۱.
این مقاله مشکلات تعریف «علم اطلاع رسانی» را به عنوان یک رشتة واحد مورد بررسی قرار میدهد و حاکی از آن است که مفهوم سطوح یکپارچه ساز، از هم گسیختگی این حوزه را تبیین میکند. «اطلاعات» در سطوح متفاوت بافت های گوناگونی دارد و رشته های مختلف با این بافت ها سروکار دارند. از این رو، در این مقاله بررسی میشود چگونه اطلاعات به عنوان یک پدیدة اجتماعی مستلزم روش های پژوهش علمی اجتماعی است و یک آرایه بندی جدید نیز برای روش های پژوهش اجتماعی مشخص میشود.
۲.
این مقاله دیدگاه اجتماعی شناختی در علم اطلاع رسانی و بازیابی اطلاعات را بررسی و تفاوت های بین دیدگاه های شناختی سن ّتی ودیدگاه اجتماعی ـ شناختی یا تحلیل حوزه ای را به طور فهرست وار بیان میکند. این مقاله مدعی است که با فرض وجود مهارت های مقدماتی در بازیابی رایانه ای اطلاعات، افراد میتوانند به طور مبنایی با بازنمون هایی از نوشتارهای موضوعی در بازیابی اطلاعات تعامل برقرار کنند. نوع دانش موردنیاز برای تعامل با بازنمون هایی از نوشتارهای موضوعی نیز بحث میشود. همچنین نشان داده میشود که چگونه رویکرد ها یا انگاره های مختلف در نوشتارهای بازنمون شده به نیازهای اطلاعاتی و معیارهای ربط متفاوتی اشاره میکنند (از جمله اینکه کاربران نوعاً نمیتوانند نیازهایشان را به خوبی بیان کنند و اینکه چرا علم اطلاع رسانی نمیتواند عمدتاً بر مطالعات کاربران اعتماد کند). این اصول با رویکردهایی در روانشناسی مانند رفتارگرایی، شناخت گرایی، روان تحلیل گری و عصب شناسی مقایسه شده و با ذکر نمونه هایی تشریح میشود. معیارهای ربط که به طور تلویحی در هر موقعیت وجود دارند نیز فهرست وار بیان میشوند. برای اثبات ادعاهای نظری از داده های واقعی نیز استفاده شده است. همچنین نشان داده میشود که عمومیترین سطح معیارهای ربط به نظریه های معرفت شناختی اشاره دارند.
۳.
این مقاله به بررسی مفهومی اتحادیه های کتابخانه های دانشگاهی در دنیا میپردازد و هدف آن شفاف سازی کار اتحادیه ها و ارائة مفاهیم و نمونه هایی است که راهنمای اتحادیة کتابخانه های دانشگاهی ایران که در شرف راه اندازی است میباشد. اتحادیه ها را به شیوه های مختلف میتوان سازماندهی کرد، از این رو الگوی واحدی برای تشکیل اتحادیه ها وجود ندارد. شرایط حاکم بر بازار نشر جهانی و تشکیل شرکت های بزرگ فرامرزی، این بازار را با پیچیدگی زیادی روبرو کرده است. کسب پایین ترین یا بهترین قیمت برای اطلاعات الکترونیکی، تخصص و مهارت های عملی زیادی را از سوی کتابخانه ها میطلبد. بنابراین شرکت فعال در اتحادیة جهانی، امکاناتی را در اختیار اتحادیه های ملی قرار میدهد که دسترسی به آن ها، اکنون دیگر به تنهایی امکان پذیر نیست.
۴.
کتاب های کودکان و نوجوانان نقش عمده ای در پاسخگویی به نیازها و رفع مشکلات آنان دارند. شناخت نیازهای کودکان و نوجوانان و معرفی کتاب های متناسب با نیازها، بحث عمدة این مقاله میباشد. چنین روشی به منظور پاسخگویی به نیازها و حل مشکلات روحی، کتاب درمانی نامیده میشود.از جمله نیازهای مورد بحث، نیازهای عاطفی، اجتماعی، مذهبی، نیاز به دانستن و ارضای حسکنجکاوی، نیاز به ارتباط با طبیعت، نیاز به شناخت استعدادها و تواناییها میباشد. در رابطه با ارضای هر نیاز، تعدادی کتاب مناسب معرفی میگردد و درنهایت از موانعی که ممکن است تأثیر این روش، یعنی کتاب درمانی را در پاسخگویی به نیازها یا درمان مشکلات کم کنند، نیز یاد میشود.این مقاله نیازهای گوناگون کودکان و نوجوانان را از دیدگاه «مازلو» روانشناس انسانگرا، و نیازهای مورد توجه از دیدگاه مؤلف را بررسی میکند و برای هریک از نیازها، انواع کتاب هایی را که در پاسخگویی به آن نیازها مؤثرند نام میبرد. جایگاه نیازهای مورد توجه مؤلف، در هرم نیازهای «مازلو» مشخص میشود ودلایلی که به موجب آن ها کتاب های انتخاب شده قابلیت پاسخگویی به نیازهای تعیین شده توسط «مازلو» را دارند، مختصراً شرح داده میشوند. در این نوشته، منظور از منابع خواندنی آن دسته از ادبیات کودکان است که با هدف آموزش، تربیت، و پرکردن اوقات فراغت کودکان و نوجوانان تهیه شده اند و به طور غیرمستقیم مقصود خود را بیان میکنند.
۵.
مقالة حاضر ضمن تشریح اهمیت و ضرورت توجه به رویکرد کاربر مدار در مطالعات بازیابی اطلاعات مبتنی بر وب به دسته بندی و مرور پژوهش های انجام شده در این زمینه میپردازد. با وجود اتفاق نظر میان متخصصان بازیابی اطلاعات در نقش و جایگاه محوری کاربران در هر نظام بازیابی، دانش موجود در این زمینه محدود است و پاسخگوی بسیاری از پرسش ها، بویژه در محیط وب نمیباشد.روند کلی پژوهش ها نشان میدهد که رهایی شبکة جهانی وب از نابسامانی موجود و تسهیل فرایند اطلاعیابی کاربران، بیش از آنکه نیازمند طراحی نظام های بازیابی پیچیده تر باشد، در گروی ارتقای سطح دانش طراحان این نظام ها از چگونگی تعامل کاربران با این محیط، درک نیازهای کاربران، و ساده سازی مراحل جستجو است. درحال حاضر اغلب کاربران از امکانات جستجوی پیشرفته استفاده نمیکنند و نیازهای اطلاعاتی آنان بیشتر به شکل کلیدواژه های معدود و مبتنی بر زبان طبیعی مطرح میشود. با توجه به ناهماهنگی این شیوه با ساختار ابزارهای کاوش در اینترنت فرایند جستجو در وب برای بسیاری از کاربران با کندی و دشواری همراه است. گسترش تعداد کاربران آموزش ندیده و کم تجربه از یک سو و توسعة کاربردهای روزمرة شبکة وب از سوی دیگر به اهمیت مطالعات کاربرمدار در زمینة بازیابی اطلاعات مبتنی بر وب میافزاید. نقطة توجه پژوهشگران این حوزه بر یافتن راهکارهایی متمرکز است که به کاهش زمان جستجو، کاستن از تلاش کاربر در فرایند جستجو و در عین حال به افزایش بهره وری در بازیابی منجر شود.
