کتابداری و اطلاع رسانی

هدف: هدف پژوهش، بررسی وضعیت هوش اجتماعی و عملکرد شغلی (وظیفه ای و زمینه ای) مدیران کتابخانه های آستان قدس رضوی و وجود رابطه بین این دو متغیر است. روش شناسی: پژوهش از نوع کاربردی است و به روش همبستگی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش شامل100 مدیر شاغل در سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی است. حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان و کجرسی و با روش نمونه گیریِ تصادفیِ طبقه ای به تعداد 86 نفر انتخاب شد و پرسش نامه پژوهش بین آنها توزیع گردید که در نهایت تعداد 78 پرسش نامه بر گشت داده شد. برای گردآوری داده ها از دو پرسش نامه استاندارد استفاده شده است: 1. پرسش نامه هوش اجتماعی 2. پرسش نامه عملکرد وظیفه ای زمینه ای. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد وضعیت عملکرد شغلی مدیران کتابخانه های آستان قدس رضوی بالاتر از حد متوسط و وضعیت هوش اجتماعی آنان کمتر از حد متوسط است. مشخص شد بین هوش اجتماعی مدیران با عملکرد شغلی وظیفه ای آنان و نیز بین هوش اجتماعی با عملکرد زمینه ای آنان رابطه معناداری وجود دارد، اما بین هوش اجتماعی و عملکرد شغلی مدیران (وظیفه ای و زمینه ای) رابطه معناداری مشاهده نشد. همچنین بین متغیرهای جمعیت شناختی (تحصیلات، جنسیت، سابقه کار و نوع استخدام) و عملکرد شغلی مدیران نیز تفاوت معناداری وجود نداشت و هوش اجتماعی مدیران برحسب جنسیت متفاوت بود. نتیجه گیری: با تقویت مؤلفه های مختلف هوش اجتماعی مدیران، می توان ضمن ارتقای هوش اجتماعی آنان، زمینه بهبود و افزایش عملکرد شغلی آنها را نیز فراهم آورد.

هدف: این پژوهش با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر افزایش جذب مخاطبان به کتابخانه های آستان قدس رضوی بر اساس مدل بازاریابی مشتری مدار «چهار سی» از دیدگاه کتابداران انجام شده است. روش شناسی: روش پژوهش «توصیفی- پیمایشی» و ابزار گردآوری داده ها، پرسش نامه ای محقق ساخته، شامل 40 سؤال بسته در چهار قسمت است. جامعه آماری این پژوهش کلیه مدیران و کتابداران شاغل در سازمان مذکور است که در زمان انجام پژوهش ، 243 نفر بودند. با توجه به حجم کم جامعه آماری، نمونه گیری انجام نشد و پرسش نامه بین جامعه آماری به طورکامل توزیع شد. در نهایت، 163 پرسش نامه معتبر جمع آوری شد. علاوه بر آمار توصیفی، با توجه به غیرنرمال بودن داده ها، برای آزمون فرضیه ها از رگرسیون ترتیبی و برای بررسی ارتباط بین متغیرها از آزمون مجذور کای و ضریب همبستگی اسپیرمن،  استفاده شده است. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد عناصر آمیخته بازاریابی در جذب مخاطبان به کتابخانه های آستان قدس رضوی تأثیر دارند و مؤلفه های «ارتباط»، «راحتی» و «هزینه» به ترتیب، در جذب مخاطبان به کتابخانه های آستان قدس رضوی نقش دارند؛ ولی مؤلفه «ارزش های مورد انتظار مشتری» در جذب مخاطبان نقش ندارد. یافته های این پژوهش نشان داد با کمک مؤلفه های عناصر آمیخته بازاریابی «چهار سی» می توان به جذب مخاطبان کتابخانه های آستان قدس رضوی کمک کرد.

هدف: هدف پژوهش حاضر، تعیین وضعیت سرمایه فکری در سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی است. روش پژوهش: پژوهش از نوع توصیفی است و به روش «پیمایشی تحلیلی» انجام شده است. جامعه آماری شامل تمامی کارکنان دارای مدرک کارشناسی ارشد و دکتری و همچنین کارشناسان مسئول سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی به تعداد 106 نفر است . یافته ها: نتایج آزمون t تک نمونه ای نشان داد که وضعیت سرمایه فکری به طور معناداری در حدّ مطلوب نیست ( p< 0/05 ). نتایج آزمون تحلیل واریانس یک راهه نشان داد بین سرمایه فکری بر اساس سابقه خدمت ، میزان تحصیلات و سن، تفاوت معناداری وجود دارد. در ادامه، نتایج تحلیل واریانس چندمتغیره نشان داد بین کارکنان با گروه های سنّی متفاوت از لحاظ مؤلفه های سرمایه فکری در خرده مؤلفه سرمایه انسانی؛ بین کارکنان با سابقه خدمت متفاوت در خرده مؤلفه سرمایه مشتری؛ بین کارکنان با جنسیت متفاوت در خرده مؤلفه سرمایه انسانی، تفاوت معناداری وجود دارد. نتیجه گیری: کتابخانه آستان قدس رضوی در چشم انداز بیست ساله خود به دنبال غنی ترین و فعال ترین کتابخانه در منطقه و جهان اسلام است. ازاین رو، بهتر است به مقوله سرمایه فکری اهمیت بیشتری داده شود و برای بهبود عملکرد و نیل به وضعیت مطلوب، گام های مؤثرتری بردارند.  

هدف: یکی از رایج ترین موارد مصرف وقف، امور فرهنگی و از جمله وقف کتاب و تجهیزات مورد نیاز و سایر ملزومات کتابخانه هاست. پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل مؤثر بر جذب وقف فرهنگی در یکی از بزرگ ترین کتابخانه های جهان اسلام سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی انجام شد. روش: روش پژوهش پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها، دو پرسش نامه محقق ساخته بر مبنای مطالعات کتابخانه ای بود که یکی برای واقفین و دیگری برای مدیران کتابخانه طراحی شد. جامعه آماری شامل دو گروه است: نخست، کلیه واقفین کتابخانه آستان قدس رضوی در فاصله سال های  1387 – 1392 به تعداد 900 نفر واقف که از طریق فرمول مورگان و با روش نمونه گیری تصادفی ساده، تعداد 248 نفر انتخاب شدند. دوم، مدیران بخش های خدمات عمومی کتابخانه آستان قدس رضوی که 43 نفر بودند و پرسش نامه به همه آنان داده شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد مؤثرترین انگیزه های واقفین، انگیزه های دینی (رضای خدا، پاداش اخروی) خدمت به مردم و همنوع و گسترش علم و دانش در جامعه  است؛ اما مهم ترین موانع وقف، آگاهی نداشتن جامعه از اهمیت و ضرورت مشارکت در کتابخانه ها، نبود فرهنگ وقف در جامعه و تورم موجود در جامعه بود. نتیجه گیری: در میان راهکارهای جلب وقف در کمک به توسعه کتابخانه، استفاده از رسانه های جمعی و تبلیغاتی مانند تلویزیون، آگهی نما و بیلبوردهاست. مهم ترین راهکار رفع موانع نیز تبلیغات و اطلاع رسانی و فرهنگ سازی در جامعه شناخته شد.  

هدف: هدف از این پژوهش شناخت تأثیر سطح پیچیدگیِ عینیِ وظایف کاری بر عملکرد جستجوی مروری است. روش/رویکرد پژوهش: پژوهش حاضر از حیث هدف، کاربردی است و در آن برای گردآوری داده های مستخرج از فایل های تراکنش کاربران با وب، از تحلیل محتوای کمّی استفاده شده است. جامعه پژوهش شامل کلیه دانشجویان کارشناسی دانشگاه شیراز و نمونه مورد مطالعه شامل 90 دانشجوی کارشناسی دانشگاه شیراز است که سه وظیفه ساده، با پیچیدگی متوسط و کاملاً پیچیده را در دو وب سایت «دیجی کالا» و «زنبیل» از طریق جستجوی مروری انجام دادند. یافته ها: نتایج نشان داد سطح پیچیدگیِ وظایف بر عملکرد کاربران از نظر زمان و موفقیت، در جستجوی مروری تأثیر قابل توجهی دارد؛ به نحوی که کاربران مدت زمان کمتری را برای تکمیل وظیفه ساده در مقایسه با دو وظیفه با پیچیدگی متوسط و کاملا پیچیده، صرف کردند. همچنین کاربران در انجام وظیفه ساده نسبت به دو وظیفه با پیچیدگی متوسط و کاملاً پیچیده، موفق تر عمل کردند. نتیجه گیری: با آگاهی از عوامل مؤثر بر عملکرد جستجوی مروری کاربران همچون سطح پیچیدگیِ عینیِ وظایف، می توان جستجوی مروری کاربران در نظام های اطلاعاتی را بهبود بخشید. نتایج این پژوهش می تواند برای طراحان، توسعه دهندگان، کاربران و آموزش دهندگان نظام های اطلاعاتی برای شناخت عوامل مؤثر بر جستجوی مروری و کاهش اثر منفی و افزایش اثر مثبت آنها بر عملکرد کاربران، مفید باشد.    

هدف: هدف از این پژوهش، شناسایی و مقایسه میزان اهمیت ملاک های نوجوانان شهری و روستایی برای انتخاب کتاب بر اساس شرایط اجتماعی، امکانات شهری و روستایی بود. روش: این پژوهش از نوع کاربردی است و به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش متشکل از تمامی دانش آموزان 12 تا 16 سال مدارس شهرستان کاشمر شامل مناطق شهری و روستایی بود که به روش نمونه گیری تصادفیِ خوشه ایِ دو مرحله ای انتخاب شدند. از دو پرسش نامه محقق ساخته استفاده شد. روایی پرسش نامه ها توسط متخصصان و پایایی آنها با استفاده از آلفای کرونباخ اندازه گیری گردید. مقدار آلفا به ترتیب برابر با 0.86 و 0.84 بود. یافته ها: نتایج به دست آمده، میزان اهمیت هریک از ملاک های اصلی و ملاک های فرعیِ انتخاب کتاب برای نوجوانان شهری و نوجوانان روستایی را مشخص کرد. در اولویت بندی ملاک های اصلیِ انتخاب کتاب، نوجوانان شهری، «کیفیت محتوا» را اولویت نخست و «قیمت» را اولویت آخر خود انتخاب کردند. همچنین نوجوانان روستایی در اولویت بندی ملاک های اصلی انتخاب کتاب، «قیمت» را اولویت نخست و «اعتبار ناشر» را اولویت آخر خود برگزیدند. نتایج پژوهش نشان داد تفاوت معناداری بین نوجوانان شهری و نوجوانان روستایی درخصوص میزان اهمیت ملاک های انتخاب کتاب وجود داشت (000/0 p = ). همچنین مشخص شد بین میزان اهمیت ملاک های انتخاب کتاب در طبقات ضعیف، متوسط و بالای اجتماعی اقتصادی، تفاوت معناداری وجود داشت (000/0 p = ). افزون براین، رابطه معنادار بین سطح تحصیلات والدین و میزان اهمیت ملاک های انتخاب کتاب تأیید شد.