درخت حوزه‌های تخصصی

مطالعه حاضر به بررسی اثرات استفاده از رویکرد کلاس درس معکوس بر تفکر انتقادی و درگیرشدن در انجام تکالیف دانشجویان ایرانی در دوره های آموزش زبان انگلیسی برای اهداف خاص (ESP) پرداخته است. شرکت کنندگان این مطالعه شامل ۶۰ دانشجوی دوره انگلیسی با اهداف خاص مشغول به تحصیل در دانشگاه پیام نور بودند که به دو گروه مساوی تقسیم شدند. مهارت زبانی شرکت کنندگان از طریق آزمون مهارت زبان بررسی شد. شرکت کنندگان در گروه تجربی با استفاده از فنون کلاس درس معکوس آموزش دریافت کردند. یک گروه تخصصی متشکل از اساتید دوره های آموزش زبان انگلیسی که از همکاران محقق بودند ۱۰ فیلم کوتاه هر یک مدت ده دقیقه تهیه کردند و هر تدریس ویدئویی همراه با الگوی تدریس یک مدرس همراه بود که از صدای واقعی وی و ارائه مطالب سمعی و بصری استفاده شد. گروه کنترل آموزش واژگان را از طریق روش تدریس معمولی دریافت کردند. نتایج تجزیه وتحلیل های آماری نشان داد که رویکرد کلاس درس معکوس تأثیر مثبت بر روی درگیرشدن در انجام تکلیف شرکت کنندگان داشته است. همچنین مشخص شد که روش کلاس درس معکوس تأثیر قابل توجهی بر تفکر انتقادی زبان آموزان ایرانی دارد. رویکرد کلاس درس معکوس زبان آموزان را قادر می سازد تا مستقل تر شوند و آنها را وادار می کند متفکران انتقادی قوی تری شوند. در نتیجه، روش کلاس درس معکوس بستری برای شکوفایی و رشد توانایی های تفکر انتقادی بالقوه زبان آموزان فراهم می آورد.

نظریه جهان متن یکی از چارچوب های نظری در مطالعات شعرشناسی شناختی است که از رهگذر تحلیل ساختارهای مفهومی، زمینه مطالعه گفتمان ادبی را فراهم می آورد. مسئله اصلی پژوهش حاضر، تبیین برخی سازه های این نظریه یعنی عناصر جهان ساز و گزاره ها در سبک ِ جریان سیال ذهن در سه داستان فارسی معاصر باتوجّه به چارچوب نظری جهان متن است. به این منظور، بند آغازین متن به عنوان معرف سبک و تمرکزنما برگزیده شده و عناصر جهان ساز مشتمل بر زمان، مکان، شخصیت و ابژه های به کاررفته در آن و نیز گزاره های نقش گستر و جهان های فرعی تحلیل شده اند. یافته های این پژوهش حاکی از آن است که میزان گزاره های نقش گستر کنش رویدادی که درواقع پِی رنگ گستر هستند بیشتر از گزاره های دیگر است و تمایل بیشتری به بازنمایی جهان متن ازطریق مکان های نامعلوم و اشخاص در زمانی نامعین دیده می شود. پرش زمانی و استفاده از افعال وجهی و ضمایر به جای اسامی خاص به طور فراگیر به چشم می خورد که این کاربرد تأییدی برنگارش غیرخطی رویدادهاست. جهان های فرعی در داستان های سیال ذهن بیشتر از نوع عبارت اشاره ای نسبت به جهان های فرعی نگرشی و معرفت شناختی است.

این مطالعه با رویکردی منظورشناختی به تحلیل راهبردهای مترجم شفاهی همزمان در ترجمه دو گروه از پیچیده ترین، پرکاربردترین، کارامدترین، ولی از نظر صوری ساده ترین عناصر گفتمانی-گفتمان نماها- با استفاده داده های موازی با تمرکز بر تحلیل و مقایسه تطبیقی برگردان گفتمان نماهای استنباطی و توالی از فارسی به انگلیسی پرداخته است. سه سخنرانی به زبان فارسی و ترجمه شفاهی همزمان آن ها به انگلیسی به صورت تصادفی با استفاده از دو نظریه منظورشناسی-انسجام- و ترجمه شناسی-تحلیل معادل های ترجمه- و یک الگو و فهرست گفتمان نما انتخاب و بررسی گردید.در این مطالعه، مقایسه تطبیقی گفتمان نماهای متن اصلی و معادل های انتخابی مترجم برای این گفتمان نماها در متن انگلیسی معیار مقایسه و بررسی در این پژوهش مد نظر قرار گرفت. تحلیل یافته ها نشان داد که مترجم در ترجمه این دو گروه گفتمان نماها از چهار گروه از گفتمان نماهای تفصیلی، تقابلی، استنباطی، و توالی استفاده کرده بود که مبین خلاقیت، نوآوری، تنوع، و انعطاف در انتخاب معادل ها برای طراحی و آفرینش گفتمان در فرایند ترجمه شفاهی همزمان بود. این امر مبین شناخت تفاوت های گفتمانی بین دو زبان و کاربرد این شناخت در طراحی و آفرینش گفتمانی متناسب با گفتمان مخاطب است. تحلیل این نظام آفرینش گفتمان در فرایند خلاق و دو وجهی ترجمه شفاهی همزمان- مخاطب و گوینده-نشان داد که این مترجم ایرانی از دو نظریه منظورشناختی-عدم انطباق- و زبان شناختی-اصول همکاری- در ترجمه گفتمان نماها استفاده کرده است. کاربردهای مختلف آموزشی و پژوهشی در حوزه های مرتبط مانند برنامه ریزی آموزشی، تدوین مطالب درسی، و طراحی گفتمان آموزشی در حوزه های مرتبط پیشنهاد گردید.

پژوهش حاضر به تغییرات آوایی قیاسی ستاک های فعلی زبان فارسی و تحلیل آنها بر مبنای نظریه بهینگی پرداخته است. ۷ نوع از این تغییرات، در قالب ۱۲ الگوی قیاسی، در مجموعه ای شامل ۸۰ فعل ساده این زبان که از افعال پرکاربرد هستند، دسته بندی و توصیف شده اند. سپس، چگونگی رخداد این تغییرات در قالب دو رویکرد متفاوت، اما مرتبط نظریه بهینگی، شامل تغییر در مرتبه محدودیت ها و بازسازی درون داد، تبیین شده است. بررسی ها نشان می دهد که تغییرات آوایی قیاسی اساساً در ستاک های گذشته، بر پایه ستاک های حال و در چارچوب الگوی چهاربخشی بینا صیغگانی یا هم ترازی درون صیغگانی، رخ داده اند. شباهت آوایی میان ستاک های حال افعال، زمینه ساز قیاس و رسیدن به شباهت در ستاک های گذشته است. هر دو نوع قیاس در رویکرد نخست، با تسلط محدودیت های اختصاصی برون داد-برون داد بر محدودیت های درون داد-برون داد، قابلِ تبیین هستند و در رویکرد دوم، با اتکا به مفهوم بهینه سازی واژگان و برقراری رابطه یک به یک میان برون داد و درون داد.

از میان سرگرمی های پنج گانه موجود در فرهنگ بشری (سرگرمی های زبانی، تصویری، منطقی، عددی و بازی کردنی) جدول کلمات متقاطع موقعیتی ویژه دارد، چرا که هم تفریحی جهانی است و هم منطقه ای. وجه جهانی این سرگرمی را می توان با نگاهی به مطبوعات جهان دریافت؛ تقریباً روزنامه پرفروش و کثیرالانتشاری در جهان وجود ندارد که فاقد جدول باشد. وجه منطقه ای این سرگرمی نیز به این اعتبار قابل طرح است که بر مبنای زبان های خاص و بازی با امکانات زبانی به طور عام شکل گرفته است و از این رو، بر اساس الگوهای زبانی و فرهنگی طراحان و حل کنندگانش تعریف می شود. پرسش این مقاله چگونگی تعریف لغات مختلف در جدول های کلمات متقاطع فارسی و الگوهای خاص این تعریف هاست تا از این رهگذر به الگویی دست یابد که در این مقاله از آن تحت عنوان «معنی شناسی جدول کلمات متقاطع» یاد می شود. جامعه آماری مشتمل است بر جدول های کلمات متقاطع که در یک دوره یک ماهه از روزنامه ایران استخراج شده اند. چارچوب نظریِ معنی شناسی واژگانی ساخت گرا برای تحلیل داده ها به کار گرفته شده است تا با طبقه بندی شیوه های معنی کردن واژه ها الگوی توضیح نویسی برای مداخل جدول های فارسی معرفی و دسته بندی شود. نتایج این پژوهش نشان می دهند که عواملی چون هم نویسگی و ویژگی های نگارشی زبان فارسی در طراحی این جدول ها از نقشی اساسی و تعیین کننده برخوردارند. همچنین، تعریف های مبتنی بر باورهای اجتماعی، باهم آیی ها، ارائه بخشی از کلمه، واژه های غیرفارسی، نام آواها، صورت های فارسی گفتاری، بخشی از اصطلاح، ضرب المثل یا فعل و نیز، واژه های کودکانه هم می توانند در عرصه «معنی شناسی جدولی» حضور داشته باشند. افزون بر موارد پیش گفته، شیوه های ابتکاری معنی کردن واژه ها در کنار شوخی های زبانی و بازی های نوشتاری در ترتیب و توالی حروف در جدول، از دیگر مواردی هستند که در این پژوهش بررسی شده است به گونه ای که تفاوت های سبکی در تعریف مدخل های واژگانی فرهنگ لغات و خانه های جدول کلمات متقاطع مشخص شده است. دستاورد این تحقیق شفاف سازی طرح الگوی سامان دهی جدول های عادی و ویژه در فارسی دست کم بر مبنای پیکره تحقیق است که می تواند تلویحاتی کاربردی برای آموزش زبان فارسی نیز در بر داشته باشد.

پژوهش حاضر به بررسی گزارشِ گزارشگران کشتی به منظور ارائه مدل اختصاصی ترجمه استعاره های مفهومی پرداخته است. روش تحقیق این پژوهش به صورت کیفی و پیکره بنیاد است؛ به این منظور تعداد 20 گزارش از مجموعه مسابقه های جام جهانی کشتی در سال 2022 به صورت تصادفی انتخاب و از طریق تحلیل محتوای مبتنی بر زبان شناختی تحلیل شد. تحلیل ها نشان داد که استعاره ها به صورت میانگین بیش از 8 درصد گزارش ها را تشکیل داده است. ازاین رو، پُرکاربردترین جمله استعاری این گزارش ها شناسایی و درنهایت مدل ترجمه بافت محور اختصاصی استعاره های مفهومی استفاده شده در گزارش های کشتی طراحی شد؛ بنابراین با توجّه به اهمّیّت ترجمه درست برای یافتن مرتبط ترین مفهوم در زبان مقصد و همچنین با توجّه به اینکه پژوهشگران بسیاری مهم ترین مشکل ترجمه را ترجمه استعاره ها می دانند مدل اختصاصیِ ترجمه بافت محور برای ترجمه استعاره های مفهومیِ به کار برده شده در گزارش های ورزشی خصوصاً کشتی طراحی و معرفی گردید.

هدف کلی از پژوهش حاضر، بررسی و توصیف گروه نقشی نمود، در لری خرم آبادی بر اساس برنامه کمینه گرا بوده است. باتوجه به این که تاکنون بررسی زبان شناختی نحوی در این زمینه انجام نشده بود، این پژوهش تطابق بین نظریه به کاررفته در تحقیق و داده های گویش لری خرم آبادی را نشان داد. شیوه این پژوهش توصیفی تحلیلی بوده است. در این پژوهش، بنا بر اصول نظریه زایشی، توصیف دقیق و یکدستی از ساختارهای دارای نمود ارائه شده و در سایه مباحث نظری، این دسته از ساختارها تحلیل شده اند. در بررسی داده های لازم برای انجام این پژوهش، نگارنده نیز شمّ زبانی خود را مبنای تعیین خوش ساختی و بدساختی جملات قرار داده و از عملیات های حرکت، ادغام و مطابقه نیز کمک گرفته شده است. نتایج این پژوهش نشانگر آن بودند که در گویش لری خرم آبادی گروه نمود به صورت نمود دستوری و نمود واژگانی نمایانده می شود. نمود دستوری نیز در این زبان به دو دسته کامل و ناقص تقسیم می شود. نمود کامل در زمان های گذشته ساده، ماضی نقلی و ماضی بعید نشان داده می شود. گروه نمود ناقص میزبان نمودسازهای “dɑr, mɛ-” و نمودساز ناقص “hɑ” بدون مطابقه با شخص و شمار و به عنوان سازه ای مستقل از گروه فعلی معرفی گردیدند. دو نمودساز “hey” (همیشه) و “hæni” (هنوز) نیز به عنوان نمود واژگانی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشانگر آن بودند که این دو نمودساز سبب افزودن معنای اضافی به فعل و ایجاد نمود جدیدی تحت عنوان «نمود تداومی» می شوند.

گوش دادن در ارتباطات روزانه و فرآیند آموزشی از اهمیت بسزایی برخوردار است. داشتن تسلط خوب به زبان دوم (L2) برای برقراری ارتباط موفق در زبان دوم ضروری است. علیرغم اهمیت آن، در فراگیری زبان دوم، تحقیق، تدریس و ارزیابی مورد توجه کمی قرار گرفته است. هدف ازاین مطالعه مقایسه عملکرد زبان آموزان دو زبانه و تک زبانه بین دو جنس از نظر درک شنیداری و استفاده از استراتژی های شنیداری است. علاوه بر این، مطالعه حاضر به بررسی ارتباط بین استراتژی های شنیداری و درک شنیداری زبان آموزان می پردازد. برای تحقق این منظور، 112 فراگیر تک زبانه (67 پسر و 45 دختر) و 120 فراگیر زبان های خارجی دو زبانه (61 پسر و 59 دختر) برای شرکت در مطالعه انتخاب شدند و پس از پر کردن پرسشنامه استراتژی های شنیداری، در آزمون درک مطلب شنیداری شرکت کردند. نتایج تجزیه و تحلیل داده های حاصل از پرسشنامه و آزمون درک مطلب با استفاده از آزمون تحلیل واریانس (ANOVA) و همبستگی پیرسون نشان داد که تفاوت معناداری بین فراگیران زبان تک زبانه و دوزبانه، به نفع گروه دوم، از نظر درک شنیداری و استراتژی های شنیداری وجود دارد. همچنین یافته ها حاکی از این بود که تأثیر جنسیت بر درک شنیداری واستفاده از استراتژی های شنیداری معنی دار نبود. در نهایت، همبستگی مثبت معناداری بین درک شنیداری و استفاده از استراتژی های شنیداری مشاهده شد. مطالعه ی فوق در بردارنده ی مفاهیم اساسی برای طراحان برنامه های درسی و تهیه کنندگان مواد درسی می باشد.

مقاله حاضر چگونگی تقویت و تضعیف معنا در تصاویر کتاب های زبان انگلیسی 1 و 2 ویژن (متوسطه دوم) را بررسی کرده است. مبنای پژوهش حاضر نشانه معناشناسی گفتمانی و نشانه شناسی اجتماعی کرس و ونلیوون بوده که خود متأثر از آثار و افکار هلیدی است. چگونگی استفاده از متن های تصویری درکتاب های زبان انگلیسی همواره از مسائل موردتوجه بوده است، چراکه این امر موجب تسریع انتقال مفاهیم و بهبود روند یادگیری می گردد. پژوهش حاضر با بررسی رابطه متن های کلامی و تصویر، در پی آن بوده تا در راستای ارائه محتوای معنادار و قابل فهم، چگونگی انتخاب تصویر همخوان با کلام را درکتاب های زبان انگلیسی 1 و 2 (متوسطه دوم) بررسی کند. روش انجام پژوهش به صورت توصیفی تحلیلی  و میدانی است. در کتاب درسی زبان انگلیسی، همپوشانی ایجاد شده بین متن کلامی و تصویر می تواند در روند انتقال معنی، یادگیری لغات و دریافت مفهوم مؤثر باشد. این در حالی است که نبود همپوشانیِ لازم میانِ آن دو آموزش و دریافت معنا را دچار اشکال می کند. یافته های پژوهش نشان می دهند که الگوهای فرانقش های طراحی بصری در متن های تصویری کتاب های موردنظر به طورکامل بازنمود نشده و نبود همپوشانیِ لازم بین تصویر وکلام، انتقال معنا را با اشکال روبرو کرده است. در نتیجه، هدف موردنظر آموزش به دست نیامده است.

پژوهش حاضر به کارنامه مطالعات ایرانشناسی انجمن آسیایی پاریس با تکیه بر ارگان رسمی آن، نشریه آسیایی، می پردازد. از آنجا که از ابتدا، مقالات متعددی مرتبط با تاریخ و فرهنگ ایران در این نشریه وجود دارد، با توجه به داده های استخراج شده از نشریه در صد سال نخست فعالیت انجمن، با تحلیل کمی و کیفی و بررسی مقالات و مطالعات ایران شناسی موجود در آن، می توان جایگاه ایران را از همان ابتدا در مطالعات شرق-شناسی انجمن مشخص کرد و رویکردهای ادوار مختلف در نسبت با موضوعات مختلف ایران شناسی و جایگاه مختلف مکاتب علمی به ویژه فیلولوژی و زبان های باستانی را ملاحظه نمود و تاثیر و تاثرات و ارتباطات علمی و فرهنگی میان ایرانیان و ایران شناسان مطرح فرانسوی را مشاهده کرد. در ذیل این مطالعات، آگاهی های دیگری همچون انگیزه ها، دغدغه ها و اهداف حامیان و اولویت های پژوهشی و ماموریت های تعریف شده انجمن نیز بدست آمده که در نهایت با بررسی تمامی این موارد ملاحظه می شود که رویکرد اصلی انجمن در قبال ایران بیشتر حول محور فرهنگ و توجه به تاریخ بوده است و شرق شناسان انجمن ضمن تعهد نسبت به کشور خود، عملکردشان همواره رنگ و بو و جهت علمی داشته است و ارتباطاتشان با ایرانیان همواره دوستانه و توام با احترام بوده است. نتیجه حاضر، فارغ از برداشت ها و نظرات شرق شناسان اروپایی به ویژه فرانسوی بوده و صرفا مرتبط با انجمن آسیایی و ایرانش شناسان انجمن است.

تحلیل گفتمان انتقادی رهیافتی میان رشته ای است که زبان را شکلی از تعامل اجتماعی می شناسد و اعمال قدرت از طریق زبان را مورد مطالعه قرار می دهد. متن در این رویکرد از هر دو جنبه صوری و معنایی مورد بررسی قرار می گیرد. مقاله حاضر به روش تحلیل و توصیف بر اساس آرای نورمن فرکلاف، یکی از بنیانگذاران تحلیل گفتمان، انتخاب شده است. فرکلاف بر تأثیر متقابل ویژگی های زبان شناسی اجتماعی و تعاملات اجتماعی تأکید می وزرد. امروزه به رغم کاربرد گسترده شعر نوجوان به ندرت از منظر تحلیل گفتمان انتقادی به آن پرداخته شده است. اشعار ملکی در سه سطح شامل توصیف، تفسیر و تبیین از جنبه های ادبی و اجتماعی بررسی شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد جهان بینی، نگاه اجتماعی و ایدئولوژی ملکی طی چهار دهه شاعری تحولات نظرگیری یافته است. بر این اساس ملکی در اشعار خود با استفاده از واژه های گُزیده، درونمایه های اجتماعی- انسانی، نگرش صلح آمیز و پیوند آن با مفاهیم مذهبی دنیای تازه ای در مقابل مخاطب خود گشوده است. .

دستور نقشگرای نظام مند نظریه ای است بسیار قوی و آن قدر انعطاف پذیر که به شاخه های مطالعاتی بسیار متنوعی، از جمله رشد زبان در کودک، زبان شناسی آموزشی، زبان شناسی رایانشی و زبان شناسی بالینی ورود می کند. یکی دیگر از کاربردهای پژوهشی نظریه یاد شده «رده شناسی زبان» است. شاخه مطالعاتی رده شناسی زبان در چارچوب دستور نقشگرای نظام مند را «رده شناسی نقشگرای نظام مند» یا به اختصار «رده شناسی نظام مند» می نامند. در این مقاله، تلاش کرده ایم ضمن معرفی اجمالی کتاب «رده شناسی زبان: منظری نقشگرا»، تصویری از رده شناسی نظام مند به دست دهیم. بدین منظور، ابتدا رویکردهای غالب در رده شناسی زبان، یعنی رده شناسی کل گرا و رده شناسی جزءگرا، و نیز مطالعات انجام شده در چارچوب آن رویکردها را به اجمال مرور کرده ایم. در ادامه، موازی با فصل های کتاب «رده شناسی زبان: منظری نقشگرا» به ذکر نکاتی کلیدی پیرامون رده شناسی نظام مند پرداخته ایم. از آن جا که هدف اصلی رده شناسی نظام مند «دست یابی به تعمیم هایی تجربی» است، بخش عمده معرفی رده شناسی نظام مند در این مقاله به تعمیم های رده شناختی و «رده شناسی ترتیب واژه» اختصاص یافته است.

استفاده عطار از تصویر و آفرینش تصویرهای گوناگون و خلاق از ویژگی هایی است که به آثار وی امکان تحلیل های ورای تحلیل های گفتمانی رایج می دهد. عطّار در آثار خود به فراخور موضوع، برای بیان مضامین و اصطلاحات حکمی و فلسفی، و تاثیرگذاری بیشتر ، از تصویرپردازی و ظرفیا های آن در خلق زیبایی استفاده کرده است. تصاویر موجود در آثار عطار در خدمت گسترش مفاهیم در داستان هستند و بر زیبایی آفرینی و ابهام مجود در متن می افزایند، بنابراین ضرورت دارد که به شکلی روشمند بررسی شوند. نگاه عطار به تصویر فراتر از نظام ادبی نگاهی جهان شناختی نیز هست وی باور دارد؛ عالَم، تصویری از جمال حّق است که همه زیبایی های معشوق را در خود منعکس کرده و به راحتی می توان صفات جمال حق را در دنیا و مخلوقات نظاره کرد. این پژوهش با استفاده از نشانه شناسی دیداری به بررسی رمزهای موجود در تصاویر به کار رفته در مثنوی های عطار پرداخته است. در این فرایند نخست برخی تصاویر مورد مطالعه قرار می گیرند؛ و ویژگی های نظام دیداری موجود در تصاویر تا حد امکان بررسی می شوند و در مرحله بعدی دلالت های ضمنی و رمزگانی آنها مورد بررسی و اشاره قرار می گیرد تا نقش تصاویر در زیبایی آفرینی و تکمیل گفتمان مفهومی مورد نظر عطار در آثارش آشکار شود.