حمیدرضا یونسی

مفهوم قرآنی ایثار در مقایسه بین دو نظم اجتماعی سنتی و مدرن بیان شده از سوی چلبی، کارکردهای مختلفی دارد. ایثار در جامعه سنتی در بخش روابط مبادله نامتقارن گرم و بعد مجموعه تعاملی قرار می گیرد و کارکرد آن همان مفهوم قرآنی که حول معنای «برتری دادن» است، می باشد، اما در دستگاه مختصات نظم اجتماعی مدرن، کارکردی در سطح هنجار اخلاقی و مسئولیت در قبال جامعه و افراد در بعد هنجاری آن دارد.

احادیث، سه گانه ای از اثبات تا نفی اسماء و صفات را بیان کرده که در طول تاریخ محل نزاع و پدیدار شدن مکاتب مختلف کلامی، فلسفی و عرفانی شده است و از الهیات سلبی تا الهیات ایجابی را در بر گرفته است؛ این پژوهش با تمرکز بر روایات اسماء و صفات، خاصه روایات حدوث اسماء و استخراج مبانی عقلی از این روایات، تئوری «وجه امکانی واجب الوجود» را پردازش کرده و آن را معیاری برای تبیین و وجه الجمع اختلاف نظرات در حیطه الهیات سلبی و ایجابی قرار داده است.

تطبیق نظریه تفسیری پل ریکور و وضع الفاظ برای ارواح معانی ملاصدرا گویای آن است که دو اندیشمند علی رغم اشتراک های لفظی فی مابین دیدگاه ها از نظر معنایی چندان همسو نبوده و تمرکز پل ریکور بر مادی گرایی و ملاصدرا بر ماوراءالطبیعه سبب شده تا پل ریکور جهان را همین جهان ماده فرض کند در حالی که ملاصدرا مراتب لایتناهی را برای جهان متصور است و این امر سبب شده تا ریکور در حوزه روش به پدیدارشناسی هرمنوتیک توجه کند و ملاصدرا در چارچوب متافیزیک سنتی پیش رود در نتیجه ریکور در پی کشف مراد مؤلف نبوده اما ملاصدرا به دنبال کشف مراد مؤلف است تا فهم خود را به بالاترین مرتبه نظام لایتناهی هستی نزدیک کند و این خود پل ریکور را در زمره قائلان به نسبی گرایی در فهم متن و ملاصدرا را موافقان عدم نسبی گرایی در فهم متن سوق می دهد.

پژوهش حاضر با هدف طراحی الگویی برای شایستگی های مدیران هیئت های مذهبی به روش کیفی انجام شد و برای دستیابی به هدف از سه روش کیفیِ مشاهده، مصاحبه و مدیریت تعاملی (IM) استفاده شده است. جامعه آماری در هرکدام از روش های پژوهش متفاوت بوده است. در بخش مشاهده جامعه آماری شامل هیئت های شاخص، در بخش مصاحبه و مدیریت تعاملی شامل کارشناسان مدیریتی، مسائل اجتماعی، روان شناسی و مسئولان هیئت های نمونه بوده است. متناسب با روش های پژوهش استفاده شده، روش نمونه گیری نیز متفاوت بوده است. روش نمونه گیری در بخش مشاهده به صورت در دسترس بوده و با در نظر گرفتن محدودیت های پژوهش و ملاک های انتخاب از بین 11 هیئت، 5 مورد انتخاب شد؛ و در مصاحبه به صورت هدفمند و جمع آوری داده تا آنجایی ادامه یافت که اشباع نظری حاصل و در نهایت 9 مصاحبه انجام شد. در نهایت، در قسمت مدیریت تعاملی نیز نمونه شامل 5 نفر از افراد مصاحبه شده در مرحله قبل بود که به صورت هدفمند انتخاب شدند. روش تجزیه وتحلیل در بخش مصاحبه و مشاهده پس از پیاده سازی متن آن ها به روش کدگذاری و با استفاده از نرم افزار Maxqda انجام شد. در روش مدیریت تعاملی مبنای پیشنهادی محقق که حاصل دو بخش قبل بود به بحث گزارده، پس از اصلاح و تائید متخصصان و رسیدن به اجماع نهایی، الگوی شماتیک شایستگی با نشان دادن روابط علی و معلولی با استفاده از نرم افزار ISM ترسیم شد. نتایج نشان داد که به ترتیب داشتن هنر مدیریت، شناخت مسائل دینی، اخلاق مداری، جاذبه قوی و دافعه مطلوب در روابط عمومی و داشتن سواد رسانه ای از مهم ترین شایستگی های یک مدیر هیئت مذهبی هستند.

پژوهش حاضر ضمن بیان تعریفی مختصر از اسم و صفت، به بیان وجوه دلالت اسماء و صفات خداوند متعال بطور اجمال در مکاتب مختلف پرداخته و به این مسأله توجه داده است که در کلام معصومین علیهم السلام اسماء و صفات خداوند دلالت بر چه چیزی دارند و ضمن دسته بندی این روایات، بر قاعده مهم اسم الله غیره تأکید نموده و با استفاده از آن بیان نموده که دلالت اسماء و صفات الله بر غیر خدا است.

خطاپذیری دانش بشر، ماهیت مکمل سازی و چندتباری بودن دانش نیاز به مطالعات میان رشته ای در علوم انسانی را ایجاب می کند؛ در این میان، دانش قرآنی با مطالعه در دو شاخه علوم قرآنی (به طور خاص) و معارف قرآنی در حوزه مطالعات میان رشته ای قرار می گیرد؛ و از سوی دیگر تربیت و مفاهیم مرتبط با آن در بحث علوم تربیتی در رشته های دانشگاهی جای می گیرد. در این راستا و با توجه به اهمیت این مطالعات، مقاله حاضر با هدف شناسایی زمینه های پژوهشی در حوزه مطالعات میان رشته ای در دو دانش معارف قرآنی و علوم تربیتی تدوین شده است. روش انجام این پژوهش از نظر روش شناسی کیفی و با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و اسنادی انجام شده است. جامعه آماری شامل منابع کتابخانه ای و اسناد مرتبط بوده است. برای رسیدن به هدف پژوهش از معیارهای اندازه گیری و وزن های شناسایی شده توسط فیضی و نقی زاده (1395) استفاده شده است. بدین وسیله محقق با استفاده از این معیارها به بررسی منابع اطلاعاتی هر یک از وزن ها در رشته های علوم تربیتی و معارف قرآنی پرداخته است؛ نتایج به دست آمده نشان می دهد علوم تربیتی در آموزش غیر رسمی نیاز به پژوهش بیشتری دارد و در دانش قرآنی، میزان پژوهش در شاخه معارف قرآنی بالاتر است. همچنین امکان پژوهش قرآنی در هر سه نوع آموزش وجود دارد، اما در رشته آموزش غیر رسمی بیشترین وزن را به خود اختصاص داده است.

پژوهش حاضر با تأکید بر واژه انذار در قرآن کریم و ارائه تبیینی از معنای لغوی و احصای خصوصیات معنایی این واژه در کاربرد قرآنی تعریفی جامع از این واژه ارائه داده تا جایگاه این مفهوم در کاربرد تربیتی آن را از قواره یک «روش تربیتی» به میزان یک «اصل تربیتی» ارتقاء دهد.

پژوهش حاضر با تکیه بر تفسیر المیزان به ارائه انواع تعریف از اخلاق و نیز تهذیب نفس در نگاه علامه طباطبائی پرداخته و با تأکید بر اصل توحید محوری در اخلاق، اثبات کرده است که نظام اخلاقی توحیدمحور مترقی ترین نظام اخلاقی است که با پایبندی بر روش رفع رذائل اخلاقی و نه دفع آن تمامی امور فردی و اجتماعی انسان را در طول یکدیگر برای رسیدن به یک هدف مشترک که توحید باشد، در نظر گرفته است.

پژوهش حاضر با استناد به روایات منقول در منابع شیعه به اثبات نظریه «نزول لفظی و معنوی قرآن کریم» توأمان از سوی خداوند متعال پرداخته، و با استناد به تأکید روایات بر نزول قرآن کریم به زبانی(لغتی) خاص و بیان دو لفظ «آیه و معنا» درباره نزول قرآن، و وجود محکمات و متشابهات در آیات و نیز نسبت انزال قرآن کریم به خداوند متعال اثبات می کند که پیامبر اکرم هیچ دخل و تصرفی در نزول آیات و ابلاغ آن به مردم هم در مقام لفظ و هم در مقام معنا نداشته است. نویسندگان مقاله با طرح این مباحث به نقد و ردّ نظریه دکتر سروش در باب کیفیت نزول قرآن از دیدگاه روایات پرداخته اند.

در این پژوهش معنای دقیقی از واژه یقطین، موقعیت جغرافیایی یونس نبی)ع(، بیماری های عارض شده بر وی و تأثیرات دارویی گیاه یقطین بر این امراض بررسی شده است. کلمه یقطین نام خانواده ای از گیاهان به نام کدوبن است که خواص دارویی قابل توجهی دارد و با توجه به بیماری های عارض شده بر یونسی نبی)ع( که عبارتند از: تحلیل عضلات، ریزش مو و از بین رفتن پوست، تاثیرات آن گیاه بر روی چنین امراضی مورد توجه قرار گرفته است. از میان خانواده این گیاه، کدوی قلیانی بیشترین تأثیر همخوانی را با این امراض دارد. علاوه بر این موقعیت جغرافیایی یونسی نبی)ع(؛ یعنی ساحل یافا در دریای مدیترانه نیز مؤید تاثیرات دارویی همین گیاه است.

نظریه «بسط تجربه نبوی» و در پی آن مصاحبه «کلام محمد» ، حامل پیامی است به این مضمون که قرآن کریم از نظر معنا از سوی خداوند متعال نازل شده است و از نظر لفظ به همت پیامبراکرم (ص) تألیف شده است و این در حالی است که بسیاری از آیات و روایات، نظری مغایر با این سخن را ارائه داده اند و بر این نظر هستند که لفظ و معنا هر دو از سوی خداوند متعال بوده و پیامبر اسلام (ص) تنها بشیر و نذیر بوده است که در این تبشیر و تنذیر آیات را به مردم همانگونه که بوده و از سوی خداوند متعال نازل شده است به مردم ابلاغ میفرمود، از این رو در این پ ژوهش با توجه به متن مقاله «بسط تجربه نبوی» و مصاحبه «کلام محمد» به بررسی و نقد این دیدگاه با تکیه بر آیات و روایات همت گمارده شده است.