نامه آموزش عالی

مطالعات تطبیقی نظام های آموزش عالی نشان می دهد دانشگاه هایی موفق خواهند بود که از یک نظام مستمر و سازمان یافته ارزشیابی و اعتبارسنجی برخوردار باشند. پیش نیاز چنین نظامی، تدوین شاخص ها و قبل از آن ارزیابی درونی مؤسسات آموزش عالی است؛ لذا هدف این نوشتار، بررسی این شاخص ها و ارزیابی درونی مؤسسات آموزش عالی به عنوان پیش بایست های اصلی رتبه بندی آن هاست. این مقاله، ضمن اشاره به پیشینه اعتبارسنجی در کشور های مختلف، با استفاده از رویکرد توصیفی و روش تحلیلی – مقایسه ای، به بررسی شاخص ها و استانداردهای تدوین شده در سطح بین المللی می پردازد و رتبه بندی های انجام شده در نقاط مختلف جهان را مقایسه و تحلیل می کند. همچنین با توجه به مقتضیات خاص کشور، الگویی شامل شاخص ها و استانداردها ارائه خواهد شد. نتایج نشان می دهد نظام های آموزش عالی که بر اهمیت فرایند اعتبارسنجی و ارزیابی درونی در بهبود کیفیت آموزش عالی، ایجاد فرهنگ ارزشیابی و اعتبارسنجی در دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی، آشنایی و آگاهی مدیران و تصمیم گیرندگان نظام آموزش عالی، بهره گیری از ابزارهای انگیزشی و اعطای امتیازهای علمی و پاداش در ارتباط با اعضای هیأت علمی و دانشجویان تأکید کرده اند موفق تر هستند

اگرچه صبغه مفهوم زنجیره ارزش به مباحث حسابداری و مالی برمی گردد، اما مایکل پورتر برای اولین بار در سال 1985 آن را به عنوان عامل مزیت رقابتی مطرح کرد. سازگاری این مفهوم با ماهیت فعالیت های سازمان های صنعتی، به پذیرش و کاربرد آن منجر گردید؛ اما همان طور که پورتر معتقد است، استفاده از این مدل در سازمان های خدماتی، از جمله سازمان های آموزشی، نیازمند در نظر گرفتن ابعاد جدیدی است؛ از این رو، در مطالعه حاضر، که با روش توصیفی و رویکرد تحلیلی - انتقادی صورت گرفته است، ضمن معرفی مدل های زنجیره ارزش به بررسی چالش ها و پیشنهادهای کاربست آن در سازمان های آموزشی پرداخته می شود. به باور نویسندگان، چالش های مدل های ارائه شده شامل: ابهامات روش شناختی، پیچیدگی های مفهومی، توجه نکردن به نظریه های آموزش و یادگیری در طراحی مدل و ضعف پشتوانه های تجربی است. نوآوری مقاله حاضر، به عنوان اولین مطالعه صورت گرفته در داخل کشور در معرفی مدل های مختلف زنجیره ارزش و طرح چالش ها و پیشنهادهایی در این خصوص مطرح است

هدف اصلی تحقیق، بررسی رویکرد اقتصادی آموزش عالی از دور است. آموزش عالی از دور برای این که در دنیای امروزی دارای مزیت رقابتی باشد، باید دارای رویکرد اقتصادی باشد؛ لذا برای انجام تحقیق از منابع کتابخانه ای و از روش مروری - تحلیلی استفاده شده است. در آموزش عالی از دور، به علت مواجهه با ویِژگی های رفتاری، عاطفی و اخلاقی یادگیرندگان و همچنین به خاطر برآورد غیر مالی مؤلفه های آموزشی، از روش تحلیل هزینه-اثربخشی به عنوان رویکرد اقتصادی استفاده می شود. روش تحلیل هزینه-اثربخشی، اشاره به کسب بالاترین خروجی با کمترین هزینه در نظام آموزشی دارد؛ بنابراین، در این تحقیق برای مطالعه رویکرد اقتصادی آموزش عالی از دور، دو روش هزینه-اثربخشی واگنر و جووت واکاوی شد که نتیجه نهایی این واکاوی نشان داد در آموزش عالی از دور، به دلیل استفاده از چندرسانه ای ها، پذیرش زیاد دانشجو، دسترسی سریع و به موقع به اطلاعات و استفاده از مدل اسکورم برای طراحی و تولید محتوا، به کاهش هزینه آموزشی و جبران کمبود نیروی انسانی متخصص(اعضای علمی) در فرایند یاددهی- یادگیری منجر می شود.

: به منظور اشتغا ل پذیر کردن دانش آموختگان کشاورزی، دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی کرمانشاه با یک اقدام مبتکرانه، نظریه یادگیری "خدمت محور" را برای اولین بار در درس عملیات کشاورزی به کار گرفت. این مطالعه کیفی بر مبنای روش اقدام پژوهی، با هدف معرفی روش یادگیری خدمت محور شکل گرفت. چهارده نفر از دانشجویانی که درس عملیات کشاورزی را در نیمسال دوم 89-90 انتخاب کرده بودند به روش نمونه گیری داوطلبانه در این مطالعه شرکت کردند. نتایج نشان داد که روش یادگیری خدمت محور، موجب شکل گیری نگرش مثبت در دانشجویان، تلفیق تئوری و عمل، توسعه مهارت های ارتباطی و حرفه ای و نیز افزایش مسئولیت پذیری اجتماعی، تفکرمداری و توانمندسازی دانشجویان شده است. همچنین نظرات ارائه شده توسط کارفرما نشان داد که آنان نیز از اینکه گلخانه بیمارستان بیستون احیاء و راه اندازی شده است بسیار خرسند و رضایتمند هستند. نتایج این مطالعه می تواند دستاوردهایی برای نظام آموزش عالی کشاورزی در کشور به دنبال داشته باشد؛ بدین صورت که یادگیری خدمت محور می تواند به عنوان یک روش یادگیری تجربی در سایر دانشکده های کشاورزی به کار گرفته شود.

تبدیل شدن دانش به عنصر اصلی قدرت در هزاره سوم، سازمان ها را به سوی استفاده از دانش فردی و جمعی در راستای کسب موفقیت و دست یابی به مزیت رقابتی سوق داده است؛ در این میان، دانشگاه ها در نقش قطب علمی هر کشور و از مراکز اصلی تولید دانش و تربیت افراد دانش آموخته نقش بسیار مهمی را در پیشرفت روزافزون کشورها بر عهده دارند. هدف از این پژوهش، بررسی و اولویت بندی شاخص های استراتژی، فرهنگ، ساختار، سیستم انگیزش و پاداش، فرایند، فناوری، منابع سازمان و رهبری، به عنوان مهم ترین شاخص های اثرگذار بر فرایند مدیریت دانش و ارائه راهکار با هدف بهبود آنهاست. نوع تحقیق توسعه ای و از نظر ماهیت توصیفی پیمایشی است و جامعه آماری نیز کارکنان و اساتید دانشگاه پیام نور شهر تهران به تعداد 180 نفر هستند و نمونه آماری طبق جدول مورگان و به روش تصادفی ساده 125 نفر انتخاب شده است. اولویت شاخص ها و گویه های سنجیده شده به کمک آزمون فریدمن مشخص گردید و در این میان، شاخص رهبری، بالاترین اولویت را به خود اختصاص داد. همچنین به کمک روش گروه کانونی شیوه ارتقای هر یک از شاخص ها و گویه ها ارائه گردید. 

دلفی روشی برای پیش بینی، تصمیم گیری و تولید دانش تخصصی حاصل از اجماع متخصصان است. اگر چه این روش در ابتدا بر اساس حدس و قضاوت کارشناسان و به منظور بررسی علمی نظرات کارشناسان نظامی مطرح گردید، اما با رعایت اسلوب و قواعد علمی، به تدریج وارد حوزه روش شناسی علمی شد. در روش دلفی، متخصصان تلاش می کنند تا با استناد به نظرات شهودی و استفاده از روش های پرسشنامه ای، دادن بازخوردهای مکرر و حفظ اصل گمنامی، در یک حوزه خاص یا در حل یک مسأله مشخص به اجماع برسند. در نگاه اول، به نظر می رسد که این روش شناسی، تنها نوعی قضاوت ذهنی و فاعلی جمعی از متخصصان باشد؛ اما در مقایسه با اظهارات فردی از اعتبار بالاتری برخوردار است و نتایج عینی تر و کاربردی تری را فراهم می کند؛ به علاوه، این روش در پیش بینی موضوعات مربوط به آینده، رسیدن به اجماع، ایجاد ایده های خلاقانه و پیش بینی تصمیمات استراتژیک دراز مدت در حوزه های مختلفی، از جمله علوم پزشکی، اجتماعی، رفتاری، مدیریتی و اقتصادی، قابل استفاده است. در پژوهش حاضر، ریشه های تاریخی، فرایند تحول، مزایا، تنگناها و روش شناسی این روش علمی مورد بررسی قرار گرفته است.

هدف کلی از انجام این پژوهش، اعتباریابی مقیاس رضایت تحصیلی دانشجویان بود. جامعه آماری تحقیق نیز، شامل کلیه گروه های آموزشی (59 گروه) دانشگاه شیراز بود. پس از تفکیک گروه ها به پنج زیرگروه فنی و مهندسی، علوم پایه، علوم انسانی، دامپزشکی و کشاورزی، و هنر و معماری، پنج گروه آموزشی از زیرگروه های مذکور، به صورت تصادفی انتخاب شدند. در گروه های منتخب، کلیه دانشجویان سال چهارم دوره کارشناسی به عنوان نمونه تحقیق، مقیاس رضایت تحصیلی دانشجویان را تکمیل نمودند. به منظور محاسبه روایی مقیاس با استفاده از روش تحلیل گویه، همبستگی بین گویه ها با نمرات کل هر بعد محاسبه شد که نتیجه به دست آمده بیانگر روایی بالای مقیاس بود، و همچنین نتیجه آلفای کرونباخ نیز نشان داد که این مقیاس از پایایی بالایی برخوردار است. نتیجه تحلیل عامل تأییدی نیز نشان داد که هر کدام از ابعاد ششگانه، از روایی بالایی برای تبیین رضایت تحصیلی دانشجویان برخوردار هستند.