مطالب مرتبط با کلیدواژه

آینده نگاری


۲۱.

طراحی مدلی برای سناریونگاری بر اساس شناسایی عوامل کلیدی و تجزیه و تحلیل فعل و انفعالات بازیگران کلیدی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آینده نگاری سناریونگاری میک مک مکتور سناریوویزارد مولتیپول

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵۷ تعداد دانلود : ۷۱۰
سناریونگاری، تکنیکی است که با در نظر گرفتن عدم قطعیت های محیطی، چندین چشم انداز متفاوت از آینده را ارائه می دهد. سناریوها آینده هایی که امکان وقوع آن ها محتمل است را در قالب داستان هایی بیان نموده و روایت های بدیلی درباره ی موقعیت های مرتبط با آینده ارائه می دهند. سناریونویسی یکی از بهترین و قوی ترین ابزارها برای شناخت و بررسی علمی آینده است که با استفاده از آن می توان تغییرات و عدم قطعیت های محیطی آینده را شناسایی و بررسی نمود. با توجه به اهمیت سناریونگاری و تأثیرات آن بر برنامه های کلان کشور، سازمان ها، بنگاه ها و ...، موفقیت و کارآمدی فرآیندهای سناریونگاری همواره از دغدغه های دست اندرکاران مدیریت کشورها بوده و هست. با توجه به نقش کلیدی بازیگران در آینده نگاری، این پژوهش در پی آن است که در جهت توسعه ی روش های موجود، رفتار بازیگران را در هر کدام از عوامل کلیدی آینده ساز استخراج نماید و سپس اقدام به سناریونگاری نماید. روش نمونه گیری پژوهش حاضر به صورت گلوله برفی بوده و از ابزار مصاحبه و پرسشنامه جهت جمع آوری اطلاعات استفاده گردید. بدین منظور، نمونه آماری 12 نفری از خبرگان و پژوهشگران حوزه ی آینده پژوهی جهت مصاحبه و نمونه آماری 43 نفری برای تکمیل پرسشنامه انتخاب گردیدند و چارچوب های سناریونگاری موجود توسط پژوهشگران و صاحب نظران این حوزه بررسی و چارچوب جدیدی برای مطالعه سناریونگاری به دست آمده و اعتبار آن توسط جمعی از خبرگان این حوزه تأیید شد.
۲۲.

مطالعه آینده نگارانه پیشایندهای راهبرد کارآفرینی سازمانی؛ مورد مطالعه: شهرداری تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: راهبرد کارآفرینی سازمانی آینده نگاری پیشایند شهرداری تهران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۸ تعداد دانلود : ۴۳۶
سازمان ها برای ارتقای میزان خدمات رسانی به مشتریان و حفظ جایگاه خود می بایست به تدوین و اجرای برنامه های راهبردی و آینده نگرانه بپردازند. محور نظری پژوهشِ حاضر، بر راهبرد کارآفرینی سازمانی استوار است که در آن نقش توجهات آینده نگارانه پیشایندهای رخداد راهبرد کارآفرینی سازمانی مورد مداقّه قرار گرفته است؛ از این رو روش شناسی پژوهش بر اساس روش نظریه برخاسته از داده ها و تحلیل گزاره ها بر پایه داده های مستخرج از مشاهدات و مصاحبه با ۲۵ نفر از مطلعان کلیدی در سازمان شهرداری تهران صورت گرفته است. با عنایت به نو بودن موضوع و وجود نارسایی های نظری در فصل مشترک سازه های پژوهش، هدف اصلی مقاله پیشِ رو، کنکاش در مفاهیم مشترک و تحلیل آینده نگارانه پیشایندهای راهبرد کارآفرینی سازمانی است که نوآوری پژوهش ی حاضر نیز محسوب می شود. مفهوم پردازی آینده نگارانه راهبردکارآفرینی سازمانی برپایه داده های واقعی پژوهش نشان می دهد پیشایندهای رخداد راهبرد کارآفرینی سازمانی شامل ۴۴ گزاره مفهومی اولیه در مرحله کدگذاری باز و ۱۴ گزاره مقوله ای در مرحله کدگذاری محوری، در سه دسته موجبات علّی، شرایط محیطی و عوامل زمینه ای تشخیص داده شدند. در انتها بر اساس هریک از مقولات منبعث از پژوهش، نتایج مورد تحلیل قرار گرفته و پیشنهادات کاربردی متناسب با قلمرو مکانی بر مبنای مقولات احصایی ارائه شده است. Abstract Organizations to improve customer service levels and maintain its position must be able to develop and implement forsighting and strategic plans. This research focuses on forsighting antecedents of corporate entrepreneurship strategy.The organization of Tehran municipality has been investigatedas a case study. The research based on grounded theory methodology andsystematic interviews with 25 key informants. The main purpose of the article is forsighting analyzing of Corporate Entrepreneurship Strategy antecedents. This forsighting conceptualizing of Corporate Entrepreneurship Strategy based on actual data shows the antecedents of this strategy in Tehran municipality consists of 44 categories in open coding and 14 categories in axial coding that categorize in 3 division: Causal Factors, environmental situations and contextual factors.Finally, based on each of the issues flowing from the research, the results were analyzed and practical recommendations commensurate with the spatial domain are presented. Keywords: Corporate Entrepreneurship Strategy, Forsighting, Antecedent, Municipality of Tehran
۲۳.

فناوری اطلاعات سلامت، آینده نگاری و تصمیم گیری راهبردی برای ایران: مطالعه کیفی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: فناوری اطلاعات سلامت فناوری های کلیدی آینده نگاری مطالعه کیفی نقشه ذهنی.

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶۴ تعداد دانلود : ۵۵۹
با توجه به اهمیت فناوری اطلاعات در بخش سلامت برنامه ریزی و مشخص نمودن چشم انداز و نقشه راه آینده برای آن حائز اهمیت است. بدین منظور به کارگیری رویکردی نظام مند جهت مطالعه آینده فناوری اطلاعات سلامت ضروری است. یکی از رویکردهای آینده پژوهی روش فناوری های کلیدی است که از طریق مصاحبه با خبرگان انجام می شود. هدف از این پژوهش شناسایی فناوری های اطلاعات سلامت مهم با استفاده از رویکرد فناوری های کلیدی برای ایران 1404 بود. این پژوهش کیفی در دو مرحله انجام شد. مرحله اول پژوهش به ترسیم نقشه ذهنی فناوری اطلاعات سلامت اختصاص داشت که بر اساس مرور متون و هم اندیشی خبرگان انجام گرفت. در مرحله دوم به منظور تعیین نظرات خبرگان در ارتباط با فناوری های اطلاعات سلامت کلیدی برای ایران 1404، مصاحبه نیمه ساختار یافته با 13 نفر انجام شد. روش تحلیل داده ها در مرحله اول، تحلیل محتوا و در مرحله دوم، تحلیل چارچوبی بود. درون مایه های اصلی حاصل از تحلیل داده ها عبارت بودند از دسترسی سریع، ارزان، پایدار و امن به حداکثر سوابق سلامت کلیه افراد جامعه؛ دسترسی عادلانه به منابع و خدمات پیش خوان سلامت؛ توسعه مدیریت دانش علوم پزشکی و بهداشتی در راستای ارتقای سلامت و حفظ ایمنی افراد جامعه با استفاده از فناوری اطلاعات؛ توسعه خدمات الکترونیکی حاکمیتی (پشتیبان) در نظام سلامت؛ توسعه سلامت همراه؛ حاکمیت فناوری اطلاعات سلامت و ارتقاء زیرساخت فناوری اطلاعات سلامت در سطح ملی بود. در کل 19 فناوری اطلاعات سلامت کلیدی توسط خبرگان معرفی شدند. توسعه پرونده الکترونیک سلامت، توسعه شبکه گسترده سلامت، تبادل و اشتراک داده، توسعه سلامت همراه، پرونده سلامت شخصی بیمار، زیرساخت های فناوری اطلاعات سلامت و توسعه سیستم های پشتیبان تصمیم بالینی از جمله مهمترین فناوری های مورد نیاز ایران تا سال 1404 بودند. به نظر می رسد با تعیین فناوری های اطلاعات سلامت کلیدی تدوین برنامه های راهبردی و عملیاتی در این حوزه تسهیل گردد و تخصیص منابع واقع بینانه تر صورت گیرد.
۲۴.

مدیریت دانش مهدویت پژوهی با کاربست دانش آینده پژوهی

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: مهدویت پژوهی اصطلاح نامه آینده پژوهی آینده نگاری رویکرد پسینی رویکرد پیشینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۱ تعداد دانلود : ۴۱۷
در نوشتار پیش رو، حوزه مهدویت پژوهی به عنوان دانش نوپا و مستقل با اصطلاح جدید به وسیله رشته آینده پژوهی مورد بررسی و مداقه قرار می گیرد. مقاله با ذکر مقدمه ای شروع و با بیان مفهوم شناسی واژگانی مانند: مهدویت پژوهی، آینده پژوهی و اصطلاح نامه شناسی ادامه پیدا می کند و سپس به تعیین قلمروی بحث پرداخته می شود. رسالت اصلی مقاله، پرداختن به حوزه مهدویت پژوهی به عنوان یک حوزه دانشی با نگرش گذشته پژوهی و آینده پژوهی است. بنابراین فرایند بحث به تبیین مهدویت پژوهی با دو رویکرد پسینی و پیشینی همت گماشته شده و در آخر، چشم انداز مهدویت پژوهی با دو نگرش اکتشافی و هنجاری، با رویکرد آینده پژوهی ترسیم می گردد. در نگرش اکتشافی، به گرایش و رشته بودن حوزه مهدویت پژوهی و در نگرش هنجاری، به میان رشته بودن مهدویت پژوهی به عنوان دانش مستقل اسلامی نظر داده می شود.
۲۵.

شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر قیمت مسکن با رویکرد آینده نگاری مورد پژوهی: کلان شهر تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آینده نگاری قیمت مسکن روش تحلیل تأثیرات متقاطع تبریز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸۱ تعداد دانلود : ۵۴۲
پرداختن به آینده و برنامه ریزی برای آن، جزء جدانشدنی فرآیند برنامه ریزی است. در بیشتر موارد، پرداختن به آینده با اتکا به پیش بینی و تحلیل روندها، مشکلات بی شماری در اجرای برنامه ها به وجود آورده است. این مشکلات اغلب ناشی از بی توجهی به تأثیرات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و فناوری های نوظهور یا در حال ظهور در زندگی بشر و یا غفلت از نیروهای پیشران و عوامل کلیدی مؤثر بر تسهیل حل مشکلات چالش های آتی است. با عنایت به این امر، پژوهش حاضر با استفاده از تکنیک تحلیل تأثیرات متقاطع -که یکی از روش های متداول و مورد پذیرش آینده نگاری است - با بهره گیری از نرم افزار میک مک به شناسایی عوامل کلیدی تأثیرگذار بر قیمت مسکن در کلان شهر تبریز پرداخته است. این تحقیق به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش، توصیفی-تحلیلی می باشد. بدین منظور ابتدا 40 مؤلفه به روش دلفی و با استفاده از پرسش نامه های تشریحی توسط کارشناسان شناسایی شدند. در مرحله بعد، ماتریس تأثیرات متقاطع برای سنجش میزان تأثیرگذاری عوامل بر یکدیگر طراحی شده و در اختیار خبرگان قرار گرفت. نتایج با استفاده از روش تحلیل تأثیرات متقاطع تحت نرم افزار میک مک مورد بررسی قرار گرفت که در نهایت از مجموع 40 عامل اولیه تأثیرگذار بر قیمت مسکن در کلان شهر تبریز، تعداد 12 عامل به عنوان عوامل کلیدی سیستم شناسایی شدند. این عوامل که به عنوان بازیگران اصلی مؤثر بر قیمت مسکن در تبریز ایفای نقش می کنند. عبارت اند از: پایگاه اقتصادی ساکنین، درآمد سرانه خانوارها، نرخ شهرنشینی، موقعیت مکانی و منطقه شهری، ترکیب کالبدی، سیاست های عرضه زمین و مسکن، سرمایه گذاری، وسعت قطعات املاک، قیمت زمین، هزینه های ساخت وساز، کیفیت و نوع مصالح ساختمانی و تجهیزات و امکانات ساختمانی
۲۶.

تحلیل عوامل کلیدی موثر بر شکل دهی الگوی آمایش فضاهای روستایی با رویکرد آینده نگاری (مورد مطالعه: استان لرستان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: الگوی آمایشی فضاهای روستایی آینده نگاری میک مک لرستان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۰ تعداد دانلود : ۷۱۰
برنامه های توسعه و عمران روستایی بر اساس الگو های مختلف در استان لرستان، توفیق مورد انتظار را در رونق اقتصادی و بهبود زندگی روستاییان نداشته و به لحاظ اجتماعی در نهادینه کردن مشارکت روستاییان و توانمندسازی آنان موفقیت چندانی کسب ننموده است. برای از بین بردن این آثار منفی از فضاهای روستایی استان، ضروری است که عوامل کلیدی مؤثر برای ارائه الگوی آمایش فضاهای روستایی با رویکرد آینده نگاری به عنوان هدف اصلی این تحقیق شناسایی و تحلیل گردد. بدین روی در این تحقیق با استفاده از روش های دلفی ، پنل متخصصان و تحلیل تأثیرات متقابل با کمک نرم افزار MicMac  عوامل کلیدی مؤثر در طراحی الگوی آمایش فضاهای روستایی شناسایی و تحلیل شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که از 40 مسئله و مشکل اصلی برنامه های روستایی ، 13 عامل چشم انداز روستایی، آینده نگاری، محیط زیست، ساختار اقتصاد روستایی، حکمروایی روستایی، سناریوهای جایگزین، ویژگی های مناطق، آمایش سرزمین، مشارکت روستاییان، اصول توسعه فضایی روستایی، ظرفیت محلی و سرمایه اجتماعی، مدیریت روستایی و همگرایی- واگرایی بخش ها مهم ترین عوامل کلیدی مؤثر بر طراحی الگوی آمایش فضاهای روستایی لرستان محسوب می شود.
۲۷.

آینده نگاری صنعت گردشگری در شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آینده نگاری صنعت گردشگری سناریونگاری گردشگری شهری شهر تهران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۴ تعداد دانلود : ۴۲۰
گردشگری یکی از صنایع رو به رشد در آینده خواهد بود. بر خلاف بسیاری از صنایع دیگر که متاثر از پیشرفت فناوری ممکن است کاملا تغییر ماهیت دهند، گردشگری حتی به شکل موجود هم می تواند سهم بزرگتری از اقتصاد کشورها و شهرها داشته باشد. اما پتانسیل بالای گردشگری در اقتصاد شهری مانند شهر تهران، مملو از عدم قطعیت هایی است که برای فهم بهتر آینده ی آن باید از روش های آینده نگاری استفاده کرد. در این راستا پژوهش حاضر می کوشد تا به آینده نگاری صنعت گردشگری در شهر تهران بپردازد. محوریت مقاله حاضر بر روی گردشگران خارجی است. از منظر روش تحقیق این پژوهش کاربردی و توصیفی – تحلیلی است و از روش های کارگاه آینده، پانل خبرگان و سناریونگاری بر اساس عدم قطعیت های بحرانی بهره می برد و شش پیشران کلیدی با عناوین افزایش تقاضا برای سفر در کل دنیا، روابط خارجی، کسب و کارهای نوآفرین، آزادی های گردشگر، اقتصادی دولتی و زیرساخت های شهر تهران شناسایی شد که دو پیشران با عناوین اقتصاد دولتی و روابط خارجی به عنوان عدم قطعیت های کلیدی شناخته شدند. در نهایت، تحقیق حاضر به چهار سناریوی مستقل برای آینده گردشگری شهر تهران رسید که به ترتیب: تهرانِ مخوف، تهران: میزبان مهمانان سرزده، تهرانِ چشم انتظار و تهران: بازدید برای عموم آزاد نام گذاری شدند. یافته های پژوهش نشان می دهد که جز در سناریوی تهران: بازدید برای عموم آزاد، وضعیت گردشگری تهران خوب نیست و این صنعت نمی تواند کمکی به اقتصاد شهری تهران داشته باشد.
۲۸.

تعیین پیشران های اصلی دیپلماسی دفاعی ج.ا.ایران در سطوح منطقه ای و بین الملل(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: پیشران آینده نگاری دیپلماسی دفاعی ج.ا.ایران سطح منطقه ای و بین الملل سیاست دفاعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵۰ تعداد دانلود : ۶۵۷
دیپلماسی دفاعی، بخشی از سیاست های دولت است که به عنوان یک ابزار مهم در تحقق اهداف کلان نیروهای مسلح نقش آفرینی می کند و هدف آن را می توان ایجاد شرایط سیاسی و ملی و بین المللی مطلوب برای حفظ و گسترش ارزش های ملی و حیاتی کشور در برابر دشمنان بالفعل و بالقوه دانست. از ویژگی های دیپلماسی دفاعی در شرایط موجود این است که به عنوان یکی از ابزارهای هویت یابی و مشروعیت سازی سیاست دفاعی و راهبردی کشورها تلقی می گردد. با ظهور علم آینده نگاری محققان سیاست گذاری سعی کردند از قابلیت های این علم در توسعه فنون برنامه ریزی راهبردی استفاده کنند. به این ترتیب به تدریج با استفاده گسترده از آن ها، روش ها و فنون آینده نگاری وارد بطن برنامه ریزی شد. شناسایی پیشران ها اصلی و کلیدی یکی از الزامات اساسی هر پروژه آینده نگاری در جهت تدوین سناریوها می باشد. بر این اساس این مقاله باهدف شناسایی پیشران های اصلی و کلیدی دیپلماسی دفاعی ج.ا.ایران جهت افق 15 سال آتی نگارش و با ترکیب روش های آینده پژوهی مانند، مرور منابع، پانل خبرگی و تحلیل ماتریس متقاطع و با استفاده از نرم افزار میک مک انجام شده است. در جهت اجرای این پروژه از نظرات خبرگی صاحب نظران حوزه دفاعی و سیاست خارجی بهره برداری و در فرجام پیشران تنش زدایی و اعتمادسازی به عنوان پیشران کلیدی ارائه گردیده است. یافته های اصلی تحقیق حاکی از این است که در بین پیشران های اصلی شناسایی شده، پیشران تنش زدایی و اعتمادسازی در سطح منطقه ای و بین الملل به عنوان پیشران کلیدی دیپلماسی دفاعی ج.ا.ایران در سطح منطقه ای و بین الملل خواهد بود.
۲۹.

آینده نگاری فناوری های رزم زمینی در جنگ آینده(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: فناوری جنگ آینده آینده نگاری زمینی دفاعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵۴ تعداد دانلود : ۴۸۹
آینده نگاری فناوری فرآیندی پیچیده و شدیداً وابسته به ساختارهای بومی است. هدف کلی آینده نگاری فناوری، عام نوظهوری است که ممکن است منافع اقتصادی, دفاعی و اجتماعی زیادی را دربر داشته باشند. ماهیت جنگ در حال تغییر و تحول بوده و سرعت این تغییر از هر زمان دیگری در تاریخ معاصر بیشتر است. نیروی زمینی قرن بیست و یکم برای آن که بتواند در بالاترین سطح ممکن به سرعت استراتژیکی و برتری مانور دست پیدا کند، بایستی از طریق فناوری های رزم زمینی تاثیرات مربوط به آگاهی از فضای صحنه نبرد و آتش و مانور دقیق را به طور هم زمان مورد استفاده قرار دهد. هنگامی که این تغییرات به طور کامل با هم تلفیق گردند، هم افزایی حاصل از این قابلیت های مختلف موجب می شود که نیروی زمینی در میادین جنگ آینده به عامل مهمی در تصمیم گیری های ملی تبدیل شود. آینده-نگاری فناوری های دفاعی مورد نیاز در جنگ آینده، ابزاری است، که به فرماندهان و مدیران ارشد در ایجاد درک راهبردی از فناوری، به منظور اخذ تصمیمات کلان کمک می کند. این مقاله با هدف شناسایی فناور های مورد نیاز نیروی زمینی در جنگ آینده به روش دلفی تهیه گردیده است. مبانی نظری پژوهش حاضر در جنگ آینده از نظریات هافمن و کیلکولِن و در شناسایی فناوری از نظریات ون ویک و فال تأثیر گرفته است. در ادامه از نظرات خبرگی اساتید دانشگاه در حوزه های دفاعی، صنعت و فناوری بهره برداری، و داده های حاصله به روش آمیخته تجزیه و تحلیل و در نهایت فناروری های شناسایی شده ارائه گردید.
۳۰.

سناریوهای پیش روی بانک ها و نهاد های مالی وابسته به نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در مواجهه با تحریم های نظام بانکی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آینده پژوهی آینده نگاری سناریوپردازی تحریم بانک های وابسته نظامی نظام بانکی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۰ تعداد دانلود : ۴۱۸
اعمال تحریم های گسترده علی ه ج.ا ایران، بانک ها و نهادهای مالی وابسته به نیروهای مسلح را ب ا چ الش ه ای جدی مواجه کرده است. بنابراین پاسخ بانک های وابسته نظامی در براب ر ای ن چالش ها دارای اهمیت بسزایی است. بنابراین در این پژوهش، نخست روندهای حاکم بر این بانک ها در عرصه های مختلف از طریق مطالعات کتابخانه ای و مصاحبه با خبرگان استخراج، سپس با برگزاری پنل خبرگان، 9 پیشران اصلی مشکلات و معضلات بانک های وابسته نظامی در دوران تحریم شناسایی شد. در مرحله بعد، پس از برگزاری دلفی در دو مرحله پی درپی، دو عدم قطعیت اصلی مسائل بانک های وابسته نظامی در پساتحریم شامل: 1) هزینه مبادلات مالی و مشکلات تکنولوژیکی؛ و 2) مشکلات ساختاری، استخراج شد. از ترکیب این دو پیشران با عدم قطعیت بالا، چهار سناریو بدست آمده است. این چهار سناریو عبارت اند از: الف) رفع بحران؛ ب) چالش نظام بانکی؛ ج) بحران بانکی؛ د) تعویق بحران. درمجموع با بررسی چهار سناریوی محتمل می توان عنوان کرد؛ بانک های وابسته نظامی دارای مشکلات ساختاری ازجمله عدم رعایت استانداردهای بین المللی، عدم تنوع ابزارهای مالی، و غیره می باشند. بنابراین جهت حل مشکلات اساسی بانک های مذکور، توجه به الزامات سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی و سیاست های کلی برنامه ششم که بر مؤلفه های ساختاری نظام بانکی تأکید می کند ضروری است. در نتیجه در این تحقیق مدل مفهومی بر اساس این سیاست های کلی برای اصلاح وضعیت بانک های وابسته نظامی در پساتحریم طراحی شد.
۳۱.

شناسایی و تحلیل پیشران های روند بهبود ارزش افزوده اقتصادی در راستای آینده نگاری شرکت ها(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: برون یابی روند پیشران ها آینده نگاری ارزش افزوده اقتصادی زنجیره ارزش

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۳ تعداد دانلود : ۶۱۷
ناپایداری محیط کنونی کسب وکار در ایران، بخت موفقیت را به شرکت هایی می دهد که قادر به شناسایی، کنترل و پیش بینی روندهای تغییر باشند و بر این اساس آینده نگاری نمایند. پژوهش حاضر در پی شناسایی و تحلیل پیشران های درون سازمانی است که موجب روند صعودی ارزش افزوده اقتصادی (EVA) در شرکت های بورس اوراق بهادار تهران، به عنوان مهم ترین شرکت های حاضر در عرصه اقتصاد کلان ایران می شوند. ابتدا به روش کیفی و با کمک آرای خبرگان، پیشران ها شناسایی و طبق الگوی راهبردی زنجیره ارزش پورتر دسته بندی شدند. در ادامه به روش کمّی و با کمک نرم افزار معادلات ساختاری PLS، رابطه پیشران های شناسایی شده با روند رشد EVA و روابط چندگانه میان پیشران ها بررسی شد. یافته های تحقیق بر روی 24 شرکت در قلمرو زمانی 1390 تا 1394 نشان داد که پنج مورد از پیشران ها (توان شرکت در عملیات، امور اداری و اجرایی، ترفیع و بازاریابی، R&D و IT) بر اساس زیرشاخه های شناسایی شده برای آنها، رابطه مثبت و معناداری با روند رشد EVA دارند. معناداری برخی از روابط میان پیشران ها نیز مورد تأیید قرار گرفت. نتایج این پژوهش ما را به سمت و سوی پیشران های اثرگذارتر با قابلیت کنترل بیشتر و لحاظ آنها در آینده نگاری و تدوین راهبردهای آینده نگر رهنمون می سازد.
۳۲.

آسیب شناسی سیاست گذاری بحران آب در ایران با رویکرد آینده نگاری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سیاست گذاری آسیب شناسی بحران آب ناکارآمدی نظام سیاست گذاری آب آینده نگاری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۷۸ تعداد دانلود : ۵۷۶
از گذشته تاکنون کمبود آب جزء سرشت ایران بوده است. در چند دهه اخیر، کاهش بارش، دگرگونی های اقلیمی، افزایش برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی و ... به بحران آب منجر شده است. اما در نگاهی کلی به وضعیت آب ایران، به پرسش ها و پیچیدگی هایی برمی خوریم که این تنش و بحران را حاصل مدت ها سوء سیاست گذاری و مدیریت می داند. بحران آب، تلاشی نظام مند برای نگاه به آینده را در حوزه های دانش، فناوری، اقتصاد، فرهنگ، محیط زیست و جامعه می طلبد و آینده نگری پیش نیاز هرگونه سیاست گذاری است. این پژوهش با هدف شناخت و بررسی آسیب های ناشی از سیاست گذاری آب کشور شکل گرفته است. اطلاعات مندرج در این مقاله حاصل مطالعات و بررسی ها در بحران آب و نیز انجام گفت و گوهای متعدد با مجموعه ای از خبرگان و نخبگان متخصص است که با تکنیک دلفی در چند مرحله استخراج شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که سیاست گذاری در بحران آب ایران در بستری ممکن است که شناخت صحیح از فرایند سیاست گذاری و نارسایی های حاکم بر آن به دست آید. به دنبال آن مسائلی چون عدم ریشه یابی صحیح دلایل، ارزش گذاری نامناسب آب، بخشی نگری و تناقض در تصمیم گیری ها، قانون گذاری، کم توجهی به دانش بومی آب در کشور و تقلید بدون تفکر از نسخه های غیربومی، عدم استفاده از متخصصان علوم مختلف در سیاست گذاری های حوزه آب و... که از مهم ترین آسیب های سیاست گذاری بحران فعلی آب است را پیش رو قرار می دهد.
۳۳.

جهت دهی به فرآیندهای منابع انسانی سازمان های دفاعی با رویکرد آینده نگاری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آینده نگاری جهت دهی به فرآیندهای منابع انسانی سازمان های دفاعی مدلسازی مسیری ساختاری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۴ تعداد دانلود : ۳۹۹
هدف این پژوهش، بررسی چگونگی به کارگیری آینده نگاری درجهت ایجاد معیارهای مؤثر جهت دهنده به فرایندهای منابع انسانی به منظور افزایش تأثیر فعالیت های منابع انسانی در دستیابی به اهداف سازمان های دفاعی است. بدین منظور، پس از شناسایی جنبه های تأثیرگذار آینده نگاری بر جهت دهی به فرایندهای منابع انسانی سازمان های دفاعی، به روش مدل سازی سیستمی نرم [1] ، چگونگی و میزان اثرگذاری شاخص های آینده نگاری بر دستیابی به هدف پژوهش به روش مدل سازی مسیری ساختاری2 تبیین شد. با به کارگیری این روش، مسیر اثرگذاری و اندازه تأثیر شاخص های آینده نگاری در زمینه های احتراز از تهدیدات و بهره برداری از فرصت ها، دفاع مؤثر در نبردهای نامتقارن، اکتساب فناوری های دفاعی موردنیاز، ترکیب تجهیزات دفاعی در طراحی نبردها، توسعه یا چابک سازی سایر بخش های دفاعی و موقعیت های مؤثر تمرکز جنگ افزارها بر ایجاد معیار جهت دهنده به مدیریت راهبردی فرایندهای منابع انسانی و دستیابی به یکپارچگی میان فرایندهای منابع انسانی با اهداف راهبردی دفاعی، تعیین و الگویی جهت به کارگیری هدف مند فرایندهای منابع انسانی درراستای تحقق اهداف سازمان های دفاعی ارائه شد. <br clear="all" />  
۳۴.

شناسایی و تحلیل پیشران های کلیدی آمایش منطقه ای براساس آینده پژوهی در شهرستان گرگان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آینده نگاری تصمیم گیران کاربری مشارکت متخصصان میک مک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۲ تعداد دانلود : ۵۳۲
آینده پژوهی در فرایند آمایش سرزمین، به تصمیم گیران اجازه می دهد در فرایند تصمیم گیری در مسائلی با پیچیدگی های زیاد و عدم قطعیت های بالا، با تمرکز بر پیشران های کلیدی به حل مسائل مبهم و دیریاب فایق آیند. در پژوهش حاضر تلاش شده است تا با مشارکت مدیران استان گلستان و خبرگان دانشگاهی، مهم ترین پیشران های تغییر در زمینه آمایش سرزمین شهرستان گرگان شناسایی شود تا بر پایه آن، مسیر درستی به سوی آینده مطلوب ترسیم کرد. این پژوهش تحلیلی پیمایشی است و داده های مورد نیاز با بررسی منابع علمی و اسناد توسعه و آمایش استان گلستان و همچنین از طریق مصاحبه و نشست های تخصصی جمع آوری و تجزیه و تحلیل شده است. با بررسی منابع علمی، 77 عامل مؤثر بر تغییر کاربری های سرزمین فهرست شدند. از میان 77 عامل، تعداد 22 عامل نماینده طی نشست تخصصی انتخاب شدند. از دو گروه و در مجموع 70 نفر، شامل مدیران سازمان های مرتبط با فرایند آمایش سرزمین در شهرستان گرگان و متخصصان دانشگاهی طی پرسش نامه حضوری و آنلاین درخواست شد مقایسه زوجی میان عوامل تأثیرگذار صورت پذیرد. با کاربرد تحلیل ساختاری و ماتریس اثرات متقاطع مهم ترین عوامل بررسی و سنجش شدند. نتایج نشان داد از میان 22 عامل، عوامل «سیاست های دستوری»، «فناوری»، «خدمات دولتی در بخش های چهارگانه» و «زیرساخت های حمل ونقل انرژی» پیشران های کلیدی تغییر در اجرای آمایش شهرستان گرگان هستند. متغیر «سیاست های دستوری» مورد توافق هر دو گروه متخصصان دانشگاهی و مدیران شهرستان است، در درجه اول اهمیت قرار دارد و می تواند به عنوان پیشران کلیدی، بر سایر متغیرها اثرگذار باشد.
۳۵.

شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر وضعیت آینده برنامه ریزی مسکن اقشار کم درآمد کلان شهر تبریز با رویکرد آینده پژوهی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آینده پژوهی برنامه ریزی مسکن اقشار کم درآمد تبریز آینده نگاری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۵ تعداد دانلود : ۷۱۱
در بیشتر موارد پرداختن به آینده با اتکا به پیش بینی و تحلیل روندها، مشکلات بی شماری در اجرای برنامه ها به وجود آورده است. این مشکلات در برخی موارد ناشی از بی توجهی به تأثیرگذاری نیروهای پیشران و عوامل کلیدی مؤثر بر تسهیل حل مشکلات و چالش های آتی است. با توجه به اهمیت خاص تأمین مسکن برای اقشار آسیب پذیر جامعه شهری و لزوم برنامه ریزی نوین در جهت شناخت و مدیریت چالش های آینده، آینده پژوهی در این عرصه به یک ضرورت انکارناپذیر تبدیل شده است. در این راستا پژوهش حاضر با بهره گیری از رویکرد نوین آینده پژوهی و اصول پارادایم هنجاری به بحث و بررسی در ارتباط با عوامل تأثیرگذار بر وضعیت آینده برنامه ریزی مسکن اقشار کم درآمد کلان شهر تبریز می پردازد. هدف این پژوهش، شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر وضعیت آینده برنامه ریزی مسکن اقشار کم درآمد کلان شهر تبریز می باشد. بدین منظور برای شناسایی عوامل مؤثر بر وضعیت آینده سیستم از روش دلفی استفاده شد؛ که در نتیجه آن 59 عامل اولیه مؤثر بر وضعیت آینده سیستم شناسایی شدند. در ادامه برای استخراج عوامل کلیدی تأثیرگذار بر روند آینده سیستم، روش تحلیل تأثیرات متقاطع به وسیله نرم افزار MICMAC به کار گرفته شد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که سیستم مورد مطالعه، سیستمی ناپایدار بوده و در صفحه پراکنش متغیرها، پنج دسته از عوامل (عوامل تأثیرگذار، دووجهی، مستقل، تأثیرپذیر و تنظیمی) قابل شناسایی هستند. در نهایت نرم افزار MICMAC از مجموع 59 عامل اولیه، 13 عامل را به عنوان عوامل کلیدی مورد شناسایی قرار داد. این عوامل به عنوان بازیگران اصلی، نقش کلیدی در بهبود وضعیت آینده برنامه ریزی مسکن اقشار کم درآمد کلان شهر تبریز ایفا می کنند.
۳۶.

آینده نگاری حکمروایی، بسط مفهوم و آینده حکمروایی کلان شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آینده نگاری حکمروایی سناریونگاری کلان شهر تهران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۶ تعداد دانلود : ۵۸۱
آینده شهر تهران به عنوان پایتخت و یک کلان شهر در گرو تغییرات شدید در کلان روندهای محیطی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فناورانه است. در میان این دگرگونی ها و تحولات شدید، ساختار حکمروایی کلان شهر تهران نیز مستثنا نخواهد ماند و آینده های مختلفی در پیش دارد. براین اساس نیاز است این آینده ها شناسایی شده و مدنظر قرار بگیرد تا مسیر بهینه برای عبور از چنین تحولاتی آشکار شود. در این پژوهش درباره اصول و مفاهیم آینده نگاری حکمروایی بحث شده و سناریوهای حکمروایی کلان شهر تهران در افق 1420 ترسیم و تبیین شده است. براساس خروجی های دلفی آنی، پیش ران های اصلاحات اساسی در ساختار اداره کشور، شکل گیری نظام فدرالیسم در کشور، جهانی شدن و آثار آن بر کلان شهر تهران و وضعیت مشارکت سمن ها و نهادهای مدنی در حکمروایی بیشترین اثرگذاری و بیشترین عدم قطعیت را دارند. براساس سه عدم قطعیت بحرانی شناسایی شده و از ترکیب آن ها درمجموع هشت سناریوی ممکن شکل گرفته است. پس از حذف ناسازگاری درونی سناریوها، پنج سناریو به عنوان سناریوهای سازگار باقی ماند و در ادامه داستان سناریوها برای هرکدام تدوین شد. هریک از این سناریوها تأثیرات متفاوتی بر حکمروایی شهری و تقویت یا تضعیف شاخص های حکمروایی شایسته شهری در کلان شهر تهران خواهد داشت. سناریوی اول (حکمروایی در کلاس جهانی) همراه با مجموعه ای از فرصت های بهبود ساختار حکمروایی کلان شهر تهران بوده و در صورت بهره گیری از ظرفیت های این سناریو الگوی بهینه حکمروایی شهری امکان پذیر شده است و عمده موانع آن رفع خواهد شد، اما در سناریوی سوم (روزگار سخت خسروان) وقوع پیش فرض های منفی عدم قطعیت های بحرانی، رفع موانع حکمروایی را بسیار دشوار کرده است و مجموعه ای از موانع جدید به همراه خواهد داشت. در سایر سناریوها نیز ترکیبی از ظرفیت ها و موانع حکمروایی شهری شکل گرفته و نگرش مدیران را به آینده های محتمل گسترده تر کرده است؛ بنابراین مدیران شهری باید با آگاهی از ظرفیت ها و موانع هریک از سناریوها آمادگی لازم برای بهره گیری از ظرفیت ها را داشته باشند، خود را برای موانع جدید آمده کنند و به روش های محدود اصلاح ساختار حکمروایی کلان شهر اتکا نکنند.
۳۷.

طراحی مدل ترکیبی آینده نگاری منابع انسانی بخش دولتی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آینده نگاری منابع انسانی مدیریت راهبردی بخش دولتی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۰ تعداد دانلود : ۵۹۷
پژوهش حاضر با هدف ارائه مدلی ترکیبی آینده نگاری منابع انسانی بخش دولتی انجام شده است. تحقیق از لحاظ هدف توسعه ای و از نظر نحوه جمع آوری داده ها توصیفی و از نظر روش تحقیق، آمیخته می باشد. جامعه آماری پژوهش خبرگان و متخصصین موضوع بوده و برای تعیین حجم نمونه در بخش کیفی پژوهش از معیار اشباع نظری و روش نمونه گیری گلوله برفی استفاده گردید. برای تعیین روایی متغیرهای مدل نیز از تعداد 38 نفر از اعضای جامعه آماری به صورت نمونه گیری در دسترس نظرخواهی به عمل آمد. برای تحلیل داده های کیفی از روش تحلیل تم و برای روایی مدل از روایی محتوا استفاده شد. ابزار جمع آوری داده های کیفی مصاحبه و پنل خبرگان و برای تعیین روایی مدل از پرسشنامه استفاده شده است. مدل نهایی ارائه شده، یک مدل ترکیبی است که در آن نظام منابع انسانی بخش دولتی دارای سه بعد ترکیب، رفتار و زمینه (کلان و سازمانی) می باشد که با همدیگر در تعامل بوده و برای درک راهبردی از آینده، بایستی تعاملات بین آنها مورد بررسی قرار گیرد و تعیین پیشران ها و آینده نگاری بر این اساس صورت پذیرد.
۳۸.

آینده نگاری راهبردی فناوری های دفاعی در حوزه پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در افق 1420(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آینده نگاری آینده نگاری راهبردی پدافند هوایی فناوری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۳۶ تعداد دانلود : ۶۵۲
این مقاله باهدف تحلیل و واکاوی مبانی، مفاهیم، تعاریف و الگو های آینده نگاری و آینده نگاری راهبردی ارائه شده توسط صاحب نظران سعی دارد ابعاد، مؤلفه ها و گویه های کلیدی را استخراج کرده و در نهایت گام های آینده نگاری راهبردی فناوری در حوزه پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران را معرفی نماید. جهت تجزیه وتحلیل، ابتدا با انجام مطالعات اسنادی (25 سند) اطلاعات اولیه جمع آوری شد، سپس با استفاده از فرامطالعه (فراترکیب)، مؤلفه ها و گویه های تحقیق را مشخص کردیم، و درنهایت با ارائه پرسش نامه به جامعه نمونه به تعداد 68 نفر با استفاده از روش های آمار توصیفی و استنباطی و آزمون یافته ها، نتایج زیر منتج گردید. پنج مرحله به همراه مؤلفه ها و گام های مربوط جهت آینده نگاری راهبردی فناوری های دفاعی پدافند هوایی تعیین شد: مرحله پیش آینده نگاری شامل مؤلفه های مطالعه سازمان های رقیب و دشمن (سه گام)، مطالعه سازمان های بالادستی و همتراز (دو گام)، مطالعه سازمان (سه گام) و بررسی وضعیت موجود (پنج گام). مرحله تعیین ورودی ها شامل مؤلفه های تعیین هدف یا اهداف (چهار گام)، مشخص کردن بازیگران یا ذی نفعان (پنج گام)، تعیین قلمرو زمانی و مکانی (چهار گام) و جمع آوری داده ها (چهار گام). مرحله آینده نگاری شامل مؤلفه های تجزیه و تحلیل (سه گام)، تفسیر (دو گام)، وضعیت مطلوب (دو گام) و چشم انداز (چهار گام).  مرحله خروجی شامل مؤلفه های آماده سازی برای تصمیم گیری (سه گام) و ارزیابی و تصمیم گیری (چهار گام). و مرحله تدوین راهبردها شامل مؤلفه های توسعه راهبردی یا مدیریت راهبردی فناوری (پنج گام) و پیاده سازی و اجرا(پنج گام).
۳۹.

تدوین سناریوهای توسعه منطقه گردشگری استان گلستان، با رویکرد آینده پژوهی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آینده نگاری صنعت گردشگری سناریونویسی استان گلستان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۶ تعداد دانلود : ۵۷۲
گردشگری یکی از ابزارهای مهم توسعه در جهان شناخته شده است. استان گلستان بنا بر دارا بودن منابع طبیعی،تاریخی و فرهنگی منطقه مستعد در توسعه صنعت گردشگری است و این استان باید در سیاستها و برنامه های آینده خود، توجه خاصی به گردشگری به عنوان ابزاری مؤثر برای ادامه روند توسعه سیاسی، فرهنگی و اقتصادی داشته باشد. بنابراین این تحقیق به تدوین سناریوهای توسعه منطقه گردشگری استان گلستان با رویکرد آینده پژوهی می پردازد. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی، از نظر روش، ترکیبی از روشهای اسنادی و پیمایشی است .جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه خبرگان و کارشناسانی است که در بخش گردشگری از دانش و تجربه کافی برخوردار می باشند. روش نمونه گیری غیر احتمالی به دو روش نمونه گیری قضاوتی و گلوله برفی است . ابزار گردآوری اطلاعات،پرسشنامه و مصاحبه با خبرگان بود. نتایج این پژوهش براساس خروجی نرم افزار میک مک نشان داد که 8 عامل اصلی در توسعه گردشگری آینده استان گلستان تأثیرگذار است. که به ترتیب این 8 عامل شامل مشارکت بخش خصوصی، فرهنگ پذیرش گردشگر، کارآفرینی در بخش گردشگری، تاسیس مراکز خرید، امنیت گردشگران داخلی و خارجی، درآمد بخش گردشگری و تاسیسات زیربنایی دولت در صنعت گردشگری می باشد. براساس دومعیار « شدت عدم قطعیت» و «میزان اهمیت» و از ترکیب دو محور عدم قطعیت«کارآفرینی بخش گردشگری » و «فرهنگ پذیرش گردشگر» چهار سناریو برای چهار آینده محتمل استان گلستان، شناسایی و تدوین شدند.
۴۰.

آینده نگاری کرامت منابع انسانی در سازمان های دولتی: مطالعه موردی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آینده نگاری کرامت منابع انسانی سناریو مطالعه موردی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۰ تعداد دانلود : ۴۲۳
کرامت از جمله مفاهیم جدید و اثرگذاری است که در حوزه منابع انسانی (به ویژه آینده منابع انسانی) مطرح است. در پژوهش های حوزه منابع انسانی به ندرت به موضوع آینده نگاری در خصوص کرامت انسانی و احترام به کارکنان پرداخته می شود. این پژوهش، به یافتن عواملی می پردازد که می توانند آینده کرامت منابع انسانی را در سازمان تغییر دهند. روش پژوهش اکتشافی-تبیینی است. نمونه گیری به صورت هدفمند و گلوله برفی است. جامعه آماری شامل 14 نفر از صاحب نظران و خبرگان سازمان هستند. به این ترتیب، از ژرفای داده های خام با کدگذاری های باز، انتخابی، و نظری نتایج به دست می آید. با کدگذاری باز، 148 مورد یافت شد. در مرحله کدگذاری نظری، عوامل گسترش اینترنت و شبکه های اجتماعی، کاربرد تراشه های هوشمند در مدیریت منابع انسانی، امنیت سایبری، ایجاد سازمان های مجازی و کار گروهی، تغییر ساختار ارزش ها در گذر زمان، و تفاوت در تعریف از احترام بین نسل های مختلف، اخلاق در مدیریت، حفظ حریم خصوصی، زمینه های فردی، بسترهای سازمانی و اجتماعی استخراج می شوند. و از جمع بندی آن ها در مرحله کدگذاری انتخابی سه پیشران فناوری و فناوری اطلاعات، اخلاق، و بسترهای لازم برای حفظ کرامت به دست می آیند. با استفاده از این پیشران ها می توان سناریوهای مختلفی برای آینده کرامت منابع انسانی سازمان متصور شد. مدیران و کارکنان با استفاده از این سناریوها می توانند آینده کرامت منابع انسانی سازمان را به گونه ای اجرا کنند که به نفع سازمان و کارکنان باشد، تا هم سازمان به نتایج مورد نظر برسد و هم کارکنان دارای احترام، عزت، و کرامت باشند.