مطالب مرتبط با کلیدواژه

تغییرات فرهنگی


۱.

ابژه تغییر مراسم دینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه علوم اجتماعی ۱۳۸۱ شماره ۲۰

کلیدواژه‌ها: شهر تهران تغییرات فرهنگی مشاهده مشارکتی مناسک و مراسم عزاداری ابژه های مادی و غیرمادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۳۱
در این مقاله، ابژه های مراسم دینی با پی گیری مراسم عزاداری در شهر تهران در قبل و بعد از انقلاب مقایسه شده است. پرسش اصلی در این مقاله چنین است: "آیا در مراسم عزاداری که بخشی از حوزه فرهنگی است در دوره معاصر تغییراتی صورت گرفته است یا خیر؟" چون ابژه های دینی صورت عینی مراسم عزا هستند، سؤال فوق به صورت دیگری نیز می تواند مطرح شود: "آیا ابژه های مادی در مراسم عزاداری در شهر تهران تغییر کرده اند؟" برای دستیابی به پاسخ مناسب به بررسی ابژه ها در مراسم عزاداری در شهر تهران پرداخته ایم و مقایسه ای میان دوران قبل و بعد از انقلاب به عمل آورده ایم. در این بررسی از روش اسنادی، مشاهده مشارکتی و مصاحبه، استفاده شده است. یافته های این تحقیق نشان می دهد که فرهنگ مراسم عزاداری در شهر تهران که ابژه ها مبین آن اند در حال تغییرند. ابژه های قدیمی از قبیل پرچم، کتیبه و منبر به عنوان ابژه هایی که در عزاداری گذشته نیز وجود داشتند، توانسته اند با پذیرش کارکردهای جدید در عزاداری دوران معاصر نیز مؤثر باشند. در کنار آنها ابژه های جدیدی نیز از قبیل عکس شهدا، متن شعارهای سیاسی، نوارهای صوتی و آلات موسیقی جدید با توجّه به شرایط فرهنگی - اجتماعی جامعه، از جمله انقلاب اسلامی و جنگ ایران و عراق، وارد مراسم عزاداری شده اند. به لحاظ گستردگی مراسم عزاداری و تنوع ابژه ها در اینجا صرفا بعضی از تغییرات مورد تأکید قرار گرفته اند
۲.

فوتبال و کشف علائم تغییرات فرهنگی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه علوم اجتماعی ۱۳۸۱ شماره ۱۹

کلیدواژه‌ها: تغییرات فرهنگی الگوهای رفتاری جریان فرهنگی متنی بودن نظامهای سمبلیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۹۱ تعداد دانلود : ۷۲۵
نویسنده پدیده فوتبال را به عنوان جریان فرهنگی مورد مطلعه قرار می ‌دهد. در همین چارچوب به کارکردهای اجتماعی- فرهنگی ورزشی فوتبال در ایران می پردازد. مقاله حاضر با طرح مفهوم بین رشته ای بودن پدیده فوتبال (پیامدها و آثار جنبی آنها ) و ارتباط آن با سطوح زبان شناختی، انسان شناختی و … در ایران معاصر سعی می‌ کند تبیینی از چگونگی تعامل رفتاری (فردی و اجتماعی) در میان طرفداران فوتبال ارایه کند
۳.

تغییرات نقش زن در سینمای ایران

نویسنده:
منبع: رسانه جهانی ۱۳۸۵ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: نقش زن تغییرات فرهنگی تغییرات سینمایی گونه‏شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۲۲ تعداد دانلود : ۱۷۵۲
با بررسی و مقایسة فیلم‌های سینمایی قبل و بعد از خرداد 1376 درمی‌یابیم که مضامین و محتوای اصلی بیشتر فیلم‌های بعد از این تاریخ در ارتباط با موضوعات زنان است. سؤالی که این پژوهش درصدد پاسخ دادن به آن است این است که با توجه به تفاوت سیاست های فرهنگی در دو دوره قبل و بعد از خرداد 76، بازنمایی زنان در سینمای این دو دوره دارای چه تفاوت‌هایی در مضامین و محتوا می‌باشد؟ چهارچوب نظری مورد استفاده در این مقاله نظریه بازتاب در جامعه شناسی هنر است. این نظریه مبتنی بر این فرضیه است که هنر آیینة جامعه و منعکس کننده ویژگی های آن است. روش تحقیق اسنادی و تکنیک مورد استفاده تحلیل محتوای کمی است. فرضیه ما این است که ""تفاوت معناداری بین بازنمایی زن در سینمای بعد از دوم خرداد و سینمای قبل از آن وجود دارد"". یافته ها نشان داد که بازنمایی زن در دو دورة مورد بررسی تغییرات و تحولات چشمگیری کرده است. و این تغییرات در موارد مختلفی چون: میزان حضور زنان در فیلم‌ها، کیفیت مشاغل، نوع پوشش، طبقه اجتماعی، نوع بهره‌گیری از محصولات فرهنگی، نوع مهارت‌های فردی، مضامین دیالوگ‌ها، میزان تحصیلات، اعتقادات، زبان، مکانیسم حل مشکلات شخصی و خانوادگی و غیره بوده است. نتیجه کلی اینکه تغییر در سیاست گذاری های فرهنگی در سینمای ایران باعث شکل‌گیری گونة متفاوتی از بازنمایی زن در فیلم‌های بعد از سال 1376 شده است.
۴.

تغییرات فرهنگی (روند نابرابری جنسیتی و نژادی) در جامعه ترکمن ها از زمان قرارداد آخال (1257ه.ش) تا اصلاحات ارضی (1341ه.ش)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم اجتماعی آزاد گرمسار سال دوم تابستان ۱۳۸۷ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: نابرابری جنسیتی تغییرات فرهنگی ترکمن نابرابری نژادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۹۴ تعداد دانلود : ۱۳۵۸
پژوهش حاضر ، روند نابرابری های جنسیتی و نژادی به عنوان مؤلفه هایی از تغییرات فرهنگی در جامعة ترکمن ها را در برهة انعقاد قرارداد آخال تا اصلاحات ارضی مورد مطالعه قرار داد . هدف اصلی پژوهش شناسایی عوامل تأثیرگذار بر نابرابری های جنسیتی ونژادی و مکانیسم های تغییر در هر کدام بود . برای این مهم ، ابتدا به مقدمه ای در خصوص موضوع و تعریف مفاهیم کلیدی پرداخته شد ، سپس با مطالعة پژوهش های قبلی صورت گرفته و نظریات موجود ، چارچوب نظری تهیه و تدوین شد. روش جمع آوری اطلاعات اسنادی است . با مطالعة منابع ، جامعه پذیری جنسیتی ، ایدئولوژی های مردسالارانه ، خانوادة گسترده ، نوع معیشت و جنگ با دولت مرکزی به عنوان مهم ترین عوامل مؤثر درایجاد نابرابری جنسیتی شناخته شدند . در خصوص عامل مؤثر در وجود نابرابری نژادی می توان به تعصبات و تصورات قالبی که به ازدواج درون گروهی می انجامد ، اشاره کرد . مهمترین مکانیسم های تغییر در نابرابریهای جنسیتی و نژادی در این قوم ، رشد جمعیت ، جنگهای دائمی با دولت مرکزی ، مهاجرت و ... می باشند
۵.

یادگیری های پنهان دانشجویان در تعامل با اینترنت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات برنامه درسی آموزش عالی سال اول پاییز و زمستان ۱۳۸۹ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: اینترنت نمادها ارزش ها تغییرات فرهنگی هنجارها تجربه زیسته یادگیری پنهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۸۶ تعداد دانلود : ۱۳۷۱
هدف پژوهش حاضر تبیین تجارب یادگیری پنهان دانشجویان در جریان استفاده از اینترنت است. روش پژوهش کیفی، از نوع پدیدارشناسی است. شرکت کنندگان در پژوهش 14 نفر از دانشجویان دانشگاه آزاد واحد اصفهان (خوراسگان) بودند که با روش نمونه گیری مطلوب انتخاب گردیدند. اطلاعات با استفاده از مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته گردآوری و با بکارگیری روش 7 مرحله ای کلایزی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. از مجموع یافته های این پژوهش بعد از حذف کدهای مشترک 236 کد مفهومی که بیانگر تجارب مشارکت کنندگان در پژوهش بود استخراج گردید. این مفاهیم در سه دسته اصلی: 1- یادگیری هنجارهای جدید 2- یادگیری ارزش های جدید و 3- یادگیری نمادهای کلامی جدید و نیز شش دسته فرعی: 1- افکار و عقاید جدید 2-تخلف از قوانین و مقررات 3- اخذ شیوه های جدید زندگی و فعالیت های اجتماعی 4- اخذ هویت جدید 5- جایگزینی لغات انگلیسی به جای فارسی 6- عاریه گرفتن اصطلاحات اینترنتی در محاوره های روزمره مورد توجه قرار گرفتند. یافته ها نشان داد دانشجویان در جریان تعامل با اینترنت تجارب یادگیری زیادی را کسب کرده اند که در هنجارها، عقاید، باورها، اخلاق و نمادهای کلامی آن ها تاثیر زیادی داشته است.
۶.

بررسی سنخ های ارزشی و تغییرات فرهنگی در خانواده(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خانواده پژوهی سال ششم پاییز ۱۳۸۹ شماره ۲۳

کلیدواژه‌ها: خانواده تغییرات فرهنگی سنخ های ارزشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۰۹ تعداد دانلود : ۱۳۹۵
ارزش ها نقشی اساسی در تبیین، کنترل، هدایت و پیش بینی کنش های افراد ایفا می کنند و شیوه جهت گیری، کنش و تعامل آن ها را نسبت به سایر افراد تعیین و هدایت می کنند. بنابراین با توجه به اهمیت ارزش ها در تعیین و هدایت رفتار و تعاملات اجتماعی در جامعه، بررسی موضوع این مقاله به ویژه در جوامع چندفرهنگی مانند شهر بندرعباس، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. این مقاله در صدد است با بهره گیری از نظریه های مربوط به تغییرات فرهنگی، ضمن شناخت وضعیت سنخ های ارزشی در بین اعضای خانواده ایرانی (والدین و فرزندان)، به بررسی تغییرات فرهنگی در خانواده بپردازد. داده هـای این تحقیق با تکمیل 393 پـرسشنامـه (200 نفر والدین و 193 نفر فرزندان) به روش مصاحبه حضوری، از خانوارهای ساکن در شهر بندرعباس، گردآوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصل از بررسی وضعیت سنخ های ارزشی، نشان می دهند که هم والدین و هم فرزندان، ارزش های مادی را نسبت به ارزش های فرامادی، در اولویت بالاتری قرار می دهند. هم چنین نتایج نشان داد، میزان رضایت از زندگی، تعامل اجتماعی و احساس خوشبختی فرزندان، بیشتر از والدین است و در مقابل والدین بیشتر به ارزش های مذهبی و خانوادگی توجه دارند. این مسئله احتمالاً به دلیل تاکید بیشتر والدین بر ارزش های سنتی، مذهبی و خانوادگی باشد که خود نیز، تحت تاثیر شرایط اجتماعی شدن افراد در دوران اولیه زندگی اشان است. در یک جمع بندی کلی می توان گفت، به دلیل برآورده نشدن نیازهای اولیه افراد در هر دو گروه از پاسخگویان (والدین و فرزندان)، اولویت های ارزشی بیشتر به سمت ارزش های مادی گرایش دارد. در واقع علی رغم ظهور و نمود بُعد سخت توسعه در جامعه آماری، بُعد نرم توسعه (تغییرات فرهنگی و ارزشی متناسب) هنوز تحقق نیافته است.
۷.

تأملی بر نسبت میان فناوری های اطلاعاتی با تغییرات در فرهنگ و مناسبات اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات فرهنگی ایران سال ششم زمستان ۱۳۹۲ شماره ۴ (پیاپی ۲۴)

کلیدواژه‌ها: تغییرات فرهنگی فضای سایبر فناوری های اطلاعاتی مطالعات فرهنگی و اجتماعی فضای مجازی تعامل انسان و فناوری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۷۸ تعداد دانلود : ۸۷۶
فناوری های اطلاعاتی و فضای مجازی برآمده از آن، در حال شکل دادن سپهر جدیدی از مطالعات روان شناختی، جامعه شناختی و فرهنگی مربوط به تأثیر متقابل فناوری، فرهنگ و انسان به طور عام و تعامل فضای سایبر با فرهنگ، هویت و مناسبات انسانی است. مطالعات سال های اخیر این حوزه، دست کم از این وجه قابل تأمل می نماید که آیا پیامدها و آسیب شناسی های روانی و اجتماعی فضای مجازی ناشی از سرریز شدن مشکلات و مسائل جامعه و فضای واقعی در فضای مجازی است یا این که چالش ها و آسیب های اجتماعی مورد نظر حاصل رشد و گسترش رسانه های الکترونیکی و فضای مجازی است؟ با این رویکرد، مقاله سعی دارد ضمن توصیف و تبیین تأثیر فرهنگ، جامعه و سنت های برآمده از آن بر فضای مجازی و مناسبات و محتوای درون آن، واز دیگر سو، تأثیر فضای مجازی بر فرهنگ، کنش های اجتماعی، هویت، نگرش ها و رفتارهای فردی و جمعی، بر این نکته تأکید کند که با توجه به سابقه و تجربه کم تعامل انسان با فناوری های اطلاعاتی و فضای مجازی، سخن گفتن قاطع درباره پیامدهای فناوری های اطلاعات و ارتباطات و فضای مجازی عجولانه به نظر می رسد. از این رو پیشنهاد می شود دو اصل در تحقیقات فرهنگی و اجتماعی فضای سایبر مفروض گرفته شود؛ یکی این که، در مطالعات فضای مجازی نباید دچار کژراهة تشخیص اولویت ها شد و به جای پرداختن به موضوعات پایه صرفاً به آسیب ها و مشکلات ناشی از فناوری های اطلاعات و ارتباطات روی آورد. دوم این که هم در ابعاد نظری و هم در ابعاد روشی در مطالعات فضای مجازی در حوزه های مختلف فرهنگی و اجتماعی نمی توان صرفاً به نظرگاه و روش های سنتی تکیه کرد و می بایست در نظر و روش و ابزارها، راه های جدیدی در پیش گرفت.
۸.

تغییرات فرهنگی و اُفت باروری در ایران (برپایه تحلیل ثانوی داده های پیمایش ارزش ها و نگرش های ایرانیان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی کاربردی سال بیست و ششم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۵۸)

کلیدواژه‌ها: باروری فردگرایی دینداری تغییرات فرهنگی سکولاریسم و ارزش های خانوادگی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی خانواده
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی پزشکی و بهداشت
تعداد بازدید : ۲۱۵۰ تعداد دانلود : ۹۳۴
براساس داده های منتشر شده از سوی سازمآن های مختلف جمعیت شناختی، نرخ باروری در بسیاری از کشورهای جهان و از جمله در ایران در حال کاهش است. این امر می تواند ناشی از دلایل متعددی باشد. با وجود این، دگرگونی های فرهنگی طی چند دهه اخیر، در میان سایر تغییرات، بیشتر از همه خودنمایی می کنند: رشد فردگرایی، تغییرات مذهبی، رشد سکولاریسم و دگرگونی در ارزش های خانوادگی، در زمره مهم ترین تحولاتی قرار دارند که می توان ارتباط آن ها را با باروری بررسی کرد. هدف از این پژوهش، مطالعه رابطه تحولات فرهنگی در حوزه های فردی، خانوادگی و مذهبی با تغییرات نرخ های باروری در مراکز استآن های ایران است. داده های مربوط به این تحولات فرهنگی از یافته های پیمایش ارزش ها و نگرش های ایرانیان در سال 1380 استخراج شده است. برای به دست آوردن نرخ های باروری عمومی در این سال نیز، میزآن های باروری در سال 1375، براساس روش ""فرزندان خود"" به داده های استاندارد برای سال 1380 تبدیل شده است. براین اساس، روش تحقیق در این مطالعه، از نوع تحلیل ثانوی است. نتایج پژوهش نشان داد که رابطه کاملاً معناداری میان متغیرهای فردگرایی، دینداری، سکولاریسم و ارزش های خانوادگی در میان مراکز استانی ایران با نرخ های باروری در این استان ها وجود دارد؛ به این معنا که هر چه میزان دینداری شهرها بیشتر، سطوح سکولاریسم و فردگرایی کمتر، میزان توجه به ارزش های خانوادگی بیشتر باشد، نرخ باروری در آن شهرها بیشتر است و برعکس، دینداری کمتر، سکولاریسم و فردگرایی بیشتر و توجه به ارزش های خانوادگی کمتر، با نرخ های پایین باروری رابطه ای مثبت و همسو دارند.
۹.

ارزیابی عملکرد مؤسسه ی قرآنی بیت الأحزان در تغییرات فرهنگی زنان روستایی (مورد: شهرستان ممسنی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن و جامعه (جامعه شناسی زنان سابق) سال هفتم بهار ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۲۵)

کلیدواژه‌ها: زنان روستایی تغییرات فرهنگی ممسنی بیت الأحزان

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی مطالعات زنان زن در اسلام
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی دین
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ سبک زندگی
تعداد بازدید : ۸۰۲ تعداد دانلود : ۸۳۲
فرهنگ به عنوان مجموعه ای از خاستگاهِ اندیشه، هنجارها، عادات و باورهای جوامع انسانی که ضمن ایجاد قوام و پویایی جامعه؛ بازگوکننده تاریخ و هویت ساکنین یک کشور می باشد، در گذر زمان و با تکیه بر آموزش و ارتباط میان انسانها دائماً دستخوش تحول شده است. در این میان باورهای فرهنگی روستانشینان به دلیل داشتن ارتباط محدود با دیگر جوامع و نیز حاکم بودن سنت بر زندگی آنها در طی تاریخ کمتر دچار تغییرات بنیادین گشته است. پژوهش پیش رو با رویکردی کاربردی به بررسی و سنجش عملکرد مؤسسه قرآنی- فرهنگی بیت الأحزان در تغییرات فرهنگی زنان روستاییِ دهستان فهلیان از توابع شهرستان ممسنی می پردازد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و ابزار گردآوری داده ها تهیه پرسشنامه و مصاحبه می باشد. جامعه آماری شامل 438 نفر از زنان روستایی است؛ که از بین آنها تعداد 120 نفر به عنوان حجم نمونه تعیین شده اند. به منظور تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق، ابتدا پرسشنامه ها کدگذاری شدند، سپس داده های کدگذاری شده به نرم افزار spss انتقال داده شد. جهت سنجش سؤالات از آزمون T تک نمونه ای و برای آزمون فرضیه ها از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن می باشد که مؤسسه بیت الأحزان بیشتر در زمینه تربیت و آموزش کودکان موفق بوده است، به طوری که رضایت بیش از90 درصد از زنان نمونه را به همراه داشته است. همچنین در زمینه های برگزاری کلاس های قرآن خوانی، مداحی و نیز برگزاری سفرهای زیارتی زنان روستایی رضایتمندی بالای80 درصد داشته اند. در نهایت با ضریب همبستگی 985/0رابطه معناداری بین برگزاری کلاس ها و جلسات فرهنگی توسط سازمان مردم نهاد بیت الأحزان و ایجاد تغییر نسبی در باورها و ارزش های فرهنگی جامعه زنان روستایی مشاهده گردید.
۱۰.

نقش جهانی شدن در تغییرات دو دهه اخیر خانواده ایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فصلنامه فرهنگی - تربیتی زنان و خانواده سال سیزدهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۴۴ 131 - 164

کلیدواژه‌ها: جهانی شدن خانواده تحولات تغییرات فرهنگی شهر زنجان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۸۷ تعداد دانلود : ۲۶۱۲
این پژوهش با هدف تبیین رابطه جهانی شدن و تحولات خانواده در شهر زنجان و شناخت ابعاد و الگوهای تحولات در رویارویی با جهانی شدن با استفاده از روش پیمایش و آزمون فرضیات انجام شد. جمعیت آماری این پژوهش را خانواده های (زوجهای بیش از 20 سال) ساکن شهر زنجان به تعداد 199771 تشکیل می دهند که با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه 384 نفر به دست آمد. به منظور افزایش روایی و پایایی، حجم نمونه به 400 نفر افزایش یافت. با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای   متناسب با حجم (PPS)، داده ها جمع آوری و از طریق نرم افزار spss تحلیل شد. یافته ها نشان داد خانواده های شهر زنجان تحت تأثیر جهانی شدن، پیامدهای مثبت و منفی را تجربه کرده اند؛ اما جهانی شدن فقط نیروی خارجی نیست که بر ما اثر می گذارد، بلکه ما نیز در آن سهیم هستیم. در این میان عوامل محلی را نیز نباید از نظر دور داشت و در سیاستگذاریها به  فرصتها و تهدیدهای ناشی از جهانی شدن توجه کرد.
۱۱.

فرایند تحول هویت اجتماعی زنان در تجربه گفتمانی نهاد دانشگاه (مورد مطالعه: زنان متاهل، شاغل و دانشجو)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی نهادهای اجتماعی دوره پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۱ 129-158

کلیدواژه‌ها: هویت زنان آموزش عالی دانشگاه ایرانی تغییرات فرهنگی هویت مدرن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۴ تعداد دانلود : ۷۲۳
توسعه مراکز آموزش عالی، تقاضا و رقابت برای حضور زنان در دانشگاه و زمینه های آگاهی آنها از حقوق خود را افزایش داده است. تجربه فضای دانشگاهی، از طریق ایجاد خرده فرهنگی که در نهاد اجتماعی دانشگاه جریان دارد، با تاثیر بر ساختار فکری، هویتی و شخصیتی زنان، نقش سازنده ای در آگاهی بخشی و برساخت صورتبندی جدید از هویت زنان داشته است. تحول دیدگاهی که منجر به ایجاد هویت بازاندیشانه است؛ هویتی که دایما در خویشتن، بازنگری انتقادی دارد. در این پژوهش با استفاده از رویکردهای مردم نگارانه و تکنیک نظریه زمینه ای به فرایند برساخت هویت جدید زنان با تاکید بر زنان متاهل و شاغل و دانشجو پرداخته شده است. نتایج نشان می دهد که پیامد تحصیلات عالی برای زنان در حین انجام وظایف سنتی و خانه داری، کسب مهارت و بینش هایی متفاوت از گذشته و نظام فکری و ارزشی نو و ترکیبی از نقش های سنتی و جدید است که منجر به بر ساخت هویتی تلفیق شده با خصلت فردگرایی خود مدار و بازاندیش در دو ساختار اولیه و ثانویه شده است که زمینه های تغییر سبک زندگی فردی و اجتماعی آنها را از طریق استراتژیهای بازنگری شده فراهم می نماید. از این لحاظ دانشگاه نقش محوری در کارگزاری تغییر را دارد.
۱۲.

تعامل تغییرات فرهنگی و ادبیات: بررسی تغییر سیمای زن در ادبیات فارسی معاصر

نویسنده:
منبع: مطالعات کاربردی در علوم اجتماعی و جامعه شناسی سال دوم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۷)

کلیدواژه‌ها: تغییرات فرهنگی زبان زنانه زن در ادبیات کلاسیک و معاصر شاعران زن ادب فارسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۱۹ تعداد دانلود : ۹۸۵
در این نوشتار رابطه ی ادبیات و جامعه و متعاقباً تغییرات فرهنگی، بیان شده است. در این مقاله، با آوردن مثال هایی از اشعار شاعران زن دوران معاصر، همچون پروین اعتصامی، سیمین بهبهانی و فروغ فرخزاد و مقایسه آن ها با اشعار شاعران مرد در ادبیات کلاسیک، بر اهمیت گسترش زبان زنانه در ادبیات معاصر ایران تأکید شده است. این پژوهش نشان می دهد که گسترش زبان زنانه که در نتیجه افزایش تعداد شاعران و نویسندگان زن بوده، تأثیر مهمی در تغییر و تحول نگاه افراد جامعه و متعاقباً شاعران و نویسندگان مرد به زن و بیان خواسته ها و مطالبات زنان داشته است؛ خواسته ها و مطالباتی که با هرچه شفاف تر بیان شدن توسط خود زنان، می تواند گام مؤثری در جهت حل مشکلات اجتماعی آن ها و ایجاد تغییرات فرهنگی، داشته باشد. بررسی صفات نسبت داده شده به زنان در ادبیات کلاسیک و مقایسه آن با ادبیات معاصر، گواه تأثیر حضور زنان در این عرصه و گسترش زبان زنانه است. هم چنین در این پژوهش با آوردن مثال های متعدد از آثار شاعران نام برده و تحلیل آن ها، به نگاه ویژه آن ها، به خود و مسائل اجتماعی زنان توجه شده است؛ مسائلی مانند لزوم کسب دانش و محرومیت زنان از امکانات کسب آن، استقلال و هویت فردی زنان، زنان در اقلیت مانند ایل نشینان، فقر زنان، زنان تن فروش، خشونت علیه زنان و غیره، چرا که به نظر ما گسترش زبان زنانه توسط زنان و محور قرار دادن زن در آثار این ادیبان، نقش شایانی در تغییرات و تحولات فرهنگی دارد.
۱۳.

شبکه های اجتماعی و تغییرات فرهنگی بین دانشجویان دانشگاه های تهران؛ بر پایه ارزش های مادی و فرامادی اینگلهارت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگ - ارتباطات سال بیست و یکم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۵۱ 63 - 90

کلیدواژه‌ها: تغییرات فرهنگی شبکه های اجتماعی ارزش های مادی و فرامادی اینگلهارت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۶ تعداد دانلود : ۴۵۴
هدف اصلی پژوهش بررسی تأثیر شبکه های اجتماعی بر تغییرات و جهت گیری های فرهنگی با توجه به نظریه اینگلهارت است. بر این اساس، پژوهش به دنبال پاسخ به این سؤال بود که؛ شبکه های اجتماعی جهت تغییرات فرهنگی را به سمت ارزش های مادی موردنظر اینگلهارت می برند یا به سمت ارزش های فرا مادی؟ در این پژوهش از روش ترکیبی (تحلیل محتوا و پیمایش) استفاده شد. در بخش پیمایش نگرش های دانشجویان نسبت به ارزش های مادی و فرامادی مدنظر اینگلهارت در شبکه های اجتماعی (در سال 1398) سنجیده شد و در بخش تحلیل محتوا نیز محتوای شبکه های اجتماعی در سال 1398 با ارزش های مادی و فرامادی مدنظر اینگلهارت سنجش شد. نتایج پیمایش در مورد «ارزش های موردتوجه کاربران در شبکه های اجتماعی» نشان داد که 53 درصد دانشجویان به ارزش های فرامادی توجه دارند. یافته های تحلیل محتوا نیز نشان داد که حدود 54 درصد پیام های تولیدشده در سه شبکه اجتماعی توییتر، تلگرام و اینستاگرام دارای ارزش فرامادی هستند. ترکیب نتایج تحقیق نشان می دهد محتوای فضای مجازی منطبق با نگرش های دانشجویان بوده و بیشترین توجه به سمت ارزش های فرامادی است. این یافته ها منطبق با نظریات اینگلهارت است و نشان می دهد سیر فرهنگی کشور همسو با تغییرات فرهنگ جهانی است.
۱۴.

نقش تغییرات فرهنگی در تزلزل مشروعیت حکومت ها، مطالعه موردی سیره امام صادق(ع) در مقابل بنی عباس

نویسنده:
منبع: نامه فرهنگ و ارتباطات سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۶) 105 - 132

کلیدواژه‌ها: تغییرات فرهنگی تغییرات اجتماعی تغییرات سیاسی امام صادق (ع) مدیریت ادراک جنبش اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۳ تعداد دانلود : ۲۱۵
بسیاری از صاحب نظران، تغییرات سیاسی را پیامد تغییرات فرهنگی می دانند. درواقع مبنای بسیاری از بحران های مشروعیت نظام های سیاسی عمدتاً متأثر از تغییراتی هستند که در نظام ارزشی جامعه واقع می شود. پرسش اساسی بر سر چگونگی این تغییرات است؟ به عبارت دیگر مسئله این است که اساساً نسبت تغییرات فرهنگی و تغییرات سیاسی چگونه شکل می گیرد و چگونه در ارتباط با تغییرات فوق، تغییرات اجتماعی حادث می شوند؟ پرسشی که پاسخ آن در سیره امام صادق(ع) قابل تحلیل است. در پژوهش حاضر به روش کتابخانه ای با بررسی شرایط سیاسی حاکم بر عصر امام صادق(ع) و اقدامات حضرت در حوزه تغییرات فرهنگی و نقش آن در متزلزل کردن بنیان مشروعیت حکومت منصور دوانیقی پرداختیم. در این مقاله درمی یابیم که چگونه امام صادق(ع) به وسیله تغییر نگرش و ادراک عمومی جامعه نسبت به مسئله امامت و همچنین احیای فقه شیعه در کانون توجهات قرار گرفتند و این اقدامات چه تأثیری در فضای اجتماعی آن روز نسبت به مشروعیت حکومت منصور ایجاد کرد. این مطالعه تطبیقی به ما کمک خواهد کرد تصویر روشن تری نسبت به «چگونگی» ارتباط تغییرات فرهنگی و تغییرات سیاسی پیدا کنیم.
۱۵.

گونه شناسی دختران ازدواج نکرده ایلامی برحسب دلایل تجرد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات زن و خانواده دوره نهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۰) 189-212

کلیدواژه‌ها: دختران ازدواج نکرده سنخ شناسی ایلام تغییرات فرهنگی شرایط اقتصادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۸ تعداد دانلود : ۲۷۳
در سال های اخیر شاهد افزایش میزان دختران ازدواج نکرده در جامعه ای با بستر سنتی، مثل جامعه ایلام بوده ایم. پژوهش حاضر گونه-شناسی دختران ازدواج نکرده را در شهر ایلام مورد بررسی قرار داده است. سؤال اصلی پژوهش این است که دلایل ازدواج نکردن دختران در جامعه ای با بافت سنتی مثل ایلام چیست. در این تحقیق از روش کیفی و تکنیک سنخ شناسی استفاده شده است. در واقع قدرت تبیین سنخ شناسی بسته به این است که تا چه حد می تواند همسانی و مشابهت اعضای هر مقوله را به حداکثر برساند و نیز حداکثر اختلاف را میان مقوله ها و سنخ ها برقرار سازد. در مطالعه کنونی از نمونه گیری گلوله برفی و هدفمند استفاده شده است. حجم نمونه این پژوهش بر مبنای اصل اشباع داده ها در روش کیفی 16 نفر تعیین شده است. تمام مراحل اجرایی انجام فرآیند تحلیل داده با استفاده از تکنیک کدگذاری صورت گرفته است. در این پژوهش با اتکا به اصل حساسیت نظری، از مفاهیم اندیشمندانی همچون گیدنز، اینگلهارت، بوردیو و گافمن استفاده شده است. نتایج نشان می دهد 8 سنخ را در تفسیر وضعیت دختران ازدواج نکرده ایلام می توان استخراج نمود که عبارتند از : «دختران مجرد سردرگم»، «دختران مجرد سرخورده»، «تعویق ازدواج تا تحقق اهداف»، «دختران مجرد مبادله نگر»، «دختران مجرد استقلال طلب»، «انگ خورده گان»، «دخترانِ گرفتار در پنجره نگرشی بسته» و «دختران مجرد کمال گرا». به طور کلی می توان از نقش قاطع تغییرات فرهنگی و بستر اقتصادی جامعه مورد مطالعه در محقق شدن شرایط لازم برای پدیده افزایش سن ازدواج دختران جامعه ایلامی صحبت کرد.
۱۶.

بسترها و پیامدهای فرهنگی پیدایشِ «داعشِ خشونت گرا»(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و مطالعات اجتماعی سال نهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۳۴) 97 - 122

کلیدواژه‌ها: فرهنگ خشونت فرهنگی فرهنگ خشونت تغییرات فرهنگی داعش خشونت گرا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۵ تعداد دانلود : ۲۰۱
هدف مقاله بررسی زمینه های فرهنگی برآمدن داعش به شکل خشونت گرای آن و البته مهم تر، پیامدهایی است که رویکردهای خشونت گرای داعش در بسترهای فرهنگی منطقه برجای گذاشته و در آینده می تواند موجبات آسیب های گسترده ی فرهنگی و غیرفرهنگی را فراهم آورد. پرسش ناظر بر هدف عبارت است از اینکه به لحاظ فرهنگی چرا جریانی افراط گرا به نام «داعش خشونت گرا» در منطقه شکل گرفته و پیامدهای فرهنگی اقدامات این جریان در منطقه چه می باشد؟ این تحقیق به لحاظ نوع، کاربردی و به لحاظ رویکرد، کیفی بوده که با استفاده از منابع کتابخانه ای و اسنادی با روش تحلیل «نشانه شناختی» انجام شده است. نشانه های موجود که در قالب دال های مختلف، قابل اشاره و گردآوری است، نشان می دهد زمینه های فرهنگی گوناگونی؛ همچون فرهنگ سیاسی و ارزش های فرهنگی و مانند آن در منطقه وجود دارند که به صورت هم افزا عمل کرده و پیدایش گروهی چون داعش را سبب می شوند که نمی تواند جز خشونت گرایی، رویکرد دیگری در پیش گرفته و مبنای رفتار خود قرار دهد. در این بررسی، پیامدهای اقدامات خشونت بار داعش، مهم تر دانسته شده؛ چراکه آینده ی منطقه و حتی جهان را به مخاطره می اندازد. به نظر می رسد چرخه ی خشونت، به معنی کاربست خشونت برای مقابله با خشونت در آینده ی منطقه ظهور و فعالیت بیشتری داشته، حرکت ها و جریان های دیگری که برآیند و پی آیندِ فعالیت های خشونت بار داعش هستند، فعال شده و خشونت به عنوان خصلتی فرهنگی در منطقه تقویت شود.
۱۷.

جهت گیری های فرهنگی در فضای مجازی؛ پیمایش میزان و نحوه استفاده دانشجویان از فضای مجازی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات رسانه های نوین سال ششم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲۴ 164-135

کلیدواژه‌ها: تغییرات فرهنگی شبکه های اجتماعی سرمایه اجتماعی فردشدگی هویت اعتقادات مذهبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۳ تعداد دانلود : ۲۳۶
هدف اصلی پژوهش این است تا همبستگی بین میزان استفاده از شبکه های اجتماعی و تغییرات فرهنگی را در چهار حوزه «سرمایه اجتماعی» ، «اعتقادات مذهبی» ، «فرد شدگی» و «هویت» مشخص کرده و جهت تغییرات فرهنگی را با توجه به مدل ارزش های مادی و فرامادی اینگلهارت مشخص نماید. در این پژوهش علاوه بر مطالعه کتابخانه ای، از روش پیمایش نیز استفاده شد. یافته های حاصل از این پژوهش نشان می دهد میزان سرمایه اجتماعی پاسخگویان در حد متوسط است و افرادی که از شبکه های اجتماعی استفاده بیشتری داشتند، سرمایه اجتماعی آنها در حال کم شدن است. در مورد «فرد شدگی» که فرد را به سوی کنش جمعی و آرمان های مشترکی چون حفظ محیط زیست یا ایجاد اجتماع های بشر دوستانه جهت می دهد، مشخص شد با افزایش استفاده از شبکه های اجتماعی میزن فرد شدگی نیز افزایش می یابد.در مورد «هویت» نیز یافته ها نشان می دهد با افزایش استفاده از شبکه های اجتماعی، میل به شفافیت هویت در کاربران در حال افزایش است. بر اساس نتایج تحقیق همچنین مشخص شد بین دو متغیر «اعتقادات مذهبی در شبکه های اجتماعی» و «میزان استفاده از شبکه های اجتماعی» رابطه معنا داری وجود ندارد. یافته های پژوهش در مورد «ارزش های مورد توجه در شبکه های اجتماعی» نیز نشان می دهد که کاربران به ارزش های فرامادی تصریح شده در مدل اینگلهارت تمایل بیشتری دارند. این یافته همسو با نتایج پژوهش های انجام شده در دیگر کشورها است و تمایزی بین کاربران ایرانی و دیگر کشورها در توجه به ارزش ها در فضای مجازی دیده نمی شود.
۱۸.

تاثیر شکل شهر بر فرهنگ: رویکردی تاریخی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال یازدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۴۱) 443 - 459

کلیدواژه‌ها: شکل شهر فرهنگ مادی و غیرمادی تغییرات فرهنگی منطقه 8 تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۳ تعداد دانلود : ۱۵۲
شهرهای امروزی با تغییرات فرهنگی بارزی مواجه هستند که از عوامل متعددی نشات گرفته است؛ یکی از این عوامل، شکل شهر است که بر رفتار مردم و با ثابت شدن این رفتارها در طول زمان بر فرهنگ آن ها تاثیرگذار بوده است. در حقیقت ساختار و ظاهر شهرهای کنونی با فرهنگ گذشته ایران تفاوت بارزی دارد که این تفاوت، در برخی موارد آثار واضحی را در مسائل فرهنگی دربرداشته است. هدف این مقاله بررسی چگونگی تاثیر شکل شهر بر فرهنگ در طول زمان است. فرهنگ به دو دسته مادی و غیرمادی تقسیم می شود؛ اگر مواردی نظیر سبک زندگی، ارتباطات، رسوم و به طور کلی فعالیت های مردم را که ملموس هستند، به عنوان فرهنگ مادی به حساب آوریم، فرهنگ غیرمادی شامل چهار عنصر درونی زبان، ارزش ها، هنجارها و باورها می شود. منظور از فرهنگ در این پژوهش فرهنگ غیرمادی است. روش پژوهش آمیخته و ترکیبی از روش های کیفی و کمی اسنادی، میدانی و پیمایشی است. این نوشتار عمدتاً با رویکرد آسیب شناسی فرهنگ نوشته شده است و با مقایسه زمانی رفتارها و آداب شهری با پرسش از مردم (ساکنان منطقه 8 تهران) این نتیجه حاصل شد که بسیاری از اعتقادات و رفتارها و واژگان به مرور زمان تحت تاثیر شکل شهر قرار گرفته اند و دچار تغییرات شده اند. از سوی دیگر بر اساس یافته های میدانی و تهیه پرسشنامه از متخصصین حوزه شهرسازی در نهایت این نتیجه حاصل شد که به ترتیب زبان، هنجارها، ارزش ها و باورها از کالبد شهر تاثیر می پذیرند
۱۹.

بررسی ارتباط هنجارها و ارزش های مذهبی با هنجارها و ارزش های خانوادگی در بین نسل امروز و گذشته (جوانان و والدین آنها) در شهر اصفهان(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی شوشتر سال چهاردهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۵۱) 94 - 74

کلیدواژه‌ها: تغییرات فرهنگی سرمایه فرهنگی ارزش های مذهبی ارزش های خانوادگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۷ تعداد دانلود : ۲۲۸
دوران گذار از سنت به مدرنیته همراه با تحولات بزرگ فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بوده است. یکی از مهمترین تغییرات حاصل از جامعه نوگرا را می توان در آنچه به تفاوت نسل امروز و گذشته یا شکاف نسل ها مشهور شده است، مشاهده نمود. در این مقاله سعی بر آن است که تغییرات فرهنگی ارزش های مذهبی و ارزش های خانوادگی در ارزش های دو نسل والدین و فرزندان مورد شناسایی قرار گرفته و راهکارهایی در جهت زدودن آثار منفی آن در خانواده ها و در جامعه ارائه نماید. این مقاله با تکیه بر مهمترین نظریه های جامعه شناسی همچون نظریه تغییرات فرهنگی اینگلهارت و نظریه کنش پارسونز به بررسی هنجارها و ارزش های مذهبی و هنجارها و ارزش های خانوادگی پرداخته است. کار میدانی تحقیق در شهر اصفهان با روش پیمایش و با استفاده از تکنیک پرسشنامه صورت گرفت. برای سنجش اعتبار پرسشنامه از دو نوع اعتبار محتوا و صوری و برای محاسبه پایایی از آزمون آلفای کرونباخ استفاده شده است. حجم نمونه 590 نفر و جامعه آماری شامل والدین(بالاتر از 35 سال)و جوانان (15 تا 30 سال) بوده اند. حجم نمونه در مناطق ۱۵ گانه شهر اصفهان به تفکیک سن و جنس و منطقه محل سکونت پر می شود. نمونه گیری به شیوه سهمیه ای متناسب انجام شده است. جهت تجزیه و تحلیل از روش های آمار توصیفی(میانگین و انحراف استاندارد) و در سطح آمار استنباطی از تحلیل عاملی تاییدی و معادلات ساختاری و آزمون T با دو گروه مستقل استفاده شده است. بین هنجارها و ارزش های مذهبی با هنجارها و ارزش های خانوادگی در بین نسل امروز و گذشته(جوانان و والدین آن ها) رابطه وجود دارد. پس در مجموع، نتیجه می گیریم که تغییرات فرهنگی ارزش های مذهبی و ارزش های خانوادگی جوانان و والدین آن ها در شهر اصفهان متفاوت است.
۲۰.

بررسی تأثیر توسعه گردشگری بر تغییرات فرهنگی روستای غریب محله

نویسنده:
منبع: گردشگری و اوقات فراغت دوره ۵ بهار ۱۳۹۷ شماره ۱۰ 31 - 42

کلیدواژه‌ها: توسعه گردشگری گردشگری روستایی تغییرات فرهنگی روستای غریب محله

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۷ تعداد دانلود : ۹۴
فرهنگ به عنوان یکی از جاذبه های اصلی گردشگری محسوب میشود که با توجه به آسیب پذیری و شکنندگی خاص میراث فرهنگی، توسعه گردشگری در مواردی میتواند موجب صدمه دیدن الگوهای فرهنگی بومی گردد. این امر در رابطه با گردشگری روستایی، که از جمله گزینه های مطرح و مهم برای کمک به توسعه اجتماعی و اقتصادی جوامع روستایی است،از حساسیت و اهمیت بیشتری برخوردار است. این تحقیق با هدف بررسی تغییرات فرهنگی بومیان روستای غریب محله که ناشی از گسترش تعاملات با گردشگران است، پرداخته شد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه ساکنان روستای غریب محله میباشد که به صورت نمونه گیری در دسترس، 368 بعنوان نمونه انتخاب شدند. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته استفاده گردید. برای تعیین اعتبار آن از روش اعتبار صوری )نظر کارشناسان بر صحت ابزار سنجش( و برای تعیین پایایی از شیوه هماهنگی درونی به روش آلفای کرونباخ استفاده شده است. داده ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی )آزمون تی تک نمونه ای( مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که گردشگری بر پنج مولفه سبک پوشاک، مصرف مواد غذایی، گسترش مصرفگرایی، زبان و گویش بومی و سبک ازدواج تاثیر گذاشته است. و بر سه مولفه ارتباطات خانوادگی، هویت و اعتقادات مذهبی تاثیری نداشته است.