مطالعات رسانه های نوین

از زمان پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1979 و به ویژه بعد از فروپاشی اردوگاه اتحاد جماهیر شوروی، جمهوری اسلامی ایران به دشمن اصلی ایالات متحده در منطقه ی خاورمیانه تبدیل شد. از آنجا که سکانداران کاخ سفید به این باور رسیده اند که دوره ی تاثیر گذاری و ایجاد تغییرات مورد نظر از طریق إعمال پارامترهای سخت اقتصادی یا نظامی سنتی به سر آمده است، از همین رو به بهره گیری از آنچه جوزف نای آن را "قدرت نرم" نامید و در دو دهه ی گذشته به گفتمانی اساسی در محافل فکری تبدیل شده است روی آوردند. در واقع ایالات متحده ی آمریکا ستون فقرات جنگ نرم خود را بر محور تخریب چهره ی ایران در نزد افکار عمومی جهانی متمرکز ساخته است و در این میان فیلم های آمریکایی به سان اسب معروف تروا، به بازیگری کلیدی برای تحقق این هدف و تاثیر گذاری بر اندیشه و تفکر کشورها و ملل مختلف تبدیل شده است. پژوهش پیش رو از سویی به ریشه های نزاع ایران و آمریکا می پردازد و از سوی دیگر با تمرکز بر کارکرد سینما و هالیوود که به سان دو بال هسته ای جنگ نرم آمریکا، تاثیرات بی سابقه و مخربی بر کشورها و ملل مختلف از خود بر جای می گذارد ابزارهای مورد استفاده در این جنگ را مورد بررسی قرار داده است. در این راستا نویسندگان مقاله  25 فیلم درام آمریکایی را که در فاصله ی سال های 1979 تا 2016 با موضوع تاریخ معاصر ایران و تاریخ قدیم امپراطوری آن بر روی پرده رفته اند را مورد مطالعه و ارزیابی قرار داده اند. این پژوهش همچنین ارتباط میان هالیوود و هیمنه ی (هژمونی) فرهنگی و سیاسی موجود در تولیدات ایدئولوژیزه شده، و نیز ارتباط میان آن و بازارهای مالی در زمینه ی تجارت و رفاه طلبی ایدئولوژیزه شده را از نظر دور نداشته است و آمار و ارقام جامعی از میزان فروش و سود این فیلم ها در گیشه ی سینماهای جهان و خاورمیانه ارائه می نماید. از دیگر سو نگارندگان، به نوع جهت گیری این فیلم ها در انتخاب موضوعات و مضامین فرهنگی و سیاسی مرتبط با جمهوری اسلامی ایران مانند: حمایت از تروریسم، نقض دمکراسی، و نقض حقوق بشر نیز توجه داشته اند. این پژوهش در پایان چشم انداز جامعی از جنگ نرم کنونی ضد ایران، ارائه و راهکارهای عمل گرایانه برای مواجهه با آن پیشنهاد می دهد.

توسعه شبکه های اجتماعی مجازی در سالیان اخیر و ایجاد سهولت بیشتر برای دسترسی به این شبکه ها از طریق موبایل های هوشمند، بر فرهنگ مردم و به خصوص نسل جوانی که روزانه از این شبکه ها استفاده می کنند تأثیرات فراوانی گذاشته است. در میان این شبکه ها، توئیتر به علت فیلتر بودن در ایران و فعالیت بسیاری از کاربرانش با نام مستعار، شرایطی را فراهم می کند تا افراد در آن آزادانه تر سخن بگویند یا آن گونه که هیرشی می گوید، کنترل اجتماعی بر آن ها کمتر می شود. پایین تر بودن کنترل اجتماعی می تواند منجر به افزایش تولید محتوای مبتذل در توئیتر گردد. بنابراین فهم نقش توئیتر در بکارگیری محتوای مبتذل به عنوان امری ناهنجار و قبیح ضرورت دارد تا تأثیرات هنجاری استفاده آن بر کاربرانش سنجیده شود. در این پژوهش محتوای توئیتر، با استفاده از داده کاوی بر اساس کلیدواژه ها و با روش توصیفی- آماری از سال 88 تا 96 مورد بررسی قرار گرفت. یافته های حاصل از داده کاوی بر روی 82 میلیون توئیت، نشان می دهد که اگرچه توئیت هایی با مضامین مبتذل در سال های اولیه استفاده از توئیتر، بیشتر مورد استفاده کاربران قرار گرفته است، اما پس از سال 92 میزان استفاده از این مضامین به نرخ نسبتا ثابتی رسیده و در مجموع نیز تنها حدود 3 تا 4درصد از کل توئیت ها را شامل شده است. در نتیجه برخلاف فرضیه اولیه، توئیتر باعث قبح زدایی از این نوع مضامین نشده است که علت این امر می تواند شکل گیری یک هنجار جدید در این اجتماع مجازی و افزایش کنترل اجتماعی غیر رسمی به دنبال حضور کاربران با نام و نشان خودشان می باشد.

مقاله پیش رو با هدف تحلیل گفتمان انتقادی نفرت پراکنی زنان علیه زنان در صفحات کاربران زن در شبکه اینستاگرام به نگارش درآمده است. بر این اساس با رجوع به آراء گلیردونه در زمینه مقابله با نفرت پراکنی اینترنتی، به تحلیل گفتمان انتقادی صفحات چهار کاربر زن فعال در حوزه زنان پرداخته شد. به این منظور با توجه به رهیافت تحلیل گفتمانی تئون ای. ون دایک، فرم کار ویژه ای برای ثبت و استخراج اطلاعات از متن خبرهای انتخاب شده در نظر گرفته شد. نتایج نشان می دهد که تحلیل و بررسی پست های بررسی شده حاکی از سه نوع خشونت است: علیه تبعیض و نظام مردسالاری، علیه نهاد خانواده و نقش سنتی زنان و در نهایت رستگاری به سمت ارزش های فمنیستی و مدرن از دریچه تخریب و علیه ارزش های سنتی و تلاش برای شکستن قفس سنت ها. در برآیند کلی مطالعه گفتمانی صفحات مورد بررسی، مشخص گردید که دال مرکزی مجموع پست های مطالعه شده در نظم گفتمانی هویت زنانه «اجتماعی بودن» است. زن باید در جامعه حضور داشته باشد. حضور زن در جامعه منتج به آگاهی زنانه شده، برابری جنسیتی رخ خواهد داد. دال های پیرامونی دیگری نیز چون «نفی جمع گرایی»، «روابط جنسی» و «برابری جنسیتی» منظومه گفتمانی کاربران زن را در نظم گفتمانی هویت زنانه تشکیل می دهند. این گفتمان، دیگری هایی را نیز برای خود متصور است که اغلب در قالب هویت هایی تحجر و نگاه مردسالارنه، ضدانسانیت، اختلالات جنسی، چندهمسری، تبعیض تاریخی و... نمایان می شوند.

این مقاله به تحلیل شبکه و مطالعه همگان های شبکه ای در توییتر در ایران می پردازد. توضیح آنکه توییتر در رویدادهای سیاسی نقش پررنگی یافته درحالی که مطالعه منظم دراین باره به اندازه اهمیت توییتر رشد نکرده است. ازاین جهت، با توجه به اهمیت توییتر در ایران و همچنین نقش همگان های شبکه ای در این رسانه اجتماعی، گام اول برای تحلیل نقش توییتر در حوزه سیاست در ایران، شناخت و تحلیل ویژگی ها و ساختار این همگان های شبکه ای است؛ بنابراین، هدف این تحقیق شناسایی و تحلیل ساختار همگان های شبکه ای در توییتر فارسی است. گردآوری داده ها برای تحقیق در بازه زمانی 25 روزه انتخابات ریاست جمهوری 1396 انجام شد. برای اجرای تحقیق، علاوه بر استفاده از مفهوم نظری همگان شبکه ای، روش های تحلیل شبکه اجتماعی و تحلیل محتوای مردمنگارانه را ترکیب کرده ایم. با استفاده از شاخص ماژولاریتی (خوشه خوشه شدگی)، سه خوشه اصلی در شبکه ریتوئیت شناسایی شد: 1- خوشه اصلاح طلبان، 2- خوشه اصولگرایان و 3- خوشه مهاجران. برای توصیف ویژگی های این سه همگان، کاربران مؤثر هر یک را بر اساس شاخص رتبه صفحه  شناسایی کردیم. یافته ها نشان می دهد که کاربران مؤثر اغلب از روزنامه نگاران، رسانه ها و شهروندان عادی تشکیل می شوند. همچنین شکاف جنسیتی معناداری در همگان های شبکه ای وجود دارد. حساب کاربری اغلب اعضای این همگان ها بعد از انتخابات فعال مانده، اما اعضای این سه همگان ازنظر داشتن هویت واقعی با یکدیگر تفاوت دارند.

این مقاله به مطالعه ساختار و نحوه پوشش اخبار مربوط به روابط و مناسبات ایران و آمریکا در رسانه های بین المللی انگلیسی زبان در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ و پس از خروج وی از برجام، از طریق بررسی مطالب خبری مرتبط در وب سایت های «سی ان ان»، «فاکس نیوز»، «الجزیره» و «پرس تی وی» می پردازد. در این پژوهش از روش تحلیل محتوای کمی استفاده شده و جامعه آماری آن شامل 465 مطلب خبری در بازه زمانی شش ماهه اول سال 2019 است. در این تحقیق از روش نمونه گیری تصادفی نظام مند به صورت هفته ای متناوب استفاده شده است. یافته های تحقیق در دو سطح توصیفی و تبیینی نشان داد که بیشتر مطالب منتشر شده در این وب سایت ها دارای جهت گیری منفی نسبت به مناسبات ایران و آمریکا (64.5 درصد) بوده اند. در این میان، سی ان ان، بیشترین حجم از خبرهای منفی از روابط این دو کشور را بازتاب داده است. کمترین جهت گیری منفی نیز به الجزیره تعلق داشت. همچنین این تحقیق نشان داد که هر چهار وب سایت، ارزش خبری برخورد و درگیری را با برجستگی خاصی (75.3 درصد) مورد تاکید قرار داده اند؛ که این نشان دهنده حجم تنش در روابط این دو کشور است. از یک منظر کلی، نتایج پژوهش نشان می دهد که نوع پوشش رسانه ای و بازنماییِ شبکه های تلویزیونی مورد بررسی از رویدادهای معطوف به روابط و مناسبات تهران و واشنگتن از سیاست های اصلی و کلان خود در این رابطه پیروی می کنند. این نوع همراستایی و همگرایی با سیاستمداران و تصمیم سازان سیاسی، به طور خاص، در وب سایت های «سی ان ان» و «فاکس نیوز» از یک سو و «پرس تی وی» از سوی دیگر قابل مشاهده است.

پژوهش حاضر به منظور بررسی تأثیر تماشای شبکه های ماهواره ای بر مدیریت بدن زنان و دختران شهر شیراز انجام شده است. روش پژوهش پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه پژوهشگرساخته می باشد. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه زنان و دختران 18 تا 45 ساله شهر شیراز می باشد. حجم نمونه برآمده از فرمول تعیین حجم نمونه کوکران، برابر با 400 نفر و شیوه نمونه گیری، خوشه ای چندمرحله ای تصادفی است. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندمتغیره استفاده شده است. یافته ها نشان داد که میانگین سنی پاسخ دهندگان 3/29 سال می باشد. 52 درصد از پاسخ دهندگان، مجرد و 48 درصد متأهل اند، 75 درصد، بومی و 25 درصد غیربومی اند، بین مدت زمان تماشای برنامه های ماهواره ای و رضایت از بدن زنان و دختران رابطه معنادار وجود دارد. بین مدت زمان تماشای برنامه های ماهواره ای و مدیریت بدن زنان و دختران رابطه معنادار وجود دارد. رضایت از بدن زنان و دختران با توجه به نوع برنامه های ماهواره ای مورد مشاهده، متفاوت است. مدیریت بدن زنان و دختران با توجه به نوع برنامه های ماهواره ای مورد مشاهده، متفاوت است. بین رضایت از بدن و مدیریت بدن زنان و دختران رابطه معنادار وجود دارد. نتایج رگرسیون چندمتغیری نشان داد که متغیرهای تأثیرگذار بر مدیریت بدن، به ترتیب تأثیرگذاری عبارت اند از: 1- تماشای برنامه های تبلیغاتی و بازرگانی، 2- تماشای برنامه های اقتصادی، 3- تماشای سریال در شبکه های جم، فارسی 1، پی ام سی و...، 4- تماشای برنامه های ورزشی، 5- تماشای برنامه های خبری که درکل 8/33 درصد از واریانس مدیریت بدن را تبیین می کنند.

با ظهور شبکه های اجتماعی آنلاین در سال های اخیر با پدیده حضور فراگیر سلبریتی ها در این شبکه ها مواجه هستیم. سلبریتی ها در این شبکه ها بدون واسطه رسانه های رسمی مانند مطبوعات خود را بازنمایی می کنند. بر اساس نظریه گافمن سلبریتی ها از شبکه های اجتماعی به عنوان ابزار جلوی صحنه استفاده می کنند تا خودِ مطلوب و موردنظرشان را به مخاطبان شبکه های اجتماعی عرضه کنند. ازآنجاکه این اشخاص مورد اقبال و توجه افراد زیادی در جامعه هستند، این تحقیق نحوه خودبازنمایی های آن ها را در شبکه اجتماعی اینستاگرام به عنوان افراد مورد رجوع و پربیننده موردمطالعه قرار داده است. برای این منظور از طریق استخراج الگوهای خودبازنمایی و تکنیک ها و استراتژی های آن به ارائه مدلی جامع از نحوه خودبازنمایی سلبریتی ها در این شبکه پرداخته است. 391 پست اینستاگرامی از صفحات 5 نفر از سلبریتی های ایرانی که بیشترین تعداد دنبال کننده را دارند به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده است. نتایج تحلیل محتوای کیفی روی نمونه ها که شامل مهناز افشار، رامبدجوان، بهنوش بختیاری، ترانه علیدوستی و محمدرضا گلزار می باشد، پنج الگوی خودبازنمایی را در صفحات آن ها به دست داد. این پنج الگو شامل الگوی بازنمایی هویت حرفه ای، الگوی بازنمایی کنشگری اجتماعی، الگوهای تعامل گرایانه با مخاطبان، الگوی بازنمایی کنشگری سیاسی و الگوی بازنمایی زندگی شخصی روزمره می باشد. با استفاده از تفسیرهای نشانه شناختی و استخراج دلالت های ضمنی این الگوها، مؤلفه های پنجگانه خاص و محبوب بودگی، عادی و از جنس جامعه بودگی، فعال و مسئولیت پذیر بودگی، مورد تأیید و خیرخواه بودگی و صمیمی و مردمی بودگی به دست آمد که در کلیت سلبریتی ها را به مثابه گروه مرجع بازنمایی می کند.

مقاله حاضر به بررسی جرائم علیه حقوق خانواده در رسانه نوین فضای مجازی پرداخته است. جرایم علیه حقوق خانواده در فضای رسانه ای سایبری از مباحث مهم و مبتلا به در جامعه امروز است که کمتر بدان توجه شده است. سه رویکرد "سلبی"، "ایجابی" و " وجود فرآیند پیچیده تاثیر و تاثر فضای مجازی و خانواده" از منظر اجتماعی نسبت به رسانه فضای مجازی درون و بیرون نهاد خانواده وجود دارد. در هر سه رویکرد نقطه نظراتی وجود دارد که دال بر اهمیت تاثیر رسانه حاصل از فناوری اطلاعات و ارتباطات بر خانواده و ارتباطات درونی و بیرونی آن هستند. در منظر حاکمیتی و مدیریت این رسانه، نگاه  و رویکرد سوم یعنی نه سلبی و نه ایجابی صرف بلکه واقع بینانه ملاک قرار گرفته است و سه راهکار اصلاح قوانین موجود جرائم رایانه ای ، تطبیق قوانین فضای حقیقی تدوین شده بر فضای مجازی و در آخر خانواده به عنوان خاستگاه مستقل تدوین قوانین پاسداشت خانواده در فضای مجازی مورد بررسی قرار گرفته اند. در هر سه راهکار وضعیت فعلی و وضعیت مطلوب از نگاه نگارنده مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که خانواده در فقه و حقوق ایران شخصیت حقوقی تلقی نشده و جرایم علیه خانواده در فضای مجازی همانند فضای حقیقی به صورت جرایم علیه اعضاء خانواده جرم انگاری شده است.

تغییرات فناورانه عاملی اساسی در حیات رسانه ها و نحوه عملکرد آن ها به شمار می رود. این مسئله که رسانه ها همواره در بستر یک تکنولوژی نوین، ایجادشده اند انکارناپذیر است و ظهور رسانه های جدید همیشه بر رسانه های پیشین تأثیرگذار بوده است. دراین بین، تأثیر و تعامل میان تلویزیون و رسانه های اجتماعی مبتنی بر بستر اینترنت بسیار موردتوجه قرارگرفته است. مسئله ای که می توان آن را ذیل نظریه همگرایی رسانه مطرح دانست. پژوهش حاضر در چارچوب همگرایی تلویزیون و فضای مجازی به دنبال شناخت و طراحی الگوی کارکردهای رسانه های اجتماعی در برنامه سازی تلویزیونی است. این پژوهش به روش ترکیبی نظریه داده بنیاد کلاسیک و مطالعه موردی و بر اساس نمونه گیری هدفمند از میان برنامه های تلویزیونی شاخص صورت پذیرفته است. پژوهشگران پس از کدگذاری و تجزیه وتحلیل یافته ها به احصاء 23 کارکرد پرداختند که درنهایت این کارکردها را ذیل طراحی یک مدل مفهومی ارائه کرده اند. این مدل کارکردهای مذکور را در چهار مرحله برنامه سازی شامل پیش تولید، تولید، پخش و پساپخش تبیین می کند. برنامه سازان تلویزیون می توانند با بهره بردن از یافته های این پژوهش، برنامه سازی خود را ارتقاء داده و از فرآیند همگرایی رسانه ها در تولیدات تلویزیونی خود بهره برند.

امروزه تبلیغات یکی از ابزارهای ارتباطی با مخاطبان است و کسب وکارها در پی آن هستند که با صرف هزینه کمتر، اثرگذاری بیشتری بر مشتریان داشته باشند. در حال حاضر رسانه های اجتماعی آنلاین به عنوان یک ابزار قدرتمند و پویا، روش های جدیدی برای تأثیرگذاری بر مشتریان و هدایت آن ها به خرید کالاها فراهم کرده اند. وظیفه تبلیغات برقراری ارتباط مؤثر با مخاطبان و ارتباطات ابزار عمده دررسیدن به اهداف کسب وکارها است؛ اما تحقیقات صورت گرفته درمورد تمایل مشتری به ارتباط و عوامل موثر بر اثربخشی تبلیغات در فضای آنلاین محدوداست. این پژوهش به بررسی یکی از عوامل تعدیل کننده بر اثربخشی تبلیغات بامدل ACCA، یکی ازمدل های سلسله مراتبی درتبلیغات شامل چهارمرحله آگاهی، درک، متقاعدشدن واقدام به خرید، درفضای آنلاین پرداخته است. جامعه آماری این تحقیق نامحدود وشامل کاربران 20 تا 50 ساله اینستاگرام در بهار 1397 می باشد. روش پژوهش پیمایشی و  از ابزارپرسشنامه استفاده شده است و با استفاده ازفرمول کوکران 384 پرسشنامه در بین کاربران دردسترس توزیع گردید. داده ها با بهره مندی از مدل معادلات ساختاری و نرم افزار PLS تحلیل شدند و نتایج نشان داد: تمایل مشتریان به دریافت پیام تبلیغات بامدل  ACCAبرآگاهی و ادراک و متقاعدکردن و هدایت آن ها به خرید و اثربخشی تبلیغات آنلاین نقش تعدیل کننده دارد.

پژوهش حاضر با هدف ارائه راهکارهایی برای مواجهه و مقابله با اخبار جعلی در دوران کرونا در ایران، به شناخت نقاط قوت و ضعف رسانه های رسمی و شبکه های اجتماعی غیررسمی در این راستا پرداخته است. روش بررسی در این پژوهش در زمره تحقیقات کیفی می باشد که داده های آن با ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته گردآوری شده است. همچنین حجم نمونه شامل 10 نفر از متخصصان حوزه رسانه و بحران و یافته ها حاکی از اعتقاد صاحب نظران به تعیین کنندگی اخبار جعلی در شکل دهی به افکار عمومی در بحران اخیر بوده است. ازنظر آن ها برای مقابله با اینفودمیک، تقویت رسانه های رسمی در برابر رسانه های اجتماعی و جلب مشارکت و همکاری متخصصان حوزه سلامت در تولید محتوای رسانه ای ضروری است.