سرزمین

سرزمین

سرزمین سال هفتم پاییز 1389 شماره 3 (پیاپی 27) (مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

مقالات

۱.

بسط ژئوپلیتیک ایران در خاورمیانه عربی با ترسیم مدل بسط در مدیترانه شرقی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 175 تعداد دانلود : 975
ایران به دلیل ویژگیهای خاص در ماهیت نظام سیاسی، وزن ژئوپلیتیکی و گفتمان پویای آن، شایسته است در اندازه های قدرتی منطقه ایی و محوری برای یک کنفدراسیون ایفای نقش کند.حوزه ی خلیج فارس بدرستی اساسی ترین علقه ی ایران می باشد.حضور ث قدرتهای بین المللی و تصادم منافع آنها با منافع ایران و انطباق آن با منافع بازیگرای مانند عربستان یک پر فشار ژئوپلیتیکی ایحاد کرده است.از این رو و بدلیل دکترین سیاست خارجی مبنی بر حساسیت در خصوص مسایل فلسطین، ایران در مدیترانه ی شرقی حضور یافته است. عدم افتتاح صحنه ای نوین در این حوزه پس از دهه ی نخست انقلاب، شرایط حاد متحدین ایران بویژه سوریه و حزب الله لبنان، همجنین شرایط نا مطمئن ایران از جهت تهدیدات نظامی خارجیحاکی از نوعی دشواری در سیاست خارجی است. نفوذ ایران، نفوذی معنوی است لذا موتور محرک آن در گفتمان سیاسی نهفته و سپس به مانور های سیاسی برمیگردد. مولف بر آنست تا با ارائه ی راهبردی چند لایه منتهی به افتتاح صحنه ی نوین در مدیترانه ی شرقی، در نتیجه خنثی سازی محیط پرفشار ژئوپلیتیکی خلیج فارس ، چگونگی بازیابی قدرت ایران را در منطقه تبیین نماید
۲.

توسعه انسانی در نواحی روستایی، مطالعه موردی: روستاهای شهرستان بهمئی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: توسعه انسانی توسعه روستایی شاخص های توسعه انسانی توسعه انسانی بر حسب جنسیت شاخص فقر انسانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 960 تعداد دانلود : 682
توسعه انسانی مفهوم جدیدی است که سازمان ملل متحد از سال 1990  آن را جایگزین در آمد سرانه و تولید ناخالص داخلی به عنوان معیار توسعه یافتگی نمود، و گویای آن است که درآمد همه زندگی انسان نیست و پیشرفت را نمی توان تنها با درآمد سرانه اندازه گیری کرد، بلکه هدف اصلی بهره مند ساختن راستین انسان و بهبود بخشیدن به کیفیت بهتر زندگی اوست. براساس این ایده انسان محور توسعه بوده و تمرکز اصلی روی ابعاد انسانی توسعه است. توجه به این مسئله موجب شد که سازمان ملل متحد شیوه جدیدی را برای اندازه گیری توسعه تحت عنوان «شاخص توسعه انسانی»ارائه کندکه بازگو کننده متوسط Human DevelopmentIndexدستیابی در سه بعد اساسی توسعه انسانی (آموزش،بهداشت، و اقتصاد) است. این مقاله به منظور شناخت و سنجش شاخص های توسعه انسانی و ارتقاء آنها در نواحی روستایی کشور و با مطالعه موردی روستاهای شهرستان بهمئی انجام شده است.
۳.

پیدایش منطقه کلان شهری و بازتاب فضایی آن، مطالعه موردی شهر رشت(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: منطقه مادر شهری کلان شهر بازتاب فضایی شهر رشت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 517 تعداد دانلود : 420
شهر رشت در سال 1385 با 557366 نفر جمعیت و با دارا بودن نیمی از جمعیت شهر نشین استان گیلان، به عنوان مهمترین کلان شهر ناحیه ای در شمال ایران از جایگاه ویژه ای برخوردار می باشد. این شهر با عملکردهای متنوع و گسترده اقتصادی و اجتماعی از موقعیت ممتاز منطقه ای بهره مند بوده و علاوه بر تسلط همه جانبه در منطقه شهری خود بر شهرهای اقماری مانند، خمام، کوچصفهان، لشت نشاء، سنگر و خشکبیجار، نفوذ خدماتی مؤثری نیز بر کانون های شهری و روستایی  سراسر ناحیه دارد. شهر رشت با توسعه فضایی و کالبدی خود از یک طرف، به سرعت جمعیت و فعالیت های اقتصادیش را به نواحی حاشیه ای سوق می دهد و از طرف دیگر با جذب امکانات شهرهای اقماری، تغییرات شگرفی را در کالبد شهری خود ایجاد کرده و بازتاب های متنوعی را از نظر تراکم و تمرکز جمعیت، رشد و گسترش شتابان و ناموزون شهری، ادغام روستاهای پیرامون و روند اشغال اراضی کشاورزی ایجاد کرده است. این شهر به جای توزیع بهینه سرمایه و امکانات در سطح شهرهای پیرامونی، گرایش روز افزونی به تمرکز گرایی دارد. وابستگی شهرهای اقماری به شهر رشت سبب فقدان تنوع اقتصادی و اجتماعی در آنها شده و این شهرها را از انسجام و پویایی درونی محروم ساخته و با وجود دارا بودن جمعیت و خدمات شهری به مراکز خوابگاهی گروههای کم درآمد تبدیل کرده است. عدم پویایی شهرهای پیرامونی بیش از آنکه متاثر از عدم دانش فنی و یا کمبود سرمایه باشد، بیشتر مربوط به روابط متقابل و نا برابر شهر رشت با شهرهای پیرامون استوار است و همیشه این رابطه به نفع مادر شهر و به زیان شهرهای اقماری می باشد.
۴.

ناپایداری دامنه های غربی کوههای تالش و اثرات مورفولوژیکی آن بر دشت انباشته اردبیل(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: ناپایداری دامنه ای فرسایش پادگانه های آبرفتی پرشدگی دره ها و مورفولوژی دشت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 977 تعداد دانلود : 315
دشت اردبیل بعداز دوره ائوسن، توسط گسل ها ( نئور، هیر ، عنبران و... ) به صورت یک چاله فرو افتاده در آمده است و تشکیلات حساس به فرسایش دوران کواترنری روی آنها را پر کرده است. از اویل تا اوسط دوران الیگوسن نیز، ارتفاعات منطقه مرتفع گردیده و دوره بعدی فرسایش آغاز گردیده است. کوهزایی پاسادنین موجب گسل خوردگی، روراندگی ملایم و مرتفع شدن منطقه شده است. وجود کنگلومرا باسیمان سست و قطعات ولکانیکی جنوب اردبیل در پلیوکواترنر نشانه بارندگی های شدید در اوایل کواترنرمی باشد. نهشته های جدید کواترنر (هولوسن) توسط آبراهه های ارتفاعات به دشت اردبیل حمل شده اند و این عمل باز هم توسط آبراهه های منطقه انجام می گیرد. پادگانه های رودخانه ای، مخروط واریزه ها و... نشانه ناپایداری دامنه های غربی کوههای تالش و اثرات مورفولوژی آنها بردشت اردبیل باشد.
۵.

تحلیل نقش روستاهای واقع د رمحدوده شهری درتوسعه فیزیکی شهر کرج از اصلاحات ارضی تاکنون(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: روستا شهر توسعه فیزیکی شهرکرج و اصلاحات ارضی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 603 تعداد دانلود : 409
بشر درتکامل فرهنگی خود در هر عصر، سکونتگاه مخصوصی را شکل داده است.ابتدایی ترین شکل سکونت انسانهای شکارچی اولیه "غار سنگی حفرشده" بوده است. فعالیت بعدی بشر اولیه، تغییر چهره جنگلها و ایجاد کلبه های ساخته شده از نی و چادر بود و در نهایت ترجیح داد تا بصورت گروهی در دهکده ها و روستاها سکونت گزیند. با افزایش جمعیت، روستاها نیز گسترش یافتند و بتدریج در طی فرایندی روستاهای بزرگتر تغییر شکل دادند و به شهرها و شهرکها تبدیل شدند. در نهایت نیزشهرهایی به ما در شهرهای پرجمعیت بدل گردیدند. شهر به دنبال رشد فیزیکی خود در طول زمان، منجربه گسترش بسوی محدوده های روستایی شد و اولین تاثیرآن تهدید فعالیتهای زراعی وکاهش تولید و به دنبال آن کاهش وسعت اراضی زراعی و باغ ها بود. در واقع می توان گفت که توسعه شهرها چه از لحاظ مکانی وچه اجتماعی، تحولی منفی و شگرف در اقتصاد روستایی را فراهم آورد و زمینه ساز بسیاری از کاستیها و مهاجرتهای روستایی گردیدکه دربسیاری از کشورهای در حال توسعه و از جمله ایران قابل مشاهده است.
۶.

تأثیر یخبندانهای زودرس پاییزه و دیررس بهاره برکشت غلات در شهرستان کرج(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: یخبندان زودرس یخبندان دیررس اقلیم مراحل رشد خسارت یخبندان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 389 تعداد دانلود : 317
از آنجا که وقوع یخبندانها سبب خسارات زیادی به محصولات کشاورزی و باغات در شهرستان کرج گردیده است بنابراین توجه مسئولین امر شهرستان به شناخت شرایط وقوعیخبندانها، می تواند از وارد شدن خسارت شدید به کشاورزان جلوگیری به عمل آورد. در این تحقیق از آمار 25 ساله درجه حرارت حداقل ایستگاه سینوپتیک هواشناسی کرج استفاده شد. به جهت تعیین تاریخ اولین یخبندان زودرس پاییزه و آخرین یخبندان دیررس بهاره از آستانه صفر به دلیل عام بودن مورد استفاده قرار گرفت. ابتدا تاریخ اولین یخبندان پاییزه با دوام دو تا سه روزه و آخرین یخبندان بهاره در هر سال زراعی تعیین شد؛ سپس نسبت به بررسی این مقادیر از نظر احتمال های وقوع و تابع های توزیعآماری مختلف بطور مجزا برای شروع یخبندان زودرس پاییزه و آخرین یخبندان دیررس بهاره اقدام شد. براساس بررسی انجام شده از بین 6 تابع احتمال، توزیع لوگ پیرسون نوع سه بر روی داده های پاییز و توزیع دوپارامتری گاما روی داده های بهار با کمترین میانگین مربع انحراف نسبی دارای بهترین برازش بودند. مطابق نتایج این پژوهشاحتمال وقوع اولین یخبندان زودرس پاییزه بعد از 16 آذر و با همین احتمال قبل از 29 آبان،20 درصد می باشد. همچنین احتمال وقوع آخرین یخبندان دیررس بهاره بعد از 22 فروردین و با همین احتمال قبل از 26 اسفند،20 درصد می باشد. بر اساس نتایج بدست آمده در این تحقیق بهترین زمان کاشت گندم- بر اساس نیاز حرارتی گندم پاییزه برای شروع مرحله پنجه زدن (370 درجه – روز ) در شهرستان کرج بین 28 مهر تا 5 آبان می باشد.بر اساس اطلاعات و شواهد بدست آمده در این پژوهش یخبندان دیررس بهاره (چنانچه گیاه در مراحل خوشه دهی یا گل دهی باشد) بر عملکرد محصول گندم تأثیر به سزایی دارد ولی یخبندان زودرس پاییزه با وجود ایجاد تأخیر در رشد گیاه، تأثیر چندانی بر عملکرد گیاه نداشته و آسیب گیاه در این فصل بیشتر حساس به تاریخ کشت و شدت یخبندان و همزمانی مرحله جوانه با این سرما می باشد.  
۷.

جاذبه های گردشگری شهرستان سیاهکل و دیلمان گامی در جهت توسعه گردشگری(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: جاذبه های گردشگری سیاهکل میراث فرهنگی دیلمان جاذبه های طبیعی گردشگر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 697 تعداد دانلود : 125
سرزمین ایران دارای زمینه های بالقوه محیطی گسترده،در جهت افزایش و توسعه حجم فعالیتهای گردشگری می باشد این جاذبه های توریستی و زمینه ها در دو دسته تقسیم می شوند : یکی جاذبه های طبیعی و دیگری جاذبه های یادمانی و تاریخی که از تنوع و گوناگونی زیادی برخوردارند. شرائط طبیعی ومرفولوژیکی ویژه روستاها،عدم یکنواختی ،خصوصیات متنوع طبیعی وانسانی منحصر به فرد روستاها، شاخصه های مهمی برای جلب و جذب گردشگران است.علاوه بر آن شیوه های معیشتی،غذا ها، پوشش، آداب ورسوم،جشن ها،سوگواریها،معماری، فضاها و سکونتگاها، خانه های خشت و گلی،سنگی و چوبی،آلاچیق،سرپناههای موقت،مزارع و باغات و مساجد وامامزاده ها و نیز صنایع متعدد و متنوع دستی همچنین محصولات لبنی،باغی،گیاهان دارویی،زینتی وچشمه ها وآبراهه ها،آثار قنوات و غیره همه از ویژگیهای محیط روستایی است که مشتاقان فراوان دارد. شهرستان سیاهکل و بخش دیلمان با دارا بودن قابلیتهای بالا به عنوان سرمایه ای عظیم دربخش گردشگری ایران است و به همین دلیل ارزش شناختی ویژه ای به جهت توسعه و گسترش صنعت گردشگری دارد. در این مقاله، تلاش شده است جلوه هایی از جاذبه های گردشگری منطقه را در حد توان نشان داده شود. در این راستا،منابع و مواد اطلاعاتی به روش کتابخانه ای و میدانی تهیه شده تا قابلیت های موجود منطقه را شناسایی کرده تا بدین وسیله گامی در جهت حفظ چشم اندازها و ذخایر میراث فرهنگی باشیم. و زمینه شکوفایی هرچه بیشتر این منطقه درجذب گردشگران داخلی و خارجی فراهم گردد.
۸.

بررسی و تحلیل ساختار کشاورزی روستاهای بخش خورگام شهرستان رودبار(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:

کلید واژه ها: اقتصاد روستایی اقتصاد کشاورزی جغرافیای کشاورزی استان گیلان شهرستان رودبار بخش خورگام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 491 تعداد دانلود : 374
نقطه آغاز اقتصاد در روستاها را باید شکل گیری فعالیت کشاورزی دانست و در واقع این فعالیت بیشترین نقش را در بافت اقتصادی آنها داشته و دارد. اگرچه جوامع روستایی صرفاً به این نوع فعالیت نمی پردازند لیکن نقش کشاورزی در استقرار انسان، نظام تولید اقتصادی، الگوی تغذیه و بسیاری از جنبه های متعارف انسان ساکن در روستا غیرقابل انکار  است.در این تحقیق که به اهمیت کشاورزی در نظام اقتصادی و معیشت جوامع روستایی می پردازد،یکی از محدوده ای شهرستان رودبار(استان گیلان)مورد بررسی و مداقه قرار گرفته است.در روند تحقیق از شیوه های رایج جمع آوری و پردازش اطلاعات استفاده شده و نقش کشاورزی در نظام درآمدو معیشت روستاهای ناحیه مورد ارزیابی قرار گرفته و راهکارهای لازم برای رفع مشکلات موجود نیز ارائه گردیده است. نتایج این تحقیق نشانگر آنست که بین شاخصهای جمعیتی روستاهای ناحیه و ارزش اقتصادی تولیدات کشاورزی ارتباط تنگاتنگی وجود داشته,ضمن اینکه با بهره برداری از منابع بالقوه و راکد ناحیه میتوان انتظار داشت که کشاورزی در کارکرد اقتصادی ناحیه ایفاگر نقشی بمراتب بیشتر از وضعیت فعلی باشد.  

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۷۸