درخت حوزه‌های تخصصی

تفسیر و علوم قرآن

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترجمه قرآن تفسیر قرآن علوم قرآنی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۶٬۳۴۱ تا ۶٬۳۶۰ مورد از کل ۱۳٬۴۱۵ مورد.
۶۳۴۱.

معرفی کتاب تفسیر مصباح الهدى

نویسنده:
منبع: سفینه سال هفتم تابستان ۱۳۸۹ شماره ۲۷ «ویژه قرآن»

کلیدواژه‌ها: علمای خراسان مصباح الهدی (کتاب) تهرانی، جواد تفسیر قرآن ـ تفاسیر شیعه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۶۴ تعداد دانلود : ۵۰۶
نگارنده در این گفتار، تفسیر مصباح الهدى نوشته میرزا جواد تهرانى را شناسانده، شیوه تفسیرى و درونمایه آن را مرور مى کند. شرح حال مختصر میرزا جواد تهرانى نیز در این گفتار آمده است.
۶۳۴۴.

عموم لفظ یا خصوص سبب؟(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال نوزدهم مرداد ۱۳۸۹ شماره ۱۵۲

کلیدواژه‌ها: اسباب نزول قرآآن عموم لفظ . خصوص سبب

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات مفهوم شناسی اصطلاحات علوم قرآنی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات تاریخ قرآن نزول
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی موارد دیگر قرآن و تفسیر در روایات
تعداد بازدید : ۲۴۵۸ تعداد دانلود : ۹۰۳
بسیاری از دانشمندان معتقدند روایات اسباب نزول موجب تخصیص آیه شریفه به همانمورد و سرایت نکردن مفهومی آن به سایر موارد نمیشود. قاعده «العبره بعموم اللفظلابخصوص السبب»، در بسیاری از کتاب های تفسیری، اصولی و علوم قرآنی به مناسبتبحث از اسباب نزول طرح شده است. این قاعده در استنباط احکام از قرآن کریم بسیارکارآمد است و در تفاسیر، هنگام بحث از مصادیق مختلف آیات مطرح میشود. البته ایناصل مخالفانی دارد و برخی نیز قائل به تفصیل شده اند؛ به این معنا که در مواردی وجودقراین محکمی موجب میشود که از لفظ عام آیه دست برداشت و به خصوصیت سببتوجه کرد. این مقاله با رویکرد تحلیلی و اسنادی به موضوع موردنظر میپردازد.
۶۳۴۶.

نظرات علامه طباطبایی و استاد بهبودی درباره محکم و مشابه

نویسنده:
منبع: بینات سال هفدهم تابستان ۱۳۸۹ شماره ۲ (پیاپی ۶۶)
حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات مفسران و تأویل گران
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی انواع و اقسام آیات وسور محکم و متشابه
تعداد بازدید : ۵۶۰۶ تعداد دانلود : ۱۹۹۸
»محکم«و»متشابه«یکی از مهم ترین عناوین و بحث های علوم قرآنی است که ظاهرا پیشینه آن به صدر اسلام برمی گردد.در این باره،بحث ها و تحقیق های زیادی انجام شده است و آرای گوناگونی در تفاسیر یا به طور مستقل دیده می شود که غالبا ذیل آیه هفتم سوره آل عمران است.این مطالعه به مقایسه دو برداشت متفاوت،یکی مشهور از دیدگاه علامه محمدحسین طباطبایی و دیگری دیدگاه استاد محمدباقر بهبودی،پرداخته است.از نظر طباطبایی براساس این که آیات قرآن به دو قسمت»محکم«و»متشابه«تقسیم می شوند، »متشابه« آیه ای با معنای شک برانگیز از جهت مفهوم است که با معنای آیه»محکم«دیگر که هیچ تردیدی در آن وجود ندارد،ناسازگار است؛به گونه ای که این ناهماهنگی از جهت لفظ نیست که با طرق مختلفی چون ارجاع عام به خاص یا مطلق به مقید و مانند آن قابل برطرف شدن باشد.در مقابل،به نظر محمدباقر بهبودی باتوجه به آیه مذکور، با این مبنا که بخشی از آیات قرآن»آیات ام الکتاب«هستند و در مقابل»آیات متشابهات«قرار دارند،»متشابهات«آن دسته آیاتی هستند که مانند»ام الکتاب«و شبیه به آنان،در قالب اصول احکام قرآنی جلوه گر می شوند،درحالی که فروع و سنن احکام هستند و باید به اصول خود یعنی»ام الکتاب«و فرائض الهی ارجاع شوند.شیوه استدلال و نتایج به دست آمده از آرای این دو دانشمند معاصر شیعی،بسیار متفاوت است و معلوم است دقت در نکات ادبی آیه،مانند معادل یابی برای امای تفصیلیه و توجه در تبعات این نکته و حفظ انسجام سیاق آیه در تفسیر،تا چه حد در بیان مفهوم آیه و ارائه معنایی برای»محکم«،»متشابه« و»تاویل«مؤثر است.
۶۳۴۷.

تفسیر فرات کوفی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: حکمت اسراء تابستان ۱۳۸۹ شماره ۴

کلیدواژه‌ها: تأویل کوفه زیدیه غلو تفسیر مأثور فرات کوفی جری

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات مفسران و تأویل گران
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات موارد دیگر کتاب شناسی تفسیر
تعداد بازدید : ۲۸۴۸ تعداد دانلود : ۸۴۰
از ویژگی های مطالعات و پژوهش های دوران معاصر در حوزه علوم اسلامی، بازنگری مواریث کهن، از سده های نخستین است. از نتایج این نوع نگاه، زدن مهر تأیید بر ریشه دار بودن هویت فکری و اعتقادی شیعه، بازشناسی خلأها و کاستی ها برای جبران و تدارک آنها و سرانجام برداشتن گامی بلند در جهت گسترش، عمق بخشیدن و غنی سازی این مطالعات در سطوح و لایه های مختلف است. از جملهٴ این آثار در گسترهٴ علوم قرآنی و حدیثی، تفسیری است متعلق به قرن سوم و سال های آغازین قرن چهارم، با عنوان تفسیر فرات کوفی که غالب روایات آن، تأویلی (از نوع تطبیق و جری) است؛ اگرچه شمار اندکی از روایات، حاوی تفسیر باطنی یا ناظر به سبب نزول و یا برخی گزارش های تاریخی غیر مرتبط با آیات اند. به رغم ناشناس بودن و همچنان ناشناس ماندن فرات، به استناد نوع روایاتِ مندرج در کتابش، می توان او را یک شیعهٴ زیدی با گرایش عرفانی به شمار آورد. هر چند تفسیر فرات هم بسان اغلب کتاب های روایی از آسیب وضع و جعل مصون نمانده است، شمار این نوع روایات چندان فراگیر نیست. البته وجود برخی ضعف ها در لابلای روایات کتمان ناپذیر است؛ اما این موارد، از اعتبار و ارزش بسیاری دیگر از روایات آن نمی کاهد. سخن آخر اینکه چه بسا علت فراگیر نشدن این کتاب، نه وجود برخی ضعف ها در آن، بلکه بیشتر به دلیل روایاتی است که مخاطبانی عام نداشته است و به اشارهٴ معصوم علیهم السلام می بایست مکتوم و سر به مُهر می ماند؛ جز برای اهل سرّ.
۶۳۵۱.

قرآن و فرهنگ زمانه

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال اول زمستان ۱۳۸۹ شماره ۴

کلیدواژه‌ها: فرهنگ زمانه فرهنگ جاهلیت اثرپذیری قرآن شبهات مستشرقان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۹۲ تعداد دانلود : ۱۱۱۳
قرآن کریم در بیان آموزه های اعتقادی، اخلاقی و احکام از فرهنگ زمانه نزول خویش کاملاً بیگانه نیست. آیات بسیاری به نقل و طرح مؤلفه های مختلف فرهنگ زمانه اختصاص دارد، و برخی آموزه هایش نیز شباهت هایی با آن فرهنگ پیدا کرده است؛ امری که سبب شده است برخی از اثرپذیری قرآن از فرهنگ زمانه سخن گویند. این مقاله پس از مفهوم شناسی دو واژه «فرهنگ» و «زمانه»، دلیل توجه قرآن به فرهنگ زمانه و علت طرح این فرضیه از سوی روشنفکران و مستشرقان را بررسی میکند و به این نکته میرسد که قرآن با فرهنگ زمانه چندگونه برخورد کرده است؛ بخشی از فرهنگ زمانه که آکنده از جاهلیت بود، ردّ و نکوهش کرده، بخشی را که با جاهلیت آمیخته بود، پیرایش نموده و بخشی را نیز که پیراسته از جاهلیت بود و ریشه در آیین های الهی پیشین داشت و یا از فطرت بیدار و عقل سالم سرچشمه میگرفت، تأیید کرده است.
۶۳۵۲.

نزول قرآن؛ لفظی یا معنوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش نامه قرآن و حدیث تابستان و پاییز ۱۳۸۹ شماره ۷

کلیدواژه‌ها: تجربه نبوی نزول لفظی نزول معنوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۳۵ تعداد دانلود : ۸۷۵
نظریه «بسط تجربه نبوی» و در پی آن مصاحبه «کلام محمد» ، حامل پیامی است به این مضمون که قرآن کریم از نظر معنا از سوی خداوند متعال نازل شده است و از نظر لفظ به همت پیامبراکرم (ص) تألیف شده است و این در حالی است که بسیاری از آیات و روایات، نظری مغایر با این سخن را ارائه داده اند و بر این نظر هستند که لفظ و معنا هر دو از سوی خداوند متعال بوده و پیامبر اسلام (ص) تنها بشیر و نذیر بوده است که در این تبشیر و تنذیر آیات را به مردم همانگونه که بوده و از سوی خداوند متعال نازل شده است به مردم ابلاغ میفرمود، از این رو در این پ ژوهش با توجه به متن مقاله «بسط تجربه نبوی» و مصاحبه «کلام محمد» به بررسی و نقد این دیدگاه با تکیه بر آیات و روایات همت گمارده شده است.
۶۳۵۳.

قرآن،خلاقیت و نوآوری

نویسنده:
منبع: بینات سال هفدهم تابستان ۱۳۸۹ شماره ۲ (پیاپی ۶۶)
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۱۹ تعداد دانلود : ۱۰۲۶
قرآن کریم به عنوان معجزه جاوید پیامبر اکرم(ص)،با ظهور در جامعه جاهلیت، مردم آن روزگار را از ظلمات نادانی و روشنایی دانایی هدایت فرمود:که امروز پس از گذشت قرن ها و انجام تحقیقات گوناگون مبانی علوم مختلف از قبیل جامعه شناسی،اقتصاد،سیاست،طب و نجوم و… در قرآن یافت شده است.و این کتاب عظیم با نشان دادن آیات و نشانه ها،مردم را به سوی تفکر و خلاقیت و در نتیجه هدف خلقت یعنی کمال دعوت نموده است از این رو در جای جای این مصحف شریف عبارت»لعلکم تتفکرون«و یا نظایر آن به چشم می خورد.این مقاله به بررسی تفکر خلاق و خلاقیت در قرآن کریم پرداخته است.
۶۳۵۵.

تبیین امامت قرآنی به مثابة مقامی مستقل از نبوت با تأکید بر آیة ابتلا(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: قرآن شناخت سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۸۹ شماره ۲ (پیاپی ۶)

کلیدواژه‌ها: امامت نبوت اهل سنت امامت قرآنی آیه ابتلا مکتب اهل بیت(ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۴۱ تعداد دانلود : ۶۰۰
در این مقاله آیة ابتلا به عنوان یکی از مستندات اصلی استقلال امامت از نبوت بررسی و ادلة نظریة عدم استقلال در پرتو آن نقد شده است. این ادله عبارت اند از: اطلاق مفهوم «إمام» و عموم «الناس» در آیه، اختصاص امامت به مصداق اکمل به دلیل امتنان و اختصاص امامت به معصومان. در پی این بحث پشتوانه های دلالی دیدگاه استقلال مفهوم امامت در مکتب اهل بیت(ع) تحلیل شده است. این پشتوانه ها در دو محورِ «نسبت ابتلا به کلمات با جعل امامت در صدر آیه» و «توصیف امامت به عهد الهی در ذیل آیه»، تبیین شده است. اهمیت ویژة این بحث از آن روست که اساساً نظریة امامت شیعی بر مفهوم قرآنی امامت استوار است و برخلاف نظریة اهل سنت، پشتوانه های خود را در آیات امامت جست وجو میکند. تحلیل و بررسی دلالی آیه به روش تفسیر قرآن به قرآن بوده و راهنماییهای روایی در جنب آن مورد توجه قرار گرفته است.
۶۳۵۶.

ظاهرهًْ الجریمهًْ والعقاب فی الحقوق والقرآن واقتراح أسالیب الوقایهًْ(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی (فدک سبزواران) سال اول بهار ۱۳۸۹ شماره ۱ 137 - 148

کلیدواژه‌ها: جریمه مجازات عوامل اجتماعی عوامل اقتصادی قتل عمد سرقت مواد مخدر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۰ تعداد دانلود : ۱۰۶
جریمه عبارتست از دست یازیدن به کاری یا ترک آن، که مجازاتی امنیتی یا تربیتی، که قانون حدود آنرا تعیین می کند، بدنبال داشته باشد.در این پژوهش پدیده جرم ومجازات از منظر حقوقی بررسی می شود، سرانجام راه کارهایی جهت عدم رویداد جنایات پیشنهاد     می گردد. با توجه به فزونی شیوع مواد مخدر در میان جوانان، وپایین آمدن سن ابتلای به اعتیاد، وبا توجه به اینکه سیگار، ومواد مخدر، از مهمترین دلایل مرگ در دنیا بشمار می رود، درحالیکه می توان در برابر این آفت اجتماعی ایستاد، پر واضح است که شناخت عوامل سوق دهنده، وتشویق کننده به سیگار ومواد مخدر، وتلاش جهت حذف این عوامل، مهمترین راه کار پیشگیری از این پدیده ها می باشد.خانواده اولین نهادیست که فرزندان را در آغوش خود می گیرد، والگویی بسیار مناسب برای آنان بشمار می آید، وسزاوار است تلاش هایی فرهنگی وگام هایی استوار، جهت معالجه این پدیده های منفی اجتماعی، از نهادهایی کوچک همچون خانواده صورت گیرد.
۶۳۵۷.

امامت و دیدگاه قرآن و اندیشمندان(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی (فدک سبزواران) سال اول بهار ۱۳۸۹ شماره ۱ 149 - 163

کلیدواژه‌ها: قرآن امامت هدایت آیه تطهیر شعر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۷ تعداد دانلود : ۵۹
امامت یکی از رحمتهای الهی است که برای بشر در نظر گرفته شده و پروردگار منّان بارها ارزش والای آنان را در آیات قرآن کریم به شکلی واضح و قرینه دار بیان کرده است که اهل علم می توانند آن را درک کنند. اهل بیت افراد عادی بودند که به این مقام رسیدند، آن گونه که پیامبرگرامی فرمود: «انّما انا بشرُ مثلُکُم یُوحی الیَّ أنما إلهُکم الهٌ واحدُ». ائمه علیهم السلام همه یک درجه و یکسان نبودند و هر کدام مقامی خاص داشتند. خداوند نعمت وجود اهل بیت و اهل عصمت را به انسان عطا کرده است تا هرگز از راه هدایت دور نشود. 
۶۳۵۸.

سرمقاله:راز بداهت شکل اول قیاس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خردنامه صدرا پاییز ۱۳۸۹ شماره ۶۱

کلیدواژه‌ها: ارسطو قیاس مساوات تعدی شکل اول سیاق ربطی سیاق حملی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۵۶ تعداد دانلود : ۹۰۴
راز بداهت شکل اول قیاس چیست؟ ارسطو شکل اول را کامل و سایر اشکال را ناکامل میداند از اینرو سایر اشکال را بوسیله» شکل اول اثبات میکند. وی قیاسهای شکل اول را نیز بوسیله توضیح مفهوم «حمل شدن بر همه» و «حمل نشدن بر هیچ» تبیین کرده است. قیاس ارسطو باندازه» قیاس بوعلی صوری نیست (این امر را میتوان از نگرش آنها به موضوعاتی چون مقولا ت، مثال نقض، و شکل چهارم بدست آورد.) از اینرو در تبیین قیاس، معلم اول از سیاق حملی ـ A بر هر B تعلق میگریدـ ولی شیخ از سیاق ربطی ـ هر A ،B است ـ بهره برده است. در سیاق ربطی، شکل اول بدیهی بشمار رفته و قیاس مساوات باید به آن ارجاع گردد؛ ولی در سیاق حملی، آشکار میشود که شکل اول نیز مانند اصل مساوات مدیون تعدی نسبت است و لا زم نیست یکی به دیگری ارجاع گردد.
۶۳۵۹.

نقش فناورى اطلاعات و ارتباطات در ترویج فرهنگ قرآن

نویسنده:
منبع: سفینه سال هفتم تابستان ۱۳۸۹ شماره ۲۷ «ویژه قرآن»

کلیدواژه‌ها: فناوری اطلاعات و ارتباطات قرآن در جهان معاصر اینترنت ـ آسیب شناسی اینترنت ـ راهکارها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۶۴ تعداد دانلود : ۷۶۵
نگارنده این گفتار را با بررسى تأثیر فناورى اطلاعات و ارتباطات در فهم قرآن آغاز مى کند، ازجمله: ذخیره و بازیابى آسان اطلاعات، ایجاد ارتباط در فضاى مجازى و حفاظت نسخه هاى خطى قدیمى. پس از آن به راهکارهاى استفاده بهینه از اینترنت در ترویج فرهنگ قرآنى اشاره مى کند به دو روش. یکى: مراجعه به موتورهاى جستجو. دوم: مراجعه به فضاهاى طبقه بندى موضوعى در اینترنت. آنگاه تحت عنوان راهکارهاى بهینه سازى شناخت و دسترسى اطلاعات قرآنى، چهار مورد از این راهکارها را بیان مى دارد. آسیب شناسى سایت ها و وبلاگ هاى قرآنى (ازجمله روزآمد نشدن و ارتباط یک سویه)، و پس از آن راهکارهاى بهینه سازى این سایت ها و وبلاگ ها و مانند: مخاطب محورى، پاسخ به پرسش ها، توجّه به ابعاد جهانى قرآن، توسعه وبلاگ هاى تخصصى و موضوعى (گروهى) عنوان دیگر است. و سرانجام، پیشنهادهاى خاصّ نویسنده پایان بخش گفتار است.
۶۳۶۰.

تجلی کلام علی (ع) در مثنوی معنوی و دیوان رباعیات اوحدالدین کرمانی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی (فدک سبزواران) سال اول پاییز ۱۳۸۹ شماره ۳ 129 - 152

کلیدواژه‌ها: مولانا نهج البلاغه تأثیر پذیری خطبه قصار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶ تعداد دانلود : ۸۴
برجسته ترین ویژگی آثار منظوم و منثور فارسی که گنجینه عظیم فکر و فرهنگ ماست بهره مندی عارفان و شاعران بزرگ از فرهنگ غنی اسلام  و علوم و معارف آسمانی است و در این میان نهج البلاغه جایگاهی ویژه و درخور تأمل دارد. این پژوهش تلاشی است برای تبیین بهره گیری دو تن از مشاهیر این سرزمین از سخنان حضرت علی (ع) در نهج البلاغه. در این مقاله سعی شده است تأثیر این شاهکار بلاغت و شیوایی و مفاهیم بلند و ملکوتی آن در مثنوی معنوی و دیوان رباعیات اوحدالدین کرمانی به طور دقیق تطبیق و بازخوانی شود. انتخاب بیت هایی از دیگر شاعران در موضوع مورد بحث بر تنوع و غنای مطلب افزوده است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان