مطالعات رسانه های نوین

هدف ما در این مقاله تحلیل وضعیت کنش ارتباطی و حوزه ی عمومی در مکالمه های روزنامه نگاران ایرانی در تلگرام است. در واقع پرسش اصلی تحقیق این است که آیا مکالمه های روزنامه نگاران به عنوان افرادی که عموماً مدعی تحقق جامعه ی مدنی شناخته می شوند،خود از ویژگی های لازم برای شکل گیری حوزه ی عمومی و همچنین تقویت کنش ارتباطی- که ناظر به تفاهم است نه منفعت شخصی- برخوردار است یا خیر؟ برای پاسخ به این پرسش ایده ی هابرماس درباره ی حوزه ی عمومی و کنش ارتباطی را به عنوان بستر نظری انتخاب کردیم. میدان تحقیق را مکالمات روزنامه نگاران ایرانی در گروه « پیشنهادات برای انجمن صنفی روزنامه نگاران استان تهران» که در تلگرام تشکیل شده بود انتخاب کردیم.برای نمونه گیری از اولین پیام آغاز کرده و تا حصول اشباع نظری ادامه دادیم. بر این اساس، 1117 پیام در این گروه کدگذاری و تحلیل شد. سپس با مثلث بندی روش های مشاهده ی مشارکتی در گروه های تلگرام، تحلیل مکالمه و تحلیل گفتمان انتقادی رسانه های اجتماعی، مکالمه ها را تحلیل کردیم. ما با توجه به تفاوت های مکالمه در گروه های تلگرام و مکالمه در دنیای واقعی، ابتدا این تفاوت ها را شناسایی و تحلیل کرده، سپس مکالمات روزنامه نگاران ایرانی را تحلیل کردیم. در ادامه، یافته های تحقیق نشان داد که با وجود برخی نشانه ها دال بر کنش ارتباطی، آنچه که در این مکالمه ها رخ می دهد فاصله ی زیادی با شکل گیری یک حوزه ی عمومی خرد دارد. در واقع، در مکالمه های خصومت آمیز و چالشی، بسامد موارد مربوط به نقض حوزه ی عمومی زیاد دیده می شود که نشان دهنده ضرورت تلاش روزنامه نگاران ایرانی برای تقویت کنش ارتباطی و همچنین تحقق حوزه ی عمومی خرد در اجتماع خود دارد.

پژوهش حاضر، برای شناخت چارچوب سازی سخنرانی ترامپ و روحانی در مورد مذاکرات برجام، توسط خبرگزاری های ایسنا، فارس، بی بی سی فارسی و بخش فارسی صدای آمریکا در پیام رسان تلگرام صورت گرفته و از نظریه چارچوب سازی به عنوان مبانی نظری تحقیق استفاده شده است. روش تحقیق، تحلیل محتوای کمی و واحد تحلیل، مطلب است. در این پژوهش، کلیه اخبار منتشره در مورد رویداد موردبررسی در کانال های تلگرامی رسانه های خبری ذکر شده، به شیوه نمونه گیری هدفمند، کل شماری شده اند. ضریب پایایی تحقیق بر اساس فرمول اسکات محاسبه شد که برای همه متغیرها بالای ۸۰ درصد بود که این امر نشانگر پایایی مطلوب متغیرهای پژوهش حاضر است. بر اساس یافته های این تحقیق، در مورد سخنرانی ترامپ و روحانی، شیوه انتشار اخبار در خبرگزاری ایسنا، خبرگزاری فارس و بی بی سی فارسی تقریباً مشابه یکدیگر بوده است و این رسانه های خبری (بی بی سی فارسی تا حدودی) علیه سخنرانی ترامپ، مطالب خود را منتشر کرده اند، در حالی اکثر قریب به اتفاق اخبار صدای امریکا علیه سخنرانی روحانی منعکس شده بود.

حدوداً 65 تا 90 درصد از فرایند ارتباطات از طریق ارتباطات غیرکلامی انجام می شود. این ظرفیت در ارتباطات انسانی از طریق رسانه های اجتماعی به طورکلی حذف شده است و فرایند ارتباطات با ظرفیت حدوداً 30 درصدی انجام می شود. از سوی دیگر تا پیش از پیدایی پیام رسان های موبایلی و سرویس پیامک، پیام های مکتوب چه در قالب نامه یا کتاب، در لحظه نوشته نمی شد بلکه جوانب پیام بیشتر بررسی می شد. حال آنکه در پیام رسان های موبایلی فرایند ارتباط، در لحظه و با ظرفیت محدود زمانی شکل می گیرد. این امر باعث تجربه کژتابی های متعدد پیام های ارسالی توسط مخاطبان شده است. در این پژوهش که به روش پیمایشی انجام شده به روش نمونه گیری تصادفی از 355 نفر نظرسنجی انجام شده و تجربیات آن ها در خصوص کژتابی پیام به وسیله پیام رسان های موبایلی مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت با استفاده از آزمون t و به کمک نرم افزار spss ارتباط این تجربیات با نبود زبان بدن در این فرایند مورد بررسی قرار گرفته است. نتیجه پژوهش در پیام رسان های موبایلی، تأثیر معنی دار حذف زبان بدن و گفتگوی در لحظه متنی بر اخلالات و کژتابی های پیام در این رسانه ها را نشان می دهد.

  ارتباط منطق با بازی های رایانه ای را در دو سطح می توان بررسی کرد: 1. کاربرد منطق در طراحی و تولید بازی های رایانه ای 2. کاربرد منطق در استفاده و خوانش از متن بازی های رایانه ای. در این مقاله، با توجّه به اتّخاذ رویکرد تحلیلی رسانه ای، تمرکز ما بر سطح دوم ارتباط منطق با بازی هاست که به تحلیل رسانه ای و ارتباطی بازی معطوف می شود. ارزش های منطقی، اغلب در پس جاذبه های دیداری، شنیداری، روایی و رویه ای بازی ها پنهان هستند، امّا اهمیت بنیادینی در اینکه کاربر بازی چگونه جهان بازی را تجزیه وتحلیل می کند دارند. منطق دو ارزشی، در بازی های رایانه ای اغلب به صورت تقابل های دوگانه ساختاری در لایه های سه گانه متن نمود می یابد. بر همین اساس، برای تحلیل این دوگانه های متقابل از مبانی نظری نشانه شناسی و زبان شناسی ساختارگرا بهره برده ایم. ما ضمن استفاده از رهیافت مطالعه موردی تجمعی، از مبانی روش شناختی نشانه شناسی لایه ای برای تفکیک لایه های متنی در بازی های رایانه ای استفاده کرده ایم. در این مطالعه، با هدف دستیابی به فهمی عمیق تر از کاربرد منطق های دو ارزشی برای تحقق کارکردهای رسانه ای در بازی های رایانه ای – و به طور خاص، بازی های رایانه ای هدفمند – انواع مختلف کاربرد نظام های منطقی دو ارزشی از طریق تحلیل تقابل های دوگانه موجود در سه لایه متنی نشانه ای، روایی و رویه ای در چهار بازی رایانه ای هدفمند (بازی عفو، بازی مک دونالد، آشتی ساز و درگیری های جهان: فلسطین) دسته بندی شده است.

 هدف مقاله حاضر، ارزیابی میزان اعتیاد به شبکه های اجتماعی موبایلی و اثرات فرهنگی و رفتاری ناشی از آن در بین دانش آموزان دختر دوره متوسطه شهرستان اردبیل بود. به همین منظور، 373 دانش آموز دختر دوره دوم متوسطه شهرستان اردبیل به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه بود که برای این منظور پرسشنامه ای محقق ساخته بر اساس پرسشنامه اعتیاد به اینترنت یانگ (1996)، پرسشنامه انگیزهمطالعه و تحصیل (هارتر، 1980؛ 1981) و پرسشنامه های محقق ساخته پایبندی به فرهنگ ملی و نوع پوشش و آرایش مورد استفاده قرار گرفتند. داده ها در دو سطح توصیفی و استنباطی و با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق حاضر نشان داد که: 41 درصد دختران روستایی و 3/31 درصد دختران شهری در معرض اعتیاد به شبکه های اجتماعی قرار دارند. 9/1 درصد دختران شهری به این شبکه ها اعتیاد دارند؛ بین میزان شیوع اعتیاد به شبکه های اجتماعی موبایلی در دانش آموزان دختر شهری و روستایی تفاوت معنی داری وجود دارد و میزان شیوع اعتیاد به شبکه های اجتماعی موبایلی در بین دانش آموزان دختر شهری بیشتر از دانش آموزان دختر روستایی است. در نتیجه تعیین گردید که بین میزان اعتیاد به شبکه های اجتماعی موبایلی و انگیزه مطالعه و تحصیل و همچنین پایبندی به فرهنگ ملی در دانش آموزان دختر دوره متوسطه همبستگی معکوس معنی داری وجود دارد. اما بین میزان اعتیاد به شبکه های اجتماعی موبایلی و نوع پوشش و آرایش دانش آموزان دختر شهری و روستایی رابطه معنی داری وجود ندارد.

گسترش روزافزون استفاده از پیام رسان های تلفن همراه در بین زنان خانه دار و اهمیت بحث تأثیر آن بر رفتار، تحقیق درباره آن را ضروری کرده است. هدف پژوهش حاضر، تأثیر پیام رسان های تلفن همراه هوشمند بر ویژگی های شخصیتی زنان خانه دار بود. نمونه پژوهش شامل ۳۸۴ نفر که با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای جند مرحله ای از میان زنان خانه دار مناطق شهر تهران انتخاب شدند. این پژوهش با روش پیمایش میدانی انجام شد و به منظور جمع آوری اطلاعات، از پرسشنامه محقق ساخته جهت بررسی میزان استفاده از پیام رسان های تلفن همراه نزد زنان خانه دار و پرسشنامه شخصیت scl90 استفاده شد. نمونه آماری به دو گروه (استفاده کنندگان زیاد و استفاده کنندگان کم) تقسیم شدند. جهت تجزیه وتحلیل داده ها در دو حیطه تحلیل های توصیفی و استنباطی با تأکید بر مفروضات مدل آماری T در دو گروه مستقل، اقدام به تجزیه وتحلیل داده ها شد. عمده ترین نتایج عبارت بودند از: بین میانگین دو گروه در بعد شکایت های جسمانی، وسواس-اجبار، حساسیت در روابط بین فردی، اضطراب، افکار پارانوییدی، روان پریشی، پرخاشگری و افسردگی تفاوت معناداری وجود دارد (05/0>p)، اما بین میانگین دو گروه در بعد ترس مرضی تفاوت معناداری وجود ندارد (05/0<p). با توجه به نتایج به دست آمده در حوزه معناداری اختلالات شخصیتی در بین دو گروه کاربران زنان خانه دار، پیشنهاد می شود تا تمهیدات لازم جهت مدیریت استفاده ازپیام رسان های تلفن همراه در بین زنان خانه دار فراهم شود؛ زیرا با توجه به موقعیت آن ها در مدیریت خانواده، در صورت آسیب این قشر، بنیان خانواده نیز تحت تأثیر قرار خواهد گرفت.

دغدغه محوری این تحقیق پرداختن به نقشی است که فضای مجازی در ساختن چارچوب های تصمیم گیری برای رأی دهندگان در انتخابات دارد و به این منظور بر انتخابات مجلس دهم در کلان شهر ایران به عنوان پایتخت جمهوری اسلامی تمرکز نموده است. در چارچوب رویکرد تفسیری، روش کیفی برای این پژوهش برگزیده شده و از چارچوب سازی، که یکی ازنظریات تعدیل کننده رهیافت انتخاب عقلانی است، به عنوان مفهوم راهنما بهره گرفته شده است. در مقام گردآوری داده و برای مطالعه عمیق تر موضوع از منظر کنشگران، یک رشته مصاحبه با شهروندان تهرانی که در دوران رقابت انتخاباتی کاربر فضای مجازی بوده اند ترتیب داده شده است. سپس داده های حاصل از مصاحبه ها با استفاده از روش کیفیِ تحلیل مضمونی با رویکرد نظری تفسیر شده اند. یافته های این پژوهش نشان می دهد که فضای مجازی با راهبردهایی چون برجسته سازی، پیش زمینه سازی، سرنخ دهی و بافت زدایی به شکل مستقیم یا از طریق رهبران عقاید به چارچوب های سه گانه شناختی، راه حل یابی و انگیزشی رأی دهندگان در این انتخابات شکل داده است. به این ترتیب می توان نقش فضای مجازی را در سه سطح ترغیب به اصل مشارکت در انتخابات، رأی دهی فهرستی و تقویت یا تعدیل گرایش به جناح های سیاسی شناسایی کرد.

در این پژوهش سعی بر این است تا چگونگی تقابل هژمونی رسانه های غربی و عمل کانترهژمونیک رسانه خبری پرس تی وی با طرح پرسش هایی چون «چرا سخن می گویند؟»، «چه کسانی سخن می گویند؟»، «از چه سخن می گویند؟» و «چگونه سخن می گویند؟» بررسی شود. داده ها از نوع کیفی و روش مطالعه تحلیل گفتمان انتقادی و چارچوب مفهومی متشکل از نظریه های هژمونی گرامشی، بازنمایی استوارت هال و گفتمان لاکلا و موفه است. یافته ها نشان می دهد آنچه در رسانه های خبری غربی از "اسلام و شرق" به مثابه "دیگری فرودست" بازنمایی شده در شبکه خبری پرس تی وی با استفاده از تکنیک "بازنمایی معکوس" به اشکال مختلف نفی و طرد می شود. شبکه خبری پرس تی وی در شرایط تاریخی خاص با بهره مندی از دو دسته روشنفکران سنتی و ارگانیک، با تمرکز بر صداهای به حاشیه رانده شده و با استفاده از سیستم واژگانی ویژه در مقابل هژمونی رسانه های غربی به طرح موضوعات و نگرش های پسااستعماری می پردازد که با هدف گفتمان کانترهژمونیک این شبکه هم خوانی دارد.

مطالعه حاضر با هدف بررسی نقش شبکه های مجازی در تبیین آگاهی سیاسی دانشجویان دانشگاه آزاد واحد شهر ارومیه انجام شده است. روش تحقیق مورد استفاده از نوع پیمایشی بوده و جامعه آماری مشتمل بر کلیه دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارومیه می باشد که از این تعداد 380 دانشجو به عنوان حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران به شیوه نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها در این تحقیق پرسشنامه می باشد. همچنین، جهت تجزیه وتحلیل اطلاعات از نرم افزار SPSS استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که میانگین آگاهی سیاسی به تفکیک محتوای مصرف شبکه های مجازی تفاوت معنی داری داشته است، به طوری که دانشجویانی که از محتوای خبری و مذهبی شبکه های مجازی استفاده می کنند، آگاهی بیشتری نسبت به سایر گروه ها دارند. همچنین، رابطه خطی بین میزان مداومت در مصرف و میزان آگاهی سیاسی دانشجویان مورد تأیید واقع شد و نوع رابطه نیز مثبت و مستقیم می باشد. همبستگی بین متغیرهای میزان استفاده از شبکه های مجازی و آگاهی از جناح بندی های سیاسی و قوانین انتخاباتی و تقسیمات کشوری مثبت و معنادار بوده است. نتایج حاصل از تجزیه وتحلیل رگرسیونی نیز نشان داد که متغیرهای حاضر در مدل رگرسیونی، توانسته اند 14 درصد از تغییرات متغیر آگاهی سیاسی را تبیین نمایند.

این مقاله به چگونگی و سازوکارهای مصرف رسانه ای در نوجوانان می پردازد. این مقاله بر مبنای پژوهشی اکتشافی و کیفی مبتنی بر روش شناسی داده بنیاد به پیش رفته است و نویسنده مدعی است با منطق استقراء و از خلال مصاحبه های ژرفانگر و مشاهدات، یک سامان نظری متشکل از قضایایی تئوریک به هم پیوسته را در مورد مصرف رسانه ای نوجوانان ارائه می دهد. در اجرای مطالعات کیفی و پس از انجام 22 مصاحبه و مشاهدات میدان، 1050 کد باز در مرحله نخست به دست آمد. پس از آن، کدگذاری محوری داده ها با 362 مقوله منتج به شناسایی 15 مفهوم محوری در ترسیم مختصات مصرف رسانه ای نوجوانان مورد مطالعه شد. سپس کدگذاری گزینشی صورت گرفت و با اعمال آن در الگوی نظری، قضایایی تئوریک حول آن شکل گرفت که پیامدهای سیستمی مصرف رسانه ای نوجوانان در 5 سطح مورد شناسایی قرار داد که عبارت اند از؛ آریتمی مصرف رسانه ای در نوجوانان، مواجهه فعال با رسانه ها، تطابق با بزرگسالی، تمایزخواهی چند سطحی و منازعات خانوادگی. بنابراین، برونداد این مقاله، تصویری از چگونگی مصرف رسانه ای نوجوانان و نیز سازوکارهای مصرف رسانه ای توسط این گروه سنی بوده است. در سطح تحلیل، با توجه به ترسیم ابعاد مصرف رسانه ای نوجوانان، تبیین می شود که فقر تولید متون رسانه ای متناسب با ویژگی های سنی نوجوان در رسانه های جمعی، آنان را عموماً در چتر رسانه های اجتماعی با ماهیتی متفاوت-خودگزین، غیرمتمرکز و آریتمیک- به پناه آورده است. کاستن از خلأ توجه به اقتضائات رده سنی نوجوانی-به عنوان دوره قوام یابی هویت اجتماعی افراد- در سیاست گذاری های رسانه های جمعی، پیشنهاد انضمامی مقاله حاضر است.