سرزمین

توسعه پایدار و توسعه پایدار شهری از جمله مهم ترین مباحث روز جوامع شهری در خصوص مسائل کنونی و آینده محیط زیست و شهرها می باشد. همگام با توجه و گرایش فزاینده جهانی نسبت به موضوع توسعه پایدار، شناخت از این مقوله و توجه بیشتر به آن در سطح ملی نیز با توجه به شتاب روز افزون توسعه شهرنشینی در کشور فزونی یافته و اقداماتی در تحقق توسعه پایدار شهری نیز به عمل آمده است . آنچه در این مقاله مد نظر قرار دارد، تبیین مفاهیم، روند ها و رویدادهای مرتبط و ملاحظه تاریخچه ای از تکوین ایده توسعه پایدار می باشد و آشکار کردن ابعاد نظری و عملی آنچه امروزه از آن به عنوان توسعه پایدار شهری در مقیاس جهانی یاد می شود. در این زمینه ابتدا مفهوم توسعه پایدار و روند شکل گیری آن در فاصله دهه های 1960 تا 1990 میلادی بررسی می شود که با بیان زمان و مکان رویدادهای موثر بر آن شامل نمونه های شناخته شده از تلاش های فردی و جمعی تا کنفرانس های جهانی می باشد، که این رویدادها متعاقباً در خصوص ابعاد شهرنشینی در دنیای امروز و چشم انداز آینده آن بحث شده است که حاوی مشکلات و مسائلی است که در این زمینه پیش روی همگان قرار دارد . بخش دیگری از مقاله به توسعه پایدار شهری و فرآیند نضج و تبیین اندیشه و اقدامات مربوط به آن اختصاص دارد . در این بخش مجدداً با رویکردی مشابه، اهم آنچه که از نیمه دوم دهه 1970 میلادی تاکنون در زمینه توسعه پایدار شهری به وقوع پیوسته، بیان شده است . در این مسیر اهمیت مشارکت شهروندان و نقش برجسته مدیریت شهری و دولت های محلی در امر توسعه پایدار شهری آشکار است و بر ضرورت اقدام محلی برای فائق آمدن بر مسائل جهانی توسعه تاکید شده است . در خاتمه علاوه بر جمع بندی مختصری از مباحث مطروحه، یادداشت های شماره گذاری شده در متن که شامل عبارات و اصطلاحات اصلی مورد استفاده می باشند به همراه مشخصات کامل منابع ارجاع شده نیز تنظیم و تدوین شده اند.

موضوع این مقاله اسکان غیررسمی(حاشیه نشینی) در یکی از محلات شهر قم به نام شادقلی است، که در گذشته روستایی در غرب شهر قم بوده است. داده های اصلی در این تحقیق بیشتر با مطالعات میدانی و تهیه ی پرسش نامه حاصل شده است و در پردازش اطلاعات سعی شده است که اطلاعات به روش های کمی و ترسیمی ( مانند آمار نرم افزار Excel - نقشه - 2006 Auto CAD ) تبدیل گردد. یافته های تحقیق نشان می دهد:  فشار مهاجرت های روستایی به محلات مجاورشادقلی (روستاهای سابق و جزء بافت غیررسمی ) مانند علی آباد سدیگان، شیخ آباد، سبب اتصال شادقلی به بافت سکونتگا ههای غیررسمی شده است محله ی شادقلی از هجوم مهاجران مصون مانده است و مهاجران حدود پانزده درصد از جمعیت شادقلی را تشکیل داده اند؛ علت آن به بافت قومی غالب (خلج) و ذخیره ی زمین برای فرزندان ذکور (خانه ی مستقل در زمان ازدواج ) باز می گردد. در اولویت بندی معضلات آن به نظر مؤلف، اولویت اول در ساماندهی اشتغال بخش غیررسمی است.

شروع انقلاب صنعتی در اروپا و ظهور تکنولوژی مدرن در زندگی انسان ها، تغییرات گسترده ای در سطح زمین ایجاد نمود . این رویداد که با برداشت و تخریب منابع طبیعی در سراسر مناطق جغرافیایی کره زمین همراه بود، چهره زمین را دچار تغییرات عمیقی کرد . این تغییرات که در نیمه ی دوم قرن بیستم با تخریب لایه ازن، انقراض گسترده گونه های حیاتی، تخریب شدید پوشش گیاهی، کاهش شدید منابع طبیعی و ... همراه بود، به صورت بحران های زیست محیطی آشکار گردید. با شروع بحران های زیست محیطی، دولت ها مانند همه بحران ها از خود واکنش نشان داده و با نوعی تعامل به صورت تشکیل اجلاس های بین المللی، صدور قطع نامه ها و کنوانسیون های متعدد سعی در جلوگیری از گسترش بحران های زیست محیطی در سه سطح ملّی، منطقه ای و جهانی نمودند . عمق این بحران ها و دامنه آن ها به قدری گسترده بود که علاوه بر دولت ها، احزاب و سازمان های غیر دولتی مانند : احزاب صلح سبز در سراسر جهان تشکیل شدند و با گسترش دامنه فعالیت خود و مقبولیت مردمی، در اواخر قرن بیستم توانستند در برخی کشورهای صنعتی دولت ها را در دست گیرند. این مقاله با روش تحلیل محتوا ضمن پرداختن به مفهوم ژئوپولتیک زیست محیطی در پی کشف این موضوع می باشد که آیا بحران های زیست محیطی در آینده به کشمکش و بحران های میان اقوام یک کشور، کشورهای درون منطقه ای و نهایتاً مناطق جهان تبدیل خواهد شد و پژوهشگران ژئوپولتیک و محیط زیست چگونه می توانند راهکارهایی را به دولت ها و سازمان های غیردولتی پیشنهاد کنند تا از تبدیل بحران های زیست محیطی به بحران های امنیتی جلوگیری نمایند. نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان می دهد، بحران های زیست محیطی و کاهش شدید منابع طبیعی در آینده منشا بسیاری از درگیر یهای قومی و همچنین منطقه ای است و بسیاری از روابط، ملاحظات و تنش های قومی، منطقه ای و جهانی بر مبنای این بحران ها در حال شکل گیری و گسترش است.

عناصر اقلیمی روی سامانه های نظامی تأثیر فراوان دارد . پژوهش حاضر به نقش آب و هوا در سایت های نظامی با تأکید بر تجهیزات و ادوات نظامی پرداخته است . هدف از انجام این کار، شناسایی مناطق مطلوب برای نگهداری تجهیزات و ادوات در پایگاه های نظامی کشور است . به دلیل گستردگی سایت های نظامی در این تحقیق سعی گردیده است صرفاً به سایت های زمینی توجه شود . دراین سایت ها تجهیزات و ادوات نظامی بعد از سربازان در رده دوم اهمیت قرار دارد . در تجهیزات نظامی بیشتر عناصر بارش، دما، رطوبت و سرعت باد اثر دارد . پس از استخراج آستانه های اقلیمی مناسب برای تجهیزات و ادوات نظامی آمار سینوپتیک 117 ایستگاه سینوپتیک کشور به صورت روزانه طی یک دوره 23 ساله استخراج گردید و درصد فراوانی روزانه عناصر تأثیرگذار طی یک برنامه نرم افزار کامپیوتری استخراج شد . در مرحله بعد بر مبنای مدل (A.H.P) به صورت وزن دهی و بر اساس درجه اهمیت طی یک جدول ماتریسی به عدد مطلوبیت هر عنصر اقلیمی دست یافتیم . سپس روی نقشه کشور بر مبنای فصول سال نسبت به شناسایی مناطق مناسب اقدام گردید . بر اساس نتایج تحقیق حداقل مطلوبیت 66 % در شهرهایی مثل گلمکان، جاسک، تکاب، پیرانشهر و ... حداکثر آن 98 % در شمال میناب، خور و بیابانک و ایرانشهر مشاهده گردید

به منظور بررسی و تحلیل الگوهای سینوپتیکی مربوط به وقوع بارش های سیل آسای تابستانه در خراسان شمالی و رضوی طی سال های 1381-1380 (ه.ش) نقشه های فشار سطح زمین و سطح 500 میلی باری بررسی شده است . مهم ترین الگوهایی که با وقوع سیل هماهنگی نشان دادند، عبارت است از: پر فشار دریای خزر، تراف سطوح فوقانی جو، کم فشار دشت کویر و تلفیق رود باد های جنب قطبی و جنب حار ه ای. از 18 سیل مورد بررسی، 4/44 درصد شامل 8 مورد مربوط به پر فشار دریای خزر و جریان های شمالی روی این دریا است، 7/27 درصد شامل 5 مورد به تراف سطوح فوقانی جو، 1/11 درصد شامل 2 مورد به کم فشار دشت کویر و 2/16 درصد شامل 3 مورد ناشی از تلفیق رود باد قطبی و جنب حاره مربوط است. الگوهای پر فشار دریای خزر و کم فشار دشت کویر در گرم ترین روز های فصل تابستان و الگوهای تراف سطوح فوقانی و تلفیق رود باد قطبی و جنب حار های در فصل بهار به وقوع پیوسته اند.

آب، راز ماندگاری جهان و از عناصر اصلی بقا و دوام چرخش زندگی در کره زمین است . بدون تردید کشور ایران همانند دیگر کشورهای خاورمیانه در سال های پیش رو با بحران جدی ناشی از کمبود آب روبه رو خواهد بود . بنابراین شناخت و معرفی هر چه بیشتر منابع بهینه آب، الگوی درست مصرف و بهره گیری صحیح و مناسب از منابع زیرزمینی و آب های جاری مقوله ای است که سیاست گذاران و برنامه ریزان امور آب با نگرانی و دقت به آن پرداخته اند. ریزش های جوی مهم ترین منبع طبیعی آب برای انواع فعالیت های بشری (صنعتی، کشاورزی و شرب ) است. از آن جا که ریزش های جوی با متغیرهای زمانی و مکانی زیادی همراه هستند اطلاعات موجود در خصوص توزیع آب و هوایی و عوامل سینوپتیکی ریزش های جوی بسیار اندک است. در ایران شبکه مشاهدات زمینی به اندازه کافی متراکم نبوده و بسیار پراکنده و نامنظم است . فاصله ایستگاه های مشاهداتی زمینی به خصوص در مناطق کوهستانی (مانند استان فارس ) با توجه به عامل توپوگرافی از چند کیلومتر تا چند صد کیلومتر متفاوت است . بنابراین بررسی باران به روش سنتی که نیاز به شبکه باران سنجی متراکم دارد هم از لحاظ اجرایی و هم از لحاظ اقتصادی امکا نپذیر و مقرون به صرفه نمی باشد. در مقاله حاضر به منظور تخمین بارندگی روزانه استان فارس از دو روش درون یابی کریجینگ (Kriging) و معکوس وزنی فاصله (IDW) استفاده گردید . سپس دقت نتایج حاصل از اجرای مدل ها از طریق تست آماری RMSE مورد ارزیابی قرار گرفت . نتایج حاصل از اجرای مدل و ارزیابی دقت آن ها نشان داد که روش کریجینگ نسبت به روش IDW از دقت بیشتری برخوردار می باشد . همچنین نتایج نشان داد که در بین روش های کریجینگ، روش معمولی دایره ای و نمایی از کم ترین خطا نسبت به سایر رو شهای کریجینگ برخوردار می باشند

مقاله حاضر به بیان نظریات و تحلیل های اجتماعی نظریه پردازان در خصوص تحولات شهرهای جهان برمبنای تفکرات نظام جهانی و نظم نوین جهانی و گذر از مراحل نظریات کلاسیک و مدرن بر دوران تفکرات پست مدرن یا فرانوگرا می پردازد و با رویکردی نظریه پردازانه بر نحوه ی تکوین تفکرات آینده و مکانیزم منتج از آن، فضای شهری را به مثابه مسئله اساسی در نظام اجتماعی که قلب نظریه های اجتماعی است مورد تحلیل و ارزیابی قرار می دهد. دیدگاه های نظریه پردازان بزرگ شهری همچون والرشتاین، لرنر، کاستلز، گیدنز را نیز درخصوص شهرهای فراروی جامعه جهانی به تصویر کشیده است.

زمین لغزش ها یکی از بلایای طبیعی بوده که موجب خسارات جانی و مالی، ورود توده های لغزشی به داخل رودخانه ها و مشکلات دیگر می گردد. شناخت همه جانبه عوامل و فرایندهایی که به طور مداوم بر روی دامنه ها اثر گذاشته و آن ها را به سمت ب یثباتی سوق داده، می تواند کمک موثری در کاهش خسارات ناشی از آن ها داشته باشد . تحقیق حاضر درحوضه صفارود رامسر با هدف مشخص نمودن عوامل مؤثر در وقوع زمین لغزش ها، طبقه بندی عوامل و تعیین نرخ یا وزن که بیانگر میزان نقش این عوامل در رخداد لغزش هاست، صورت گرفته است. این عوامل شامل سنگ شناسی، گسل، ارتفاع، شیب، جهت دامنه، بارش، آبراهه، خاک، پوشش گیاهی، راه ارتباطی و آبادی های حوضه بوده و از GIS برای تهیه و تلفیق لایه های اطلاعاتی و ارزیابی هر یک از عوامل، وزن دهی و ترکیب آن ها استفاده شده است. برای وزن دهی به معیارها از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) استفاده گردید . معیار وزن دهی عناصر موجود در هر لایه بر اساس بیشترین نقشی بوده که در داخل آن لایه و در زمین لغزش موثر می باشد . نتایج حاصله بیانگر آن است که عوامل مؤثر بر وقوع لغز شهای حوضه به طور سیستماتیک با یکدیگر ارتباط داشته و هر جا که دخالت انسان بیشتر بوده و عوامل تأثیرگذار حضور بیشتری دارند، خطر وقوع لغزش نیز زیاد بوده است.