مدیریت ضایعات

سالانه مقدار زیادی از محصولات کشاورزی و مواد غذایی - که با صرف هزینه، زمان، امکانات و زحمات فراوان تولید می شود - به صورت ضایعات از بین می رود. یکی از سیاست های جدی دولت ها در امر امنیت غذایی کاهش ضایعات است. هدف از انجام این پژوهش شناسایی مؤلفه های اثرگذار بر کاهش ضایعات در تولید سبزی و صیفی با تأکید بر امنیت غذایی از دیدگاه تولیدکنندگان شهرستان حمیدیه است. روش تحقیق پیمایشی -همبستگی می باشد. جامعه آماری پژوهش سبزی کاران و صیفی کاران منطقه حمیدیه به تعداد 230 نفر بوده است که از میان آن ها 132 نفر با استفاده از جدول مورگان و تاکمن به روش نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. نتایج مربوط به تحلیل عاملی، مؤلفه های تأثیرگذار بر کاهش ضایعات را در 8 عامل استخراج کرد. طبق یافته های حاصل، از دیدگاه تولیدکنندگان سبزی و صیفی منطقه، عامل های پشتیبانی و آموزشی مهم ترین عوامل در زمینه کاهش ضایعات محصولات سبزی و صیفی اند و این مسئله، بیش از هر چیز، نقش مؤثر حمایت های دولت و آموزش های ترویجی را نشان می دهد. طبقه بندی JEL :Q18 ,C38

پژوهش کیفی حاضر، با هدف تعیین روش های مناسب مدیریت ضایعات و بقایای باغی در شهرستان روانسر استان کرمانشاه، در سال های 90-1389 انجام شد. افراد مورد مطالعه با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند؛ گردآوری داده ها از طریق مصاحبه عمیق با گروه های متمرکز و تحلیل داده ها نیز به روش نظریه بنیانی صورت گرفت. یافته ها حاکی از آن است که از دیدگاه باغداران، کمبود آگاهی و تجربه باغدار، آفت و بیماری، شرایط نامساعد محیطی، مشکلات مالی، و کمبود کارگر از تبیین کننده های ضایعات به شمار می روند؛ همچنین، بخشی از ضایعات به همراه بقایای تولیدی برای تغذیه دام، حاصل خیزی خاک و تأمین سوخت استفاده و مقداری هم دفع می شود، در حالی که این مواد دفعی قابلیت استفاده برای تولید انواع کمپوست را داراست.

پژوهش کیفی حاضر با هدف شناسایی وضعیت بهینهمدیریت ضایعات دامی توسط دامداران استان کرمانشاه انجام شد. نمونه ها بر اساس دو معیار سابقه زیاد در پرورش دام و مالکیت تعداد دام زیاد بر اساس عرف منطقه انتخاب شدند. با استفاده از مصاحبه عمیق، گروه های متمرکز و مشاهده مستقیم اطلاعات موردنیاز کسب شد و سپس با روش تئوری بنیانی تجزیه وتحلیل شد. نتایج نشان داد که نحوه پرورش دام، عدم وجود برنامه مناسب در تغذیه دام، عدم مراقبت و نوع و نژاد دام مهمترین عوامل ایجاد ضایعات دامی هستند. ضایعات تولیدی به همراه پسماندهای دامی جهت حاصلخیزی خاک، تهیه صنایع دستی، استفاده به عنوان بستر دام، فروش و دفع حشرات به کار برده شده و مقداری هم دفع می شود. دفع ضایعات روش نامناسبی برای مدیریت ضایعات و پسماندهاست لذا توصیه می شود اصلاح بیولوژیکی با روش های تولید بیوگاز و کمپوست جایگزین آن گردد.

این پژوهش با هدف تاثیر فناوری داده ها و ارتباطات بر مدیریت ضایعات برنج از دیدگاه زنان شالیکار شهرستان ساری انجام شد. جامعه آماری پژوهش 1677 نفر از زنان شالیکار شهرستان ساری بودند. نمونه گیری تصادفی طبقه ای در این مطالعه به کاربرده شد و 145 نفراز زنان شالیکار انتخاب شدند. این پژوهش از نوع علی-ارتباطی و به لحاظ هدف کاربردی می باشد و برای تجزیه و تحلیل داده ها ازSPSS 16  و PLSاستفاده شد. آلفای کرونباخ سوالات پرسش نامه 97/0 بدست آمد. میانگین سن و سابقه کار زنان شالیکار به ترتیب 33/45 و 59/25 سال بود. نتایج بیانگر آن بود که 8/52 درصد واریانس به کارگیری عملیات مدیریت ضایعات برنج به وسیله قابلیت های فناوری داده ها و ارتباطات و به کارگیری ابزارهای فناوری داده ها تبیین می شود. پیشنهاد می شود در مدیریت ضایعات برنج به مواردی مانند استفاده از علف کش های مناسب برای کنترل علف های هرز، مقدار استفاده زنان شالیکار از بذر مرغوب و سازگار با شرایط منطقه، حمل و نقل با وسایل مناسب، رعایت اصول نگهداری برنج در انبارمانند توجه به تهویه و رطوبت و مبارزه بیولوژیک مانند استفاده از زنبور تریکوگراما، اهمیت داده شود. هم چنین، از ابزارهای فناوری داده ها و ارتباطات(مانند رادیو، تلفن ثابت، تلویزیون و تلفن همراه) بیش تر استفاده شود.

 جریان سنتی مواد و محصولات در صنعت ساخت و ساز به صورت خطی شده است؛ به این معنی که تمام مواد تشکیل دهنده ساختمان در پایان عمر ساختمان به عنوان ضایعات دفع می گردد. با این حال، تخریب ساختمان ها و ارسال توده انبوه ضایعات به محل های دفن زباله، بهترین گزینه های موجود نیستند. درصد زیادی از ضایعات بخش ساخت وساز ناشی از ضرر و اتلاف مصالح ساختمانی در سایت می باشد. از دیگر منابع تولید ضایعات می توان به تخریب و بازسازی ساختمان های قدیمی اشاره کرد. در عصر حاضر به دلیل کمبود منابع طبیعی و مواد اولیه و تشدید آلودگی های زیست محیطی که به واسطه ضایعات ساختمانی ایجاد می گردد، مدیریت بهینه ضایعات به امری ضروری مبدل شده است. یکی از اقدامات موجود برای رسیدگی به این نگرانی ها پیاده سازی اصول RL می باشد. این مطالعه به دنبال شناسایی چالش های لجستیک معکوس می باشد که به طور قابل توجهی بر پذیرش و پیاده سازی آن در پروژه های ساخت و ساز تأثیرگذار است؛ بدین منظور مصاحبه هایی نیمه ساختار یافته با خبرگان صنعت صورت گرفت. در انتها با توجه به اطلاعات کیفی به دست آمده از مصاحبه و مشاهده، پرسش نامه هایی در قالب تکنیک دلفی تنظیم شده و در اختیار مدیران و خبرگان صنعت قرار داده شد و بر اساس نتایج آن، ۵۷ چالش در بخش های مختلف RL شناسایی و اولویت بندی شدند.

هدف: هدف این پژوهش طراحی مدل حسابداری مدیریت ضایعات و ارزیابی ابعاد شناسایی شده مدل بر اساس تحلیل ساختاری تفسیری است. روش: این پژوهش با رویکرد گلیزر اقدام به طراحی مدل حسابداری مدیریت زیست محیطی نمود. سپس با تحلیل ماتریس تفسیری، تاثیرگذارترین مؤلفه تعیین شد. جامعه هدف در بخش کیفی ۱۳ نفر از متخصصان خبره دانشگاهی در رشته حسابداری و در بخش کمی، ۲۰ نفر از مدیران شرکت های بازار سرمایه بود که در افشای عملکردهای محیط زیست فعالیت داشتند. یافته ها: نتایج در بخش کیفی شامل ۳ مقوله، ۶ مؤلفه و ۳۱ کد مفهومی است که در قالب یک مدل پکپارچه ۶ ضلعی ارائه شد. نتایج در بخش کمی نشان داد، بالاترین سطح دو مؤلفه توسعه عملکرد یکپارچه مدیریت ضایعات زیست محیطی و قیمت گذاری استراتژیک براساس کنترل ضایعات زیست محیطی و در پایین ترین سطح، سیستم اطلاعات حسابداری محیط زیست و برنامه ریزی استراتژیک منابع سازمانی قرار گرفته اند. نتیجه گیری: تأثیرگذارترین مؤلفه ، مؤلفه های سیستم اطلاعات حسابداری محیط زیست و برنامه ریزی استراتژیک منابع سازمانی است. شرکت های بازار سرمایه برای کنترل ضایعات زیست محیطی و کاهش هزینه های خود به سیستم های اطلاعات حسابداری محیط زیست جهت تبدیل داده به اطلاعات و تصمیم گیری در قالب ستاده های قابل اتکاء به درون سازمان برای برنامه ریزی مناسب جهت برآورد صحیح منابع مورد نیاز احتیاج دارند.

تولید محصول با کیفت بالا و عاری از عیب از جمله اهداف استراتژیک محسوب می شود. که هر سازمانی را در دستیابی به سهم مناسب از بازار رقابت جهانی یاری می کند. این در حالی است که کاهش و حذف ضایعات در رسیدن به هدف مزبور نقش مهمی دارد. در این مقاله مدلی با عنوان " سیستم چرخه های تحقیق، روش و اجرا( IMI) معرفی می شود که حاصل تجارب و موفقیت های صنایع تولیدی ژاپن در زمینه بهبود مستمر مدیریت ضایعات است. این مدل شامل سه چرخه مرتبط به هم و هرکدام در بر گیرنده اجزای مربوط به خود است. جمع بندی مطالب حاکی از آن است که استفاده موفقیت آمیز الگوی ژاپنی نیازمند ادغام سیستماتیک مجموعه ای از تکنیک های کیفیت است. به بیان بهتر، این امکان وجود دارد که استفاده گزینه ای و منحصر به فرد تکنیک ها منجر به برخی نتایج مطلوب شود، ولی در نهایت موجب جلوگیری از بروز خطا و ایجاد نشدن ضایعات نمی شود. همچنین، از مزیت های مدل IMI می توان به ویژگی بهبود مستمر اشاره کرد که یکی از چرخه های سه گانه آن را نیز تشکیل می دهد. چون چرخه های کیفیت (QCS) یکی از مباحث مهم در مدیریت کیفیت فراگیر (TQM) و از جمله مدل های مشارکتی است که بهره گیری از کارکنانن را در راستای تسریع تحقق اهداف سازمانی موجب می شود، چگونگی تلفیق آنها با مدل IMI نیز معرفی شده است. به بیان بهتر، پیشنهاد نهایی این مقاله تلفیق مدیریت ضایعات با مدیریت کیفیت فراگیر را در قالب یک مدل جدید مشخص می کند.

ضایعات محصولات کشاورزی یکی از معضلات جدی بخش کشاورزی ایران به ویژه زیربخش باغبانی است. با توجه به این نکته که بخش مهمی از ضایعات به وجود آمده در محصولات کشاورزی در طول زنجیره تأمین، ناشی از عدم وجود راهبردهای مناسب در جهت مدیریت ضایعات است، تدوین راهبردهای مدیریت ضایعات در کشور لازم به نظر می رسد. مطالعه حاضر با استفاده از روش تحقیق آمیخته (ترکیبی از مصاحبه نیمه ساختارمند و پیمایش) انجام شد. برای این منظور ضمن بررسی میدانی زنجیره تأمین سیب در استان تهران و مصاحبه با خبرگان و صاحب نظران این زنجیره، ابتدا نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدهای موجود و پیش روی زنجیره شناسایی شد. پس از آن با بهره بردن از روش تحلیل SWOT، فضای راهبردی حاکم بر این زنجیره مورد تحلیل قرار گرفت و در نهایت راهبردهای لازم جهت بهبود آن تدوین شد. یافته های تحقیق نشان داد زنجیره تأمین سیب، نقاط ضعف و تهدیدهای زیادی داشته و فضای راهبردی اصلی حاکم بر آن، از نوع تدافعی (WT) با وزن نهایی 0/41 است. همچنین مهم ترین راهبردهای شناسایی شده برای بهبود مدیریت ضایعات این زنجیره عبارتند از افزایش سهم سیب در صادرات، آموزش مدیران با تجربه در حوزه زنجیره های تأمین و ارزش، توانمندسازی و یکپارچه سازی تشکل های موجود.

امروزه افزایش جمعیت و رشد سریع شهرنشینی، افزایش سطح زندگی اجتماعی، تولید زباله های جامد را در جهان به میزان قابل توجهی تسریع کرده است. ضایعات جامد تبدیل به یکی از مهمترین مسائل زیست محیطی در سطح جهان شده است. بنابراین، سیستم مدیریت ضایعات و لجستیک معکوس (RL) اخیراً به دلیل ترکیبی از عوامل محیطی، اقتصادی و اجتماعی مورد توجه قرار گرفته است. بنابراین برای جلوگیری از تخریب بیشتر محیط زیست ضروری است. مدیریت ضایعات شامل جمع آوری، انتقال، پاکسازی، بازیافت و دفع پسماندهاست. این پژوهش شامل یک شبکه لجستیک معکوس یازده سطحی و چند محصولی است که قابلیت حمایت از انواع صنایعی را دارد که محصولاتشان در دوران پایانی عمرخود قرار دارند. این تحقیق به طراحی شبکه لجستیک معکوسی است که کلیه ضایعات را در یک محل جمع آوری و بر اساس نیاز کارخانجات (از لحاظ جنس و ماهیت ضایعات و ...) آن ها را تفکیک و به مقصد مورد نظر جهت بازیافت ارسال می کند. در این پژوهش مدل ریاضی مختلط جهت کاهش هزینه های کل سیستم ارائه شده است. تعداد مراکزتسهیلات، تعداد محصولات و قطعاتی که باید از یک مرکز به مرکز دیگر ارسال شوند، میزان انتشار CO2 و هزینه کل مدل مشخص شده است.