رویکردهای نوین آموزشی (پژوهش های تربیتی و روانشناختی)

این مطالعه با هدف بررسی ارتباط بین ابعاد چشم انداز زمان و بی صداقتی تحصیلی از طریق نقش میانجی گری خودمختاری انجام گرفته است. شرکت کنندگان پژوهش 294 دانش آموز دوره متوسطه دوم شهر اهواز بودند که در سال تحصیلی 1397-98 مشغول به تحصیل بوده و به صورت روش خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. داده ها از طریق «پرسشنامه چشم انداز زمان زیمباردو و بوید» و «مقیاس های ارضای نیازهای بنیادین عمومی گینه» و «بی صداقتی تحصیلی ویترسپون، مالدونادو و لیسی» جمع آوری شده و با استفاده از نرم افزارهای SPSS و AMOS تجزیه و تحلیل شدند. افزون بر این، روایی ابزارها با تحلیل عاملی تأییدی و پایایی آنها از طریق ضریب آلفای کرونباخ ارزیابی شد. یافته ها نشان می دهد مدل اولیه برازش مطلوبی با داده ها داشت، اما دو اصلاح از لحاظ نظری انجام گرفت و یک مدل نهایی ایجاد شد. نتایج حاصل از تحلیل های میانجی گری نشان داد ابعاد چشم انداز زمان به طور غیرمستقیم و معنی دار بی صداقتی تحصیلی را از طریق خودمختاری پیش بینی می کند. افزون بر این، گذشته مثبت و آینده هدفمند اثر مستقیم و مثبت معنی داری بر خودمختاری داشتند؛ درحالی که پیش بینی کننده منفی و معنی دار بی صداقتی تحصیلی بودند. همچنین، گذشته منفی و حال منفعل بر خودمختاری اثر مستقیم و منفی معنی داری داشتند و به نوبه پیش بینی کننده مثبت و معنی دار بی صداقتی تحصیلی بودند. همچنین، حال لذت گرا با افزایش خودمختاری همراه بود؛ درصورتی که خودمختاری اثر مستقیم و منفی معنی داری بر بی صداقتی تحصیلی داشت. در پرتو این یافته ها و اذعان به محدودیت های آن، پیامدهای اساسی نظری و عملی برای محققان آموزشی و نیز معلمان نیز بحث و بررسی شد.    

       این پژوهش با هدف بررسی تأثیر ویژگی های درونی و بیرونی عوامل آموزشی مبتنی بر وب بر مهارت روخوانی قرآن دانش آموزان پایه چهارم ابتدایی انجام شده است. پژوهش در دو بخش کیفی و کمّی انجام گرفته است. در بخش کیفی، با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، ویژگی های درونی و بیرونی عوامل آموزشی مبتنی بر وب از منابع و پژوهش های مربوطه استخراج و در قالب یک الگو به تأیید متخصصان رسید. سپس به منظور بررسی تأثیر این ویژگی ها بر یادگیری دانش آموزان، از روش شبه آزمایشی با سه گروه (گروه آزمایش: 36 نفر، گروه کنترل 1: 34 و گروه کنترل 2: 35 نفر) استفاده شد. جامعه آماری پژوهش را دانش آموزان پایه چهارم ابتدایی شهر تهران تشکیل می دادند که از میان آنان 105 دانش آموز از 4 مدرسه با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و به صورت تصادفی در گروه های آزمایش و کنترل قرار گرفتند. ابزار و مواد پژوهش شامل چندرسانه ای های آموزشی روخوانی قرآن کریم با محتوای یکسان اما با الگوی متفاوتی از عوامل آموزشی و نیز سؤالات آزمون یادگیری بود. تحلیل داده ها با استفاده از آزمون آماری تحلیل واریانس انجام گرفت. نتایج پژوهش حاکی از میانگین نمرات بیشتر گروه آزمایش نسبت به گروه های کنترل و نیز یادگیری بیشتر گروه کنترل 1 نسبت به گروه کنترل 2 بود (05/0>p)؛ بنابراین، استفاده از عوامل آموزشی دارای ویژگی های درونی(روش های آموزشی، نقش عامل آموزشی) و بیرونی (کلامی، دیداری) در محتوای چندرسانه ای آموزشی مبتنی بر وب باعث افزایش یادگیری می شود.  

پژوهش حاضر با هدف بررسی جایگاه آموزش چندفرهنگی در برنامه درسی ریاضی دوره اول ابتدایی انجام شده است؛ به این منظور، از روش تحلیل محتوای کیفی جهت دار (قیاسی) برای مطالعه کتاب های درسی ریاضی دوره اول ابتدایی چاپ 96-1395 استفاده شد. نمونه و جامعه در این پژوهش با هم برابر بود. برای این تحلیل اطلاعات، کتاب های ریاضی باتوجه به مبانی نظری مربوطه کدگذاری و مقوله بندی شدند. درنهایت از تجمیع مقولات، سه مضمون اصلی حاصل شد که عبارت بودند از: ارائه دانش چندفرهنگی ریاضی، ساخت دانش چندفرهنگی ریاضی و بهبود نگرش چندفرهنگی ریاضی. نتایج نشان داد میزان کمّی توجه به مضامین آموزش چندفرهنگی در کتاب ها، به خصوص در پایه اول، ناچیز بوده است. علاوه بر این، کیفیت توجه به آن نیز مناسب نبوده است؛ زیرا اغلبْ به دنیای فرهنگی واقعی دانش آموزان چه در بُعد ملی و چه در بُعد بین المللی اتصال ندارد و یا به روشی در کتاب ها استفاده شده است که معمولاً در جریان تدریس حذف می شود.

پژوهش حاضر با هدف تحلیل محتوای سرفصل های دروس کاربرد فاوا در رشته آموزش ابتدایی دانشگاه فرهنگیان انجام شد. روش پژوهش، توصیفی از نوع تحلیل محتوای کمّی به شیوه قیاسی است. جامعه آماری پژوهش سرفصل های دروس کاربرد فاوا در رشته آموزش ابتدایی است. نمونه پژوهش برابر با جامعه آماری و به روش سرشماری انتخاب شد. ابزار پژوهش سیاهه تحلیل محتوای محقق ساخته است که براساس منابع نظری و پژوهشی الگوی TPACK میشرا و کهلر (2006) تهیه شد. روایی ابزار به روش صوری تأیید شد و برای پایایی ابزار به روش اسکات ضریب توافق 05/91 به دست آمد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از فرایند تحلیلی آنتروپی شانون استفاده شد. نتایج نشان داد هرچند در مجموع 112 مرتبه به دانش های مرتبط با فناوری توجه شده که دانش محتوای فناوری با 46 فراوانی و میزان بار اطلاعاتی 993/0 و ضریب اهمیت 264/0 بیشترین و دانش فناوری با 17 فراوانی و میزان بار اطلاعاتی 869/0 و ضریب اهمیت 231/0 کمترین توجه را به خود اختصاص داده است؛ مؤلفه های دانش های مرتبط با فناوری براساس TPACK را پوشش نمی دهد و ناقص است. بنابراین پیشنهاد می شود براساس الگوی TPACK سرفصل های دروس کاربرد فاوا در رشته آموزش ابتدایی بازنگری شوند.

هدف پژوهش حاضر، ارزیابی کیفیت برنامه درسی در آموزش های مهارتی رشته معماری دانشکده فنی وحرفه ای شریعتی بوده و با روش ترکیبی اکتشافی انجام شده است. داده های پژوهش از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته و پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری شد. جامعه آماری پژوهش در بخش کیفی شامل، صاحب نظران حوزه برنامه درسی، اعضای هیئت علمی دانشگاه های فنی وحرفه ای کشور و کارفرمایان بوده است که با نمونه گیری هدفمند و روش گلوله برفی تعداد 18 نفر از آنها انتخاب شد. جامعه آماری بخش کمّی شامل دانشجویان، دانش آموختگان و مدرسان دانشکده معماری دانشگاه فنی وحرفه ای شریعتی تهران بوده است. حجم نمونه با فرمول کوکران تعیین شده و نمونه ها به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند که شامل 109 دانشجو، 275 دانش آموخته و 82 نفر مدرس بودند. برای تعیین روایی سؤالات مصاحبه و پرسشنامه از روایی محتوا و برای برآورد پایایی پرسشنامه، از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. یافته های به دست آمده از مصاحبه ها به روش مقوله بندی و یافته های به دست آمده از پرسشنامه با استفاده از شاخص های آمار توصیفی و استنباطی مناسب و با استفاده از نرم افزار spss تحلیل شده است. یافته ها نشان می دهد بین برنامه درسی موجود و مطلوب فاصله زیادی وجود دارد. کیفیت برنامه درسی از دیدگاه دانشجویان پایین تر از سطح متوسط و از نظر مدرسان و دانش آموختگان در سطح متوسط ارزیابی شد. بنابراین، براساس نتایج حاصل از این پژوهش، لازم است برنامه های درسی بازنگری و تا حد ممکن برمبنای مهارت محوری و اشتغا ل زایی طراحی و تدوین شوند.

وجود تفاوت های فردی یادگیرندگان در ابعاد و سبک های مختلف از عوامل تأثیرگذار بر یادگیری است. در همین راستا این پژوهش با هدف بررسی نقش واسطه ای ترجیحات فکری ندهرمان در تأثیر سبک های یادگیری کلب بر خودتنظیمی یادگیری در دانشجویان دانشگاه فرهنگیان کرمان انجام شده است. طرح پژوهش از نوع طرح های همبستگی است و جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی دانشجویان دختر و پسر مشغول به تحصیل دانشگاه فرهنگیان استان کرمان در سال تحصیلی 1396- 1397 است و حجم نمونه به روش نمونه گیری طبقه ای نسبی 350 دانشجو(238 پسر و 108 دختر) تعیین شده است. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه سبک های یادگیری کلب (1985)، پرسشنامه سنجش ترجیحات فکری ندهرمان (1980) و پرسشنامه خودتنظیمی یادگیری بوفارد (1995) است. داده ها در سطح توصیفی و مدل سازی معادلات ساختاری تجزیه و تحلیل شده است. نتایج نشان می دهد سبک های یادگیری بر ترجیحات فکری (82/0β=) و خودتنظیمی (63/0β=) تأثیر مستقیم و معناداری دارد. ترجیحات فکری نیز بر خودتنظیمی (27/0β=) تأثیر مستقیم و معنادار دارد. همچنین سبک های یادگیری بر خودتنظیمی (23/0β=) به طور غیرمستقیم و از طریق متغیر میانجی ترجیحات فکری تأثیر معنادار دارد. بنابراین پیشنهاد می شود آموزش عالی برای آموزش و اعتلای یادگیری خودتنظیمی و سبک یادگیری صحیح به منظور پردازش بهتر اطلاعات تلاش کند.

هدف اصلی از انجام این پژوهش، واکاوی مفهوم تدریس عاشقانه و بررسی زمینه ها و ضرورت ها با رویکرد فراترکیب بوده است. این پژوهش کیفی با استفاده از روش شش مرحله ای ساندلوسکی و باروسو (2007) انجام شده و نتیجه آن استخراج 18 مضمون مؤثر بر تعریف تدریس عاشقانه و دسته بندی این عوامل در 5 مضمون اصلی: اهداف (ایجاد نگرش عشق ورزانه، انجام عمل عشق ورزانه، تحول در تجربیات آموزشی و ایجاد تعادل بین توانایی ها و چالش های دانش آموزان، رویکردها (اعتقاد قلبی معلم به عشق، مثبت اندیشی، ارزش مداری و وجدان مداری)، الزامات (آرامش درونی معلم و برخورداری از فرهنگ غنی معلم بودن)، شایستگی های معلمان (توانایی عشق ورزی، انگیزش درونی، قدرت تشخیص عشق و درک احساسات و عواطف دانش آموزان) و نقش یادگیرنده (مسئول یادگیری، مداومت در یادگیری، پذیرای عشق و دیدگاه انتقادی) بوده است. پژوهش حاضر با واکاوی مفهوم تدریس عاشقانه، ارتباط مؤثر و مکمّل میان عشق و عقل در تدریس، یادگیری و تربیت را نشان می دهد.

مدارس چگونه می توانند نسل آینده را برای دنیایِ پس از انقلاب صنعتی چهارم آماده کنند؛ که بارزترین مشخصه های آن بی ثباتی، عدم قطعیت، پیچیدگی و ابهام است. ماهیت «تعلیم وتربیت» در اثر تغییرات چگونه دستخوش تغییر می شود؟ باوجودِ اعمال تغییرات زیاد در مدارس طی سالیان گذشته، انگاره های کانونی درباره مفاهیمی چون مدرسه، آموزش، مهارت های کلیدی و نقش معلم دچار دگردیسی خاصی نشده اند و تغییر پارادایم لازم در حوزه آموزش شکل نگرفته است. در این مقاله با رویکرد آینده پژوهانه و استفاده از روش بریکلاژ و بررسی روندهای کیفی و نشانک های ضعیف، تغییر ابعاد اصلی آموزش و دگردیسی آنها بررسی کرده و سپس با شالوده شکنی در پیش فرض های سنتی یادگیری همچون انباشت دانش، محوریت آموزگار، آزمون های استاندارد، ساعات حضور انعطاف ناپذیر و تلقی کارخانه ای از مدارس، تصویری بدیل از مدرسه به مثابه «کارگاهی مشارکتی» ترسیم شده است. تجربه های میان رشته ای، بازآموزی و عبور از آموخته هایِ پسین، مفاهیم نظری کلیدی چنین مدرسه ای هستند و کودکان را برای آینده هایی بدیل مهیا می کنند که ممکن است هیچ شباهتی با گذشته نداشته باشند. از نتایج این مقاله که از ترکیب میان رشته ای مباحث حوزه آموزش، روان شناسی و جامعه شناسی با آینده پژوهی به دست آمده است، می توان در راستای پیش نگری و خط مشی گذاری کلان در حوزه آموزش وپرورش بهره برد.