معصومه محترم

هدف پژوهش حاضر، طراحی الگوی شایستگی های مرتبط با رهبری دوسوتوان در سیستم های اجتماعی بود؛ لازم به ذکر است که پژوهش پیش رو از حیث هدف کاربردی است، رویکرد پژوهش کیفی و روش پژوهش فراترکیب می باشد. برای انجام این پژوهش، مراحل هفت گانه ی سندلوسکی و باروسو (2007) که از جامعیت لازم برخوردار است استفاده گردید. به منظور اطمینان و اعتباربخشی به فرایند جستجو و دستیابی به یافته های پژوهش، تیم متخصص شامل چهار نفر از متخصصان مدیریت آموزشی، اعضای تیم فراترکیب پژوهش را تشکیل دادند. منابع گردآوری داده های پژوهش، مقاله ها و متون موجود پیرامون رهبری دوسوتوان از سال 2010 تا 2023 بود. یافته های این پژوهش نشان داد که الگوی شایستگی های رهبری دوستوان شامل 32 مضمون پایه در 9 مضمون سازمان دهنده با عناوین: 1. «شایستگی های فردی»؛ 2. «مهارت های ارتباطی»؛   3. «مهارت های حرفه ای مدیریتی»؛ 4. «مهارت مدیریت مشارکتی»؛ 5. «مهارت برنامه ریزی و تفکر استراتژیک»؛ 6. «توانایی راهبری تغییر»؛ 7. «تمایل به دانش افزایی»؛ 8. «مهارت پاسخگویی به محیط در عین توجه به انسجام داخلی»؛ 9. «توانایی اعمال مدیریت اقتضایی» می باشد. لازم به ذکر است، خروجی این کار می تواند به مدیران و برنامه ریزان توسعه ی سازمانی یاری رساند تا با آگاهی از مؤلفه های تأثیرگذار بر شایستگی های رهبری دوسوتوان، به صورت آگاهانه تری به توسعه توانمندی ها و مهارت مدیران در سطوح مختلف سازمانی بپردازند.

هدف: اصلی این پژوهش، طراحی چارچوب دانشگاه استعداد ربا در نظام آموزش عالی است. روش شناسی: این پژوهش از نوع کاربردی، در زمره پژوهش های با رویکرد سنتز پژوهی و از نوع فراترکیب کیفی است. این روش، یک موقعیت سه جانبه از تحلیل داده ها، نظریه ها و روش شناسی پژوهش هاست و بسیار فراتر از خلاصه سازی یافته های پژوهشی و درواقع ترکیب و تفسیر یکپارچه ی یافته های حاصل از مطالعات کیفی است به گونه ای که تصویری کلی از وقایع، مفاهیم و پدیده ها ایجاد کند و با استفاده از روش هفت مرحله ای ساندلوسکی و باروسو انجام شده است. یافته ها: تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از روش تحلیل مضمون صورت پذیرفت. مضامین شناسایی شده مجدداً در جلسه بحث گروهی متمرکز با استفاده از شبکه اجتماعی مجازی موردبررسی قرار گرفتند تا درنهایت روی مقولات استخراج شده توافق حاصل گردید. تمام عوامل استخراج شده از پژوهش ها به عنوان مضمون در نظر گرفته شد که این مضامین بر اساس مفاهیم مرتبط با مفهوم دانشگاه استعداد ربا در 41 مضمون پایه و 9 مضمون سازمان دهنده طبقه بندی شدند. نتیجه گیری و پیشنهاد ها: بر اساس یافته های پژوهش می توان به ویژگی های خاصی از دانشگاه های استعداد ربا پی برد که آنان را برای اعضای هیئت علمی و دانشجویان با استعداد جذاب و خواستنی می نماید. این ویژگی ها فراتر از ویژگی های ساختاری و تجهیزاتی و مالی آنان که شاید بتوان در اکثر دانشگاه های مادر و جامع یافت، بر ویژگی هایی تأکید دارد که شاید در اکثر دانشگاه ها به فراموشی سپرده شده است. این دانشگاه های استعدادربا، برای اعضای هیئت علمی و دانشجویان با استعداد، آرامش فکری و روحی، احساس بهزیستی سازمانی و رضایت قلبی و درونی را به ارمغان می آورند و بنابراین می توانند ورای اندازه و محل جغرافیایی یک دانشگاه، آن را تبدیل به یک دانشگاه استعداد ربا نماید. نوآوری و اصالت: شاید بتوان گفت که پژوهش های انجام شده در حوزه ارزیابی درونی و بیرونی و مدیریت استعداد در آموزش عالی در ایران و خارج از کشور، بیشتر بر شیوه ها و تکنیک ها و راهبردهایی متمرکز شده اند که برای جذب و نگهداری اعضای هیئت علمی و دانشجویان با استعداد لازم است، اما پژوهش حاضر حرکت از نقش محوری دانشگاه ها در یافتن و جذب و نگهداشت اعضای هیئت علمی و دانشجویان با استعداد با در نظر گرفتن امتیازات و یا جوایز خاص، به تمرکز بر ویژگی های جذاب دانشگاه ها رسیده است که باعث می شود دانشجویان و اعضای هیئت علمی با استعداد بدون امتیازدهی خاصی برای رسیدن به این دانشگاه ها با هم رقابت نمایند.

هدف از این پژوهش کیفی کاوشی پدیدارشناسانه به ادراک دانشجویان دکتری رشته های علوم انسانی دانشگاه شیراز از تصویر دانشگاه بود. به منظور فهم عمیق موضوع پژوهش از روش پژوهش پدیدارشناسی از نوع تفسیری استفاده شد. مشارکت کنندگان پژوهش شامل دانشجویان دکتری رشته های علوم انسانی دانشگاه شیراز در نیم سال اول سال تحصیلی 1399 1400 بودند که با استفاده از رویکرد نمونه گیری هدفمند از نوع گروه بارز با در نظر گرفتن بحث اشباع نظری انتخاب شدند. به منظور گردآوری داده های پژوهش از مصاحبه نیمه ساختمند استفاده شد. جهت اعتباریابی داده ها از معیارهای تأییدپذیری و قابل قبول بودن با استفاده از روش های هم سوسازی و خودبازبینی محقق طی فرایند جمع آوری و تحلیل داده ها و مطابقت مصاحبه ها و مبانی نظری و پژوهشی استفاده شد. به علاوه، به کمک روش تحلیل مضمون، کدها و مضامین استخراج و شبکه مضامین تصویر سازمانی دانشگاه ترسیم شد. نتیجه پژوهش نشان داد ادراک دانشجویان از تصویر دانشگاه (مضمون فراگیر) مشتمل بر 56 مضمون پایه، 19 مضمون سازمان دهنده سطح دوم، و 7 مضمون سازمان دهنده سطح اول یعنی سرمایه انسانی، فرایند یاددهی یادگیری، وجهه دانشگاه، نوع ساختار سازمانی، جوّ دانشگاه، خدمات و تسهیلات، و همچنین معماری و فضای سبز دانشگاه است. گفتنی است خروجی این کار می تواند به مدیران و برنامه ریزان توسعه دانشگاهی یاری کند تا با آگاهی از مؤلفه های تأثیرگذار بر تصویر دانشگاه به صورت آگاهانه تری به مدیریت تصویر دانشگاه و ایجاد تصویر سازمانی پایدارتر در ذهن دانشجویان بپردازند.

مقدمه و هدف : هدف کلی از انجام این پژوهش، مدل یابی ساختاری آمادگی کارکنان برای تغییر سازمانی بر اساس نوع فرهنگ سازمانی با نقش واسطه ای سایش اجتماعی بود.   روش شناسی: این پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه ی آماری پژوهش شامل همه کارکنان اداره کل  آموزش و پرورش استان فارس (340 نفر) بود که با استفاده از جدول مورگان و روش نمونه گیری تصادفی ساده 181 نفر به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند و از بین آن ها 102 نفر به پرسشنامه ها پاسخ کامل دادند و در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفت. داده های میدانی پژوهش با استفاده از پرسشنامه ی نوع فرهنگ سازمانی، سایش اجتماعی و آمادگی برای تغییر گردآوری شد که پس از محاسبه و تأیید روایی (تحلیل گویه) و اعتبار (از نوع همسانی درونی) پرسشنامه ها، توزیع شدند. به منظور تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی با نرم افزار Spss و Amos استفاده شد.   یافته ها:   نتایج نشان داد از نظر کارکنان نوع فرهنگ سازمانی غالب در محل کارشان، از نوع فرهنگ سازمانی منفعل می باشد. وضعیت سایش اجتماعی و آمادگی کارکنان برای تغییر در حد متوسط بود. مدل معادله ساختاری نشان داد که در حالی که ارتباط مستقیم و معناداری بین فرهنگ سازمانی سازنده با آمادگی کارکنان برای تغییر وجود داشت، اما این رابطه با نقش واسطه ای سایش اجتماعی معنادار نبود. به علاوه، در حالی که ارتباط منفی معناداری بین فرهنگ سازمانی تهاجمی با آمادگی کارکنان برای تغییر وجود داشت، اما این رابطه با نقش واسطه ای سایش اجتماعی معنادار نبود. در نهایت، ضمن اینکه رابطه ی مستقیم و معناداری بین فرهنگ سازمانی منفعل و آمادگی کارکنان برای تغییر وجود داشت، این رابطه با نقش واسطه ای سایش اجتماعی نیز معنادار بود.   نتیجه گیری: نتیجه حاصل از این پژوهش نوعی چارچوب کلی برای مدیران آموزشی به منظور تلاش جهت ایجاد آمادگی برای تغییر در کارکنان از طریق تجدید نظر در ساختارهای آموزشی، توسعه ی فرهنگ سازمانی پویا و شناسایی، کنترل و مدیریت رفتارهای سایشی را فراهم می آورد.

روش پژوهش، توصیفی – همبستگی با تاکید بر معادلات ساختاری بود. جامعه آماری پژوهش را کلیه مدارس ابتدایی شهر شیراز (93 مدرسه) تشکیل می دادند. از بین نواحی چهارگانه شیراز، تعداد ده درصد مدارس ناحیه یک، به عنوان نمونه انتخاب شدند که گزینش آن ها با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای صورت گرفت. جمع آوری داده ها براساس دو پرسشنامه انواع فرهنگ سازمانی ساختگرا، منفعل و تهاجمی و همچنین سایش اجتماعی صورت گرفت که ضریب آلفای کرونباخ آن ها به ترتیب 93/0، 87/0، 76/0 و 95/0 به دست آمد و روایی صوری و محتوایی آن ها با استفاده از نظر متخصصان تایید شد. تجزیه و تحلیل داده ها به کمک دو نرم افزار SPSS و LISREL صورت پذیرفت. نتایج نشان داد از نظر معلمان فرهنگ سازمانی غالب در مدارس، فرهنگ سازمانی منفعل می باشد. وضعیت سایش اجتماعی در جامعه قلمرو پژوهش از سطح کفایت مطلوب کمتر و برابر با سطح حداقل کفایت مطلوب بود و بُعد غالب سایش اجتماعی در مدارس مربوط به بُعد سایش اجتماعی مستقیم بود. به علاوه، مدل معادله ساختاری نیز نشان داد که در حالی که سایش اجتماعی از طریق فرهنگ سازمانی ساختگرا پیش بینی نمی شود و رابطه معناداری بین آنها وجود ندارد؛ اما فرهنگ سازمانی منفعل و تهاجمی پیش بینی کننده مثبت و معنادار سایش اجتماعی می باشند.

هدف کلی از انجام پژوهش حاضر، ارزیابی درونی نیازهای آموزشی دانشجویان بر اساس سرمایه اجتماعی و نقش آن در ادراک آنان از جوّ آموزشی: مطالعه موردی: دانشگاه شیراز بود. جامعه ی آماری پژوهش شامل کلیه ی دانشجویان دانشگاه شیراز بود که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای پس از انتخاب دانشکده های علوم تربیتی و روانشناسی و فنی و مهندسی به عنوان نمونه ی پژوهش، کلیه ی دانشجویان کارشناسی دانشکده های مذکور به پرسشنامه ها پاسخ کامل دادند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه ی سرمایه ی اجتماعی (ترک زاده و محترم، 1391) و ادراک دانشجویان از جوّ آموزشی (راف و همکاران، 1997) بود که بعد از محاسبه روایی و پایایی توزیع و گردآوری شد. داده های به دست آمده با استفاده از روش های آماری تی تست تک نمونه ای، همبستگی پیرسون و مدل معادله ساختاری با استفاده از رگرسیون چندمتغیره مورد تحلیل قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد، از نظر دانشجویان میانگین سرمایه ی اجتماعی و مطلوبیت جوّ آموزشی و هر یک از ابعاد آنها از میانگین معیار (Q3) کمتر می باشد؛ ادراک دانشجویان از جوّ آموزشی از طریق سرمایه ی اجتماعی پیش بینی می شود (01/0≥ P و 58/0 = β). بدین ترتیب که رابطه ی مثبت و معناداری بین ادراک دانشجویان از سرمایه ی اجتماعی و جوّ آموزشی وجود دارد

هدف از انجام تحقیق حاضر شناسایی عوامل مؤثر بر ارزشیابی اساتید از دیدگاه دانشجویان بود. جامعه آماری تحقیق شامل همه دانشجویان دانشگاه شیراز بود که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای، 1220 نفر از آنها به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند. به منظور گردآوری داده های میدانی از پرسشنامه بازپاسخ استفاده شد و داده های گردآوری شده نیز با استفاده از روش فرایند چرخ های تحلیل مورد پردازش و تحلیل قرار گرفت. با استفاده از روایی صوری و نظر داوران و متخصصان کلیدی نیز روایی و پایایی پرسشنامه مذکور مورد تأیید قرار گرفت. سؤالات تحقیق با استفاده از روش آماری خی دو مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها نشان داد که تخصص، شخصیت، رابطه متقابل با دانشجو، ارزشیابی استاد از دانشجو و مدیریت کلاس درس به ترتیب به عنوان مؤثرترین تا کم اثرترین عوامل بر ارزشیابی دانشجویان از اساتید به شمار می آیند. البته دیدگاه دانشجویان دختر و پسر درباره پنج عامل مذکور متفاوت است. همچنین این نتیجه به دست آمد که بین تأثیر عوامل پنجگانه تخصص، شخصیت، رابطه متقابل با دانشجو، ارزشیابی استاد از دانشجو و مدیریت کلاس درس در ارزشیابی دانشجویان از اساتید خود در دانشکده های مختلف نیز تفاوت وجود دارد. 

هدف کلی از انجام این پژوهش، بررسی رابطه­ نوع ساختار سازمانی دانشگاه و سرمایه­ اجتماعی گروه­های آموزشی با رضایت تحصیلی دانشجویان بود. جامعه­ آماری پژوهش، شامل کلیه­ گروه­های آموزشی دانشگاه شیراز بود که در قالب یک مطالعه چند موردی، پنج گروه به صورت تصادفی انتخاب شدند؛ به گونه ای که اعضای هیأت علمی (50 نفر) و دانشجویان سال چهارم کارشناسی (167 نفر) آنها پرسشنامه­ها را تکمیل نمودند. ابزار تحقیق شامل دو پرسشنامه ­ نوع ساختار سازمانی ترک­زاده و محترم (1390) و پرسشنامه­ سرمایه­ اجتماعی گروه­های آموزشی (ترک زاده و محترم، 1390) و همچنین، مقیاس رضایت تحصیلی ترک­زاده (1386) بود که پس از محاسبه ­ و تأیید روایی و پایایی، توزیع و گردآوری شد. داده­های به­دست آمده با نرم افزار لیزرل و با استفاده از روش رگرسیون چند متغیره تحلیل شد. نتایج نشان داد: 1- رضایت تحصیلی از طریق متغیر نوع ساختار سازمانی دانشگاه پیش­بینی می­شود؛ به این ترتیب که بین ساختار سازمانی تواناساز با رضایت تحصیلی دانشجویان رابطه­ مثبت معنادار و بین ساختار سازمانی بازدارنده با رضایت تحصیلی دانشجویان رابطه­ منفی معناداری وجود دارد. 2- رضایت تحصیلی از طریق متغیر سرمایه­ اجتماعی پیش­بینی می­شود؛ به این معنا که بین سرمایه­ اجتماعی با رضایت تحصیلی رابطه­ منفی معناداری وجود دارد. 3- مدل معادله ساختاری نیز نشان داد که رضایت تحصیلی از طریق ورود همزمان متغیر ساختار سازمانی تواناساز؛ بازدارنده و سرمایه­ اجتماعی پیش­بینی می­شود؛ به این ترتیب که بین ساختار سازمانی تواناساز با رضایت تحصیلی رابطه مثبت معنادار و بین ساختار سازمانی بازدارنده با رضایت تحصیلی و همچنین سرمایه­ اجتماعی گروه­ها با رضایت تحصیلی رابطه­ منفی معناداری وجود دارد.

هدف کلی از انجام این پژوهش، اعتباریابی مقیاس رضایت تحصیلی دانشجویان بود. جامعه آماری تحقیق نیز، شامل کلیه گروه های آموزشی (59 گروه) دانشگاه شیراز بود. پس از تفکیک گروه ها به پنج زیرگروه فنی و مهندسی، علوم پایه، علوم انسانی، دامپزشکی و کشاورزی، و هنر و معماری، پنج گروه آموزشی از زیرگروه های مذکور، به صورت تصادفی انتخاب شدند. در گروه های منتخب، کلیه دانشجویان سال چهارم دوره کارشناسی به عنوان نمونه تحقیق، مقیاس رضایت تحصیلی دانشجویان را تکمیل نمودند. به منظور محاسبه روایی مقیاس با استفاده از روش تحلیل گویه، همبستگی بین گویه ها با نمرات کل هر بعد محاسبه شد که نتیجه به دست آمده بیانگر روایی بالای مقیاس بود، و همچنین نتیجه آلفای کرونباخ نیز نشان داد که این مقیاس از پایایی بالایی برخوردار است. نتیجه تحلیل عامل تأییدی نیز نشان داد که هر کدام از ابعاد ششگانه، از روایی بالایی برای تبیین رضایت تحصیلی دانشجویان برخوردار هستند.

هدف این تحقیق بررسی اثربخشی طرح های ارزیابی درونی اجرا شده در دانشگاه شیراز بود. جامعه آماری تحقیق، مجریان طرح های ارزیابی درونی اجرا شده تا سال 1388، رؤسای گروه ها و دانشکده های دست اندرکار و ابزار تحقیق پرسشنامه ی محقق ساخته بود. نتایج نشان داد که نگرش پاسخگویان نسبت به کیفیت برخی از شاخص های حوزه درون داد، شامل قابل فهم و عملیاتی بودن اهداف و فلسفه انجام ارزیابی درونی، ضرورت و اهمیت انجام ارزیابی درونی در گروه آموزشی و همچنین ایجاد فرهنگ بهبود مستمر در گروه، در حد نسبتاً زیادی مثبت بود. در حوزه فرایند طرح ها، نگرش مجریان و رؤسای گروه ها و دانشکده های مجری در مورد مشارکت اعضای هیأت علمی در فرایند ارزیابی درونی، مثبت و بالا بود. در حوزه برون داد نیز پاسخگویان نگرش مثبتی نسبت به شاخص هایی چون ایجاد مهارت حل مسئله، تصمیم گیری، ایجاد سرمایه فکری در بخش و تمایل به بازاندیشی اهداف و فعالیت های گروه آموزشی داشتند. همچنین نتایج نشان داد که بیشترین تا کمترین میزان پیشنهادهای ارائه شده در سطح بخش، دانشکده و دانشگاه بوده است. 

زمینه وهدف: عوامل و عناصر متعددی در شکل گیری سرمایة اجتماعی مؤثرند که شناسایی و واپایش آنها مستلزم اتخاذ رویکردی نظام مند است. لذا در این مطالعه پس از توصیف و تبیین مبانی نظری و عوامل مؤثر بر شکل گیری سرمایة اجتماعی و پیامدهای آن، تلاش شد با رویکردی نظام مند و از منظری تعاملی، ابعاد، عوامل و شاخص های تشکیل دهندة سرمایة اجتماعی و پیامدهای آن در قالب چارچوبی مفهومی ارائه شود. روش: به منظور ارائة الگویی یکپارچه از سرمایة اجتماعی، تعداد قابل توجهی از مطالعات انجام شده در زمینة سرمایة اجتماعی و پیامدهای آن مرور گردید. بحث و نتیجه گیری : سرمایة اجتماعی دارای سه بُعد کلی هنجار، شبکه و اعتماد اجتماعی است که هر کدام نیز دارای چندین عامل و شاخص زیرمجموعة خود میباشند، به نحوی که در تعامل نظام مند با یکدیگر چارچوبی را تشکیل میدهند که ضمن اثرگذاری بر کیفیت سرمایة اجتماعی، متأثر از کیفیت کلّی سرمایة اجتماعی موجود در نظام های اجتماعی نیز میباشند. به علاوه در این مقاله بیان شد که چون نظام های اجتماعی در تعامل با محیط میباشند، تحت تأثیر عوامل و شرایط محیط زمینه ای و تعاملی خود نیز میباشند که توجه به آنها نیز در بهبود کیفیت سرمایة اجتماعی حائز اهمیت است. در نهایت نیز دو الگوی انگاره ای از ابعاد، عوامل، شاخص های سرمایة اجتماعی و پیامدهای آن ارائه شد. الگوی ارائه شده امکان درک جامع تر موضوع و طرح و اقدام برای مدیریت توسعه سرمایة اجتماعی را فراهم میآورد و از این حیث می تواند برای توسعه سرمایه اجتماعی نیروی انتظامی به عنوان یکی از مبانی اساسی اقتدار و موفقیت آن نیرو مورد استفاده قرار گیرد.