درخت حوزه‌های تخصصی

"این مقاله نگاهی دارد به یکی از مهمترین نهادهای مردمی که در جامعه مدنی شکل می گیرد، لیکن برای سهیم شدن در قدرت، حداقل در سطوح میانی، می کوشد و در فرجام به نهادی بینابینی بدل می گردد. این نهادها از آن روی بینابینی است که یک پای در حکومت دارد و پای دیگر در جامعه بدنی. لذا شورا نماد عرصه توافق است. شورا محل جمع بندی و یک کاسه کردن هزاران تقاضای پراکنده شهروندانی است که با آرای خود به این نهاد سراسری جان بخشیده اند. مفهوم سراسری در اینجا به معنای جغرافیایی یا مکانی به کار نرفته است، بلکه از آن معنا و بار سیاسی مستفاد می شود. یعنی گر چه هم شهروندان و هم افرادی که به وسیله آنها با عضویت شورا نایل می گردند، می توانند و حق دارند، دیدگاه های سیاسی گوناگونی داشته باشند (در بسیاری از موارد احزاب سیاسی، نمایندگان خود را معرفی می نمایند و برای پیروزی آنان گاه به جان می کوشند. از این رو ممکن است تمامی اعضای شورا یا شوراها تماما عضو یک حزب سیاسی باشند یا در حالت دیگر اکثر اعضای آن در حزبی مفروض و اقلیت آن در حزب دیگر عضو باشند.) اما مهم آن است که در زمان عضویت و فعالیت در شورا تمایلات حزبی و جناحی خود را دخالت ندهند. زیرا شورا پس از شکل گیری، به تمامی شهروندان (با هر گرایشی) تعلق دارد. در بسیاری از کشورها، عضویت در شوراها کاملا حزبی است، اما حزب پیروز با انجام صحیح وظایف در قبال تمامی شهروندان، برای حزب خود تبلیغ می کند تا در انتخابات بعدی مجددا برگزیده شود. این است معنای شورا به عنوان نهادی سراسری. پس موضوع اصلی مقاله مرور معنا، ماهیت، زایش و رویش این نهاد مردمی، یعنی شوراست. در پایان کوشش خواهد شد تا به کاستی ها و مشکلات شورا در ایران نظر افکنده و به برخی از دلایل کاستی های یاد شده اشاره و تا حد امکان راه های برون رفت از مشکلات فرا روی شورا بر شمرده شود. تمامی این حرف و حدیث ها فقط برای تحقق آرزویی که دیگر آرزوی جوانانه نیز به حساب نمی آید، طرح می گردد و آن بهروزی سرزمینی است که در آن زاده شده و بالیده ایم و بدان سخت مدیونیم، دینی که هرگز ادا نخواهد شد. "

در این مقاله ماهیت خشونت فوتبال مورد بررسی قرار می گیرد. نویسنده تماشاگران فوتبال را بر اساس چارچوب مفهومی رفتار جمعی، مورد بررسی قرار می دهد؛ جماعتی بی شکل، خلق الساعه و با رفتاری هیجانی. مقاله حاضر همچنین فوتبال را جایی برای تخلیه و خروج هیجانات و احساساتی می داند که در جامعه مدرن متراکم شده است

نویسنده پدیده فوتبال را به عنوان جریان فرهنگی مورد مطلعه قرار می ‌دهد. در همین چارچوب به کارکردهای اجتماعی- فرهنگی ورزشی فوتبال در ایران می پردازد. مقاله حاضر با طرح مفهوم بین رشته ای بودن پدیده فوتبال (پیامدها و آثار جنبی آنها ) و ارتباط آن با سطوح زبان شناختی، انسان شناختی و … در ایران معاصر سعی می‌ کند تبیینی از چگونگی تعامل رفتاری (فردی و اجتماعی) در میان طرفداران فوتبال ارایه کند

" این تحقیق با نگاهى جامعه شناسانه، به بررسى موضوع «تغییر نام اماکن عمومى » مى پردازد و در پى آن است تا دریابد به چه دلایلى بعضى از اسامى جدید که بعد از انقلاب اسلامى براى اماکن عمومى انتخاب شدند، بین مردم رواج پیدا کردند ولى نام هاى زیادى بین مردم رایج نشدند. در بیش تر شهرهاى ایران به طور وسیع و دامنه دارى، اسامى بسیارى از اماکن عمومى عوض شدند، ولى پس از چند سال، اغلب اسامى جدید به فراموشى سپرده شدند. آیا به کار نبردن اسامى جدید (تعیین شده بعد از انقلاب اسلامى) انگیزه سیاسى دارد؟ یا عوامل دیگرى باعث رایج شدن مجدد اسامى قبلى این اماکن شده است؟ این تحقیق در سال 1380 و با استفاده از روش توصیفى از نوع پیمایشى انجام شد که پس از اتمام مطالعات زمینه اى، از طریق مراجعه به محلات و بررسى نقشه رسمى شهر، داده هاى تحقیق با استفاده از پرسشنامه و تشکیل گروه مباحثه جمع آورى گردید. جامعه آمارى تحقیق، «شهر قم» و «چهارصد نفر» به عنوان حجم نمونه در نظر گرفته شدند. پاسخگویان به شکل تصادفى با در نظر گرفتن ناهمگونى فرهنگى مناطق مختلف شهر برگزیده شدند. نتایج تحقیق نشان مى دهد که پس از انقلاب اسلامى تنها نام اماکنى تغییر یافته که اسامى قبلى آن ها مربوط به یکى از وابستگان رژیم شاهنشاهى بوده است، یعنى بار ارزشى منفى داشته اند. از بین چهل نام تغییر داده شده، تنها نام جدید چهار مکان در بین مردم رواج پیدا کرده است، البته عامل دخیل بودن «انگیزه سیاسى» در به کار نبردن اسامى جدید تایید نشد. "

مقاله حاضر، ضمن تعریف مفهومی پرخاشگری و خشونت و تمایز مفهومی این دو، به بررسی نظریه های مربوط به خشونت و پرخاشگری ورزشی می پردازد. سؤال اساسی این است که خشونت ورزشی چیست و چه عواملی در بروز آن مؤثر هستند؟ رهیافت زیست شناختی و تئوری ناکامی- پرخاشگری بیشتر معطوف به ماهیت عام خشونت و پرخاشگری است امّا در نظریه های جامعه شناسی بیشتر به عوامل اوباشگری و خشونت در ورزش توجّه می‌شود. تأکید مقاله حاضر بر توجّه دادن به کاستی های هر یک از این نظریه هاست. در نهایت محققین با تلفیق دیدگاه های آسیب شناختی کلارک و دیدگاه کارکرد گرایی ساختاری، مدل علی- توصیفی خود را برای مطالعه ابعاد آسیب شناختی رفتار تماشاگران فوتبال در ایران پیشنهاد می کنند.

در سالهای اخیر سطح باروری در جمهوری اسلامی ایران کاهش زیادی داشته، و استان یزد نیز همانند سایر استان های کشور شاهد کاهش مداوم باروری در دهه اخیر بوده است. بر این اساس، ابتدا با استفاده از داده های بررسی ویژگی های جمعیتی - بهداشتی ایران (IDHS)، تحولات باروری در استان یزد در سالهای اخیر ارائه می‌شود. سپس ضمن مرور مطالعات انجام شده در ایران، زمینه های نظری کاربرد روشهای کیفی در مطالعات جمعیت شناسی را تشریح نموده و نهایتا نتایج مطالعه کیفی فرهنگ باروری در استان یزد را با استفاده از تکنیک مصاحبه عمیق ارائه می نمائیم. به طور خلاصه نتایج این تحقیق نشان داد که در حال حاضر نگرش و رفتار باروری در همه گروه های سنی به هم نزدیک شده است و تفاوت قابل توجهی بین گروه های مختلف اجتماعی از جمله زنان روستایی و شهری و با سواد و بی سواد وجود ندارد. به عبارتی، تحقیق حاضر "همگرایی رفتارهای باروری" در جامعه مورد مطالعه را تأیید می‌کند

رابطه میان بیماری و شفا پدیده ای فرهنگی- اجتماعی است. در جامعه ما مراجعه به دعانویس ها یکی از شیوه های فرهنگی شفایابی و مقابله با بیماری است. با وجود قدمت قابل ملاحظه دعانویسی، مطالعه این پدیده به خاطر آمیختگی با خرافات کمتر مورد اقبال محققان قرارگرفته است. در نوشتار حاضر، تلاش می شود به عنوان یک گام ابتدایی بخشی از زوایای پنهان دعانویسی معرفی شود. به این منظور، بااستفاده از آموزه های جامعه شناسی و روش مطالعه کیفی، عناصر و اجزاء پدیده دعا نویسی توصیف می شود. از این رو، 14 نفراز دعانویس های شهر تهران از جهت خصوصیات فردی، فرایند کسب شناخت، وضعیت کنش(نوع، جهت، و شکل کنش)، هنجارهای حاکم بر تعامل میان دعانویس- بیمارو همچنین شیوه باز تولید دعانویس بررسی می شوند. در انتها، برخی مولفه های اصلی پزشکی مدرن و دعا نویسی مورد مقایسه قرار می گیرد.

در این مقاله سعی شده است پاسخی علمی به این پرسش ارایه شود که گرایش دانشجویان بلوچ به هویت ملی چگونه است و چرا؟ فرضیه اصلی این است که گرایش دانشجویان بلوچ به هویت ملی یعنی احساس تعلق، تعهد و وفاداری آنان به سرزمین، ملت و دولت ایران با ویژگی های فردی و موقعیت دانشجویان، و تعاملات اجتماعی آنان با گروه های اجتماعی و ورودی های حاصل از این نوع تعاملات نظیر احساس رضایت از زندگی دانشجویان رابطه دارد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که دانشجویان بلوچ نسبت به برخی از مولفه های هویت ملی به پروژه سرزمین و ملت ایران گرایش مثبت نسبتا بالا ولی نسبت به مولفه سیاسی آن یعنی دولت بی تفاوت اند. در تحلیل نهایی متغیر میزان رضایت دانشجویان از تحصیل، کار و زندگی در ایران برجستگی خاصی پیدا کرد. به طوری که در تبیین و پیش بینی گرایش دانشجویان به هویت ملی بالاترین سهم را به خود اختصاص داد. یافته های نظری این پژوهش ضمن تایید رابطه هویت جمعی جوانان با برخی از متغیرهای مورد توجه در دیدگاه های جامعه شناسی خرد، ضرورت توجه به متغیرهای کلان و تلفیق این دو دسته از متغیرها را در قالب یک چارچوب مفهومی تلفیقی و جامع آشکار نمود.

رسیدن به بزرگسالی فرایندی پچیده و چند بعدی است که منزلت و نیز منازل قابل شناسایی در حرکت به سوی آن به لحاظ اجتماعی ساخته می شود. بر این اساس تغییرات و تفاوت های پدیدار شناسی گذار از یک گروه به گروه دیگر و از نسلی به نسل دیگر، بر تغییرات ارزشی و هنجاری یک جامعه اشاره دارد. تحقیق حاضر که بر مبنای یک پیمایش معرف در شهر تهران انجام پذیرفته است، نشان می دهد که گذار بزرگسالی به شکل وقایع ناپیوسته که ترتیب و توالی زمانی خاصی بر آن حاکم باشد صورت نمی گیرد، بلکه مفهوم سازی از آن را می بایست بیشتر معلول توانایی در تفکر مستقل، مسوولیت پذیری و آمادگی های ذهنی جوانان برای انتخاب شخصی و طراحی سبک های زندگی مطلوب خویش دانست. به همان سان، یافته های تحقیق بیانگر تغییر در بستر فرهنگی رسیدن به بزرگسالی در جهت کاسته شدن از قوه جاذبه اجتماعی در انتخاب جوانان و فردی شدن فزاینده انتظارات آن هاست.

"مقاله حاضر در جستجوی آن است که با سنجش تجربی مفاهیم سرمایه فرهنگی و هویت اجتماعی، رابطه ابعاد مختلف سرمایه فرهنگی را با نحوه تعریف افراد از خویشتن بررسی نماید و همبستگی سرمایه فرهنگی را با برجستگی هویت های مختلف اجتماعی مورد مطالعه قرار دهد. بر اساس دیدگاه پی یر بوردیو، سرمایه فرهنگی دارای سه بعد است: بعد ذهنی، بعد عینی و بعد نهادی. وجه دیگر این تحقیق سنجش هویت اجتماعی جوانان است که از نظریه کنش متقابل نمادی به منظور فراهم آوردن چارچوب نظری برای سنجش این مفهوم استفاده شده است. سنجش متغیر وابسته (هویت- اجتماعی) در این تحقیق از طریق اجرای آزمون tst انجام گرفته است. نتایج حاصل از بررسی نشان می‌دهد که بین سرمایه فرهنگی و برجستگی انواع چهارگانه هویت، همبستگی مثبت وجود دارد. لیکن بیشترین همبستگی سرمایه فرهنگی با هویت مذهبی و ملی و کمترین همبستگی آن با هویت فردی و خانوادگی است. همچنین نوع همبستگی ابعاد عینی و ذهنی سرمایه فرهنگی با انواع هویت اجتماعی تا حدودی متفاوت از بعد نهادی شده آن است. در بخش پایانی مقاله، دلالت های یافته ها و نتایج تحقیق در زمینه مطالعات آتی و سیاست گذاری فرهنگی مورد بحث قرار گرفته است. "

" در این مقاله در بحث از چگونگى رسانه ها و فرهنگ هاى بومى در عصر جهانى شدن، سعى شده است به این پرسش پاسخى روشن داده شود که آیا جهانى شدن سبب بحران در هویت فرهنگى و ازبین رفتن فرهنگ هاى بومى و استحاله آن ها در فرهنگ جهانى خواهد شد؟ پاسخ این پرسش با استفاده از روش تحقیق کتابخانه اى و اسنادى و استفاده از دیدگاه هاى مختلف اندیشه گران و نظریه پردازان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و مطالبى با عناوین زیر مورد بحث واقع شده است : مکتب واقع گرایى، بین المللى شدن، منطقه گرایى، آیا جهانى شدن تهدیدى براى هویت فرهنگى است؟ جهانى شدن از دو منظر، فرهنگ جهانى، دهکده جهانى یا امپریالیسم فرهنگى؟ در پایان، این فرضیه اثبات شده که جهانى شدن نه تنها سبب ازبین رفتن فرهنگ هاى بومى و محلى نخواهد شد، بلکه آن ها را تقویت و تثبیت خواهد کرد. رویکرد کشور ما در عصر جهانى شدن باید نقادانه، فعال و همراه با بازیگرى و حضور در صحنه باشد. "