سرزمین

سرزمین

سرزمین سال پنجم بهار 1387 شماره 1 (پیاپی 17) (مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

مقالات

۱.

توسعه پایدار شهری «نمونه موردی شهر ایلام»(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: توسعه توسعه پایدار توسعه پایدار شهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 528 تعداد دانلود : 155
ارزیابی و گزارش پایداری توسعه شهر ها چند سالی است که در کشور های مختلف بخصوص در کشورهای توسعه یافته آغاز شده است که هدف عمده آنها بررسی پایداری یا ناپایداری رشد و توسعه شهر ها می باشد. شهر ایلام با ارتفاع 1319 متر از سطح دریای آزاد و عرض جغرافیایی 33درجه و 38 دقیقه و طول جغرافیایی 46 درجه و 26 دقیقه در غرب کشور و در دامنه های جنوب غربی رشته کوههای زاگرس واقع شده است این شهر براساس آمارهای اولیه سرشماری عمومی 1385 دارای 152هزار نفر جمعیت می باشد.بررسی انجام گرفته بخش های مختلف شهر و مقایسه آن با متوسط کشوری حکایت از پایین بودن اکثر شاخص های اجتماعی،اقتصادی و زیست محیطی شهر ایلام با متوسط کشوری دارد. نگهداری دام ،پائین بودن سرانه فضای سبز،مشکلات آب آشامیدنی ،ضعف سیستم جمع آوری زباله ،نارسایی سیستم دفع فاضلاب،نحوه ساخت و سازها،آلودگی هوا،ترافیک شهری و... از جمله مسائل موجود در این شهر است که باعث ناپایداری شرایط زیست محیطی و اقتصادی و اجتماعی شهر شده است. با وجود عدم روشن بودن تمام زوایای شهر پایدار و عدم امکان ارائه راهکارهای مشخص در رسیدن به شهر پایدار راهکارهایی برای رسیدن به توسعه پایدار شهر ایلام ارائه شده است از جمله: افزایش فشردگی کاربری شهر،کاهش اتکا به خودرو در جابجائی ها (به وی ژه خودروهای شخصی)، اصلاح نظام مدیریت شهری،حفاظت و احیای نظام های طبیعی پیرامون شهر ،کاهش مصرف منابع در راه کاهش آلودگیها. به نظر می رسد ریشه ناپایداری شهر ایلام همانند اغلب شهر های ایران در ضعف مدیریت شهری است و برای حل آن بازبینی در مدیریت شهری (شامل متولی مشخص،برنامه ها ،اهداف، روشهای اجرایی و...)پیشنهاد می شود. ارزیابی و گزارش پایداری توسعه شهر ها چند سالی است که در کشور های مختلف بخصوص در کشورهای توسعه یافته آغاز شده است که هدف عمده آنها بررسی پایداری یا ناپایداری رشد و توسعه شهر ها می باشد. شهر ایلام با ارتفاع 1319 متر از سطح دریای آزاد و عرض جغرافیایی 33درجه و 38 دقیقه و طول جغرافیایی 46 درجه و 26 دقیقه در غرب کشور و در دامنه های جنوب غربی رشته کوههای زاگرس واقع شده است این شهر براساس آمارهای اولیه سرشماری عمومی 1385 دارای 152هزار نفر جمعیت می باشد.بررسی انجام گرفته بخش های مختلف شهر و مقایسه آن با متوسط کشوری حکایت از پایین بودن اکثر شاخص های اجتماعی،اقتصادی و زیست محیطی شهر ایلام با متوسط کشوری دارد. نگهداری دام ،پائین بودن سرانه فضای سبز،مشکلات آب آشامیدنی ،ضعف سیستم جمع آوری زباله ،نارسایی سیستم دفع فاضلاب،نحوه ساخت و سازها،آلودگی هوا،ترافیک شهری و... از جمله مسائل موجود در این شهر است که باعث ناپایداری شرایط زیست محیطی و اقتصادی و اجتماعی شهر شده است. با وجود عدم روشن بودن تمام زوایای شهر پایدار و عدم امکان ارائه راهکارهای مشخص در رسیدن به شهر پایدار راهکارهایی برای رسیدن به توسعه پایدار شهر ایلام ارائه شده است از جمله: افزایش فشردگی کاربری شهر،کاهش اتکا به خودرو در جابجائی ها (به وی ژه خودروهای شخصی)، اصلاح نظام مدیریت شهری،حفاظت و احیای نظام های طبیعی پیرامون شهر ،کاهش مصرف منابع در راه کاهش آلودگیها. به نظر می رسد ریشه ناپایداری شهر ایلام همانند اغلب شهر های ایران در ضعف مدیریت شهری است و برای حل آن بازبینی در مدیریت شهری (شامل متولی مشخص،برنامه ها ،اهداف، روشهای اجرایی و...)پیشنهاد می شود.
۲.

" بررسی و تحلیل نقش ادراک محیطی جوامع محلی در بهره برداری از منابع طبیعی حوزه های آبخیز شمال ایران (مطالعه موردی حوزه آبخیز " واز رود " – شهرستان نور)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: ادراک محیطی سازمان فضایی بهره برداری از منابع طبیعی جنگل نشینان نقشه های ذهنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 551 تعداد دانلود : 193
هر فردی از محیط طبیعی خود تصویر ذهنی دارد. برای توصیف چنین تصاویر ذهنی، جغرافیدانان فرهنگی از اصطلاح ادراک محیطی کمک گرفته اند. برای درک چرایی استقرار گروههای انسانی در محیط طبیعی شان، جغرافیدانان نه فقط باید از خصایص محیط مربوطه آگاه باشند، بلکه همچنین بایستی با نحوه نگرش و ادراک واجدین فرهنگ نسبت به محیط طبیعی نیز اطلاع داشته باشند. بطور کلی درک مردم از محیط زیست شان همانند تجربه هایشان نسبت به یکدیگر فرق می کند و همچنین علایق شان هم نسبت به یکدیگر متفاوت میباشد ، بطوری که ارزشها، اعتقادات ریشه دار و یا هر آنچه که برای اشخاص و جامعه ارجحیت دارند بر ادراک و معرفت آنان تأثیر گذارند . سازمان فضایی منابع طبیعی شمال ایران و فرمهای فضایی شکل گرفته در آن تا حدود زیادی به نوع منابع محیطی موجود در آن (جنگل، مرتع، رودخانه های پرآب، چشمه های فراوان و ...)، و همچنین به ادراک محیطی ساکنین آن بر میگردد. بنابراین شناخت میزان ادراک آنان در مورد نقش ، کیفیت و علل تخریب منابع طبیعی  بمنظور اصلاح و ترمیم شکافهای ایجاد شده که بواسطه برهم خوردن تعادلهای محیطی در این سازمان فضایی بوجود آمده از ضروریات اساسی میباشد، امری که تا بحال کمتر به آن توجه شده و بیش از دو دهه است که با صرف میلیاردها ریال هزینه های تحقیقاتی و مطالعاتی سعی در القای این دیدگاه میباشد که عامل اصلی این بهم ریختگی جنگل نشینان و معیشت دامداری سنتی مربوط به آنان می باشد، حال آنکه بنظر می رسد نگرش و نحوه بهره برداری از منابع طبیعی حوزه های آبخیز شمال ایران با نوع و میزان ادراک محیطی جوامع محلی ( ساکنین قلمروهای جلگه ایی – میانکوهی و کوهستانی ) ساکن آن ارتباط معنی داری را دارد . ایده ایی که این تحقیق بدنبال بررسی آن میباشد . نتایج آنالیز آماری نشان داده که در قلمرو ادراکی پاسخهای ساکنین دائم و موقت به گزینه های مربوط به نقش، کیفیت و علل تخریب منابع طبیعی حوزه با استفاده از آزمون (X 2 ) بسیار معنی دار بوده، بطوریکه سطح ادراکی ساکنین موقت به نظرات کارشناسی نزدیکتر از ساکنین دائمی نشان داده است
۳.

عوامل موثر در مدیریت و ساخت مسکن شهری(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: بحران مسکن بد مسکنی بی مسکنی اقشار کم درآمد مهندسی ساخت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 941 تعداد دانلود : 549
در کشورماهمانندبسیاری از کشورهامسکن در جوامع شهری به عنوان مشکل اساسی در حال تبدیل شدن به معضلی لاینحل است در عین حال اقشار کم درآمد و فرو دست جامعه شهری در نوک این هرم با بحران بد مسکنی فزاینده ای روبرو هستند . مشکل مسکن در ایران بخصوص در شهرهای بزرگ از سال 1350 با افزایش سریع جمعیت از یک سو و گرایش شدید به شهر نشینی از سوی دیگرنمود پیدا کرده است . زیرا در طول دهه های اخیر میزان عرضه و تولید مسکن چه از نظر کمی و چه از نظر کیفی همیشه کمتر از میزان تقاضا بوده است . در این مقاله ضمن بررسی جریانات و راهکارهائی که از طرف دولت در خصوص تقویت بنیه مالی خریداران مسکن برای اقشار کم درآمدوعوامل تاثیر گذار در قیمت ساختمان به نسبت سر مایه گذاری در کشور اشاره خواهد شد . در عین حال به تحولات قیمت مسکن در سالهای اخیر خواهیم پرداخت .در ضمن میزان سرمایه گذاری صورت گرفته در کشور و تحولات قیمت مسکن در سالهای اخیر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و نقد و بررسی خواهد شد و سر انجام نقش  مدیریت راهبردی در تامین و رونق  بازار مسکن شهری و راهکارهای ارتقاء و اثر بخشی آن مورد بحث قرار خواهد گرفت
۴.

مطالعه ژئومورفولوژی و فرسایش در حوضه آبریز الموت رود(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: الموت رود نئوژن زمین لغزش معلم کلایه سازند کرج فروریختگی فرسایش مقدمه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 859 تعداد دانلود : 713
حوضه ی آبریز الموت رود واقع در رشته های میانی واحد کوهستانی البرز مرکزی، یکی از سر شاخه های رودخانه شاهرود و در نهایت زیر حوضه ای از حوضه ی وسیع سفید رود، در شمال شرقی قزوین، در بخش معلم کلایه واقع گردیده است. سالانه چندین میلیون متر مکعب رسوب از سطح این حوضه منفک گشته و توسط جریان های رودخانه ای حمل و در سطح اراضی پایین دست قبل از دریاچه سد و در مخزن سد سفیدرود انباشته می شوند. سازندهای مربوط به دوره نئوژن شامل رسوبات تبخیری و تخریبی، در قسمت میانی ، سازندهای آذرآواری پالئوژن(سازند کرج) در ارتفاعات جنوبی و سازندهای مربوط به کرتاسه و اینفرا کامبرین، در ارتفاعات شمالی حوضه ، لند فرم هایی چون مخروط افکنه های قدیمی، دره ها و پرتگاه های فرسایشی، زمین لغزش ها و فرو ریختگی های متعددی را باعث شده اند. لند فرم های واریزه ای در رسوبات ریزدانه قرمز رنگ و کنگلومرا های نئوژن از پدیده های غالب  قسمت میانی می باشد. بدین ترتیب 16 درصد از منطقه که در سازند های نئوژن قرار گرفته است، دارای فرسایش آبی شدید و تحت تأثیر فرایند های شکل زایی قرار دارد. با توجه به عوامل ژئومورفولوژیکی موثر بر فرسایش و رسوب در حوضه، شیب و توپوگرافی، به عنوان مهم ترین عامل، زمین شناسی و جنس سنگ، به عنوان عامل بعدی  و پوشش گیاهی که خود شامل تغییر کاربری اراضی و چرای بی رویه دام می شود، به عنوان آخرین عامل فرسایشی حوضه مطرح می باشند
۵.

جهانی شدن: آینده سرزمین و هویت های ملی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: جهانی شدن دولت - ملت هویت جغرافیا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 804 تعداد دانلود : 763
جهانی شدن از زوایای مختلفی قابل  بررسی است. یکی از بحث هایی که در این خصوص باید مورد توجه قرار گیرد ارتباط جهانی شدن با مفهوم سرزمین و هویت است چون همواره مفهوم  هویت  با قداست و ارزش های بومی و قومی همراه بوده است که با توجه به تأثیرات انکارناپذیر جهانی شدن بر روی آن حساسیت های زیادی را ایجاد کرده است، لذا در این مقاله به بررسی مولفه ها و عناصر جهانی شدن و دیدگاه های اصلی آن پرداخته می شود. در این مقاله استدلال اصلی این است که هویت های ملی در اثر جهانی شدن نه تنها حذف نمی شوند بلکه احتمالاً در آینده در قالب هایی جدید و پویاتر در عرصه های رسمی و غیررسمی حاضر خواهند شد
۶.

ارزیابی کیفی منابع آب زیرزمینی دشت رخ (تربت حیدریه) با استفاده از روش های زمین آمار(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:

کلید واژه ها: دشت رخ (تربت حیدریه) تحلیل عاملی تحلیل خوشه ای ترکیب شیمیایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 508 تعداد دانلود : 703
دشت رخ، یک دشت وسیع در بخش شمال شرقی حوضه آبریز کویر مرکزی ایران است و دارای اقلیم نیمه خشک تا خشک می باشد . مدیریت غیر اصولی ، برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی ، کاهش میزان بارندگی و متعاقب آن کاهش منابع آب عواملی نگران کننده از لحاظ تغییرات کیفی آبخوان دشت رخ محسوب می شوند . با استفاده از آمار و داده های کیفی و اعمال روش های آماری چند متغیره (تحلیل عاملی، تحلیل خوشه ای)، وضعیت کیفی آبخوان دشت رخ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است . با توجه به نتایج تحلیل عاملی ، سه عامل به عنوان تأثیر گذارترین عوامل 87% ترکیب شیمیایی آب زیر زمینی را تحت کنترل دارند. زمین شناسی مهمترین عامل در تغییرات کیفی آب زیرزمینی منطقه می باشد . تحلیل خوشه ای متغیرها نشان دهنده شباهت بالای میزان یون های سدیم و کلر است . در تحلیل خوشه ای داده های کیفی منطقه، داده های محدوده جوادیه همواره در خوشه ای مجزا قرار گرفته است و از لحاظ ترکیب شیمیایی شباهت کمتری با سایر منابع دارد.
۷.

تاُثیر فرایند جهانی شدن فرهنگ بر هویت های مکانی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: هویت مکان هویت مکانی فرهنگ جهانی شدن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 183 تعداد دانلود : 239
فرایند جهانی شدن با شتاب روز افزون در حال عبور از مرزهای سیاسی و محدوده های فرهنگی کشورها بوده و با تغییرات غیر قابل پیش بینی مناسبات بین المللی و طبقه بندی های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جهان را تحت تاُثیر قرار داده است. از سوی دیگر همواره نوعی میل عمیق و احساسی پر شور بین انسان ها در مورد سرزمینشان وجود داشته است. این امر موجب گردیده تا انسان ها همواره به جداسازی افراد و گروه ها از یکدیگر و تفکیک و شبکه بندی سرزمین و قلمرو زندگی خود اقدام ورزند. جهانی شدن اسباب دسترسی انسان ها را به منابع مختلف هویتی از جمله هویت مکانی فراهم می سازد و این دسترسی به ترتیب منجر به دید بهتر در منابع هویتی سابق، بحران هویت و شکل گیری تصاویر هویتی جدید می گردد. این تحول ممکن است به صورت یک فرصت ظاهر شود و شناخت ما را از خویشتن تعمیق بخشد و ممکن است به صورت تهدید درآید و مارا گرفتار از خود بیگانگی سازد. این مقاله تلاشی برای تبیین و توضیح تعاملات جهانی شدن و تحول هویت مکانی می باشد. بر اساس این تبیین سعی شده تا روش هایی برای مدیریت بهینه تحول هویت مکانی در عصر جهانی شدن ارائه گردد
۸.

«پهنه بندی دمای سطح شهر اهواز با استفاده از تصاویر حرارتی سنجنده ETM»(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:

کلید واژه ها: سنجش از دور حرارتی دمای سطحی تصویر حرارتی ETM 2002 اهواز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 211 تعداد دانلود : 864
در این تحقیق تلاش شده است تا با استفاده از پردازش تصاویر ماهواره ای روشی برای تعیین دمای سطحی مناطق موجود در محدوده طرح جامع شهر اهواز ارائه گردد. بدین منظور پس از انجام عملیات پیش پردازش برروی تصاویر و اصلاح و برطرف کردن اختلالات و اعوجاجات موجود در تصویر، برای تعیین نوع کاربری از روش طبقه بندی نظارت شده استفاده گردید. برای تعیین درجه حرارت سطحی از باند 6 سنجده ETM سال 2002 استفاده گردید. بدین منظور پس از اعمال روابط مربوطه و تصحیحات مربوط به نوع کاربری، نقشه دمائی منطقه تهیه شده و به پنج طبقه کیفی دمائی تقسیم گردید. بر این اساس مشخص گردید که منطقه 8 شهرداری اهواز به دلیل واقع شدن کارخانجات عظیم فولاد خوزستان بالاترین دمای سطحی را به میزان 39 درجه سانتی گراد و منطقه 5 که بالاترین میزان فضای سبز را در بین مناطق هشتگانه دارد پائین ترین میزان درجه حرارت را به میزان 7/32 درجه داراست. با محاسبه دمای کاربری های موجود نیز مشخص شد که کاربری آب و فضای سبز بترتیب به میزان 3/24 و 1/30 کمترین و کاربری صنعتی و بایربترتیب به میزان 6/39 و 1/38 درجه سانتی گراد بالاترین دمای سطحی را دارند. که این بیانگر رابطه مستقیم بین نوع کاربری ومیزان دمای سطحی است.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۷۸