درخت حوزه‌های تخصصی

تاب آوری دربرابر سوانح طبیعی که نحوه تأثیرگذاری ظرفیت های جغرافیایی، اقتصادی، نهادی و ... جوامع دربرابر سوانح است، ازجمله مسائلی است که باید در هر جامعه به آن توجه شود. هدف از انجام این پژوهش، تحلیل ساختاری متغیرهای مؤثر بر تاب آوری سکونتگاههای شهری جدید دربرابر خطر زلزله در منطقه شهری اصفهان است. با توجه به مؤلفه های بررسی شده و ماهیت موضوع، این پژوهش ازلحاظ هدف، کاربردی و ازنظر ماهیت، براساس روش های جدید علم آینده پژوهشی، تحلیلی و اکتشافی است. برای گرد آوری اطلاعات نیز، از روش اسنادی و کتابخانه ای استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش شش سکونتگاه جدید شاهین شهر، سپاهان شهر، مجلسی، فولادشهر، بهارستان و شهید کشوری است. نتایج حاصل از تحلیل داده های ماتریس مستقیم نشان داده است که متغیرهای تنوع محیط جغرافیایی، سطح آگاهی درباره زلزله خیزی محل سکونت و تراکم جمعیت به ترتیب با امتیاز 159، 158 و 146 به عنوان مهم ترین متغیرهای تأثیرگذار، و متغیرهای میزان شدت خسارت، ظرفیت جبران خسارت و نزدیکی به نواحی مخاطره آمیز به ترتیب با امتیاز 191، 162 و 157 به عنوان مهم ترین متغیرهای تأثیرپذیر شناسایی شده اند. همچنین تحلیل اولیه داده های ماتریس نشان داده است که درمجموع، 7579 رابطه برای ماتریس وجود دارد و درجه پرشدگی ماتریس 29/63 درصد است. این امر حاکی از این است که عوامل انتخاب شده تأثیر نسبتاً زیاد و پراکنده ای بر همدیگر داشته اند و درواقع سیستم وضعیت ناپایداری داشته است.

تحقیقات بسیاری در حوزه بررسی تضاد پروژه های روستایی انجام شده است، اما کمتر پژوهشی را می توان یافت که به واکاوی این تضادها در یک چهارچوب مشارکتی پرداخته باشد. این در حالی است که شناسایی این تضادها توسط برنامه ریزان و متولیان آب می تواند زمینه ساز مدیریت پایدار منابع آب از مسیر مدیریت تضاد باشد. ازاین رو در پژوهش حاضر با استفاده از پارادایم طبیعت گرایانه تلاش شد به درک عمیق تری نسبت تضادها دست یافت. افراد موردمطالعه از طریق نمونه گیری از موارد ویژه انتخاب شدند. اطلاعات موردنیاز با استفاده از مصاحبه های نیمه ساختاریافته انفرادی جمع آوری شد. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از جدول گرافیکی دو بعدی طرح صور فلکی انجام گرفت. نتایج نشان داد بین ذی نفعان پروژه آب رسانی، تضادهایی وجود داشته و بیش ترین تضاد بین مردم روستا با شرکت آب منطقه ای و سازمان جهاد کشاورزی و تضادهای بین مردم محلی بوده است. نتایج این تحقیق به متولیان آب منطقه ای کمک می کند تا به درک واقعی تری نسبت به تضاد آب در منطقه دست یابند و از این مسیر به مدیریت اثربخش منابع آب کمک کنند.  

هدف پژوهش حاضر، سنجش معیارهای جدید و ویژگی های طراحی یک شهر بر مبنای اصل توجه به حس مکان در نوشهرگرایی در وهله اول و در گام دوم بررسی میزان انطباق منطقه 2 شهرداری کلان شهر مشهد با این معیارها و تعیین اولویت هریک از شاخص ها بود. با توجه به رویکردهای نظری این پژوهش، مطالعه حاضر با روش توصیفی-تحلیلی بود. برای گردآوری داده ها و اطلاعات علاوه بر مطالعات کتابخانه ای و استفاده از طرح های شهری، نخست برای شناسایی شاخص های تحقیق، از طریق پرسش نامه به جمع آوری اطلاعات اقدام شد؛ بر این اساس، 4 شاخص و 9 زیرشاخص مطرح در این زمینه شناسایی شد. براساس فرمول کوکران، 391 پرسش نامه در بین شهروندان منطقه 2 شهر مشهد توزیع شد. برای بررسی سؤالات تحقیق از نرم افزار SPSS و آزمون های آماری رگرسیون و  T تک نمونه ای و از مدل تصمیم گیری براساس مقایسات زوجی DEMATEL استفاده شد. نتایج تحقیق از میان 391 شهروند نواحی چهارگانه منطقه 2 شهرداری مشهد حاکی از متوسط بودن سطح شاخص های چهارگانه تحقیق است. یافته های حاصل از تحلیل آزمون رگرسیون چند متغیره خطی بیانگر این است که چهار شاخص تحقیق به دلیل اینکه سطح خطای مقدار t آن ها کمتر از 0.05 است، تأثیر زیادی بر حس مکان داشته اند. نتایج آزمون تی، فرضیه تحقیق مبنی بر متوسط بودن حس مکان در منطقه را تأیید کرده و آزمون رگرسیون خطی، ارتباط هریک از شاخص ها برای حس مکان را تأیید می کند. در بین نواحی چهارگانه منطقه 2، به ترتیب ناحیه 2 با میانگین 27/3، ناحیه 3 با میانگین 19/3، ناحیه 4 با میانگین 91/2 و ناحیه 1 با میانگین 83/2 وضعیت مناسبی برای بهبود حس مکان دارند. درنهایت تکنیک دیمتل نشان می دهد که شاخص زیست محیطی با میانگین 93/3 دارای بیشترین اهمیت برای تقویت حس مکان در منطقه 2 شهرداری مشهد است.

گنبدهای نمکی یکی از پدیده های منحصر بفرد ژئومورفولوژیکی می باشد که از لحاظ توسعه اقتصادی، زیست محیطی و گردشگری حائز اهمیت هستند و از طرف دیگر نیز به عنوان یک عامل تشدیدکننده موثر در بروز فعالیت تکتونیکی نقش زیادی در رخداد زلزله و همچنین نشست زمین دارد. در این پژوهش به ارزیابی وضعیت فعالیت گنبدهای نمکی منطقه جنوب شرق فارس با استفاده از8 شاخص تکتونیکی پرداخته شده است و سپس با استفاده از روش تداخل سنجی راداری، میزان جابجایی عمودی منطقه محاسبه شده است. نهایتاً جهت ارتباط بین میزان فرونشست و افت آب زیرزمینی از روش رگرسیون وزن دار فضایی رگرسیون حداقل مربعات استفاده گردید. نتایج حاصل از پژوهش بیانگر این است که در میزان جابجایی عمودی منطقه علاوه بر حرکت گنبدهای نمکی، عوامل تکتونیکیو فرونشست نیز تاثیرگذار بوده است.نتایج حاصل از روش تداخل سنجی راداری نیز بیانگر جابجایی عمودی منطقه و فعال بودن منطقه از نظر تکتونیکی است. گنبد نمکی S2در بخش غربی محدوده که در محاسبه شاخص ها دارای بالاترین امتیاز حدود (7.4) بوده، همچنین در نتیجه حاصله از طریق تداخل سنجی در محدوده بالاآمدگی قرار داشته است، سایر گنبدها اگرچه با توجه به ویژگی خاص خود دارای میزانی بالاآمدگی بوده اند اما عامل برداشت آب زیرزمینی سبب بیشترین میزان فرونشست در گنبدهای S10, S4,S5,S6 گردیده است که حداکثر افت آب زیرزمینی در این گنبدها حدود 70 متر می باشد با مقایسه دو مدل مذکور گویا این مطلب است که مدل GWR با ضریب R2 حدود80%-99% و کمترین خطا001/. و مدل OLS با ضریبR2 حدود 23/0 و خطا07/0 را نشان میدهد و مدل GWR با دقت بالاتر انطباق بین دو پارامتر مذکور را تایید نمود.

هدف : هدف از این مقاله بررسی زمینه ساز و عوامل اجتماعی موثر بر گردشگری شهری است.روش: از نظر روش اجرا توصیفی، از نوع پیمایشی و از نظر هدف کاربردی است. ابتدا با مطالعه و بررسی مبانی نظری در حیطه مورد نظر و از طریق مصاحبه نیمه ساختار یافته و عوامل مهم، کاربردی و تاثیرگزار به تدوین پرسشنامه با روش دلفی پرداخته شد. روش جمع آوری داده ها در این پژوهش از نوع میدانی و بر اساس مدل ساختاری با نرم افزار Amos انجام شد. شرکت کنندگان در مرحله اول 82 نفر از مدیران عالی (متخصصین) و در مرحله دوم 479 نفر از گردشگران ورزشی استان تهران بودند. برای شناسایی ابعاد گردشگری ورزشی، شناسایی ابعاد بخش بندی بازار بر اساس رویکرد گردشگری و شناسایی ابعاد زمینه ساز بر اساس رویکرد گردشگری در شهر تهران (به عنوان اهداف جزئی) از تحلیل عامل تاییدی مرتبه اول و دوم استفاده شدیافته ها: تعداد سه بعد، کالبدی، اجتماعی و زمینه ساز و 156 گویه بدست آمد. نتایج آزمون کلموگروف اسمیرنوف آورده شده است. مقدار معنا داری آزمون کلموگرف اسمیرنف برای همه متغیرها بیش تر از 05/0 است. همبستگی بین ابعاد (مولفه های) اجتماعی با سازه گردشگری ورزشی برای تمام ابعاد معنی دار است ( ). میزان همبستگی برای تمامی ابعاد قابل توجه و قوی بوده و از حداقل 64/0 برای تسهیلات و خدمات تا 9/0 برای جاذبه گردشگری به دست آمده است.بحث و نتیجه گیری: ورزش و فعالیتهای ورزشی به عنوان یک امر مهم جهت جذب گردشگر محسوب می شود. گردشگری ورزشی امکان استفاده بهینه از جاذبه های طبیعی و ورزشی را برای جذب گردشگران ورزشی و در نتیجه افزایش درآمد حاصل از گردشگری فراهم می آورد. انجام تحقیقات بیشتر توسعه می گردد.

تهدیدهای مناطق شهری، امروزه به عنوان یک پدیده معمول در تمام بحران های طبیعی و غیرطبیعی شناخته می شود. با افزایش بحرانهای طبیعی، ناامنى و جنگهای داخلی و خارجی ویرانگر و هدف قرار گرفتن مراکز مدیریت و فرماندهی از جمله استانداری ها بکارگیری اصول پدافند غیرعامل در مکانیابی ادارات دولتی بویژه استانداری ها اهمیت فزاینده ای می یابد. با توجه به نزدیکی ﺷﻬﺮ اردﺑﯿﻞ ﺑﻪ ﻣﺮزﻫﺎی ﺷﻤﺎﻟﯽ و ﺷﻤﺎل ﻏﺮﺑﯽ ﮐﺸﻮر و همچنین با توجه به این امر که ساختمان استانداری شهر اردبیل با دسترسی ضعیف و در داخل ازدحام ترافیک در مرکز شهر قرار گرفته است لذا، تحقیق حاضر با هدف شناسایی مکانی جدید برای احداث ساختمان استانداری شهر اردبیل با استفاده از شاخص ها و اصول پدافند غیرعامل انجام گرفته است. این تحقیق از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت، توصیفی و تحلیلی است. در راستای چارچوب مباحث 23 شاخص در قالب 6 مولفه سازگاری، آسایش، مطلوبیت، کارایی، سلامتی و استانداردهای ایمنی و پدافند غیرعامل تهیه شد. داده های گردآوری شده در نرم افزار SuperDecision وزن دهی، سپس در محیط GIS نقشه سازی شد و در نهایت با استفاده از تکنیک تاپسیس پهنه بندی انجام گرفت. نتایج بدست آمده  حاکی از آن است که جانمایی ساختمان استانداری در شهر اردبیل در وضعیت مناسبی قرار ندارد و با استفاده از پهنه بندی انجام شده پنج پهنه مناسب جانمایی جهت ساختمان جدید استانداری با رویکرد پدافند غیرعامل در شهر اردبیل شناسایی شد. نتایج رتبه بندی پهنه های مناسب جهت استقرار ساختمان استانداری با استفاده از مدل Topsis نشان می دهد از مجموع 5 پهنه پیشنهادی داخل محدوده شهر، پهنه شماره 5 در رتبه پنجم جهت احداث ساختمان استانداری در نظر گرفته شود.

با توجه به این که عرضه و تقاضای خدمات اکوسیستمی ممکن است از نظر جغرافیایی مختلف باشد مدیریت این ناهمگنی مکانی مستلزم ارزیابی و پهنه بندی خدمات اکوسیستم در قالب نقشه های مکانی است. در سال های اخیر افزایش رشد جمعیت و توسعه تقاضاهای انسانی با هدف رفاه اقتصادی و اجتماعی باعث افزایش قابل ملاحظه ای در برداشت منابع و خدمات ارزشمند از این رویشگاه های طبیعی و در نتیجه تخریب و نابودی آن ها شده است. بر این اساس در مطالعه حاضر به ارزیابی و پهنه بندی توزیع مکانی خدمات اکوسیستمی در جنگل های مانگروی حوزه خمیر و قشم پرداخته شد. به منظور بررسی خدمات اکوسیستمی در این مطالعه از روش ارزیابی چندمعیاره  شامل شناسایی معیارها، تهیه لایه های مکانی، استانداردسازی و وزن دهی لایه های مکانی، ترکیب لایه ها، پهنه بندی خدمات اکوسیستمی، امتیازدهی و الویت بندی پهنه ها  استفاده شد. خدمات اکوسیستمی در این مطالعه بر اساس طبقه بندی اکوسیستم هزاره و مطابق با خدمات عرضه شده در منطقه مورد ارزیابی قرار گرفت که شامل دو خدمت عمده فراهمی و فرهنگی است. از خدمات فراهمی موجود می توان به سرشاخه زنی، برداشت عسل، و صید سنتی (مشتا) اشاره کرد و خدمات فرهنگی نیز شامل منابع غیر مادی است که مردم از اکوسیستم پیرامون خود به دست می آورند؛ از جمله الهام بخشی، حس مکان، زیبایی شناسی، آموزشی، ارزش میراث، ارزش های معنوی و مذهبی، و تفرج و طبیعت گردی در منطقه. پس از شناسایی معیارها و ارزیابی خدمات اکوسیستمی به تهیه لایه های مکانی و نقشه سازی خدمات عرضه شده در منطقه اقدام شد. سپس، به ترکیب لایه ها و پهنه بندی خدمات به روش خطی  وزنی پرداخته شد. و در نهایت، با استفاده از طیف لیکرت، هر یک از خدمات امتیازدهی و اولویت بندی شدند. مطابق نتایج در این منطقه، با توجه به ارزش تفرجی بالا، خدمات فرهنگی دارای بیشترین امتیاز بین خدمات موجود هستند. از این رو، بین معیارهای بررسی شده، تفرج و طبیعت گردی به دلیل برخورداری از مناظر بکر، ارزش های زیباشناختی، آموزشی، تفرجی، و غیره دارای تقاضای بیشتری برای گذران اوقات فراغت و گردشگری است. همچنین، در بین خدمات اکوسیستمی فراهمی، صید سنتی (مشتا) در اکثر پهنه های این منطقه در داخل شاخابه ها و خورهای اصلی پراکنده شده است و بیشترین عرضه را در منطقه به خود اختصاص داده است. این خدمت اکوسیستمی بین ساکنان منطقه از اهمیت بالایی برخوردار است که از دلایل آن می توان به شغل معیشتی و وابستگی اقتصادی مردم محلی به این خدمت اشاره کرد. در نهایت، اولویت بندی توزیع خدمات اکوسیستمی در پهنه های مورد مطالعه نشان داد بیشترین خدمات عرضه شده و با بالاترین اولویت در منطقه مربوط به خدمات فرهنگی است. همچنین در این خدمت بیشترین اولویت به معیار تفرج و طبیعت گردی در طبقه زیاد اختصاص یافته است و سایر خدمات به ترتیب شامل زیبایی شناسی، حس مکان، ارزش میراث، ارزش های معنوی و مذهبی، آموزشی، و الهامات در اولویت های بعدی قرار گرفته اند. بر این اساس مکان هایی که از تراکم بالای رویشگاه های مانگرو برخوردارند دارای عرضه بالایی از خدمات فرهنگی نیز هستند. بنابراین، بررسی پراکنش مکانی خدمات اکوسیستمی از طریق ارزیابی و پهنه بندی این منابع ارزشمند می تواند به برنامه ریزی صحیح و حفاظت از اکوسیستم های طبیعی جهت تأمین نیازهای معیشتی انسان کمک کند.

هدف از این پژوهش ابتدا بررسی ضرروت تهیه چارچوب نظری و گزارشگری یکپارچه با رویکرد اسلامی و سپس تعیین هدف، رویکرد، مخاطب و محدوده گزارش یکپارچه با رویکرد اسلامی می باشد. این پژوهش در دوبخش جداگانه انجام گرفته است. در بخش اول نظرات 32 نفر از خبرگان مسلط به موضوع گزارشگری یکپارچه، در دور متوالی دریافت و با استفاده از تکنیک دلفی فازی تجزیه و تحلیل گردید. در بخش دوم نتایج بدست آمده از بخش اول در معرض نظرسنجی عمومی قرار داده شد. نظرات دریافت شده از 393 نفر از پاسخ دهندگان با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل گردید. نتایج نشان دهنده ضرورت تهیه چارچوب نظری و گزارش یکپارچه با رویکرد اسلامی توسط سازمان ها می باشد. همچنین نتایج نشان دادند که گزارشگری یکپارچه با رویکرد اسلامی باید به مخاطبان بیشتری نسبت به گزارشگری یکپارچه بین المللی توجه کند هدف از این پژوهش ابتدا بررسی ضرروت تهیه چارچوب نظری و گزارشگری یکپارچه با رویکرد اسلامی و سپس تعیین هدف، رویکرد، مخاطب و محدوده گزارش یکپارچه با رویکرد اسلامی می باشد. این پژوهش در دوبخش جداگانه انجام گرفته است. در بخش اول نظرات 32 نفر از خبرگان مسلط به موضوع گزارشگری یکپارچه، در دور متوالی دریافت و با استفاده از تکنیک دلفی فازی تجزیه و تحلیل گردید. در بخش دوم نتایج بدست آمده از بخش اول در معرض نظرسنجی عمومی قرار داده شد. نظرات دریافت شده از 393 نفر از پاسخ دهندگان با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل گردید.

یکی از مطالعات اساسی برای برنامه ریزی و توسعه، شناخت ویژگی های طبیعی مناطق و آگاهی از توان ها و استعدادهای بالقوه آن است. روش کار: در این پژوهش، جزیره هنگام از جزیره های ایران در خلیج فارس است که به شکل مخروط ناقصی است که در کرانه های جنوبی جزیره قشم واقع شده، موردبررسی قرار گرفته است. هدف این تحقیق شناخت پدیده های ژئومورفولوژیکی جزیره هنگام و نقش آن در توسعه ی توریسم در این جزیره ی می باشد. روند تحقیق بر اساس تجربیات میدانی و مشاهدات عینی در منطقه، روش کتابخانه ای و برمبنای داده های موجود به صورت توصیفی - تحلیلی با استفاده از نرم افزار GIS 10.01 است. داده های مورداستفاده در این تحقیق شکل های توپوگرافی، زمین شناسی، قابلیت اراضی، وضعیت طبیعی، پوشش گیاهی، میزان عمق و طبقات، ژئومورفولوژی و جهت شیب می باشد. یافته ها : منطقه ی مورد مطالعه دارای قابلیت های زیادی است که جهت استفاده از چشم اندازهای طبیعی و با وجود امتیازات این جزیره پتانسیل طبیعی بالایی در صنعت گردشگری دارد که نیازمند برنامه ریزی دقیق تر و تأمین امکانات است.نتیجه گیری : نتایج تحقیق نشان می دهد عوارض مورفولوژیک منطقه ی موردمطالعه چه به لحاظ شکل و موقعیت و چه از نظر نحوه ی پیدایش آن ها بسیار مهم و بااهمیت می باشد و می تواند اثرات مثبت زیادی در ایجاد تأسیسات زیربنایی و توسعه ی صنعت ژئوتوریسم در منطقه در پی داشته باشد.

پیشینه و هدف: امروزه افزایش روزافزون جمعیت شهری و مهاجرت باعث ایجاد چالش های جدیدی در ساختار و عملکرد شهرها در مسائل زیست محیطی، اجتماعی- فرهنگی و اقتصادی شده است. پایداری شهری مفهومی است که به دنبال طرح توسعه پایدار به عنوان پارادایم جدیدی در جهان پدیدار شد و رویکردی است که منجر به عدالت اجتماعی می شود. لازم است بستر مناسبی برای ارزیابی و سنجش پایداری زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در فرآیند برنامه ریزی و توسعه شهری فراهم شود. کلانشهر اراک یکی از آلوده ترین شهرهای کشور است. هدف از پژوهش حاضر سنجش پایداری پهنه های شهر اراک از دیدگاه شهروندان به منظور نشان دادن کیفیت مناطق مختلف شهر است.مواد و روش ها: شهر اراک مرکز استان مرکزی دارای 5 منطقه شهری است، جمعیت آن در سال 1395 بالغ بر 520994 نفر می باشد و از نظر ژئومورفولوژی و زمین شناسی شهر اراک در دره ای واقع شده است که از سه طرف توسط کوه ها و  کویر میقان محصور شده است. با ایجاد چندین کارخانه صنعتی مانند ماشین سازی و صنایع فلزی در دهه 1940 شهر از نظر زیست محیطی آلوده شد. داده ها و اطلاعات مورد نیاز با استفاده از مطالعه ثانویه و میدانی با استفاده از پرسشنامه جمع آوری شد. به منظور دستیابی به اهداف پژوهش، 4 شاخص اصلی و 13 زیرشاخص مربوط به پایداری در شهر اراک از منابع معتبر در این زمینه تعریف و در قالب یک پرسشنامه 5 گزینه ای در قالب مقیاس لیکرت از بسیار زیاد تا بسیار پایین تنظیم شد. جامعه آماری پژوهش را کلیه شهروندان شهر اراک که بالای 20 سال سن دارند و همچنین دارای سابقه اقامت بیش از 5 سال در شهر اراک (به دلیل درک ابعاد تحقیق) می باشند، تشکیل می دهد، که 384 نفر می باشد. برای توزیع پرسشنامه ها از نمونه گیری طبقه ای بر اساس مناطق شهری استفاده شد. به منظور سنجش روایی پرسشنامه، نظرات 10 نفر از متخصصان در مورد نسخه اولیه آن اظهار نظر کردند. همچنین برای سنجش پایایی پرسشنامه از آزمون آلفای کرونباخ استفاده شد و ضریب پایایی بالای 70/0 درصد به دست آمد که پایایی را تایید کرد. در نهایت اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از GIS و SPSS26 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برای اندازه گیری شاخص های متغیر از آزمون t تک نمونه ای و آزمون واریانس (ANOVA) و برای رتبه بندی شاخص ها و مناطق شهری از آزمون فریدمن استفاده شد. در نهایت از GIS برای نمایش نتایج تحلیل ها در قالب نقشه با توجه به ابعاد مختلف اجتماعی-اقتصادی و محیطی استفاده شد.یافته ها و بحث: نتایج تحقیق نشان داد که میانگین پایداری اقتصادی بیش از 3 است و هر دو حد بالا و پایین مثبت هستند. بنابراین می توان گفت که وضعیت پایداری اقتصادی در مناطق 5 گانه شهر اراک از متوسط به بالا ارزیابی می شود. همچنین میانگین متغیرهای پایداری محیطی و کالبدی - زیرساختی و پایداری فرهنگی - اجتماعی کمتر از 3 و حد پایین و بالایی آنها نیز منفی است. بنابراین با توجه به سطح معنی داری کمتر از 05/0 می توان نتیجه گرفت که میانگین به دست آمده کمتر از مقدار آزمون (3) و وضعیت متغیرهای پایداری اکولوژیکی - زیست محیطی، پایداری کالبدی - زیرساختی و پایداری اجتماعی - فرهنگی است. در 5 منطقه شهر اراک کمتر از حد متوسط و نامناسب ارزیابی می شود. یافته های آزمون فریدمن نشان داد که بیشترین میانگین امتیاز (14/3) به پایداری اقتصادی و کمترین میانگین امتیاز (05/2) به پایداری کالبدی - زیرساختی اختصاص دارد.نتیجه گیری: بررسی پیشینه نظری و پژوهشی نشان داد که پایداری در ارتباط با شاخص های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی، ارزش گذاری می شود. توجه به مسائل پایداری به عنوان یکی از مهم ترین عوامل و محرک های پیشبرد توسعه شهری در سال های اخیر مورد توجه محققان شهرسازی و برنامه ریزان شهری قرار گرفته است. سیاست های سازگار با محیط زیست می تواند پایداری را تقویت کند. پژوهش حاضر نشان داد که پایداری مناطق شهری ارک با توجه به ابعاد مختلف مشهود است. بنابراین می توان نتیجه گرفت که توصیه های زیر می تواند وضعیت را بهبود بخشد: تقویت صنایع بومی و محلی سازگار با محیط زیست. افزایش فضای سبز و توجه به حریم کارخانه ها می تواند سطح آلاینده ها را کاهش دهد. تعطیلی صنایع آلاینده یا حداقل اصلاح و بهبود آنها.

این تحقیق با هدف بررسی تاثیرفاصله گذاری اجتماعی درآینده ساختار اجتماعی شهر تهران انجام شده است. روش تحقیق از نوع مطالعات کیفی و به روش دلفی انجام گردید. در این پژوهش بیست نفر از متخصصان حوزه های مربوط به پدیده کرونا وفاصله گذاری اجتماعی به روش گلوله برفی شناسایی شدند، با آن ها مصاحبه انجام شد و از طریق بیان تجربیاتشان ، مؤلفه های تأثیرگذار پدیده فاصله گذاری اجتماعی و تاثیر آن در جنبه های مختلف و تغییر در ساختار اجتماعی مشخص گردید. ابزار این تحقیق پرسشنامه بود که از طریق تکنیک دلفی طی چهار مرحله صورت گرفت، جهت طبقه بندی موارد آماری و اجماع کلی و پایایی از نرم افزارهای Spss، Excel استفاده شد. پس از تحلیل داده های کیفی پنج مضمون اصلی که عبارتند از : فرهنگ عمومی ،زیست اجتماعی ،رسانه های نوین ارتباطی، ساختار خانواده ،طبقات اجتماعی ارائه شد .هرکدام از این مضامین دارای زیر مقولات متعددی بودند که به تفضیل در فصول پایانی درباره آنها بحث شده است.از جمله این مقولات میتوان به انفجار اطلاعات و دانش ،دیجیتالی شدن مظاعف، افزایش تقاضای اجتماعی در ساختارهای اقتصادی و سیاسی، بازاندیشی در نظام فرهنگی حاکم بر جامعه ، و نقش اعتماد و سرمایه اجتماعی میان دولت و ملت اشاره کرد. نتایج تحقیق نشان داد فاصله گذاری اجتماعی ناشی از ویروس کرونا علیرغم هزینه های مادی و معنوی بسیاری که بر جامعه تحمیل کرد،فرصتی مناسب برای بازنگری و بازاندیشی در ساختارهای اجتماعی ،سیاسی و اقتصادی و فرهنگی را فراهم نموده و زندگی افراد را در جامعه با تحولات عظیم مواجه کرده است که اثرات آن در

چکیدهامروزه تمامی مسئولان درگیر با چالش های پایداری شهر، ایده شهر هوشمندتر، استفاده از فناوری های بیشتر، ایجاد شرایط زندگی بهتر و حفاظت از محیط زیست برای کیفیت زندگی بهتر را پذیرفته اند. بخش مرکزی کلان شهر تبریز منطق بر منطقه ۸ و بخشی از منطقه 10، محدوده ای تاریخی فرهنگی با مساحت ۲۸۶ هکتار و جمعیتی حدود 40 هزار نفر در ۸ محله است. این پژوهش، با هدف ارزیابی و تبیین بازآفرینی بخش مرکزی شهر تبریز با رویکرد رشد هوشمند و در راستای توسعه پایدار محلات مسئله دار منطقه ۸ کلان شهر تبریز تدوین شده است. بررسی حاضر از نظر روش شناختی، کاربردی است که با هدف توصیف و تحلیل اهداف بازآفرینی مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای انجام شده است. جامعه آماری تحقیق شامل کارشناسان و افراد ساکن در بافت مرکزی است. در بخش نخست با نظرخواهی از خبرگان از روش دلفی استفاده شده است. در بخش دوم از روش معادلات ساختاری از نرم افزارهای SPSS و AMOS استفاده شده است. مطابق نتایج بهره گیری از مقیاس های طراحی، پیاده محوری، عدالت بین نسلی در وضعیت بالفعل و 3 شاخص مدیریت و بهره وری، مشاغل پایدار و ارزش آفرین در وضعیت بالقوه قرار دارند. همچنین دو شاخص زیست محیطی با بیشترین اثرگذاری مستقیم و غیرمستقیم، و شاخص فرهنگی در بازآفرینی با رویکرد رشد هوشمند در بخش مرکزی شهر تبریز تعیین کننده بوده اند. لذا در بازآفرینی بخش مرکزی باید شاخص های موردمطالعه به طور هم زمان و یکپارچه در پروژهای بازسازی بافت مرکزی شهر بکار گرفته شوند تا منجر به پایداری هوشمند شوند

هدف مقاله ارزیابی ویژگی هایی مورفولوژی، تحرک پذیری و توزیع اندازه ذرات رسوب به عنوان شاخص های تکامل تپه های جوان می باشد. با این هدف و بر پایه عکس ه ای هوایی، تصاویر ماهواره، نقشه ها و بازدیدهای صحرایی مطالعه انجام شد. نتایج نشان داد که بر پایه پارامتر ضخامت ماسه معادل و پارامتر تغییرپذیری جهت باد، نوع مرفولوژی تپه های ماسه ای، خطی مشخص شد. شاخص آب و هوایی تحرک تپه های ماسه ای، توسعه یافته توسط لنکستر، با استفاده از داده های هواشناسی ایستگاه سینوپتیک قم، کاشان و اردستان، در یک دوره 27 ساله برای تپه های ماسه ای آزمایش شد و نشان داد که رابطه خوبی بین میانگین شاخص تحرک، فعالیت و مرفولوژی تپه های ماسه ای وجود دارد. داده های این تحقیق نشان می دهد که شاخص تحرک ماسه (M) برای تپه های ماسه ای 210 است که در محدوده تپه های ماسه ای کاملا فعال قرار دارند. توزیع اندازه دانه و چهار پارامتر اندازه یعنی میانگین اندازه، جورشدگی، چولگی و کشیدگی منحنی محاسبه شد. نمودارهای طرح پراکندگی جورشدگی، چولگی و کشیدگی در مقابل اندازه متوسط ذرات، در تمایز انواع تپه های ماسه ای نشان داد که رابطه جورشدگی و چولگی در مقابل میانگین اندازه ذرات، در نشان دادن تحرک تپه ها  موثر هستند. پارامترهای اندازه دانه رسوبات بدون توجه به نوع مورفولوژی تپه های ماسه ای دارای تغییرات مکانی هستند. مشخصه های اندازه دانه می تواند به عنوان شاخصی برای محیط انتقال استفاده شود. مطالعات این تحقیق نشان داد که بر اساس ویژگی های اندازه دانه و شاخص اقلیمی، تپه های ماسه ای از نوع خطی ساده با فعالیت زیاد می باشند. محیط انتقال رسوبات تپه ها در بالا دست باد نسبت به رسوبات تپه ها در پایین دست پرانرژی تر است

هدف این پژوهش بررسی تاب آوری در حوزه مسکن شهری سقز است. جامعه آماری پژوهش شامل ساکنان محلات 22گانه شهر سقز است که براساس نتایج سرشماری 1395 تعداد آن ها 258/165 نفر بوده است. روش انجام تحقیق، توصیفی - تحلیلی با تأکید بر جنبه کاربردی است که ابزار گرداوری داده ها از طریق کتابخانه ای، برداشت میدانی، نقشه کاربری اراضی شهری، استفاده از آمارنامه ها و سرشماری های سال 1395 است بدین منظور که برای انجام تحلیل های لازم ابتدا شعاع عملکردی معیار کالبدی بیرونی با مدل تحلیل شبکه در سیستم اطلاعات جغرافیایی مشخص گردیده است و داده های مربوط به سایر معیارها با استفاده از برداشت میدانی و اطلاعات آماری جمع آوری و سپس برای وز ن دهی اولویت ها بر اساس اهمیت و نیاز شهروندان، در ماتریس سلسله مراتبی AHP وز ن دهی شدند و سپس برای انجام تحلیل های جدی در مدل تودیم مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج تحقیق نشان می دهد که با توجه به معیارهای ارزیابی تاب آوری در حوزه مسکن محلات رسمی 22گانه شهر سقز، محلات 16، 17، 6، 19، 18 و 12 که در جنوب غربی ، قسمتی از شمال شرقی و غربی شهر واقع شده اند از تاب آوری غیرقابل تحمل و نامناسبی برخوردارند. می توان بیان کرد که بهبود فضای و توزیع مناسب درآمدها، انسجام و احساس تعلق بیش تر، نظارت بر ضوابط و مقررات ساخت وسازها، امکان دسترسی این محلات به شبکه معابر اصلی و ایجاد مشوق های مالی از مهم ترین پیشنهادهای ارائه شده می باشد. نوآوری این مطالعه در به کارگیری نرم افزارهای تحلیل شبکه، بیلدر و تودیم برای تعیین شعاع عملکردی و رتبه بندی میزان تاب آوری در حوزه مسکن شهری در سطح محلات شهر سقز است.

تا اویل قرن چهاردهم درایران مطبخ در سلسله مراتب طراحی یک خانه در داخل حیاط ساخته میشد و تنها دسترسی آن از حیاط مرکزی بود. تحولات فناوری در دوره مدرن زمینه را برای تغییرات اساسی در فضای آشپزخانه فراهم نموده و این فضا از کاربرد پخت وپز در اوایل دوره پهلوی به کاربردهای پخت وپز، شستشو و نگهداری مواد اولیه تغییر داده و به همراه سایر فناوریهای ساختمانی مانند لوله کشی آب و گازشهری باعث شد که آشپزخانه از بیرون به داخل منتقل و مقوله ی تفاخر که تا قبل آن در محیط مطبخ معنای خاصی نداشت در آشپزخانه به شکل محسوسی معنا پیدا کند. در این پژوهش با جمع آوری اطلاعات مبتنی بر منابع کتابخانه ای و نیز برداشت های میدانی از محیط به بررسی مقوله تفاخر در آشپزخانه و سیر تطور آن اقدام شده است. نتایج بررسی ها نشان داد که تفاخر در محیط مطبخ در گذشته بسیار محدود یا وجود نداشته است و در آشپزخانه کنونی هم صرفا برای طبقه متوسط مطرح میشود و بتدریج در سطوح بالاتر مجدداً از بین میرود و تبدیل به فضایی خدماتی میشود. لذا میتوان اینگونه گفت که تفاخر مقوله ای پیوسته و ثابت نبوده و جهش هایی در هر دوران داشته ودر میان هر قشری از جامعه نیز با شکلهای مختلف مشاهده است.

مکان یابی دفن بهداشتی زباله یکی از موضوعات محیط زیستی در شهرها است. اگر طراحی مراکز دفن زباله مناسب نباشد، موجب تهدید سلامتی انسان ها می شود. هدف پژوهش حاضر مکان یابی دفن پسماند با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی در شهربم است. این تحقیق از نظرهدف، کاربردی و روش آن توصیفی _تحلیلی است. بر این اساس معیارهای موثر در مکان یابی دفن زباله شهربم شناسایی، آماده سازی، و استانداردسازی شد. سپس با رقومی کردن و وزن دهی هشت لایه بر اساس استانداردهای موجود شامل: توپوگرافی، زمین شناسی، شیب، گسل، آبراهه ها، خطوط ارتباطی، و فاصله از شهر و وارد کردن لایه های یادشده به محیط نرم افزار و تشکیل پایگاه های اطلاعاتی ویژه دفن زباله واجرای مدل های مختلف تصمیم گیری چندمعیاره تحلیلی بر لایه های موجود انجام شد. با توجه به لایه های استفاده شده و نقشه نهایی به دست آمده، منطقه مورد مطالعه در قالب چهار کلاس بسیار مناسب، مناسب، نامناسب، و بسیار نامناسب طبقه بندی شد و مشخص شد در جنوب شرق منطقه بیشترین فضای بهینه دفن پسماند و در شمال غرب شهرستان کمترین فضای بهینه وجود دارد. موضوع مدیریت پسماندها یا فراتر از آن مدیریت چرخه مواد امروزه یکی از محورهای اصلی و بسیار مهم توسعه پایدار است. بنابراین، لازم است زیرساخت های موردنیاز برای مدیریت هرچه بهتر پسماند شهری، که هنوز انجام نشده و نیازمند مدیریت و اعمال صحیح برنامه های اقتصادی درجهت انجام است در دستور کار قرار گیرد.

فرآیند فرسایش شامل دو بخش اصلی فرسایندگی و فرسایش پذیری است. عامل اصلی فرسایندگی، شدت بارش و رواناب بوده و عامل اصلی فرسایش پذیری، نوع سازندهای موجود در سطح حوضه است که موضوع مورد تحقیق در منطقه مورد مطالعه است. هدف از مطالعه حاضر بررسی رابطه واحدهای زمین شناسی با شدت فرسایش است. لذا جهت نیل به این هدف در ابتدا به بررسی شدت فرسایش با استفاده از دو مدل پسیاک اصلاح شده و فارگاس پرداخته شد. مدل فارگاس بر پایه اصول نظری دو عامل فرسایندگی و عامل فرسایش پذیری ارائه شده است؛ درصورتی که مدل پسیاک اصلاح شده بر اساس 9 عامل است. در این تحقیق برای تفکیک شدت های یک نوع فرسایش با توجه به جدول S.S.F روش BLM انجام گرفت. برای برآورد فرسایش خاک در زیرحوضه های مورد مطالعه از مدل RUSLE استفاده گردید. برای تعیین خطر فرسایش با استفاده از ضریب ارزشی ارائه شده از مدل فارگاس به دست آمد. و در مدل پسیاک اصلاح شده، برای هریک از عوامل نه گانه ضرایبی در نظر گرفته شد. بررسی ها نشان داد که در مدل پسیاک اصلاح شده 79% از سطح حوضه دارای شدت فرسایش زیاد و 21% دارای شدت فرسایش خیلی زیاد بوده است و در مدل فارگاس 3/0% شدت فرسایش متوسط، 10% زیاد، 7/4% شدید و 85% بسیار شدید بوده است که ازاین بین 18% دارای تطابق با شدت فرسایش بسیار زیاد (بسیار شدید) و 2/7% دارای تطابق با شدت فرسایش زیاد در هر دو مدل بوده است. بررسی سازندها در مدل فارگاس نشان داده است که واحدهای سنگ چینه ای E1t1, E1t2, E2ig3, Q2f, Qt1 و Qt2 دارای شدت فرسایش بسیار شدید بوده اند؛ درحالی که در مدل پسیاک اصلاح شده واحدهای سنگ چینه ای E1t1 ,Qt1 و Qt2 دارای شدت فرسایش زیاد هستند که دلیل آن فرسایش پذیری سازندها است، همچنین واحدهای سنگ چینه ای E1t2 و Q2t دارای شدت فرسایش خیلی زیاد هستند که دلیل آن علاوه بر فرسایش پذیر بودن سازندها، تراکم بالای زهکشی در آن ها نیز هست.

مقدمه توسعه مجدد اراضی قهوه ای به عنوان یکی از برنامه های توسعه و بازآفرینی شهری، اغلب از طریق یک فرایند گام به گام سعی در ادغام دوباره اراضی خالی، متروک یا آلوده که پیش از این فعال بوده اند، در بافت شهری دارد. از آنجا که توسعه مجدد زمین های قهوه ای یک استراتژی مهم برای شهرها در راستای دستیابی به «توسعه پایدار» است، لازم است علاوه بر پایداری زیست محیطی و کاهش آلودگی و تأمین نیازهای توسعه اقتصادی، به پایداری اجتماعی نیز دست یابد. توسعه مجدد زمین های قهوه ای یک فرایند پیچیده شامل ذی نفعان متعدد است که اغلب مشکلات اجتماعی مختلفی را ایجاد می کند که ناشی از تضاد منافع بین آن ها است. بر همین اساس، مهم است که از حق هر یک از ذی نفعان برای به دست آوردن نتایج پایدار و مطلوب در فرایند توسعه مجدد محافظت شود و قوانین بازی جدیدی برای آن ها تنظیم شود. در توسعه مجدد اراضی قهوه ای محله پشت گاراژهای شهر زاهدان تقابل میان ذی نفعان مختلف به دلیل انتظارات و منافع متفاوت آن ها سبب کاهش پایداری اجتماعی و تحقق پذیری پروژه باز توسعه شده است. در این پژوهش با هدف تحلیل تعارض های موجود در ساختارهای قدرت و منفعت فرایند برنامه ریزی توسعه مجدد اراضی قهوه ای محله پشت گاراژهای شهر زاهدان، تدوین شده است. مواد و روش این مطالعه به منظور دستیابی به اهداف پژوهش، از منظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی- تحلیلی بوده و در تحلیل داده ها از ترکیب دو روش تحلیل ذی نفعان (Stakeholder Analysis (SA)) و تحلیل شبکه اجتماعی (Social Network Analysis (SNA)) بهره گرفته شده است. این مطالعه شامل چهار مرحله اصلی است: (1) ترسیم ساختار ذی نفعان و تهیه فهرستی از ذی نفعان بر اساس بررسی ادبیات پژوهش و مصاحبه؛ (2) تحلیل ذی نفعان بر اساس ماتریس قدرت منفعت و تحلیل ساختار قدرت و ساختار انگیزش ذی نفعان بر اساس نظرات کارشناسان. در انتهای این مرحله ذی نفعان کلیدی استخراج شده اند؛ (3) تحلیل شبکه اجتماعی از طریق برگزاری گروه متمرکز میان کارشناسان و متخصصان و ترسیم ارتباط میان ذی نفعان در نرم افزار اطلس؛ (4) تدقیق روابط و زمینه های ایجاد تعارض در ساختار قدرت- منفعت ذی نفعان کلیدی از طریق مصاحبه ها و گروه های متمرکز در نرم افزار گفی. در پایان، نتایج با دیدگاه و نظرات مدیریت شهری (شهرداری) و بزرگ مالکان گاراژدار و شاغلان در محدوده از طریق شش مصاحبه باز تصحیح و نهایی شده است. یافته ها لیست نهایی ذی نفعان توسعه مجدد اراضی قهوه ای پشت گاراژها نشان می دهد حدود 26 درصد ذی نفعان، تصمیم گیران و تصمیم سازان شهری و 26 درصد بهره برداران بوده و بازار و اصناف و نهادهای محلی هریک 20 درصد ذی نفعان را به خود اختصاص داده و 8 درصد باقی مانده را ارگان های نظامی تشکیل می دهند. این فراوانی نشان دهنده اهرم های اصلی طرح یعنی مردم و نهادهای مدیریت شهری و سازمان های وابسته به آن است. خروجی ماتریس قدرت منفعت این ذی نفعان، شش ذی نفع شامل گاراژدارها، هیئت امنا و امام جماعت مساجد سنی، دفتر تسهیلگری محله پشت گاراژها، شهرداری زاهدان، شهرداری منطقه 3 زاهدان و مشاور طرح تفصیلی را به عنوان ذی نفع کلیدی معرفی می کند. تحلیل ساختار قدرت منفعت این ذی نفعان کلیدی نشان می دهد قدرت سیاسی و پس از آن قدرت قانونی و اجتماعی در ساختار قدرت به ویژه در دستگاه تصمیم گیر و تصمیم ساز دیده می شود. تحلیل تعارض ها میان بازوهای قدرت در پروژه توسعه مجدد پشت گاراژهای شهر زاهدان بیانگر آن است که تعارض ها در این پروژه بیشتر ارزشی بوده و پس از آن تعارض ها اقتصادی و رویه ای در رتبه های بعدی جای دارند. بر اساس تحلیل شبکه ذی نفعان این پروژه، گاراژدارها، بزرگان مذهبی اهل تسنن و شهرداری زاهدان، ذی نفعان کلیدی تر و مرکزی در برنامه ریزی هستند. نتیجه گیری همه ذی نفعان امیدوارند مشارکت خود را در توسعه مجدد اراضی قهوه ای تقویت کنند، اما وجود تعارض ها، پایداری اجتماعی و تحقق اهداف توسعه مجدد اراضی قهوه ای را با مشکل روبه رو کرده است. آنچه در ظاهر امر نمایان می شود، آن است که تعارض ها میان منافع تعمیرکاران، عمده فروش ها، ساکنان به همراه مالکان گاراژدارها و شهرداری وجود دارد، اما آنچه در لایه پنهان ساختار قدرت منفعت واکاوی شده است، بیان می کند که عناصر اصلی ساختار قدرت- منفعت ذی نفعان بازتوسعه اراضی قهوه ای شهر زاهدان را می توان بزرگ مالکان گاراژدار، شهرداری و بزرگان مذهبی اهل تسنن دانست، زیرا این ذی نفعان نقش کلیدی را در تصاحب منابع، اعمال قدرت و بهره برداری حداکثری دارند. در پروژه بازتوسعه گاراژهای محله پشت گاراژهای شهر زاهدان نهادهای اجتماعی متأثر از ایدئولوژی در کنار مالکان و نهادهای مدیریتی، ارکان اصلی توسعه مجدد اراضی قهوه ای را هدایت می کنند و این ذی نفعان باید برای پیشرفت پروژه و دستیابی به پایداری اجتماعی و افزایش مشارکت پذیری در راستای تحقق پذیری بازتوسعه اراضی قهوه ای به عنوان پتانسیل های نهفته شهر به میز مذاکره دعوت شوند. به کارگیری «رویکردهای منفعت مبنا و قدرت مبنا» در ساختارهای «برنامه ریزی تعامل گرایانه (بده بستانی)» و «تدوین مدل کارآمد مدیریت تعارض ذی نفعان نظام برنامه ریزی اراضی قهوه ای» می تواند گام مؤثری در پایداری اجتماعی توسعه پایدار زمین های قهوه ای باشد.

اهمیت روزافزون مطالعات کیفیت زندگی در پایش سیاست های عمومی و نقش آن به عنوان ابزاری کارآمد در مدیریت و برنامه ریزی شهری، پیوسته در حال پررنگ شدن می باشد. سنجش کیفیت زندگی در شهرها معمولاً از طریق شاخص های ذهنی حاصل از پیمایش و ارزیابی ادراکات و رضایت شهروندان از زندگی شهری و یا با استفاده از شاخص های عینی حاصل از داده های ثانویه و به ندرت با استفاده از هر دو نوع شاخصه ها اندازه گیری می شود. لذا هدف این پژوهش سنجش و تدوین مدل مفهومی کیفیت زندگی در شهر ارومیه مبتنی بر شاخص های مسکن بوده به طوری که نوع تحقیق، کاربردی و روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است و گردآوری اطلاعات نیز از طریق مطالعات کتابخانه ای، میدانی و پرسش نامه صورت گرفته است. برای نیل به هدف تحقیق، تعداد 12 شاخص بر اساس نظرات نخبگان انتخاب شده و در نرم افزار GIS لایه های اطلاعاتی برای آن ها تشکیل شده است. برای محاسبه وزن شاخص ها از روش تصمیم گیری چندمعیاره BWM استفاده شده، که بیش ترین وزن بدست آمده مربوط به کیفیت ابنیه و کم ترین مربوط به قدمت ابنیه بوده است. وزن به دست آمده از روش BWM در شاخص های 12 گانه استاندارد ضرب شده و باهم ترکیب شده اند. هم چنین به منظور ارزیابی کیفیت زندگی در مناطق پنج گانه شهر ارومیه از مدل MARCOS استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که 23 درصد از محدوده شهر در پهنه کیفیت زندگی خیلی کم، 34 درصد در پهنه کیفیت زندگی کم، 13 درصد در پهنه کیفیت زندگی متوسط، 20 درصد در پهنه کیفیت زندگی زیاد و 11 درصد در پهنه کیفیت زندگی خیلی زیاد قرار گرفته است و این یعنی شهر ارومیه به لحاظ کیفیت زندگی مبتنی بر شاخص های مسکن، در سطح متوسط رو به پایین قرار گرفته است.

توسعه ی حمل ونقل همگانی به عنوان یکی از شیوه های کاهش عوارض منفی حمل ونقل شهری همواره از اهمیت بسیاری برخوردار بوده است. هدف اصلی از انجام این پژوهش ارائه ی الگوی مسیریابی بهینه ی خطوط اتوبوس رانی تندروی شهر شیراز با استفاده از روش بهینه سازی ازدحام به منظور ارائه ی راه حل برای ارتقای عملکرد سامانه ی حمل ونقل همگانی در این شهر است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت توصیفی- تحلیلی است که تدوین مبانی آن مبتنی بر روش کتابخآنهای است و داده های آن از روش میدانی جمع آوری شده است. شاخص های موردپژوهش این مقاله شامل صرفه جویی در هزینه، کاهش زمان سفر، بهبود ایمنی، کاهش آلودگی صوتی و هوا، افزایش راحتی، کاهش استهلاک خودرو، تنوع در گزینه های حمل ونقل، ارتقای مدیریت ترافیک، اشتغال، هزینه و کاهش احداث پارکینگ است. در این مقاله با توجه به این شاخص ها سناریوهای مرتبط با ارتقای عملکرد سامانه ی حمل ونقل همگانی با استفاده از روش بهینه سازی ازدحام بررسی و اولویت بندی شد و در ادامه مناسب ترین مسیر سامانه های تندرو از طریق تحلیل آنالیز شبکه  (Network Analys) در محیط نرم افزار ArcGis تهیه و موقعیت ایستگاه ها و پایانه ها ارائه شد. بر اساس نتایج به دست آمده پرترافیک ترین مسیرها و مهم ترین مراکز هدف و مقصد سفر در شهر شیراز دو مسیر حدفاصل بلوار کریم خان زند تا چهارراه گمرک و ورودی پنجم  (بلوار استقلال) تا خیابان ملاصدرا است. از دیگر نتایج مهم این پژوهش شناسایی 24 مسیر بهینه برای ایستگاه اتوبوس تندرو برای شهر شیراز است که با توجه به استانداردهای موجود و مقصدهای سفر نهایی مسافران تعیین شد.