امیرحسین علی بیگی

گیوه یکی از مهم ترین صنایع دستی استان کرمانشاه است که می تواند با رونق بخشی به اشتغال مولد و پایدار جوانان منطقه، به پیشرفت اقتصادی جامعه کمک کند. اما هم اکنون شاهد ورود گیوه هایی در بازار هستیم که از نظر استادان این هنر دستی، هیچ کدام از جنبه های تکنیک بافت گیوه و نیز هنر گیوه بافی را- که نمادی از صنعت دستی استان کرمانشاه است- به لحاظ کیفیت لازم ندارد. به منظور بررسی این معضل، هدف از تحقیق حاضر این است که به شناسایی استانداردهای لازم گیوه بافی جهت استفاده در ارزیابی کیفیت گیوه های تولید و عرضه شده به بازار بپردازد. این تحقیق با استفاده از تکنیک دلفی انجام شده و جامعة مورد مطالعه، تمام متخصصان و افراد صاحب تجربة صنعت گیوه بافی استان کرمانشاه در نظر گرفته شد که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. براساس یافته های پژوهش، استفاده از چرم مرغوب، بافت ریزرویه، تازه بودن مواد اولیه و محکم بودن پاشنه و دماغه گیوه مهم ترین معیارهای کیفیت گیوه بافی استان شناسایی شدند.

پژوهش کیفی حاضر با هدف شناسایی وضعیت بهینهمدیریت ضایعات دامی توسط دامداران استان کرمانشاه انجام شد. نمونه ها بر اساس دو معیار سابقه زیاد در پرورش دام و مالکیت تعداد دام زیاد بر اساس عرف منطقه انتخاب شدند. با استفاده از مصاحبه عمیق، گروه های متمرکز و مشاهده مستقیم اطلاعات موردنیاز کسب شد و سپس با روش تئوری بنیانی تجزیه وتحلیل شد. نتایج نشان داد که نحوه پرورش دام، عدم وجود برنامه مناسب در تغذیه دام، عدم مراقبت و نوع و نژاد دام مهمترین عوامل ایجاد ضایعات دامی هستند. ضایعات تولیدی به همراه پسماندهای دامی جهت حاصلخیزی خاک، تهیه صنایع دستی، استفاده به عنوان بستر دام، فروش و دفع حشرات به کار برده شده و مقداری هم دفع می شود. دفع ضایعات روش نامناسبی برای مدیریت ضایعات و پسماندهاست لذا توصیه می شود اصلاح بیولوژیکی با روش های تولید بیوگاز و کمپوست جایگزین آن گردد.

یکی از دستاوردهای اخیر بشر برای کاهش ردپای اکولوژیکی، خلق و توسعه و احیای شمار زیادی از زیستگاه های کوچک و پایدار با نام «زیست بوم های پایدار» محسوب می شود. در این زمینه، بسیاری از کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه پیش گام شده و اقدام های شگفت آوری به ثمر رسانده اند. شناخت و مقایسه الگوهای توسعه این جوامع در این کشورها، بسیار مهم و درخورتوجه است و راه رسیدن به این هدف را برای کشورهای دیگر کوتاه تر می سازد. در کشور ایران نیز، برخورداری از الگویی کارا به منظور توسعه پایدار، دغدغه بیشترِ دولت ها بوده است؛ ازاین رو، مطالعه حاضر با رویکرد پژوهش کیفی و کاربرد تحلیل محتوای کیفی وب سایت های زیست بوم های پایدار جهان با رویکرد استقرایی، به دنبال ارائه الگویی برای توسعه زیست بوم پایداهای این مرزوبوم بوده است. برای این منظور، از بین پنجاه نمونه تصادفی از زیست بوم های پایدار کشورهای درحال توسعه و توسعه یافته، 25 نمونه استخراج و محتوای کیفی آن ها با رویکرد کدگذاری تحلیل شد. درنهایت، با طراحی و موشکافی الگوی حرکت و توسعه زیست بوم های پایدار کشورهای درحال توسعه درطول زمان و مقایسه آن با این روند درکشورهای توسعه یافته، الگویی پیشنهادی برای توسعه زیست بوم های پایدار در ایران ارائه شد.

در این مطالعه سعی شد تاثیر آگاهی های اجتماعی بر مقدار توانمندی زنان روستایی بخش زنجانرود شهرستان زنجان بررسی شود. برای اجرای این پژوهش از روش پژوهش کیفی -کمی  استفاده شد. جامعه بخش کیفی این پژوهش را افراد صاحب نظر در زمینه آگاهی های اجتماعی زنان روستایی تشکیل دادند. پژوهشگر بمنظور طراحی گویه های آگاهی اجتماعی پرسش نامه به مصاحبه با این افراد پرداخت. جامعه آماری بخش کمی این پژوهش را 15455 از زنان روستایی شهرستان زنجان تشکیل دادند که تعداد 386 نفر به تناسب و با روش تصادفی خوشه ای به عنوان نمونه انتخاب شدند. داده ها با استفاده از ابزار پرسش نامه محقق ساخته گرد آوری گردید که روایی آن به وسیله اعضای هیئت علمی گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه رازی تایید و پایایی آن در بخش آگاهی اجتماعی و ابعاد توانمندی نیز با استفاده از پیش آزمون و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ 79/0 تایید شد. داده ها با استفاده از نرم افزار  SPSS 16مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. روی هم رفته، بر اساس نتایج مقدار آگاهی اجتماعی 58 درصد از زنان در حدی متوسط بود. زنان روستایی در زمینه مسایلی همچون زمان حق استفاده زن از حق حبس و اجرت المثل کم ترین آگاهی را داشتند، اما در زمینه مسایلی از قبیل تعیین محل سکونت و مقدار ارث دریافتی دختر بیش ترین آگاهی را داشتند. یافته ها حاکی از مقدار متوسط توانمندی زنان روستایی (میانگین کل 8/2 از 5) بود. بمنظور تعیین مقدار تاثیر متغیر مستقل آگاهی اجتماعی بر متغیر وابسته توانمندی از رگرسیون خطی بهره گیری شد. نتایج پژوهش نشان دادند که متغیر مستقل توان تبیین 43 درصد از تغییرات متغیر وابسته یعنی توانمندی را دارد.

امروزه یکی از راهبردهای توسعة روستایی، راه اندازی صنایع فرآوری محصولات کشاورزی و نیز کشت وصنعت ها در مناطق روستایی است.اگرچه این کارخانه ها با هدف بهبود زندگی مردم در مناطق روستایی احداث می شوند، نباید پیامدهای اجتماعی- اقتصادی آن ها را نادیده گرفت.در زمینة ارزیابی پیامدهای اجتماعی و اقتصادی احداث کارخانه ها، مطالعات محدودی صورت گرفته است. هدف از این پژوهش کیفی، بررسی پیامدهای اجتماعی و اقتصادی شرکت کشت وصنعت روژین تاک در شهرستان کرمانشاه است. با توجه به ماهیت موضوعی مطالعه (ارزیابی پیامد)، بسیاری از پژوهشگران پیامدسنجی معتقدند که رویکرد مناسب برای چنین مطالعاتی روش کیفی است؛ بنابراین، این مطالعه با روش تحقیق کیفی به اجرا درآمده است. جامعة مورد مطالعة این پژوهش شامل کشاورزان بالای 30 سال روستاهای تازه آباد، نظام آباد، توللی، احمدوند، تپه افشار و سرابله در مناطق الهیارخانی و میان دربند است. به منظور گردآوری اطلاعات، از تکنیک های مصاحبة انفرادی و گروه متمرکز بهره گرفته شد. داده ها با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا تجزیه و تحلیل شدند. یافته های پژوهش نشان داد تغییرات اقتصادی شرکت کشت وصنعت روژین تاک در منطقة مورد مطالعه شامل ترویج کشت گوجه فرنگی، توسعة اشتغال کشاورزی و غیرکشاورزی، کاهش هزینة حمل ونقل محصول و افزایش قیمت زمین است و پیامدهای اقتصادی شامل بهبود وضع اقتصادی و تغییر الگوی کشت می شود. تغییرات زیست محیطی که به بروز پیامد اجتماعی منجر شده اند، عبارت اند از افزایش ترافیک و آلودگی صوتی. از پیامدهای اجتماعی می توان به مواردی مانند افزایش تصادفات، سیر صعودی مهاجرت معکوس، تقویت انسجام گروهی، بهبود رفاه اجتماعی- اقتصادی و میل به تحصیل اشاره کرد. به منظور اعتباربخشی به یافته های تحقیق، نتایج مطالعه به مسئولان شرکت روژین تاک ارائه و به بحث گذاشته شد. سیاست گذاران توسعة روستایی استان می توانند نتایج این مطالعه را مبنایی برای سنجش ریسک در برنامه ریزی صنایع روستایی آینده قرار دهند.

پژوهش کیفی حاضر، با هدف تعیین روش های مناسب مدیریت ضایعات و بقایای باغی در شهرستان روانسر استان کرمانشاه، در سال های 90-1389 انجام شد. افراد مورد مطالعه با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند؛ گردآوری داده ها از طریق مصاحبه عمیق با گروه های متمرکز و تحلیل داده ها نیز به روش نظریه بنیانی صورت گرفت. یافته ها حاکی از آن است که از دیدگاه باغداران، کمبود آگاهی و تجربه باغدار، آفت و بیماری، شرایط نامساعد محیطی، مشکلات مالی، و کمبود کارگر از تبیین کننده های ضایعات به شمار می روند؛ همچنین، بخشی از ضایعات به همراه بقایای تولیدی برای تغذیه دام، حاصل خیزی خاک و تأمین سوخت استفاده و مقداری هم دفع می شود، در حالی که این مواد دفعی قابلیت استفاده برای تولید انواع کمپوست را داراست.

یکی از عوامل مهمی که باعث عدم موفقیت و ماندگارنبودن فعالیت های کارآفرینی می شود، نارسایی سیستم بازاریابی محصولات است. اهمیت شناسایی ساختار بازار محصولات و بازاریابی آن به حدی است که می توان آن را هم ارزش با تولید محصول دانست. هدف پژوهش حاضر شناسایی چالش های بازاریابی کارآفرینان کشاورزی شهرستان کرمانشاه است. این مطالعة کیفی با مشارکت 18 نفر از کارآفرینان کشاورزی شهرستان صورت گرفت. افراد با روش نمونه گیری هدفمند از نوع نمونه گیری همگون انتخاب شدند. داده های پژوهش با استفاده از مصاحبه های فردی به صورت نیمه ساختاریافته جمع آوری شدند و برای تحلیل یافته ها از روش تحلیل محتوای رابطه ای استفاده شد. پس از تحلیل نتایج، سه طبقة اصلی موانع سیاسی، اقتصادی و فنی به عنوان چالش های مهم بازاریابی کارآفرینان کشاورزی شناسایی شدند. این طبقه ها شامل چالش هایی همچون ضعف نظام قیمت گذاری، ساختار نامناسب نظام بازار، نامناسب بودن سامانة اطلاع رسانی بازار، کمبود امکانات زیرساختی، آسیب پذیربودن محصولات کشاورزی، کمبود اعتبار و سرمایة کافی، بی کیفیتی محصولات، درک نکردن مشتری و فقدان مهارت های بازاریابی کارآفرین است.

از دیرباز تاکنون، ریسکتولید همواره از مهمترین منابع ریسکی بوده است که زندگی کشاورزان و روستاییان را تحت تاثیر خود قرار داده است و موجب کاهش درآمد و آسیب پذیری آن ها شده است. امروزه فراوانی و شدت این منبع ریسکبا سرعت غیر قابل باوری درحال افزایش است. لذا ضروری به نظر می رسد که به تحقیقات بیشتری در این زمینه پرداخته شود. در این پژوهش که به روش توصیفی- همبستگی انجام شده است به بررسی تعیین عوامل موثر بر استفاده از راهبردهای مدیریت ریسکتولید توسط کشاورزان ذرت کار شهرستان کرمانشاه پرداخته شد. جامعه ی آماری تحقیق کشاورزان ذرت کار شهرستان کرمانشاه می باشند (3239 N=) که برای انتخاب آن ها از روش نمونه گیری تصادفی نظام دار استفاده شد(340 n=). ابزار تحقیق پرسشنامه بود که برای تجزیه و تحلیل نتایج آن از نرم افزار AMOS 5 و SPSS بهره گرفته شد. بر اساس یافته ها، کشاورزان ذرت کار شهرستان کرمانشاه ریسکتولید را پدیده ی اقتصادی غیر قابل کنترل می دانند که دارای آثار بلندمدت بر زندگی آن ها می باشد و موجب احساس اضطراب، سرخوردگی و شکست در روحیه ی آن ها می شود. هم چنین نتایج نشان داد که کشاورزان با راهبردهای نوین مدیریت ریسکتولید مانند کشت مخلوط و... در حد کمی آشنایی دارند و اقدامات خود را بیشتر به استفاده از راهبردهای سنتی مانند استفاده از کود های شیمیایی و ... بسنده نموده اند. متغیرهایی که بیشترین واریانس را در سطح استفاده از راهبردهای مدیریت ریسکتولید تبیین کردند، سن، مقدار زمین زارع و درآمد کل زارع بودند.

حرکت در راستای پیشرفت تعاونی های گلخانه ای نیازمن د شناسایی آسیب های مبتلابه آنهاست. در واقع، شناسایی این آسیب ها سبب افزایش توان رقابتی این واحدهای اشتغال زا خواهد شد . از این رو، هدف کلی مطالعه توصیفی پیمایشی حاضر بررسی و شناسایی آسیب های شرکت های تعاونی محصولات گلخانه ای استان کرمانشاه بود. جامعه آماری تحقیق دربرگیرنده مدیران عامل این شرکت هاست که در 1390 به روش سرشماری بررسی شده اند. بر اساس یافته های پژوهش حاضر، تعاونی های محصولات گلخانه ای استان تا حدودی آسیب پذیرند. آسیب های این شرکت ها با استفاده از تحلیل عاملی در پنج عامل اقتصادی- اعتباری، منابع انسانی، سیاسی - قانونی ، اداری- مدیریتی، و فرهنگ کار تعاونی طبفه بندی می شوند ؛ همچنین، برای مقابله با آسیب های پیش رو، تعاونگران مربوط راهکارهای مدیریت بهینه تعاونی، مشارکت اعضا، رعایت اصول فنی و تخصصی در فرایند تولید، رعایت اصول فنی و تخصصی در فرایند تاسیس گلخانه، بازاریابی محصولات، و راهکارهای قانونی و اداری را پیشنهاد می کنند.

هدف از این مطالعه ی توصیفی- پیمایشی، بررسی راهکارهای کاهش تلفات و ضایعات نان در بین زنان شهر کرمانشاه بود. جامعه ی آماری این پژوهش زنان خانه دار شهر کرمانشاه بودند (198270= N) که تعداد 326 نفر از آنان با استفاده از روش نمونه-گیری خوشه ای، به عنوان نمونه ی آماری انتخاب شدند. جهت تحلیل داده ها از آماره های توصیفی و روش تحلیل عاملی استفاده شد. بر اساس یافته ها، نان قوت غالب خانواده های کرمانشاهی را تشکیل می دهد. به گونه ای که تمامی زنان شرکت کننده در این پژوهش دست کم روزی یک بار غذای نانی مصرف می کنند. هم چنین، نتایج نشان دادند که در بین گروههای درآمدی گوناگون، زنان خانواده های پر درآمد و متوسط شهر کرمانشاه به ترتیب کم ترین و بیش ترین توجه را به مصرف صحیح نان داشتند. بیش ترین ضایعات نان مربوط به اطراف آن بود و در بین انواع نان به ترتیب نان لواش سنتی دارای کم ترین ضایعات و نان-های سنگک ماشینی، سنگک سنتی، لواش ماشینی و تافتون در رتبه های بعدی از لحاظ ضایعات نان قرار دارند. بر این اساس، باید سعی در ترویج نان هایی با ضایعات کم تر داشت. از دیدگاه زنان، برخورد قاطع دولت با نانوایی های با نان بی کیفیت، خرید نان به اندازه ی مصرف، نظارت مستمر دولت بر کار نانوایی ها و برگزاری برنامه های آموزشی می تواند نقشی چشم گیر در کاهش ضایعات و تلفات نان داشته باشد. لذا، توصیه می شود که مسئولان و برنامه ریزان در جهت تدوین برنامه های کاهش ضایعات نان، از راهکارهای بدست آمده، استفاده کنند.

هدف این مطالعه پیش بینی توانمندسازی زنان روستایی شهرستان کنگاور با استفاده از الگوی مبتنی بر تحلیل تشخیصی است. در واقع این مطالعه به خودی خود هدف نیست، بلکه این مطالعه تلاش می کند که عوامل مختلفی را کشف کند که بر توانمندسازی زنان روستایی اثر گذار، و بهترین ایجاد کننده تمایز بین زنان روستایی با توانهای متفاوت است. در این راستا، این مطالعه با استفاده از تحلیل تشخیصی به دنبال یافتن معادله ای است که توانایی دسته بندی زنان روستایی را از نظر توانمندی در سه سطح کم، متوسط و زیاد داشته باشد. این پژوهش کاربردی با روش پیمایشی و از نوع توصیفی همبستگی به بررسی مسئله پرداخته است. با توجه به حجم جامعه آماری (2899N= ) با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای نمونه های مورد مطالعه به شیوه تصادفی و با استفاده از جدول کرجسی و مورگان (339n=) انتخاب شد. نتایج مطالعه نشان داد که متغیرهای پیش بین کنترل بر منابع اقتصادی، قدرت تصمیم گیری در خانواده، تحرک و پویایی و آزادی از تسلط خانواده در طبقه بندی زنان روستایی به سه گروه توانمندی کم، متوسط و زیاد نقش داشت.

جوامع روستایی به دلیل ارتباط تنگاتنگ شان با محیط طبیعی و محدودیت فرصت های شان از دیرباز در معرض نیروهای مخرب طبیعی به ویژه خشکسالی قرار داشتند و کشاورزان هر منطقه به تجربه اقداماتی را برای سازگاری و مقابله با آن انجام می دهند. هدف کلی پژوهش کیفی حاضر که به روش پدیدارشناسی انجام شد، بررسی و شناسایی روش هایی است که کشاورزان در برخورد با خشکسالی از خود نشان می دهند. جامعة مطالعه شده در این پژوهش را روستاییان شهرستان سرپل ذهاب، که بیشترین خشکسالی ها را در سال های اخیر داشتند، تشکیل دادند. افراد مطلع از طریق روش گلولة برفی شناسایی شدند. داده های تحقیق با روش مصاحبة عمیق و مشاهدة مستقیم جمع آوری و براساس الگوی کلایزی تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان دادند که کشاورزان روش های متفاوتی را در مقابله با خشکسالی به کار می گیرند. برخی از شرکت کنندگان در تحقیق حاضر روش هایی نظیر تغییر الگوی کشت، ذخیرة علوفه، تغییر زمان کاشت و برداشت، تنوع معیشت، ترمیم جوی های آب و اصلاح شیوه های آبیاری را به منظور سازگاری به کار می گیرند و از روش هایی مانند چرای مزارع خشک شده، خرید آب، کاهش تعداد دام، قطع درختان و نذر و نیاز کردن به منظور مقابله با خشکسالی استفاده می کنند.