارش یافته است ، چیستی اعتبار سنجی سندی - رجالی 53 روایت پزشکی مجلّد دوم این کتاب ، به عنوان یکی از شیوه های فهم و نقد احادیث پزشکی است. دستاورد نو آورانه مقاله حاضر کشفِ بیش از 5/78٪ « راوی ثقه » در زنجیره اسناد احادیث فوق ؛ اشتمال بر 81٪ «روایات مسند» و 48٪ «روایات موثق و صحیح» قابل پذیرش محدّثان است ، که نتیجه آن برخورداری 53 روایت طبی خصال از قوت سندی و رجالی فراوان خواهد بود.
۳۹۴.

بازاندیشی در اعتبار حکمت نخست نهج البلاغه(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳۲ 269 - 282

کلیدواژه‌ها: امام علی (ع) نهج البلاغه حکمت نخست فتنه سید رضی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۹ تعداد دانلود : ۱۴۱
نهج البلاغه گلچینی از احادیث منسوب به امام علی(ع) است که سید رضی آن را به رشته تحریر درآورده است. او در این کتاب از ذکر سند احادیث اجتناب کرده است و از همین رو گاه در صحت صدور احادیث موجود در نهج البلاغه شبهاتی مطرح شده است. طرح این شبهات محققان را برآن داشته که با نگارش مستدرکات، مصادر احادیث موجود در نهج البلاغه را معرفی کنند و احادیث آن را از مرسل بودن خارج کنند. حکمت نخست نهج البلاغه، یعنی عبارت «کُنْ فِی الْفِتْنَهِ کَابْنِ اللَّبُونِ لَا ظَهْرٌ فَیُرْکَبَ وَ لَا ضَرْعٌ فَیُحْلَب» یکی از عبارت های این کتاب است که از جهت مضمون و سند مورد تردید قرار گرفته است. از همین رو در پژوهش حاضر اصالت و انتساب آن به امام علی(ع) از طریق سندی (وثاقتی) و علو مضمون (وثوقی) اثبات شده است و در ضمن محتوای آن با سایر آموزه های اصیل دینی مقایسه شده تا صحت مضمون آن روشن شود .
۳۹۵.

مبانی قرآنی و روایی راهکارهای تحقق تمدن نوین اسلامی در بیانیه گام دوم انقلاب(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۴۰۰شماره ۱۵ 9 - 29

کلیدواژه‌ها: بیانیه گام دوم انقلاب تمدن نوین اسلامی تمدن در قرآن و روایت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶۸ تعداد دانلود : ۴۸۵
مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب برای دست یابی به تمدن نوین اسلامی راهکارهایی را ارائه نموده که ریشه در آموزه های قرآنی و روایی دارند. این نوشتار با هدف تبیین راهکارها و بیان مستندات آن ها در آموزه های دینی سامان یافته و تلاش کرده با شیوه توصیفی- تحلیلی، مستندات این راهکارها را در آموزه های دینی نشان دهد. دستاوردهای پژوهش نشان می دهد رهنمودهایی که از سوی رهبری در بیانیه گام دوم در راستای دست یابی به تمدن نوین اسلامی ارائه شده اند، دارای مبانی اصیل دینی بوده و ریشه در آموزه های قرآنی و روایی دارند. در آموزه های دینی نسبت به بهره گیری از تجربه پیشین و به مقوله علم بسیار تاکیده شده و معنویت، اخلاق و عدالت مورد توجه قرار گرفته است؛ علاوه بر این ها مبارزه با فساد و سروسامان دادن به زندگی دنیوی و کسب عزت مورد سفارش همیشگی اسلام بوده و این امور از مهم ترین اسباب رشد و تعالی معرفی شده اند. مقوله هایی این گونه در بیانیه گام دوم به عنوان راهکارهای اساسی در جهت دست یابی به تمدن نوین اسلامی مورد توجه قرار گرفته اند.
۳۹۶.

مرزهای پسندیده و نکوهیده رهبانیت مسیحی و اسلامی در روایات فریقین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۵ 301-332

کلیدواژه‌ها: رهبانیت مسیحی زهد در اسلام تهذیب نفس قرآن و رهبانیت رهبانیت در احادیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۱ تعداد دانلود : ۳۲۶
رهبانیت به مفهوم احساس خشیت در برابر خداوند، از ویژگی های جدایی ناپذیر حیات دینی ادیان ابراهیمی بوده است، ولی در مفهوم خاص، نهاد اجتماعی مؤمنانی که از زندگی معمولی جامعه خود دوری گزیده و تحت انضباط خاصی زندگی مشترک داشته اند، از قرن سوم میلادی در بین مسیحیان اشتهار داشته و تا ظهور پروتستانیزم ترویج می شده است. این پژوهش با دسته بندی دو گروه متضادگونه روایات فریقین در تأیید یا ردّ رهبانیت مسیحی و بررسی سندی و محتوایی آن ها به تحلیل و تبیین نظرگاه پیامبر خاتم2 و امامانk درباره راهبان مسیحی و خصوصیات زندگی رهبانی اسلا می پرداخته است. برآیند مواضع روایات فریقین نشان داده است از مهم ترین مشخصه های راهبان، عدم ازدواج، مشارکت نکردن در جهاد، تحمل ریاضت و حضور نیافتن در جماعات بوده است. با وجود این، زندگی جمعی رهبانان مسیحی مورد تأیید بوده است؛ گرچه آنان در برخی موارد راه افراط در پیش گرفته اند. پیشوایان اسلام تداوم سبک زندگی مذکور را برای مسلمین توصیه نکرده و به جای تحمل سختی ها و ریاضت های ناشی از دوری از اجتماع، به داشتن احساس خشیت، حضور در عینیت جامعه، عدم وابستگی به دنیا و تحمل سختی های قیام در شب، صیام، جهاد و... برای تهذیب نفس سفارش کرده اند.
۳۹۷.

مؤلفه های رعایت حقوق بشر در سیره اجتماعی ائمه (ع) با اهل کتاب

نویسنده:
منبع: مطالعات حدیث پژوهی سال ششم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۱ 108 - 137

کلیدواژه‌ها: حقوق بشر اسلام اهل کتاب ائمه (ع) اجتماع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۷ تعداد دانلود : ۴۲۵
در عصر حاضر شاهد برخورد با مسلمانان از سوی غربیها هستیم بهصورتی که در جوامع غرب حتی ابتداییترین حقوق انسانی همچون آزادی عقیده و حجاب مورد تعرض قرار میگیرد و از سوی دیگر شاهد تهمتهای فراوان علیه اسلام هستیم که از سوی غربیها مطرح میشود و اسلام را دینی معرفی میکنند که در آن بهحقوق بشر توجهی نمیشود بهخصوص بهحقوق اقلیتهای مذهبی و اهل کتاب، این در حالی است که شاهد رفتار مبتنی بر رعایت اصل حقوق بشر از عصر نبوی (ص) با اهل کتاب در جامعه اسلامی هستیم و تعاملهای مختلفی با آنان را در رفتار اجتماعی معصومان مشاهده میکنیم، لهذا هدف ما در این تحقیق برسی یکی از ابعاد مهم زندگانی معصومان که مربوط به روابط و رفتار اجتماعی آنها با اهل کتاب و مبتنی بر حقوق بشر اسلامی میباشد و نیز الگوبرداری درست و مشروع از سیره معصومان و استفاده از این الگو برای مواجه و ارتباط با ادیان مختلف. مواردی که در این تحقیق به آن پرداختهایم عبارتاند از رفتار اجتماعی معصومان با اهل کتاب که ابتدا مسئله طهارت و نجاست اهل کتاب از دیدگاه معصومان در دو بخش روایات دال بر نجاست و روایات دال بر طهارت اهل کتاب بحث گردید و سپس به بررسی ازدواج با اهل کتاب از دیدگاه ائمه (ع) و بحث حقوق اجتماعی اهل کتاب در رفتار معصومان پرداخته شده است و مواردی همچون آزادی عقیده و بیان، حق قانونگذاری، امنیت اجتماعی، عدالت، حقوق اقتصادی و شخصی اهل کتاب، در سیره ائمه (ع) با اهل کتاب بحث شده است.روش تحقیق از لحاظ گردآوری و جمعآوری اطلاعات کتابخانهای میباشد و روش علمی تحقیق توصیفی، تحلیلی میباشد.
۳۹۸.

واکاوی مبانی و رویکردهای رجالی آیت الله هاشمی شاهرودی

نویسنده:
منبع: پژوهش های رجالی سال چهارم ۱۴۰۰ شماره ۴ 73-92

کلیدواژه‌ها: هاشمی شاهرودی مبانی رجالی اعتبار سنجی حدیث سند وثاقت صدوری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۰ تعداد دانلود : ۱۱۵
مسأله اصلی این مقاله، واکاوی مبانی و رویکردهای رجالی آیت الله هاشمی شاهرودی است. برای دستیابی به این مهم، تقریرات نُه سال آخر دروس خارج فقه ایشان بررسی شد. به طور کلی مبانی فکری آیت الله شاهرودی در اعتبار سنجی حدیث را می توان به دو دسته کلی «مبانی رجالی» و «مبانی مصطلح الحدیثی» تقسیم کرد. رویکرد اصلی ایشان در اعتبار سنجی روایات بر اساس «وثاقت صدوری» است؛ البته ایشان ابتدا به بررسی سندی می پردازد و سپس به قراین دیگر روی می آورد. بنابراین وی علاوه بر بررسی سندی احادیث، اجماع علما، عمل اصحاب و یا اعراض از آن را مد نظر قرار می دهد. بر این اساس، گاهی از روایت صحیح السند به جهت دلالی و موارد وثاقت صدوری چشم پوشی می کند. آیت الله شاهرودی در دامنه توثیقات عام، قائل به پذیرش قاعده توثیق مشایخ ثقات ثلاثه، توثیق مشایخ علی بن ابراهیم، نقل اجلا و توثیق خاندان آل ابی شعبه است و در مقابل، اعتبار مراسیل ابن ابی عمیر را بر نمی تابد و در پذیرش قاعده توثیق راویان کامل الزیارات، مردد است.
۳۹۹.

دراسه لسمات أهل جهنم ومقامهم فی القرآن الکریم ونهج البلاغه وآثارها التربویه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الرابعه خریف و شتاء ۱۴۰۰ (۱۴۴۳ق) العدد ۳ (المتوالی ۹) 103 - 114

کلیدواژه‌ها: صفات الجحیم الذنوب التربیه البشریه النعیم الأبدی عالم الآخره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۲ تعداد دانلود : ۱۴۱
إن الإیمان بوجود الجنه والنار من معتقدات جمیع الأدیان ، وخمس آیات القرآن تشیر إلى الحیاه فی عالم آخر ، ویستمر الإنسان فی حیاته الأبدیه بعد الموت حسب أعماله الدنیویه فی أحد هذین المکانین. نتناول فی هذا المقال مفهوم أماکن الجحیم وصفات الجحیم فی القرآن ونهج البلاغه وأثر تعبیرها على الحیاه الدنیویه والتعلیم البشری. تسعى هذه الدراسه للإجابه على السؤال ، ما هی الخصائص التی تسببت فی وقوع الجهنمیه فی الجحیم؟ وکیف نتعلم من مصیرهم لتحقیق السعاده والکمال؟ منهج البحث فی هذه الورقه وصفی - تحلیلی وهو أداه لجمع بیانات المکتبه. وتبین نتیجه هذه الدراسه أن القرآن الکریم ونهج البلاغه یقدمان صوره لأماکن الجحیم وصفات حیاه نزلاء النار ، ویحذران الکافرین والخطاه من هذه العذابات. لوصف الجهنمیه ، یجب على المرء أولاً دراسه حیاتهم فی هذا العالم. لأن مصیر الإنسان فی الآخره یتحدد بنوایاه وأقواله وأفعاله فی الدنیا. من خلال التفکیر فی مکانه أهل النار وصفاتهم فی القرآن ونهج البلاغه ، فإن أفضل نموذج تعلیمی لتحقیق غایه الخلق السامیه ، والتی هی على أساس آیات الرحمه الإلهیه ، هو تذکر الموت ، اعبدوا الله ، صلوا صلوات وابتعدوا عن الدنیویه.
۴۰۰.

جستاری در بررسی اعتبار روایات حرمت تفسیر به رأی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۶ 235 - 264

کلیدواژه‌ها: تفسیر به رأی تفسیر قرآن پیامبر روایت اعتبار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۴ تعداد دانلود : ۱۷۷
منابع روایی فریقین مملو از روایاتی است که مسلمانان را از تفسیر به رأی، نهی کرده است. تعدادی از این روایات، با استناد به منابع روایی متقدم و متأخر معتبر فریقین ذکر شده است. برخی این گونه روایات در کتب روایی شیعه را منتقل از عامه دانسته اند که به سبب دارا بودن سند مستقل شیعی و نقل آن ها در کتب معتبر شیعه، این ادعا چندان قوّتی ندارد. در این پژوهش، پس از بررسی احادیث ذکرشده از جهت وثوق سندی، وثوق صدوری و میزان مطابقت با مضامین قرآن، برمی آید که سند برخی از این احادیث، صحیح، برخی موثق و برخی ضعیف است؛ اما از جهت توثیق صدوری، دو مورد از روایات به واسطه قراین تواتر، علو مضمون، شهرت روایی و عمل اصحاب و...، تقویت شده و معتبر به حساب می آیند. علاوه بر اینکه مضمونشان با آیات قرآن همخوانی دارد. بر این اساس، وقتی در یک مضمون، صدها روایت در کتب روایی فریقین آمده و دست کم سه مورد از آن ها صحیح و معتبر است و مضمون آن روایات با مضامین قرآن همخوانی دارد، سزاوار است که به مضمون آن روایات عمل شود؛ هرچند طبق گفته برخی، این روایات بیشتر مرتبط با احکام عملی باشد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان