ابراهیم حاجیانی

خلیج فارس از مناطق جغرافیایی با ویژگی های ممتاز در جهان است. این منطقه در برگیرنده کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به علاوه ایران و عراق است. پرسش اصلی این مقاله این است که؛ آینده روابط ایران و شورای همکاری خلیج فارس در افق1404 با چه سناریوهایی مواجه خواهد بود. در پاسخ به این مسأله و با استفاده از روش آینده پژوهی، یعنی تحلیل اثرات متقاطع، 5 عامل کلیدی؛ نگرش حاکمان ایران و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به یکدیگر، افزایش مسابقه تسلیحاتی و نظامی کشورهای عضو شورا(ناتو یا ائتلاف عربی) و ایران با هدف هژمون شدن در منطقه، هراس از تئوری هلال شیعی و صدور انقلاب ج.ا.ا با هدف مقابله با ایران و تفاوت های هویتی، تأثیر آینده سوریه، عراق، یمن و... بر روابط فی مابین و آینده برجام و برنامه هسته ای ایران، شناسایی شدند. این پیش ران ها به عنوان عوامل پایه در نرم افزار سناریوویزارد مورد استفاده قرار گرفت. در نهایت با تجزیه و تحلیل متعدد و با بهره گیری از پانل خبرگان، از میان 128 سناریوی ممکن، تعداد 4 سناریوی محتمل؛ قایق های جنگی، ناوجنگی، کشتی مسافری و ناو جماران شناسایی شدند و نهایتاً سناریوی ناو جنگی به عنوان سناریوی محتمل و احتمال بالای تحقق معرفی و سناریوی کشتی مسافری، به عنوان سناریوی مرجح و مطلوب ایران، مورد شناسایی قرارگرفت.

پژوهش حاضر با هدف ارائه مدلی ترکیبی آینده نگاری منابع انسانی بخش دولتی انجام شده است. تحقیق از لحاظ هدف توسعه ای و از نظر نحوه جمع آوری داده ها توصیفی و از نظر روش تحقیق، آمیخته می باشد. جامعه آماری پژوهش خبرگان و متخصصین موضوع بوده و برای تعیین حجم نمونه در بخش کیفی پژوهش از معیار اشباع نظری و روش نمونه گیری گلوله برفی استفاده گردید. برای تعیین روایی متغیرهای مدل نیز از تعداد 38 نفر از اعضای جامعه آماری به صورت نمونه گیری در دسترس نظرخواهی به عمل آمد. برای تحلیل داده های کیفی از روش تحلیل تم و برای روایی مدل از روایی محتوا استفاده شد. ابزار جمع آوری داده های کیفی مصاحبه و پنل خبرگان و برای تعیین روایی مدل از پرسشنامه استفاده شده است. مدل نهایی ارائه شده، یک مدل ترکیبی است که در آن نظام منابع انسانی بخش دولتی دارای سه بعد ترکیب، رفتار و زمینه (کلان و سازمانی) می باشد که با همدیگر در تعامل بوده و برای درک راهبردی از آینده، بایستی تعاملات بین آنها مورد بررسی قرار گیرد و تعیین پیشران ها و آینده نگاری بر این اساس صورت پذیرد.

این مقاله حاصل پژوهشی است که با هدف طراحی نظام دی آموزش عالی با رویکرد کارآفرینانه انجام شد و از نظر هدف در زمره پژوهش های کاربردی و توسعه ای قرار داشت که با رویکردی ترکیبی اجرا شد. به منظور دستیابی به هدف فوق، پس از مطالعه پیشینه موضوع، با مصاحبه های نیمه ساختاریافته و عمیق با خبرگان، ابعاد و مؤلفه های مورد نیاز برای طراحی نظام مشخص شد. نمونه بخش کیفی این تحقیق با کاربست روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و به منظور اعتباریابی نظامْ داده های مورد نیاز از طریق پرسش نامه محقق ساخته گردآوری شد. سپس، با استفاده از روش تحلیل عاملی تأییدی، مؤلفه های نظام تأیید شد. نتایج تحلیل عاملی تأییدی نشان دهنده آن بود که از میان صد و پنجاه مؤلفه احصاشده اولیه صد و پنج مؤلفه تأیید می شود. براساس یافته های این پژوهش، ابعاد و مؤلفه های نظام دیدبانی آموزش عالی، با رویکرد کارآفرینانه و با توجه به پیشران های محیطی مؤثر و مهم در چهار زمینه سیاسی و اجتماعی و اقتصادی و فناوری، در قلمرو آموزش عالی، در تناسب با محیط کسب وکار، تدوین شد و بازیگران و ذی نفعان نظام موصوف و سایر الزامات و بسترهای ساختاری نظام دیدبانی آموزش عالی کارآفرینانه، همچون تأسیس رصدخانه آموزش عالی کارآفرینانه و تأسیس یا سازماندهی پایگاه های داده های مورد نیاز این حوزه، بازشناسی و تعیین شد. در پایان، عناصر اصلی محتوایی نظام به تفکیک درون دادها، فرایندها، برون دادها، نتایج، و پیامدهای آن مشخص شد.

خانواده یکی از نهادهای اجتماعی است که به لحاظ سبک زندگی و پیامدهای ناشی از آن، در طول تاریخ و در جوامع مختلف، دستخوش تحولات زیادی شده است. از این رو برای هرگونه اظهارنظر و سیاست گذاری در تقویت و تحکیم این نهاد، نیازمند توجه به پیشران ها، روندها و رویدادها در جوامع مختلف ازجمله جامعه ی هدف و جوامع تأثیرگذار است، تا بتوان آینده های بدیل خانواده را در آن جامعه شناسایی و تفسیر علمی کرد. در این مقاله، با تکیه بر دانش آینده پژوهی و روش های کارآمد در این حوزه، سناریوهای آینده ی خانواده در ایران از حیث ساختار و سبک زندگی در یک افق 20 ساله ارائه شده است. مقاله ی پیش رو حاصل یک تحقیق آینده پژوهانه است که در آن شناسایی مؤلفه های کلیدی و پیشران های اصلی با استفاده از مصاحبه های عمیق و پرسشنامه و به کمک نرم افزار میک مک تعیین شده و سناریوسازی با استفاده از رویکرد چرماک و الگوی لایه ای توسعه ی راهبرد مبتنی بر سناریوسازی انجام شده است. ملک سلیمان، طلا و مس، آن دختر (Her) و گرگ وال استریت عناوین سناریوهای ترسیم شده در این پژوهش هستند که مختصات خانواده در هر یک بحث و بررسی شده است.

 پیدایش محصولات و ارائه خدمات در سطح جهانی موجب ایجاد و تشدید رقابت بین المللی شده و این تغییر با گسترش روز افزون دسترسی به اطلاعات و فنآوری های مرتبط با آن چالش های جدیدی را برای سازمان ها و صنایع ایجاد کرده است. به ناچار بسیاری از سازمان ها قلمرو فعالیت های خود را وسعت داده اند. این وسعت قلمرو فعالیت باعث شده است که سازمان ها با چندگانگی فرهنگی در کارکنان و مراجعان مواجه شوند. هوش فرهنگی یکی از راه های مدیریت موثر این پدیده است. این پژوهش به منظور تعمیق مفهوم هوش فرهنگی و با هدف طراحی و تبیین الگوی شناخت و سنجش هوش فرهنگی انجام شده است. در این مسیر مولفه ها و متغیرهای الگوی موردنظر با بهره گیری از مطالعه های فراترکیب شناسایی شده و چارچوب مفهومی به دست آمده برای ارزیابی و سنجش هوش فرهنگی با استفاده از دلفی فازی در نمونه آماری منتخب خبرگان اصلاح و تایید شد. با جمع بندی مطالعات، شش مولفه به عنوان خودگشودگی برای یادگیری بین فرهنگی، تماس با سایر فرهنگ ها، برقراری ارتباطات با سایر زبان ها، لذت بردن از ارتباطات بین فرهنگی و اهمیت دادن به آگاهی از فرهنگ ها به همراه 19 کد محوری برای ارزیابی و سنجش هوش فرهنگی شناسایی شد. این کدها، حاصل بررسی مقاله های منتخب از فراترکیب و دلفی فازی بوده اند که می تواند مدلی کارامد برای ارزیابی و سنجش هوش فرهنگی به کار رود.

به طور عام بیش از چند دهه از عمر سیاست گذاری های کلان و برنامه ریزی های توسعه مبتنی بر این سیاست گذاری ها در ایران می گذرد اما به طور خاص سیاست گذاری در حوزه علم و فناوری سابقه ای حدوداً دو دهه ای دارد. برای اولین در برنامه توسعه سوم فصلی به توسعه علم و فناوری اختصاص داده شد. در طول این سال ها چندین سند بالادستی برای سیاست گذاری کلان در حوزه علم و فناوری (سند چشم انداز بیست ساله، نقشه جامعه علمی کشور و سیاست های کلی علم و فناوری ابلاغی مقام معظم رهبری) تدوین و ابلاغ شده است. بعد از گذشت قریب دو دهه از سیاست گذاری ها متأسفانه نتایج و خروجی ها با آنچه انتظار می رفت تفاوت دارند. رتبه علمی ایران و برخی دیگر از شاخص های مرتبط مؤید همین مطلب هستند. با عنایت به اینکه این پژوهش ازلحاظ ماهیت کاربردی، ازنظر نوع کمی و کیفی (آمیخته) و لذا روش تحلیل محتوای کیفی -کمی استفاده شده است. جامعه آماری آن اسناد بالادستی در حوزه علم و فناوری است. با توجه به اینکه هدف اصلی این پژوهش شناسایی نوع/ روش سیاست گذاری علم و فناوری به منظور تحلیل پیامد های حاصل از سیاست گذاری های مذکور بر توسعه کشور است، ضمن مطالعه مبانی نظری مرتبط با موضوع تحقیق، نسبت به شناسایی ابزارهای سیاست گذاری اقدام شده و سپس با تحلیل محتوای اسناد بالادستی در حوزه علم و فناوری سعی شده است که ارتباط میان شیوه سیاست گذاری های انجام شده با پیامدهای حوزه علم و فناوری را شناسایی نماییم. یافته ها نشان می دهند که وحدت رویه و نگاه منسجم استراتژیک بر سیاست گذاری ها حاکم نبوده است و پیامدها از عدم توازن در عرصه های عرضه و تقاضا رنج می برند.

کلان نیروهای مسلح نقش آفرینی می کند و هدف آن را می توان ایجاد شرایط سیاسی، ملی و بین المللی مطلوب برای حفظ و گسترش ارزش های ملی و حیاتی کشور در برابر دشمنان بالفعل و بالقوه دانست. از ویژگی های دیپلماسی دفاعی در شرایط موجود این است که به عنوان یکی از ابزارهای هویت یابی و مشروعیت سازی سیاست دفاعی و راهبردی کشورها تلقی می شود. بر این اساس، این مقاله با هدف ارزیابی راهبرد دیپلماسی دفاعی جمهوری اسلامی ایران و به منظور افزایش آگاهی و آشنایی مسئولان و کارگزاران از وضعیت فعلی؛ نقاط ضعف و قوت آن نگاشته شده است. این مقاله به روش توصیفی و با رویکرد آمیخته (کیفی و کمی) تدوین شده است. در این مقاله مؤلفه ها و شاخص هایی برای ارزیابی وضعیت موجود دیپلماسی دفاعی از طریق مراجعه به خبرگان و مرور منابع و بررسی اسناد ارائه شده که در تحقیقات قبلی سابقه نداشته است. نتایج حاصله نشان می دهد که دیپلماسی دفاعی جمهوری اسلامی ایران در وضعیت موجود رضایت بخش نیست. نتایج این پژوهش در ترسیم وضعیت مطلوب دیپلماسی دفاعی جمهوری اسلامی ایران بسیار حائز اهمیت است.

آینده پژوهی دانش و معرفت شکل بخشیدن به آینده، به شیوه های آگاهانه، فعال و پیش دستانه است و انسان را از غافل گیر شدن در برابر طوفان سهمگین تغییرات محافظت می کند.کشور یمن در جنوب غرب آسیا واقع و از لحاظ استراتژیکی دارای اهمیت ویژه ای است.این کشور طول تاریخ مدنظر استعمارگران بوده و صفحات تاریخ این کشور را حوادث پر کرده است. یمن از لحاظ راهبردی اهمیت شایانی در گسترش اندیشه های انقلاب اسلامی در غرب آسیا را دارد. شناخت عوامل موثر برآینده یمن برای برنامه ریزی راهبردی ج.ا. ایران در این کشوربسیار ضروری است. بحران موجود در یمن بعد از حمله ائتلاف عربستان ،نشان گر این واقعیت است که ایران نیازمند نقش یابی راهبردی در این شرایط است.در این پژوهش با هدف تبیین عوامل و پیشران های کلیدی آینده یمن برای افق 10 سال آتی وبا استفاده از ترکیب روش های آینده پژوهی مانند تحلیل ماتریس متقاطع،مرور منابع وپانل خبرگی،بوسیله نرم افزار میک مک انجام گرفته است.دراجرای این پروژه از تعداد21نفر ازکارشناسان و متخصصین موضوع بهره گرفته شده واز میان 78 پیشران موثر برآینده یمن تعداد20 پیشران نهایی انتخاب و سپس با بکارگیری روش تحلیل ماتریس متقاطع ،تعداد5 پیشران کلیدی: دخالت نظامی آمریکا در یمن،تجزیه یمن،شکست دولت انقلابی،ایجاد حکومت فدرالی در یمن و مواضع قدرت های جهانی نسبت به انصارالله، شناسایی شدند. بهره گیری از این پیشران ها می تواند زمینه های لازم برای گذار از غافل گیری راهبردی ایران در موضوع یمن و به تقویت  شناخت آینده های بدیل و برنامه ریزی درست کمک بسزایی نماید .

برابری یا عدالت فرهنگی، یکی از حوزه های مهم و البته فراموش شده نابرابری های منطقه ای است. بر این اساس، این مقاله با هدف شناسایی، اعتبار بخشی و وزن دهی به شاخص های عدالت فرهنگی در ایران نگارش شده است و در آن، ضمن اینکه تلاش شده تا مسئله عدالت فرهنگی با کمک نظریه های اجتماعی و سیاسی شرح داده شود، با مرور اسناد بالادستی و نظریه ها و رویکردهای مختلفی که به این مسئله پرداخته اند، سعی نویسندگان بر آن است که مجموعه ای از شاخص ها برای سنجش وضعیت عدالت فرهنگی در استان ها و مناطق ایران ارائه شود. روش پژوهش، تلفیقی از رو ش های اسنادی، دلفی و پرسش نامه ای است.

همبستگی از نگاه سیاستگذاری مجموع روندهایی است که به تقویت احساس تعلق افراد به اجتماع خود و افزایش احساس عضویت آن ها در یک اجتماع منجر می شود. ایجاد همبستگی ملی در یک جامعه مانند ایران اهمیت زیادی دارد؛ زیرا ایران کشوری چندقومیتی است و مبحث همبستگی ملی در ابعاد امنیتی و انسجام کشور اهمیت دارد. در پژوهش حاضر، شاخص های همبستگی ملی و عوامل مؤثر بر میزان همبستگی ملی بررسی شده است. ابعاد مختلف و مهم در بحث همبستگی ملی عبارت اند از: عواطف و پیوند فرهنگی، تعهدات ملی، ارتباطات و تعاملات اجتماعی، مشارکت و همکاری، وفاق در ارزش ها و کنترل جامعه بر فرد (نظام سیاسی). به همراه بحث همبستگی ملی، قوم گرایی و رابطة آن با همبستگی ملی نیز سنجیده شده است. بدین ترتیب، همبستگی ملی در تبریز و گنبدکاووس در میان دو قومیت آذری و ترکمن سنجیده شده است. روش مورد استفاده در این پژوهش پیمایش است و جامعة نمونه نیز از طریق روش کوکران 384 نفر به دست آمده است. طبق نتایج پژوهش، همبستگی و قوم گرایی در میان قوم آذری سطح بالایی دارد؛ به طوری که میانگین همبستگی آذری ها 51/3 و قوم گرایی شان 01/4 است. همچنین، در میان قوم ترکمن همبستگی ملی با میانگین 92/3 و قوم گرایی با میانگین 13/4 در سطح بالایی قرار دارند. در مقایسة میان دو قوم همبستگی ملی قوم ترکمن بیشتر و به همین نسبت قوم گرایی این قوم بیشتر از قوم آذری است.

بدون تردید هر سازمان یا نهاد فرهنگی با اجرای مجموعه ای از برنامه ها به دنبال دستیابی به مجموعه ای از اهداف مشخص است که یا از وظایف ذاتی آن نهاد سرچشمه گرفته یا در راستای اهداف کلان و چشم اندازهای آن سازمان است. اما نکته مهم آن است که اصل وجودی هر نهاد فرهنگی، صرفاً اجرای مجموعه ای از فعالیت های فرهنگی نیست، بلکه مقصود اصلی، دست یابی به مجموعه ای از اهداف فرهنگی است که یا خود آن مورد نظر بوده یا زمینه ای برای دست یابی به مجموعه ای از اهداف کلان دیگر است. از این رو، بررسی میزان دست یابی به اهداف مورد نظر از اهمیت به سزایی برخوردار است و سنجش میزان اثربخشی فعالیت های فرهنگی این سازمان ها می تواند در ارزیابی عملکرد و نحوه ایفای نقش آنها در جامعه مؤثر باشد. در این پژوهش با استفاده از روش فراتحلیل بر روی پژوهش هایی که هر یک بخشی از فعالیت ها و اهداف سازمان را مورد مطالعه قرار داده است، تلاش می شود نتیجه اثربخشی فعالیت های دوره زمانی مورد مطالعه در این سازمان به طور کلان و جامع سنجش و اندازه گیری شود. همچنین به طور ضمنی استفاده از روش فراتحلیل در این نوع از پژوهش ها مورد آزمون قرار گرفته و نتیجه نشان داده است که از مجموع کل اهداف اساسنامه ای سازمان مورد بررسی تنها 71 درصد در 12 پژوهشی که فراتحلیل بر روی آنها انجام شد، مورد سنجش قرار گرفته و فعالیت های این سازمان در بازه زمانی مورد نظر تنها به 53 درصد از اهداف سنجش شده دست یافته است. همچنین کارامدی روش فراتحلیل در سنجش اثربخشی فعالیت های متنوع یک سازمان دارای اهداف متعدد به شرط وجود پژوهش های کافی و دقیق برای سنجش هریک از اهداف و اثربخشی فعالیت های همسان مورد تأیید قرار گرفت.

وضعیت و ابعاد تأثیر مدرنیته بر جامعه ایران یکی از مسائل محوری رشته جامعه شناسی از بدو شکل گیری این رشته در ایران بوده است. این مقاله حاصل تلاشی است در راستای توصیف مفهوم مدرن-شدن و شیوه سنجش متناسب با آن در جامعه ایران. بر اساس نظریه هویت اجتماعی به طرح متغیر هویت مدرن، با بررسی مفاهیم بدیل به تعریف و مرزبندی این متغیر، با بررسی یافته های موجود به گسترش ابعاد و گذار از تعریف به مدل مفهومی و با گردآوری داده های تجربی به اعتباریابی و اصلاح مدل پرداخته شده و به تناسب هر بخش، از مطالعات اکتشافی، پیمایش و مدل سازی ساختاری استفاده شده است. یافته تحقیق عبارتست از مدل هفت مؤلفه ای سنجش وضعیت هویت مدرن. این مدل در سطح جامعه ایران و با حجم نمونه 1291 بر اساس روش چند مرحله ای بین استان ها و تصادفی درون استان ها اعتباریابی شده و با استفاده از شاخص های برازش مطلق و مقتصد، اصلاح و نهایی شده است.

یک پایه وضعیت پیچیده تحولات سوریه، مداخله قدرت های منطقه ای و بین المللی در حوادث سوریه است. حدود بیست بازیگر به طور مستقیم، در تحولات سوریه، نقش آفرینی می کنند. حتی برخی بازیگران همچون روسیه، ایران، حزب الله لبنان، آمریکا و ترکیه به صورت مستقیم در این کشور حضور نظامی دارند. رژیم صهیونیستی هم گاهی حملات هوایی را در سوریه انجام می دهد. برخی دیگر حمایت مستقیم مالی و تسلیحاتی از معارضین و مخالفین دولت سوریه به عمل می آورند. بی شک تحلیل منطقی آینده سوریه، بدون شناسایی اهداف و رفتار هریک از این بازیگران ممکن نیست. مناسب ترین روش تحلیل رفتار بازیگر، نظریه بازی هاست که کنش هر بازیگری را متناسب با رفتار سایر بازیگران مورد ارزیابی قرار می دهد. در این مقاله، بازیگران متعدد ابتدا بسته به اهداف و برنامه ها در 7 گروه تقسیم بندی شدند؛ سپس رفتار هریک با در نظر گرفتن این نکته که چه مقدار در رفتار دیگر بازیگران تأثیرگذار است موردبررسی قرار گرفت. در پایان برای ارزیابی ملموس اثرگذاری رفتار هر بازیگر نسبت به بازیگر دیگر، از نرم افزار آینده پژوهی «مکتور» (MACTOR) استفاده شده است. این نرم افزار، 7 طیف بازیگر را بر اساس اهداف سه گانه «حفظ بشار اسد»، «مبارزه با تروریسم» و «حفظ تمامیت ارضی سوریه» مورد تحلیل قرار داده است.

با توجه به اهمیت موضوع فضای مجازی و تأثیر آن بر اخلاق اجتماعی، به خصوص در میان دانشجویان، هدف اصلی پژوهش« بررسی تأثیر حضور در فضای مجازی (اینترنت) بر همدلی اجتماعی دانشجویان دانشگاه تهران» است. پژوهش حاضر به لحاظ روش، توصیفی و به دلیل میدانی بودن (پهنانگر) پیمایشی و در طبقه بندی تحقیقات بر اساس هدف، از نوع پژوهش های کاربردی است. داده های مورد نیاز این پژوهش، با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته به دست آمده است. جامعه آماری شامل دانشجویان دانشگاه تهران است. روش نمونه گیری نیز خوشه ای چند مرحله ای بوده و حجم نمونه 196 نفر محاسبه شد. نتایج پژوهش، قویاً نشانگر آن هست که دانشجویان دانشگاه تهران بر خلاف انتظار، از میزان معمول کمتر در فضای مجازی حضور داشته و برخلاف تصورات اولیه، وابستگی کمتری به اینترنت دارند. همچنین به لحاظ ارتباط درونی ارزش های اخلاقی و مؤلفه همدلی اجتماعی در وضعیت خوبی قرار دارند. همچنین همبستگی رتبه ای اسپیرمن و آزمون معناداری آن، رابطه معنادار و مثبتی بین پایبندی در همدلی اجتماعی و میزان حضور در فضای مجازی (و استفاده از اینترنت) نزد دانشجویان دانشگاه تهران وجود دارد. به این معنی که میزان حضور بیشتر در فضای مجازی (و استفاده از اینترنت) بر افزایش تعهد به ارزش های اخلاقی تأثیر داشته و بالعکس. این موضوع بدان معنی است که حضور هدفمند در فضای مجازی لزوماً منجر به تضعیف ارزش های اخلاقی دانشجویان دانشگاه تهران نشده و برعکس موجب تقویت ارزش های اخلاقی آنان شده است.

دیپلماسی دفاعی، بخشی از سیاست های دولت است که به عنوان یک ابزار مهم در تحقق اهداف کلان نیروهای مسلح نقش آفرینی می کند و هدف آن را می توان ایجاد شرایط سیاسی و ملی و بین المللی مطلوب برای حفظ و گسترش ارزش های ملی و حیاتی کشور در برابر دشمنان بالفعل و بالقوه دانست. از ویژگی های دیپلماسی دفاعی در شرایط موجود این است که به عنوان یکی از ابزارهای هویت یابی و مشروعیت سازی سیاست دفاعی و راهبردی کشورها تلقی می گردد. با ظهور علم آینده نگاری محققان سیاست گذاری سعی کردند از قابلیت های این علم در توسعه فنون برنامه ریزی راهبردی استفاده کنند. به این ترتیب به تدریج با استفاده گسترده از آن ها، روش ها و فنون آینده نگاری وارد بطن برنامه ریزی شد. شناسایی پیشران ها اصلی و کلیدی یکی از الزامات اساسی هر پروژه آینده نگاری در جهت تدوین سناریوها می باشد. بر این اساس این مقاله باهدف شناسایی پیشران های اصلی و کلیدی دیپلماسی دفاعی ج.ا.ایران جهت افق 15 سال آتی نگارش و با ترکیب روش های آینده پژوهی مانند، مرور منابع، پانل خبرگی و تحلیل ماتریس متقاطع و با استفاده از نرم افزار میک مک انجام شده است. در جهت اجرای این پروژه از نظرات خبرگی صاحب نظران حوزه دفاعی و سیاست خارجی بهره برداری و در فرجام پیشران تنش زدایی و اعتمادسازی به عنوان پیشران کلیدی ارائه گردیده است. یافته های اصلی تحقیق حاکی از این است که در بین پیشران های اصلی شناسایی شده، پیشران تنش زدایی و اعتمادسازی در سطح منطقه ای و بین الملل به عنوان پیشران کلیدی دیپلماسی دفاعی ج.ا.ایران در سطح منطقه ای و بین الملل خواهد بود.

یکی از وظایف اصلی مراکز مطالعاتی راهبردی و سیاست پژوهی، مساعدت به نظام تصمیم گیری از حیث طراحی اهداف مطلوب و هدف گذاری است. این نوع از پژوهش های راهبردی در حوزه تحقیقات و سیاست پژوهی قرار می گیرد. بنابراین پرسش اصلی این مقاله فرایند یا مراحل روش شناختی تدوین الگوی مطلوب یا همان هدف گذاری یا تدوین سیاست های کلی است. از نظر روش شناسی، این مقاله درصدد ارائه یک چارچوب روش شناختی نسبتاً دقیق برای نحوه انجام تحقیقات راهبردی با مضمون هدف گذاری و طراحی الگوی مطلوب می باشد. در اینجا تأکید شده است که غرض از طراحی و تدوین الگوی مطلوب تدقیق آرمان ها و انتظارات و انسجام بخشی میان اهداف است که با الگوی جاری یا رایج متفاوت است. به عبارتی الگوی مطلوب معادل آینده نگاری در نظر گرفته شده است که مشتمل بر خروجی های ملموس، سیاست های کلی راهبردهای برنامه ها است. فرایند تدوین الگو دارای یازده مرحله است که از توصیف وضع موجود، بررسی تجارب، تدوین ارزش های ورودی، محاسبه شکاف یا ناهمخوانی وضع موجود و وضع مطلوب محیط شناسی بررسی منابع، تعیین خروجی ها، پیشنهاد نظام ارزیابی یا پایش و در نهایت نگاشت نهادی می باشد. در ادامه روش های پژوهشی و گردآوری اطلاعات در هرکدام از مراحل یازده گانه آمده است که شامل روش های کمّی و کیفی است. به نظر می رسد این مقاله بتواند زمینه مساعدت لازم را به محققان جوان در مقاطع تحصیلات تکمیلی در رشته های مدیریت استراتژیک، علوم امنیتی، نظامی، دفاعی و راهبردی ارائه کند.

 خلیج فارس از جمله مناطق جغرافیایی با ویژگی های ممتاز در جهان است و از قرن ها پیش بطور پیوسته مورد توجه دولت ها بوده، بنابراین همواره در معرض رقابت ها و کشمکش می باشد، این منطقه در برگیرنده کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به علاوه ایران و عراق است که روابط میان ایران و کشورهای جنوبی خلیج فارس از جهات مختلف مورد اهمیت است. در این راستا پژوهش حاضر با استفاده از روش آینده پژوهی، یعنی تحلیل اثرات متقاطع، ابتدا داده های اولیه تحقیق با استفاده از مصاحبه های نیمه باز با تعداد 20 نفر ازکارشناسان و متخصصین موضوع جمع آوری و با استفاده از نرم افزار میک مک تجزیه و تحلیل شده اند. در نهایت نتایج حاصله از بکارگیری روش تحلیل تأثیرات متقاطع حاکی از آن بود که 5 عامل کلیدی؛ نگرش حاکمان و دولتمردان ایران و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به یکدیگر، افزایش مسابقه تسلیحاتی و نظامی کشورهای عضو شورا (ناتوی عربی) و ایران با هدف هژمون شدن در منطقه، القاء و هراس از تئوری هلال شیعی و صدورانقلاب ج.ا.ا با هدف مقابله با ایران و تفاوتهای هویتی، تأثیر آینده بحرین، سوریه، عراق، یمن و... بر روابط فی مابین ایران و کشورهای عضو شورا و برنامه هسته ای ایران و آینده برجام، از میان عوامل 60 گانه اولیه شناسایی شد. این پیشرانها به عنوان عوامل پایه در برنامه ریزی های راهبردی می تواند مورد استفاده قرارگیرند.

هدف و مسئله اصلی مقاله، تدوین یک چارچوب مفهومی برای ""امنیت هویت"" به عنوان یک سازه مفهومی جدید برای توضیح پاره ای از نگرانی ها و دغدغه های کنشگران جامعه ایرانی است. به این منظور مبانی، سوابق و خاستگاه های نظری این مفهوم در نزد نظریه پردازان علوم اجتماعی و مطالعات امنیتی مرور شده است و این مفهوم به معنای مجموعه نگرانی ها دغدغه ها و حساسیت های شهروندان نسبت به حفظ و تداوم (پایداری( ویژگی های معنایی و فرهنگی مشترک در طول زمان در نظر گرفته شده است. در این نوشتار تأکید شده که سطوح مشاهده و سنجش امنیت هویت مشتمل بر دولت، گروه های اجتماعی و افراد می باشد. در ادامه شاخص های سنجش امنیت هویت در ایران معرفی شده است که می تواند مبنایی برای مطالعات تجربی باشد. همچنین تلاش شده تا مرز مفهومی این موضوع از امنیت اجتماعی به معنای رایج آن در مطالعات تجربی ایرانی که معمولاً معادل «ترس از جرم» است، تفکیک شود. با این تأکید که امنیت اجتماعی در نزد واضعان اصلی آن، دقیقاً به معنای امنیتِ هویت بوده است. در انتهای مقاله نیز به مرور یکی از مهم ترین تهدیدهای هویتی، که شکاف و تعارض میان سه نوع مهم هویت جمعی (ملی، قومی و مذهبی) است، پرداخته شده و برآوردی اجمالی از چند دغدغه هویتی شهروندان تهرانی با روش پیمایش و با نمونه 1400 نفری ارائه شده است. یافته های بخش اخیر نشان می دهد میزان نگرانی ها و نا امنی های هویتی بررسی شده «در حد متوسط» بوده و دغدغه های هویتی میان دو مرجع مهم امنیت هویت دولت «نظام سیاسی» با شهروندان تا حدود زیادی مشابهت و نزدیکی دارند.

هویت قومی سطحی از هویت جمعی است که می تواند گروهی از افراد را که با یکدیگر اشتراکات جغرافیایی، زبانی، تاریخی، نژادی و مذهبی دارند ، را با هم همبسته و منسجم کند. مقاله حاضر با هدف بررسی تطبیقی هویت قومی در ایران و لبنان در میان دانشجویان دانشگاه های تهران و دانشگاه آمریکایی بیروت انجام شد. متغیر وابسته که به عنوان مسأله اصلی تحقیق در نظر گرفته شده است “ هویت قومی” دانشجویان است که با متغیرهای مستقلی همچون هویت ملی، جهانی شدن، فرهنگ تساهل و تسامح، جنس، سن، ... در ارتباط و مقایسه گذاشته شده است. چارچوب نظری استفاده شده در این تحقیق، تلفیقی از نظریات مید، اسمیت، فینی و گیدنز است. حجم نمونه آماری شامل 800 نفر دانشجویان دانشگاه تهران و بیروت است که نمونه هر کشور400 نفر از میان چهار قومیت عمده ایران (فارس، ترک، کرد و لر) و لبنان (شیعه، سنی، مسیحی مارونی و دروزی) به روش سهمیه ای انتخاب شدند. روش تحقیق حاضر از نوع پیمایشی است و گردآوری داده ها به وسیله پرسشنامه انجام شده است. در این بررسی برای تعیین روایی از اعتبار صوری و برای تعیین پایایی سؤال ها از ضریب آلفای کرونباخ استفاده گردید. نتایج آزمون های آماری نشان می دهد بین میزان هویت قومی دانشجویان ایرانی و لبنانی تفاوت وجود دارد: میزان هویت قومی دانشجویان لبنانی از دانشجویان ایرانی بیشتر است. در بین دانشجویان ایرانی میزان هویت قومی دانشجویان کرد از دانشجویان سایر اقوام بالاتر است. همچنین، در بین دانشجویان لبنانی هویت قومی دانشجویان شیعه و دروزی بالاتر از دانشجویان سایر اقوام است. متغیرهای جهانی شدن و فرهنگ تساهل و تسامح دانشجویان ایرانی بر هویت قومی آنها تأثیر معناداری دارد. هرچه جهانی شدن و تساهل و رواداری در بین دانشجویان ایرانی قوی تر باشد، میزان هویت قومی شان قوی تر است. همچنین، هرچه میزان هویت ملی، جهانی شدن و فرهنگ تساهل و تسامح در بین دانشجویان لبنانی بیشتر باشد، میزان هویت قومی شان بیشتر خواهد بود.

طی یک دهه اخیر، اکثر رشته های دانشگاهی به ضرورت انجام طرح های تحقیقاتی محیط شناسی واقف بوده و محققان فراوانی، به ویژه در رشته مطالعات راهبردی و امنیتی، در این حوزه مشغول تحقیق شده اند. این در حالی است که همچنان ضعف های روش شناختی متعددی بر طرح های محیط شناسی مترتب است. بر این اساس و با عطف نظر به خلأ و دغدغه های موجود، در نوشتار حاضر، ضمن مرور مفهوم محیط و خاستگاه و جایگاه آن در رشته های مختلف علمی، تلاش می شود چارچوب منقح و منظم برای اجرای چنین طرح های پژوهشی تدوین و پیشنهاد شود. بنابراین، هدف اصلی مقاله تدوین و ارائه چارچوبی روش شناختی برای پژوهش های محیط شناسی است. پیش فرض کلی مقاله آن است که ارائه این چارچوب امکان پذیر است و با تلفیق رویکردهای مختلف، روش شناسی های علوم اجتماعی و دغدغه های مطالعات امنیتی، می توان به تدوین مبنای روش شناختی در این حوزه پرداخت.