مطالعات رسانه های نوین

در اسفند 1366 شهر حلبچه در کردستان عراق به دستور صدام، هدف حملات شیمایی قرار گرفت که منجر به کشته شدن 3 تا 5 هزار نفر و زخمی شدن 7 تا 10 هزار نفر شد. علی رغم عمق این فاجعه به دلیل عدم دسترسی قربانیان به رسانه، در افکار عمومی جهانی و حتی بین خود کردها تصویری دقیق از آن شکل نگرفت؛ اما گسترش رسانه های اجتماعی به قربانیان این امکان را داد تا بتوانند توجه افکار عمومی جهانی را به جنایت مذکور جلب کنند. هدف مقاله پیش رو مطالعه کنشگری کردها در فضای مجازی بر محور سی و سومین سالگرد شیمایی بمباران حلبچه با تحلیل کنشگری هشتگی آن ها در شبکه اجتماعی توییتر است. یافته های پژوهش نشان می دهند که 8 محور اصلی در کنشگری هشتگی کردها در توییتر برجسته هستند که شامل؛ روایتگری فاجعه حلبچه از قاب توییتر، تجلی نمادگرایی در کنشگری مجازی با بازنشر عکس عمر خاور و فرزندش، پیگیری رد رنج این درد در چهره بازماندگان، بازتاب رسانه ای فاجعه حلبچه در سطح جهانی، حلبچه به مثابه درد مشترک، فراموش نکردن فاجعه حلبچه، بانیان نسل کشی حلبچه و جابه جایی بین مرزهای آنلاین و آفلاین کنشگری. بر اساس نتایج پژوهش، توییتر برای کردها به مثابه یک حوزه عمومی آنلاین عمل می کند که به آن ها این امکان را می دهد تا با ایجاد جریان رسانه ای در زمینه فاجعه حلبچه، گفتمان جایگزین را در مورد آن طرح کنند.

استفاده بهینه از فناوری های نوین ارتباطی در عین حالی که نیازمند سواد رسانه ایست، ممکن است با بهبود این مهارت ها همراه باشد. برای بررسی این موضوع، هدف از این پژوهش، دستیابی به الگویی برای پیش بینی وضعیت سواد رسانه ای درحوزه سلامت با توجه به نقش و سهم استفاده کاربران از رسانه های اجتماعی است. منظور از سواد رسانه ای سلامت، درک افراد از توانایی شان در دسترسی، تحلیل، خلق و انتقال پیام های ارتباطی در حوزه سلامت از طریق رسانه هاست. روش تحقیق، پیمایش و جامعه آماری، شهروندان بزرگسال تهرانی هستند که از اینترنت استفاده می کنند. نمونه گیری به روش خوشه ای چندمرحله ای و زمان اجرای پیمایش، اردیبهشت ماه سال 1398 بوده است. ابزار جمع آوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته است که روایی (صوری و سازه) و پایایی (ضریب آلفای کرونباخ 837/0) آن مناسب ارزیابی شده است. بر اساس الگوی تحلیل مسیر، از میان متغیرهای بررسی شده، «رضامندی از کاربرد رسانه های اجتماعی در حوزه سلامت» بیشترین سهم را در پیش بینی تغییرات سواد رسانه ای سلامت کاربران اینترنت در تهران دارد و بعد از آن به ترتیب «میزان استفاده از رسانه های اجتماعی»، «سال های تحصیل»، «پذیرش رسانه های اجتماعی در حوزه سلامت» و «سن» قرار دارند. می توان نتیجه گرفت با افزایش ضریب نفوذ اینترنت، شکاف دیجیتال بیش از دسترسی و میزان استفاده اعضای جامعه از فناوری های نوین، در زمینه نحوه بهره گیری آنان از این رسانه ها معنا پیدا می کند. در بین متغیرهای زمینه ای، «جنس» نقشی در تبیین سواد رسانه ای در حوزه سلامت نداشته است اما «تحصیلات» و «سن» به شکاف دیجیتال در بین گروه های اجتماعی دامن می زنند.

شبکه اجتماعی اینستاگرام به عنوان یکی از پرمخاطب ترین شبکه های اجتماعی نوین در جامعه ایرانی محسوب می شود که کاربران بسیاری آن را دنبال می کنند. وجود صفحات مختلف و متعدد در شبکه اجتماعی اینستاگرام نشان دهنده آن است که کاربران ایرانی با اهداف و مقاصد متفاوتی به ایجاد و پیگیری این صفحات می پردازند. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف مطالعه جامعه شناختی شبکه اجتماعی اینستاگرام، ضمن نقادی پژوهش های پیشین، درصدد تحلیل محتوای صفحات کاربران ایرانی و دسته بندی آن ها بر اساس نوع کارکرد جمعی بر آمده است. نتایج نشان می دهد که این صفحات انبوه را می توان ذیل شش کارکرد جمعی دسته بندی کرد: خبری، آموزشی، بازاریابی، خدماتی، بلاگرها، و پیج های زرد. بدین-ترتیب، حوزه فعالیت شبکه اجتماعی اینستاگرام فراتر از ارتباط ساده اجتماعی است چراکه شبکه های اجتماعی جدید نظیر اینستاگرام با قابلیتی های متفاوتی که دارند بسیاری از حوزه های فردی و اجتماعی را تحت پوشش قرار می دهد و می تواند پاسخ گوی نیازهای متفاوت افراد در زمینه کسب وکار اقتصادی، دریافت اطلاعات ، سرگرمی، آموزش ، ارائه خدمات و غیره باشد. شبکه اجتماعی اینستاگرام همچنین موجب تقویت فرهنگ مشارکتی می گردد. چراکه کاربران و کنشگران در این شبکه در ایجاد و گردش محتوا جدید به طور فعالانه مشارکت می کنند.

پژوهش حاضر باهدف شناخت انگیزه های والدین از همرسانی فرزندپروری در اینستاگرام و میزان حساسیت آن ها نسبت به انواع مصادیق نقض حریم خصوصی کودکان انجام شده است. انواع همرسانی فرزندپروی، مسائل مربوط به حریم خصوصی کودکان، حریم خصوصی در جامعه شبکه ای، امنیت کودکان در فضای آنلاین، کارکردهای مشاوره ای و حمایتی همرسانی فرزندپروری، انگیزه های اقتصادی، مباشرت حریم خصوصی، نظریه محاسبه حریم خصوصی و شکل گیری هراس اخلاقی مبانی نظری این تحقیق را شکل داده است. به منظور جمع آوری اطلاعات موردنیاز، دیدگاه 267 نفر از والدین ایرانی ساکن ایران (مادر یا پدر) به روش پیمایش و با استفاده از پرسشنامه الکترونیک مورد ارزیابی قرار گرفت. طبق نتایج برقراری ارتباط با دوستان و آشنایان، ایجاد آلبوم خاطرات کودک در اینستاگرام و به اشتراک گذاری احساسات خوشایند ناشی از کارهای جذاب کودک مهم ترین انگیزه های والدین برای همرسانی فرزندپروری است. همچنین طبق مدل تحقیق و تحلیل بار عاملی برآوردشده مصادیق نقض حریم خصوصی به دو دسته بسیارحساس و عادی تقسیم شد. نتایج تحقیق نشان می دهد میان تحصیلات و میزان حساسیت نسبت به تمامی مصادیق نقض حریم خصوصی تفاوت معناداری وجود دارد و افراد با تحصیلات بالاتر حساسیت بیشتری نسبت به مصادیق نقض حریم خصوصی کودک دارند. علاوه بر این افرادی که به خطرات همرسانی فرزندپروری فکر کرده اند نسبت به مصادیق نقض حریم خصوصی کودک توجه بیشتری نشان می دهند..

سوانح هوایی همیشه برای رسانه ها و افکارعمومی مهم اند، اما طی مناقشات سیاسی بین المللی اهمیت این رویدادها بیشتر می شود. سقوط هواپیمای پی اس 752 در 18 دی 98، به دلیل ارتباط با تنش مابین ایران و آمریکا، بدل به تیتر اول رسانه های دنیا شد. حتی، با گذشت بیش از دوسال، رسانه ها با تولید محتوا درباره این رویداد و قربانیان آن، انعکاس واکنش کشورهای دخیل و قدرت های جهانی و پیوند آن با سایر مباحث مربوط به ایران، نظیر پرونده اتمی، حقوق بشر و اعتراضات داخلی، افکارعمومی را به سمت وسوی مدنظر خود هدایت می کنند. از این رو، برای درک افکارعمومی داخلی و بین المللی و پیش بینی خط سیر تحولات مربوط به سانحه، مطالعه پوشش خبری رویداد در رسانه های شاخص جهان، ازجمله تلویزیون های خبری 24 ساعته که منبع خبری مخاطبان عام اند، مناسب است. مقاله حاضر، به روش تحلیل چهارچوب بررسی می کند که این رسانه ها، در مراحل مختلف، چه تصویری از رویداد سقوط پی اس 752 به مخاطبان دادند. بدین منظور، پژوهشگران تمام اخبار سقوط پی اس 752 را که از 18 تا 28 دی 1398 در وب سایت های بی بی سی فارسی، بی بی سی جهانی، شبکه خبر ایران، ایران اینترنشنال، راشاتودی، سی ان ان، فاکس نیوز و یورونیوز منتشر شده بود گردآوردند. تعداد داده ها 663 و شامل تمام تیترها و لیدها بود. این پژوهش، با استفاده از چارچوب های ازپیش موجود و جدید، نشان می دهد که هریک از رسانه های مذکور کدام وجوه از رویداد را برجسته تر کردند و براساس این داده ها به مقایسه این رسانه ها و سیاست های آن ها می پردازد. نتایج این تحلیل در دو محور خلاصه می شود: 1. افزایش سطح توجه اغلب این شبکه ها پس از اعلام اصابت موشک و درعین حال تفاوت الگوی توجه آن ها؛ و 2. شناسایی سه رویکرد مبتنی بر برجسته سازی، محافظه کاری و حاشیه رانی در چارچوب بندی اخبار مذکور در شبکه های موردبررسی.

فناوری های نوین ارتباطی با توانایی های بالقوه در ایجاد تحول در ارتباط اجتماعی، به مهم ترین عنصر تغییرات اجتماعی در عصر مدرن تبدیل گشته است. رسانه های اجتماعی توانسته اند شبکه های اجتماعی مجازی متشکل از کاربران مختلف را به وجود آورند، کاربران با فعالیت های خود در این شبکه ها می توانند، کنش اجتماعی را مجازا بازتولید کنند. هدف این پژوهش بررسی آن دسته از کنش های حاوی مضامین خشونت آمیز اجتماعی است و بنابر این هدف حدود3 هزار توئیت خشونت آمیز اجتماعی منتشر شده در بازه ی زمانی یک ساله، نیمه دوم سال 98 و نیمه اول سال 99 در شبکه ی اجتماعی توئیتر به روش تماتک، تحلیل مضمون شده و اهداف و انگیزه های بازنشر خشونت اجتماعی مجازی کاربران به دست آمد. هدف کاربران در بازنشر اعتراض-های اجتماعی خود 9 مضمون کلی را مورد مداقه خویش قرار داده اند. کاربران با نشر اعتراض های اجتماعی خود به مضامینی که حاوی خشونت نسبت به قانون اساسی، سرپرستی قانون اساسی، مسئولان و مدیران نظام جمهوری اسلامی، شیوه ی اجرای عدالت، فعالیت رسانه های عمومی، دین داری، کنش های مجازی در شبکه های اجتماعی مجازی و درنهایت خوانش جایگاه زن در جامعه و مطالبات زنان پرداختند.

رسانه به مثابه قالبی برای استقبال از تکنولوژی، با تبدیل جوامع به جامعه شبکه ای مجازی، مجدداً امید دیرینه حمل فاصله دولت-ملت را احیا کرده و بسیاری معتقدند شبکه های اجتماعی همچون توئیتر، تکوین حوزه عمومی در نقد قدرت سیاسی را محقق نموده اند. پژوهش حاضر در پارادایم علوم میان رشته ای و با روش علوم اجتماعی رایانشی، به بررسی شبکه روابط اجتماعی موجود در توئیتر کاربران ایرانی پرداخته و تحقق حوزه عمومی را مورد واکاوی قرار داده است. جمع بندی پژوهش حاضر آن که بستر توئیتر اگرچه بالقوه چنین امکانی را میسّر نموده، اما رصد کنشگری بازیگران فعال، حاکی از عدم نضج حوزه عمومی در جامعه ایرانی بوده و تنها می توان از هموفیلی سیاسی درون اجتماعات پراکنده سخن گفت. آنچه می تواند از مسیر تکنولوژی روزنه تغییری در این فضای انسانی به وجود آورد، کاربران پل در توئیتر و رابطان میان اتاق های اکو هستند که نقش ایشان در رویدادهای مرتبط با شهادت سردار سلیمانی به روشنی تبیین و الگوی متغیرهای کیفی آن احصا شده است.

این پژوهش در نظر دارد با بررسی شباهت های میان اجزای تشکیل دهنده ی قصه (روایت) در یک بازی رایانه ای به عنوان یک رسانه ی جدید بصریِ پرطرفدار؛ در پیوند با اجزای تشکیل دهنده ی قصص در قرآن، نشان دهد که می-توان با بهره مندی از محتوای این کتاب آسمانی برای خلق بازی های رایانه ای با محتوایی صحیح و قرآنی بهره بُرد. پژوهش حاضر به روش توصیفی و بر اساس داده های جمع آوری شده از طریق منابع کتابخانه ای و نیز بررسی مشاهده ای، مورد تحلیل قرار گرفته است. یک بازی رایانه ای ترکیبی از فناوری و هنر تبلیغات- از هر نوع آن- است و بازیکنان (مخاطبان) هنگام اجرای هر بازی به طور ناخودآگاه، پیام های بسیاری را دریافت می کنند. اگر چه می توان اشتراکات فراوانی میان ساختار تشکیل دهنده ی قصه و روایت در یک بازی و یک روایت در قصص قرآن دریافت کرد، اما این ارزش گذاری کاربردی، به خصوص در قصص قرآن همواره هدفی جز رسیدن به خداوند و پرهیز از بدی ها نبوده است. از این رو در پایان هر قصه ی آن، افراد، نتیجه ای شفاف از پیام ها دریافت می کنند. زیرا زیربنای فکری و اجتماعی این قصص، آموزش و ترویج عقاید معرفتی و انسانی است که خود نکته ای قابل تامل در محتوای قصص قرآن است.

یکی از روندهای جهانی که به صورت هشدار دهنده ای درحال گسترش بوده، تولید، توزیع و مصرف کالاهای تقلبی فریبنده و غیرفریبنده، برندهای معتبر است. باتوجه به اینکه متغیرهای مختلفی بر قصدخرید کالاهای تقلبی اثرگذار هستند، لذا در این تحقیق به مطالعه تاثیر رسانه های اجتماعی بر قصدخرید برند تقلبی پرداخته شده است. این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی-پیمایشی است. جامعه آماری مورد نظر کلیه مصرف-کنندگان محصولات بدلی، ساکن در شهرستان خرم آباد است که از این جامعه با استفاده از فرمول کوکران نمونه ای به حجم 384 نفر برای پاسخگویی به پرسشنامه انتخاب شده است. همچنین با استفاده از تکنیک معادلات ساختاری و با کمک نرم افزار PLS به آزمون فرضیات پرداخته شد و درنهایت تایید شد که رسانه های اجتماعی به طور مستقیم بر قصدخرید برند جعلی تاثیر معنادار ندارد و فقط به طور غیرمستقیم (از طریق نگرش و سبک زندگی) بر قصدخرید تاثیر مثبت و معنادار دارد.

هدف پژوهش حاضر بررسی روابط بین اضطراب اجتماعی، حمایت اجتماعی ادراک شده ، احساس تنهایی ، خود تنظیمی با وابستگی به شبکه های اجتماعی مجازی جهت تدوین مدل ساختاری در دانش آموزان است.نمونه ای به حجم514 نفر در مقطع متوسطه ی دوم به روش خوشه ای چند مرحله ای از چهار منطقه شمال وجنوب تهران انتخاب شده است. دانش آموزان به پرسشنامه های اضطراب اجتماعی( 2004، Puklek) ، حمایت اجتماعی ادراک شده(Zimet et al, 1988)، تنهایی (1996،Russell) وابستگی به شبکه های اجتماعی مجازی محقق ساخته و خود تنظیمی (1999، Brown، Miller، Lawendowski) پاسخ داده اند.داده های پژوهش با استفاده از معادلات ساختاری مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان می دهد که مدل دارای برازش مناسبی است. در اثرات مستقیم متغیر های اضطراب اجتماعی ،حمایت اجتماعی و خود تنظیمی معنادار بوده اند. همچنین در اثر غیر مستقیم تنها متغیر احساس تنهایی با میانجی گری خودتنظیمی ارتباط معنادار داشته است. بنابراین می توان نتیجه گرفت که چهار متغیر پیش بین در مدل وابستگی به شبکه های اجتماعی تاثیر گذار واقع شده اند که این امر نشان دهنده ی اهمیت ویژه آنهاست

این مقاله با هدف بررسی تاثیر رسانه های نوین در اطلاع یابی، بر مبنای مدل الیس در حوزه های علمیه، به مطالعه 323 طلبه استان فارس و استان بوشهر می پردازد. روش تحقیق به کاررفته، پیمایشی، روش نمونه گیری چند مرحله ای، و گردآوری داده ها با استفاده از پرسشنامه است. برای سنجش روایی، از روایی صوری و برای تعیین پایایی، از ضریب آلفای کرنباخ استفاده گردید. داده ها با استفاده از روش های آمار استنباطی و آزمون های نا پارامتریک (آزمون فریدمن و ویل کاکسون) تجزیه و تحلیل گردید. بررسی منابع اطلاعاتی (13/3)، مرور سایت های اینترنتی و شبکه های اجتماعی مرتبط با موضوع (92/3)، استفاده از پایگاه های اطلاعاتی (48/3)، مطالعه چکیده یا خلاصه مقاله یا کتاب (48/2)، به ترتیب جهت تشخیص نیاز اطلاعاتی، شناسایی، جستجو، رویارویی با منابع اطلاعاتی، توسط طلاب در اولویت اول قرار می گیرند. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که طلاب حوزه های علمیه استان فارس و استان بوشهر با توجه به نقش رسانه های نوین از مدل استاندارد رفتار اطلاع یابی تبعیت نکرده و میزان پیروی پاسخگویان از مراحل رفتار اطلاع یابی مناسب کم است.

مقاله پیش رو در پی تحلیل جنسیتی بازنشر خشونت علیه زنان از سوی سلبریتی ها در فضای اینستاگرام است و از منظر جنسیت به عملکرد سلبریتی ها در مواجه با خشونت بروز یافته علیه زنان در محتوای منتشر شده ی صفحات آنها می پردازد. اینستاگرام شبکه اجتماعی تصویر محوری است که امروز بستر مساعدی برای ارتباط بین سلبریتی ها و مخاطبین آنها فارغ از محدودیت های رسمی است. بااقبال عمومی مردم نسبت به این گروه وتاثیر عمل آنها در جهت دهی به افکارورفتار جمعی، عملکرد آنها در مواجهه با انواع خشونت بروز یافته برعلیه زنان قابل تامل است. دراین مطالعه باروش پژوهشی کیفی ورویکرد تحلیل محتوا پست های منتشر شده در حساب های کاربری این افراد با محوریت خشونت علیه زنان بررسی شد. به این منظور 145 صفحه سلبریتی های فعال در اینستاگرام رصد وسه موضوع پرتکرار اسید پاشی، خودسوزی و اعمال خشونت بر زنان انتخاب شدند. 74پست تصویری مرتبط با این مضامین در قالب های عکس، ویدئو و طرح گرافیکی با توجه به عنصر جنسیت در محتوا وصاحبان صفحه تحلیل محتوایی شد. نتایج نشان می دهد: بازنشر خشونت از سوی سلبریتی ها نوعی همراهی و همدلی با افکار عمومی وآگاهی بخشی به گروه های مختلف مخاطبین است و به نوعی می تواند بخشی از مسئولیت اجتماعی این گروه تلقی شود. سلبریتی ها با انتشار محتوای حاوی خشونت علیه زنان در پی بازتولید خط خشونت نیستند. خشونت مبتنی برجنسیت موجب حساسیت بیشتر سلبریتی های زن بوده و این گروه پست های بیشتری در این موضوعات منتشر کردند. تاکید بر عناصر جنسیتی در محتوای تصاویر منتشر شده ملموس است.