امیدعلی خوارزمی

مقدمه:  صنعت گردشگری در حال حاضر، در حال تبدیل شدن به یکی از ارکان اصلی اقتصاد تجاری است، به طوری که بسیاری از برنامه ریزان و سیاست گزاران توسعه از آن به عنوان رکن اصلی توسعه پایدار یاد می کنند. در این راستا گردشگری تجاری نیز جزئی از صنعت گردشگری به حساب می آید که می تواند با برنامه ریزی اصولی و مناسب و شناسایی مزئیت ها و محدودیت های آن، نقش موثری در توسعه مناطق روستایی مرزی داشته باشد. هدف:  مطالعه حاضر در چارچوب برنامه ریزی استراتژیک ضمن شناخت عوامل درونی و بیرونی اثرگذار بر شکل گیری و توسعه گردشگری تجاری، به ارائه راهبردهای مناسب در زمینه توسعه پایدار روستایی تحت تاثیر شاخص های گردشگری تجاری می پردازد. روش شناسی: روش تحقیق توصیفی–تحلیلی است. در راستای پیشبرد اهداف تحقیق 16 قوت، 9 ضعف، 16 فرصت و 8 تهدید فراروی گردشگری تجاری از طریق واکاوی سیاست های دولت، مصاحبه با فعالان حوزه گردشگری تجاری و تعدادی از نخبگان محلی، شناسایی گردید. واحد تحلیل 25 نفر از اساتید، نخبگان و صاحب نظران حوزه گردشگری تجاری و 235خانوار از روستاها در منطقه مورد مطالعه بوده است. در این مطالعه از ابزارهای برنامه ریزی استراتژیک SWOT و QSPM استفاده شد. قلمرو جغرافیایی پژوهش:  قلمرو جغرافیایی در پژوهش حاضر شامل 13 روستای قرار گرفته در محدوده تجاری دهشیخ- سیگار در دهستان سیگار از توابع بخش مرکزی شهرستان لامرد قرار گرفته است. یافته ها و بحث:  با توجه به امتیاز نهایی (33/3) IFE و (58/3) EFE در ماتریس SWOT، استراتژی تهاجمی SO به عنوان راهبرد مناسب برای رسیدن به توسعه گردشگری تجاری در منطقه تجاری دهشیخ-سیگار در افق 1410 یعنی دست یافتن به سناریوی طلایی تعیین گردید. نتیجه گیری: نتایج حاصل از ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی(QSPM) نشان داد که، راهبرد «دسترسی به امکانات و تسهیلات اضافی خرید با توجه به نزدیکی منطقه مورد مطالعه به دریا و بازارهای تجاری در کشورهای جنوب خلیج فارس»، با امتیاز 084/4 به عنوان راهبرد مطلوب پیش روی توسعه پایدار سکونتگاه های روستایی شناسایی گردید.

یکی از پیامدهای اجتناب ناپذیر رشد روزافزون جمعیت جهان، گسترش شهرنشینی است؛ ازاین رو ارائه چشم اندازی از توسعه فضایی شهرها با هدف درک الگوی صحیح رشد شهر و فراهم آوردن زیرساخت های لازم از اهمیت بسیاری برخوردار است. ازآنجاکه کلان شهر قم یکی از شهرهای درگیر با مسئله رشد شهری بوده و آمار 95 درصد شهرنشینی را ثبت کرده است، تمرکز این پژوهش بر واکاوی توسعه فضایی اراضی شهری پیرامون این کلان شهر است. برای نیل به هدف مذکور، ابتدا ورودی های مدل که همان نقشه های کاربری/پوشش اراضی و نقشه شایستگی رشد شهری منطقه هستند، تولید شدند. نقشه های کاربری/پوشش اراضی منطقه برای سال های 2000، 2010 و 2020 با روش جنگل تصادفی در محیط سامانه Google Earth Engine و نقشه شایستگی رشد شهری منطقه برای سال های 2000 و 2010 به کمک تحلیل های MCDM مبتنی بر GIS به صورت مجزا تولید شد. درنهایت این نقشه ها وارد الگوریتم های ترکیبی ANN-CA-Markov و  SVM-CA-Markov شد و دو نقشه برای کاربری/پوشش اراضی منطقه در سال 2020 شبیه سازی شد. اعتبارسنجی مدل ها نشان داد که الگوریتم SVM-CA-Markov با مساحت زیر منحنی ROC معادل 96/0 از صحت بیشتری برخوردار بود و برای مدل سازی افق 2040 به عنوان الگوریتم بهینه انتخاب شد. نتایج حاکی از توسعه فضایی روزافزون این کلان شهر است؛ به طوری که وسعت اراضی شهری این منطقه از 62/139 کیلومتر مربع در سال 2020 به بیش از 183 کیلومترمربع در سال 2040 افزایش خواهد یافت. ارزیابی نتایج می تواند به مدیران مربوط در راستای اتخاذ سیاست های لازم برای مدیریت هرچه بهتر شرایط پیش رو یاری رساند. این امر مهم می تواند از طریق برنامه ریزی برای توسعه منظم شبکه معابر، گسترش فضا های سبز شهری و... محقق شود. در این راستا سازمان ها و مسئولان محلی باید ضمن اشراف کامل بر جهات توسعه این کلان شهر، نظارت های هدفمند بر این مسئله داشته باشند.

 امروزه با توجه به جایگاه شهر مشهد در هوشمند سازی، ریسک ها و تهدیدات کلاسیک نمی توانند به عنوان تنها مخاطره در آن باشند و به دلیل ارتباط متقابل شبکه های مختلف شهری اختلال در یک بخش از سیستم همه بخش ها را متأثر می کند که این امر می تواند حاکمیت شهر را دشوار و مستعد دست کاری کند. هر چه پیچیدگی در شهرها افزایش می یابد لزوم توجه به مسائل مدیریت ریسک نیز زیاد می شود. پژوهش حاضر باهدف کاربردی و ماهیتی توصیفی -تحلیلی به شناسایی تهدیدات و ریسک های با میزان تأثیر و احتمال وقوع بالا در شهرداری مشهد پرداخته است. در این پژوهش با توجه به رویکرد مطالعه، بعد فناوری دارای 14 شاخص و 49 متغیر، بعد سازمان شامل 14 شاخص و 43 متغیر، بعد محیط زیست نیز متشکل از 10 شاخص و 41 متغیر مرتبط با ریسک ها می باشند. ابزار مورداستفاده برای جمع آوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بوده است. جامعه آماری[1] تحقیق 55 نفر از متخصصان و کارشناسان در حوزه موردمطالعه بر اساس دسترسی پذیری در شهرداری کلان شهر مشهد است. داده های گردآوری شده با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری و با نرم افزار آموس مورد ارزیابی و تجزیه وتحلیل قرار گرفت. یافته های پژوهش حاضر بر اساس رویکرد موردمطالعه نشان داد که مهم ترین ریسک ها و تهدیدهای فراروی حاکمیت شهری هوشمند در شهرداری مشهد از بین سه بعد موردمطالعه مرتبط با بعد سازمانی است. همچنین در بعد فناوری بیشترین میزان بار عاملی مربوط به تهدیدات، از جنبه میزان تأثیر و احتمال وقوع مرتبط باهوش مصنوعی (79/0)، نرم افزار (768/0)، حسگرها (767/0)، امنیت سایبری (761/0) و ابر داده ها (719/0) هست. ازلحاظ سازمانی نیز تراکنش الکترونیک (820/0)، محرمانگی (760/0)، ارتباط الکترونیک (753/0) و صحت اطلاعات (752/0) بالاترین درصد رادارند. در بین شاخص های ریسک بررسی شده برای محیط زیست شهری نیز اماکن عمومی (798/0)، انرژی (795/0)، ایمنی شهری (760/0) و آب و فاضلاب (684/0) دارای بیشترین تهدیدات در شهرداری مشهد می باشند.

اقتصاددانان در دهه های اخیر از گردشگری به عنوان کاتالیزوری کارآمد برای بازسازی و توسعه ی اقتصادی-اجتماعی نواحی روستایی یاد می کنند؛ به طوری که طی سال های اخیر از گردشگری به عنوان ابزاری برای حل چالش های اقتصادی- اجتماعی در نواحی روستایی حاشیه ای و یا روستاهایی که با کاهش فعالیت های کشاورزی سنتی روبه رو هستند، استفاده می کنند. در این راستا تحقیق حاضر، در پی ارزیابی فضایی شاخص های توسعه پایدار سکونتگاه های روستایی در منطقه ی تجاری دهشیخ-سیگار، شهرستان لامرد واقع در استان فارس است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است و جامعه ی آماری آن شامل تمامی 1968 خانوار روستایی با 7281 نفر جمعیت ساکن در 13 روستای منطقه ی تجاری دهشیخ -سیگار در شهرستان لامرد است که با استفاده از فرمول کوکران با سطح خطای 06/0، تعداد 235 خانوار به عنوان خانوارهای نمونه ی برآورد و به روش تصادفی مورد پرسشگری قرار گرفتند. برای تجزیه وتحلیل داده ها، از نرم افزارهای، آنتروپی شانون، MABAC، ArcGIS و آزمون T تک نمونه ای و رگرسیون خطی در نرم افزار SPSS استفاده گردیده است. یافته های پژوهش مؤید آن است که در تمامی متغیرهای تحقیق میزان اثرگذاری گردشگری تجاری بر توسعه پایدار سکونتگاه های روستایی در منطقه ی تجاری دهشیخ-سیگار، شهرستان لامرد بالاتر از میانه ی نظری (3) است. نتایج سطح بندی پایداری روستاهای مورد مطالعه متأثر از گردشگری تجاری با استفاده از مدل ماباک در روستاهای سیگار، دهشیخ و کره مچی بالاترین سطح را نشان می دهد. گردشگری تجاری با مقدار R (959/0) دارای بیش ترین میزان تأثیر بر توسعه پایدار سکونتگاه های روستایی در منطقه ی موردمطالعه بوده است. در تحلیل فضایی اثرگذاری گردشگری تجاری بر توسعه پایدار روستاهای موردمطالعه، روستاهای دولت آباد، حسن کمالی، فیروزآباد، کاکلی با مقدار R2 (992/0، 988/0، 986/0 و 983/0) دارای بیش ترین تأثیر و در روستاهای دهشیخ و سیگار با ضریب R2 (865/0 و 925/0) از عملکرد ضعیفی برخوردار است.

با توجه به نقش ویژه تکنولوژی در گردشگری، توجه به هوشمند سازی از مهم ترین مباحثی است که می تواند به رشد و توسعه گردشگری کمک نماید. ازآنجاکه مهم ترین عامل مؤثر بر اقتصاد استان قم، صنعت گردشگری است، پژوهش حاضر به ارزیابی ادراک روستاییان از مؤلفه های گردشگری هوشمند در 12 روستای مقصد گردشگری استان قم می پردازد. روش تحقیق توصیفی تحلیلی مبتنی بر پرسشنامه و تحلیل آماری است. در این مطالعه ابعاد سنجش هوشمندی یک فضای جغرافیایی بر اساس مدل کوهن ذیل شش بعد بررسی شد. واحد تحلیل خانوارهای روستایی ساکن در روستاهای مقصد گردشگری استان قم است. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 222 خانوار تعیین شد. ضریب آلفای کرونباخ 76/0 بیانگر پایایی مطلوب ابزار تحقیق است. نتایج نشان داد بر اساس ادراک روستاییان، روستاهای هدف گردشگری استان قم ازنظر مؤلفه های روستای هوشمند در سطح ضعیف و نامطلوبی قرار دارند، به طوری که در طیف لیکرت میانگین مؤلفه های اقتصاد هوشمند 7/1، مردم هوشمند 2/2، محیط هوشمند 8/1، حکمروایی هوشمند 3/2، زندگی هوشمند 9/1 و تحرک هوشمند 2/2 در سطح پایین بوده است. در مجموع میانگین توسعه هوشمند در مقاصد گردشگری روستایی شهرستان قم با 07/2 پایین تر از میانه نظری ارزیابی شد. لذا روستاهای مقصد گردشگری استان قم راه درازی تا تحقق هوشمندی به معنای واقعی دارند. با توجه به اینکه پیش شرط هوشمند سازی مقاصد گردشگری روستایی دستیابی مطلوب به ابزارهای هوشمند سازی ازجمله ICT می باشد، به نظر می رسد قبل از هر اقدامی، لازم است در زمینه دستیابی به ابزارهای هوشمند سازی اقدام مؤثری صورت گیرد.

با توجّه به محیط رقابتی موجود و گسترش روز افزون تکنولوژی های جدید در عصر جهانی شدن، شهرها و در سطح کلان، کشورها باید برای تطبیق خود با این فضا و تسریع فرآیند توسعه در مناطق مختلف، بستر مناسبی را برای تولید افکار جدید و کاربردی کردن آن مهیا کنند. هدف این تحقیق تعیین زیرساخت های لازم برای نوآوری در کشورهای در حال توسعه به ویژه ایران و در سطح منطقه ای در مشهدو ارزیابی آن ها با توجّه به مقوله فرهنگ می باشد. همچنین از اهداف دیگر این تحقیق ارزیابی زیر ساخت های نوآوری در شهر مشهد با توجّه به سابقه فعّالیّت افراد در نوآوری و همچنین جنسیّت افراد می باشد؛ که فرضیّات این تحقیق را شکل می دهند.روش تحقیق این مقاله پیمایشی- تحلیلی است. روش این تحقیق به صورت ترکیبی ۲ مرحله ای به منظور تقویّت نتایج تحقیق(Triangulation) می باشد. نتایج تحقیق نشان داد که قوانین حمایتی مناسب برای تقویّت نوآوری وجود دارد. ولی، این قوانین از ضمانت اجرایی مناسبی برخوردار نیستند. از طرف دیگر اعتماد کافی برای ایجاد ارتباط مؤثّر بین دانشگاه و صنعت که منبع تولید نوآوری می باشند، وجود ندارد و نیاز به ارتقای اعتماد میان این دو نهاد برای تقویّت نوآوری الزامی به نظر می رسد. همچنین بررسی ها نشان می دهد که اعتماد و مشارکت به عنوان شاخص های فرهنگی بین افراد و سازمان ها کم تر دیده می شود. همچنین حمایت های لازم جهت تشویق نوآوری در مراکز رشد وجود ندارد، سازمان های واسطه مانند پارک های علمی و فناوری نقش اصلی خود را به طور مؤثّر انجام نمی دهند، و مکانیزم های مناسب جهت تشویق نوآوری ماند حقوق مالکیّت معنوی، وجود سرما یه گذران ریسک پذیر، سیاست های تشویقی و معافیّت های مالیاتی بسیار ضعیف می باشد. نتایج آزمون فرضیات همچنین نشان می دهد که تفاوت آماری معنی داری میان مردان و زنان در میزان اهمیّت دو زیرساخت محیط کار و رابطه دانشگاه و صنعت وجود دارد. همچنین نتایج نشان می دهد که رابطه معنی داری میان زیرساخت های نوآوری و سابقه فعّالیّت های نوآورانه وجود ندارد.

این نوشتار تلاش دارد با تمرکز بر تبارشناسی فوکو، آن را با آینده پژوهی در پیوند قرار داده و در این فرایند، آینده پژوهیِ تبارشناسانه را بسان روش شناسی ای شایسته در پژوهش های جغرافیایی معرفی نماید. بر این اساس اگر فضای جغرافیایی، فضایی رابطه ای، و صحنه ی نقش آفرینی گفتمان ها و روابط قدرت و دانش در نظر گرفته شود، آن گاه با سوژه گفتمانی و ابژه ی گفتمانی(سوژه و ابژه ی درونِ گفتمان ها) سروکار داریم، و شکل گرفتگی و از شکل افتادگی و تحول پدیده ها برآمده از گفتمان ها و نحوه ی صورت بندی روابط قدرت در درون آن ها  می باشد. از این روی، آینده پژوهیِ تبارشناسانه با تمرکز بر شناخت گفتمان مسلط حال(که پدیده مورد بررسی را در برگرفته) و روابط قدرت برساخته ی آن، همچنین گفتمان های مقاومتِ موجود و در برابرِ آن، به دنبال شناسایی گفتمان آینده می باشد. تا با قراردادن پدیده در گفتمانِ احتمالی آینده، آینده ی آن را به فهم درآورد. از آنجا که عدم قطعیت ها و پیشران هایی که در چنین روندی شناسایی می شود، برآمده از منطق رفتاری گفتمان در آینده می باشد، می توان فهم شایسته ای از آینده ی پدیده ها در فضای جغرافیایی ارائه نمود. کاربرد آینده پژوهیِ تبارشناسانه بسان رویکرد آغازین در هر مطالعه آینده پژوهانه می تواند دستاوردهایی چند به همراه داشته باشد: 1- عوامل تأثیرگذار و پیشران های سازنده آینده، متأثر از رابطه قدرت و دانش و در چارچوب گفتمان احتمالی مربوطه، به گونه ای واقعی تر شناسایی می شوند؛ 2- این رویکرد هر چند با سایر روش ها نیز می تواند به کار گرفته شود، اما در بهترین حالت با روش سناریونویسی قابل استفاده می باشد و با به کار گرفتن آن می توان سناریوهای واقع گرا و محتملِ آینده را تدوین نمود.

این نوشتار تلاش دارد در تحلیل چالش های توسعه ی فضاهای روستایی ایران از شاکله ی نظری تریالکتیک تولید فضای بهره جسته و درنهایت آن را با روش آینده پژوهی پیوند زند. به واقع درک فضای روستایی با کاربست شاکله مفهومی تریالکتیک لوفور در سه گانه ای از کنش های فضای مادی، بازنمود فضا و فضاهای بازنمود (بازتاب دهنده ی فرم های مکانی، جریان های بیرونی، کنش های عقلانی [دانش، قدرت] و تجربیات زیسته) قادر به تجویز و پیش بینی الگوهای نوظهور برای آینده ی روستا خواهد بود. تحلیل مؤلفه های نظریه ی تولید فضای لوفور و تأمل بر چگونگی تأثیر و تأثرات  آن ها در فضای سرزمینی ایران در پس گفتمان های تاریخی با تأکید بر شهرها به واقع بیانگر ازیادرفتگی فضاهای روستایی می باشند. اکنون آینده ی فضاهای روستایی ایران بیش تر از پیش با مسائل پیچیده و بغرنج مواجه است. فارغ از گرایشات مسئله محور به چالش های توسعه ی روستایی می توان گفت فضاهای روستایی تحت تأثیر تغییرات عمیق و دگرگونی های گسترده در بستر زمانی و مکانی سرزمینی ایران، تحولاتی را در ترکیب اجتماعی و فیزیکی فضایی خود تجربه کنند. بی شک دامنه و تأثیر و برد این تحولات منوط به آینده خواهد بود. آینده ای که به گونه ای فزاینده غیرمطمئن، مقاوم در برابر کشف و آشکار شدن و مبهم به نظر می رسد؛ از همین رو روش آینده پژوهی از میان آینده های ممکن به جستجوی آینده های محتمل برمی خیزد تا برای تحقق مطلوب آن ها بسترسازی نماید. هرچند در رویکرد آینده پژوهی روش های گوناگون می تواند به کار گرفته شود، اما در این پژوهش از روش سناریونویسی استفاده شده و با به کار گرفتن آن می توان سناریوهای واقع گرا و محتملِ آینده توسعه ی روستایی را تدوین نمود.

این پژوهش در پی رمزگشایی از فضامندی پدیده ی جهانی شدن و افشاء مکانیزم کنش های فضایی متأثر از آن تحت نظام سرمایه داری برمبنای فشردگی فضا و زمان می باشد. پرسش اساسی این است که چگونه و با چه ابزارهایی می توان فضا را مورد استفاده، سازماندهی، خلق و در سلطه درآورد که با الزامات گردش سرمایه در فضای جهانی شده متناسب باشد؟ کاربست شاکله ی مفهومی و نظری تریالکتیک فضایی لوفور به مثابه ی مؤلفه های بنیادین فضا، امکان پاسخ به پرسش مطرح شده را فراهم می آورد. در این پژوهش کنش های فضایی مادی، بازنمودهای فضایی و فضاهای بازنمود سازه های تشکیل دهنده ی محتوا یا کلیت پدیده ی جهانی شدن در نظر گرفته شده اند. رمزگشایی محتوای فضای جهانی شدن به واقع یافتن تأثیرات فرم های جغرافیایی فضای محسوس، ساختار سیاسی و ایدئولوژیک فضای معقول و کارکرد اجتماعی فضای زیسته است که در کلیّتی سرمایه دارانه و در پویشی دیالکتیکی در لحظه ها یا دقایق جهانی شدن رخ می دهند. به واقع سازه های تشکیل دهنده ی دقایق جهانی شدن متأثر از نظام سرمایه داری در فرم خود را به صورت جریآن ها، مبادلات، فن آوری و تکنولوژی در ساختار  به صورت عقلانیت حاکم بر فضا و در کارکرد در مقام تعریف و تعیین یک وضعیت غالب برای فضای زیسته، نمود می یابند.

حکمروایی خوب شهری همواره رفاه عمومی شهروندان و سلامت اجتماعی آنها را در نظر گرفته  که سیاست ها و برنامه های آن در چارچوب شاخص های خاصی قرار می گیرند. تحقیق پیش رو  به تحلیل مقایسه ای شاخص ها و ابعاد حکمروایی خوب شهری از دیدگاه شهروندان، کارشناسان و مدیران در وضع موجود و مطلوب می پردازد. روش تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی است که به بررسی نقطه نظرات شهروندان، کارشناسان و مدیران شهری در خصوص وضعیت ابعاد حکمروایی خوب شهری و همچنین وجوه تشابه و افتراق آنها و دامنه اختلافات و  همسانی های آنها پرداخته است. منابع گردآوری داده ها کتابخانه ای- اسنادی و استفاده از ابزار پرسشنامه بوده است که  تعداد 385 پرسشنامه برای شهروندان و تعداد 48 پرسشنامه برای کارشناسان و مدیران شهرداری و شورای شهر توزیع گردید. آزمون های مورد استفاده در این تحقیق  با نرم افزار SPSS شامل تی تست زوجی،  فریدمن می باشد. نتایج بدست آمده از تحلیل  مقایسه ای شاخص ها نشان می دهد از نظر شهروندان پیرامون وضعیت متغیرهای تحقیق جهت گیری توافقی، مسئولیت پذیری و از نظر مدیران مسئولیت پذیری و عدالت همه جانبه مهم ترین عوامل می باشند. در نهایت نمودارهای راداری حاصل از تحلیل زوجی داده ها نشان می دهد که از نظر شهروندان و مدیران، شکاف معناداری بین وضع موجود و مطلوب وجود دارد. با این توضیح که از نظر شهروندان شفافیت و مسئولیت پذیری با عدد2.47 در وضعیت موجود و عدد 99/3 و 02/4 در وضعیت مطلوب بیشترین اختلاف میانگین را در بین شهروندان دارد.

شدت کاربری زمین که انواع تراکم های شهری را شامل می شود، در بسیاری از پژوهش ها به عنوان عاملی تأثیرگذار بر الگوهای سفر ساکنین شناخته شده است؛ به طوری که افزایش انواع تراکم های جمعیتی، شغلی و مسکونی و کاربری باعث فشردگی بیش تر فرم شهر و کوتاه تر مسافت طی شده با خودروهای شخصی (Vehicle Kilometer Travelled) می شود و در نتیجه کاهش انتشار آلاینده های کربنی بخش حمل ونقل را در پی خواهد داشت. هدف اول مقاله ی حاضر بررسی تأثیرگذاری انواع تراکم بر مسافت سفر خودروهای شخصی است. بدین منظور 4 نوع تراکم (جمعیت، اشتغال، تراکم مسکونی و تراکم کاربری ها) در نظر گرفته شد. سپس با استفاده از ضرایب آنتروپی، جینی، موران و گری میزان تعادل در شدت کاربری زمین بین تراکم های نام برده مشخص گردید و همبستگی آن ها با متغیر وابسته VKT از طریق آزمون همبستگی پیرسون و مدل رگرسیون چندمتغیره تعیین شد. در مرحله ی سوم میزان انتشار CO2 و CO2e خودروهای شخصی به تفکیک مناطق شهر مشهد محاسبه شد و درنهایت رابطه ی همبستگی و رگرسیونی بین تراکم های شهری هر منطقه موردبررسی قرار گرفت. نتایج نشان می دهد رابطه ی معناداری بین افزایش شدت کاربری زمین (تراکم) و کاهش VKT برقرار است و بین VKT و انتشار آلاینده های کربنی نیز همبستگی معناداری برابر با 0.845 برقرار است. در این میان، تراکم های شغلی بیش تر از سایر انواع تراکم بر الگوهای سفر ساکنین مشهد نقش دارد. تراکم شغلی دارای ضریب همبستگی 0/790- با VKT است و در مدل رگرسیون چندمتغیره نیز با R2=0.751 بیش ترین تأثیر را بر انتشار CO2 داشته است؛ بنابراین می توان با توزیع متعادل تر تراکم های شغلی در سطح مناطق، مسافت سفرهای با خودرو شخصی را کاهش داد و جهت تقویت الگوهای کم کربن تر حمل ونقل برنامه ریزی کرد.

بخش مهمی از تلاشهای مدیریت شهری در شهرهای با صبغه تاریخی، ارتقای وضعیت بافت فرسوده آنها است. باتوجه به اینکه درشهر مشهد 12.4%وسعت و 28% جمعیت درمحدوده بافت فرسوده اند ازاینرو مطالعه حاضر به دنبال آن است تا تصویری کامل از فعالیت5دوره شورای اسلامی شهرمشهد درخصوص بازآفرینی بافت فرسوده ارائه کند. شیوه مطالعه توصیفی-تحلیلی و بهره گیری از روشهای کمی-کیفی است. درگام اول بامطالعه منابع داخلی و لاتین، ابعاد اصلی بازآفرینی بافت فرسوده مشخص شد. در ادامه با مراجعه به آرشیو مصوبات شورا(شامل4530مصوبه وبررسی یکایک آنها)، اقدام به شناسایی مصوبات مرتبط با بافت فرسوده، شامل58مصوبه(1.28%کل مصوبات و میانگین11.6مصوبه برای هردوره) و ذخیره سازی آنها در پایگاه اکسل گردید. بااستفاده از روشهای آمار توصیفی، دسته بندی از داده ها صورت گرفت. در ادامه بابهره گیری از روش «تحلیل محتوا»(درقالب کدگذاری باز،محوری و انتخابی)، رویکردهای حاکم بر برنامه ریزی هر دوره و نهایتاً کل دوره ها درخصوص بازآفرینی بافت فرسوده شهرمشهد را روشن ساخت. نتایج در کدگذاری باز؛ شناسایی39موضوع کلیدی، درکدگذاری محوری؛9محورمهم و در کدگذاری انتخابی؛4مقوله مرکزی شامل:1)رویه های مرتبط بااجرا، مدیریت و نیروی انسانی2)زمینه های مالی و اقتصادی، 3)محوراصلی ارتقا و توانمندسازی و4)مدیریت زمین و کالبد بود. تفسیر اطلاعات، حاکی از تغییر در رویکردهای هر دوره شورا، در موضوعات گوناگون است. به عبارتی رویکرد منسجم و هماهنگ در تمامی ادوار در مواجهه با بافت فرسوده وجود ندارد. ازدیگرسو بااینکه سرفصلهای اقدامات مدیریت شهری(به استثنای محورمحیط زیست) در تطابق با بازافرینی پایدار است، اما ابعاد موردتاکید در هر بعد، تناسبی را با رویکردبازآفرینی پایدار نشان نمی دهد. در همین راستا پیشنهادهایی در قالب سه دوره کوتاه، میان و بلند مدت ارائه شده است.

امروزه آنچه که به مسائل و مشکلات شهری دامن می زند، معضلاتی است که نهادهای مدیریتی شهرها و کلان شهرهای کشور مثل شهرداری ها با آن ها درگیر هستند و نارسایی در اطلاع رسانی و شفاف سازی عملکردی، قانونمندی و اجماع و خرد جمعی مسئولان، مشارکت و... موجب کاهش عملکرد آن ها شده است. هدف از پژوهش حاضر تبیین جایگاه حکمروایی خوب شهری با استفاده از روش آمیخته در شهر جدید گلبهاراست. به منظور بررسی وضعیت موجود ابعاد حکمروایی خوب در شهر جدید گلبهار، تعداد 385 پرسش نامه برای شهروندان و تعداد 48 پرسش نامه برای کارشناسان شهرداری و شورای شهر توزیع شد و همچنین با ۱۰ نفر از کارشناسان حوزه شهرهای جدید مصاحبه نیمه ساختار انجام شد و سپس با رویکرد آمیخته که حاصل تلفیق روش های کمی(روش توصیفی - تحلیلی) و کیفی است، وضعیت شاخص های حکمروایی خوب شهری در گلبهار ارزیابی شد. نتایج به دست آمده از تحلیل شاخص های حکمروایی خوب شهری نشان دهنده این است که همه نمرات میانگین آن ها به جز شاخص های قانونمندی، شفافیت و بینش راهبردی که از دیدگاه شهروندان در حد پایین تر از متوسط گزارش شده اند، در محدوده نسبی متوسط- 5 / 2 تا 5 / 3 - هستند.همچنین نتایج تحلیل های کیفی نشان داد که بیشتر نقص و نارسایی هایی که ابعاد حکمروایی در نظام مدیریتی شهر جدید گلبهار با آن دست به گریبان هستند؛ نبود انگیزه و حس تعلق مکانی نداشتن شهروندان، شفاف نبودن قوانین و اعتماد نداشتن شهروندان به مسئولان است.  

امروزه دولت محلی به واقعیتی انکارناپذیر در جهان تبدیل شده؛ به طوری که در پژوهش های مختلف چهار بعد اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی- مالی، جغرافیایی و سیاسی- قانونی به عنوان مهم ترین ابعاد دولت محلی یاد شده اند؛ و پژوهشگران به کارگیری تفکر سیستمی در دولت محلی را به عنوان کارآمدترین رویکرد اشاره کرده اند. تحلیل سیستمی رویکردی جامع و پویا برای بررسی پدیده های پیچیده است. با استفاده از این رویکرد، می توان روابط متقابل و پیچیده بین عناصر مختلف هر سیستم را شناسایی و تحلیل کرد. در حوزه دولت محلی، تحلیل سیستمی می تواند به درک عمیق تری از عوامل مؤثر در شکل گیری و عملکرد دولت های محلی کمک کند. در این پژوهش عوامل کلیدی چهارگانه مؤثر در شکل گیری دولت محلی با روش تفکر سیستمی مورد بررسی قرار گرفته تا تأثیر هریک از عوامل را بر شکل گیری دولت محلی و تأثیر و روابط علی و معلولی هریک از آنها را روی یکدیگر و بر کل سیستم در نظر گیرد. در این راستا از نرم افزار ونسیم جهت مدل سازی و روابط علی و معلولی استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد چهار زیرسیستم یادشده، هیچ گاه نمی توانند به صورت مجزا از یکدیگر عمل کنند و پیوستگی آنها موجب به وجود آوردن یک سیستم نهایی برای شکل گیری موفق دولت محلی خواهد شد.