کتابداری و اطلاع رسانی

کتابداری و اطلاع رسانی

کتابداری و اطلاع رسانی دوره هفدهم زمستان 1393 شماره 4 (پیاپی 68) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

بررسی میزان انطباق فهرستبرگه های فیپای سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران با قواعد فهرستنویسی انگلو امریکن، فهرست مستند اسامی مشاهیر و مؤلفان، سرعنوانهای موضوعی فارسی، و رده بندیهای کتابخانه کنگره و دهدهی و دیویی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قواعد فهرست نویسی انگلوامریکن فهرست مستند اسامی مشاهیر و مؤلفان سرعنوان های موضوعی فارسی رده بندی های کتابخانه کنگره دهدهی دیویی فهرست نویسی پیش از انتشار سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۰ تعداد دانلود : ۲۲۷
هدف : پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان انطباق فهرست برگه های فیپای کتابخانه ملّی با قواعد فهرست نویسی انگلوامریکن، فهرست مستند اسامی مشاهیر و مؤلفان، سرعنوان های موضوعی فارسی، و رده بندی های کتابخانه کنگره و دهدهی دیویی انجام شده است. روش : روش پژوهش پیمایشی و از نوع تحلیل محتواست. برای گردآوری داده ها از یک سیاهه وارسی محقق ساخته و به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی شامل فراوانی و درصد، استفاده شده است. یافته ها : تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد 100% فهرست برگه های فیپای کتابخانه ملّی اشتباه است، اما چون بیشتر فهرست برگه ها فقط دارای اشتباهات ISBN(100%) و توصیف مادی (75/51%) هستند، وضعیت فهرست نویسی کتابخانه ملّی در سطح مطلوبی ارزیابی می شود. همچنین، کتابخانه ملّی در رعایت قوانین مربوط به نشانه گذاری ISBDتا حدودی موفق بوده است چون تنها 71/37% فهرست برگه ها دارای اشتباهات نشانه گذاری ISBDبودند و میزان اشتباهات تایپی فهرست برگه ها نیز حدود 57/6% بود. نتیجه گیری : اشتباهات موجود در فهرست برگه های فیپای کتابخانه ملّی عبارتند از: 1. اشتباهات مربوط به رعایت نکردن قواعد فهرست نویسی انگلوامریکن، سرعنوان های موضوعی فارسی، فهرست مستند اسامی مشاهیر و مؤلفان، رده بندی های کتابخانه کنگره و دهدهی دیویی و نشانه های مؤلف و عنوان 2. اشتباهات ISBD3. اشتباهات تایپی.    
۲.

بررسی جایگاه موجود و مورد انتظار بخش کودکان و نوجوانان در کتابخانه های خراسان رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کتابخانه های عمومی خراسان رضوی کتابخانه کودکان و نوجوانان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نهاد کتابخانه های عمومی خراسان رضوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۳ تعداد دانلود : ۳۱۸
هدف : هدف این پژوهش، بررسی وضعیت خدمات کودکان و نوجوانان درکتابخانه های عمومی خراسان رضوی و مقایسه آن با 7 معیار استخراج شده از متون، به منظور ارزیابی این نوع خدمات است. روش پژوهش : پژوهش حاضر در چهار مرحله و با استفاده از رویکرد کمّی و کیفی انجام شد.جامعه هدف شامل 3 گروه کتابخانه های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، کتابخانه های عمومی دارای بخش کودک و نوجوانان اعم از کتابخانه های زیر پوشش شهرداری، کانون های مساجد، آستان قدس رضوی، نهاد کتابخانه های عمومی و کتابخانه کودک و کتابخانه های عمومی زیر پوشش نهاد کتابخانه های عمومی در استان خراسان رضوی است. از گروه اول و دوم به روش نمونه گیری هدفمند به ترتیب 5 و 10 کتابخانه و از گروه سوم به روش نمونه گیری طبقه ای، 42 کتابخانه به عنوان نمونه انتخاب شد. متناسب با هر مرحله، از ابزارهای پرسشنامه، سیاهه وارسی و یا مصاحبه استفاده شده است. یافته ها و نتایج : یافته ها نشان داد از بین 7 معیار مورد نظر درباره خدمات کودکان و نوجوانان، کتابخانه های کانون در استان خراسان رضوی، در 5 معیار وضعیت مطلوبی دارند و کتابخانه های عمومی برتر استان، تنها در یک مورد مطلوب می باشند. کتابخانه های عمومی زیر پوشش نهاد کتابخانه های عمومی در هیچ کدام از معیارها وضعیت مطلوبی ندارند. دیدگاه کتابداران 42 کتابخانه عمومی که از طریق پرسشنامه استخراج شد، نشان داد وضعیت همه معیارها در کتابخانه های عمومی، در سطحی کمتر از 40% ارزیابی می شود.  
۳.

تحلیلی بر سازماندهی پیایندها با تکیه بر قواعد توصیف و دسترسی به منبع (آر.دی.ای.) و الگوی ملزومات کارکردی پیشینه های کتابشناختی (اف.آر.بی.آر.)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پیایندها قواعد توصیف و دسترسی به منبع (آر.دی.ای.) الگوی مفهومی قواعد فهرست نویسی ملزومات کارکردی پیشینه های کتاب شناختی (اف.آر.بی.آر.)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۴ تعداد دانلود : ۲۴۶
هدف : پژوهش حاضر با هدف شناسایی و تحلیل وضعیت سازماندهی پیایندها با توجه به الگوهای مفهومی نظیر اف.آر.بی.آر. و قواعد جدید سازماندهی اطلاعات یعنی آر.دی.ای.انجام شده است. روش: در این پژوهش، با استفاده از روش نظری، نظریه ها، مفاهیم و رویکردهای جدید در موضوع مورد نظر، بررسی شده است. یافته ها : به کارگیری الگوی مفهومی اف.آر.بی.آر. و به تبع آن آر.دی.ای. برای منابع یکپارچه و پیایندها، به راحتی منابع تک نگاشتی نیست؛ زیرا در تدوین این الگوها به منابعی که به شکل مجموعه ای از آثار و تلاش های فکری افراد مختلف است، کمتر توجه شده است. استفاده از سطوح انتزاعی و ایجاد روابط میان موجودیت های مختلف، برای این نوع منابع به ویژه در قالب های فعلیِ به کار رفته در فهرست های کتابخانه ای، بسیار دشوار است. از جمله این مشکلات، قرارگرفتن چندین اثر مختلف در کنار یکدیگر در یک ساختار فیزیکی واحد، تجدید نظر متناوب این آثار، انطباق ساختار خطی فهرست های فعلی با سطوح انتزاعی و روابط چندگانه میان سطوح مختلف در الگوی مفهومی است. بحث و نتیجه گیری : به کارگیری پیشینه های قبلی موجود در فهرست های کتابخانه ای برای اجرای قواعد جدید فهرست نویسی و میزان تغییراتی که در این پیشینه ها باید صورت گیرد تا در فهرست های جدید قابل استفاده باشند، به بررسی و دقت فراوانی نیاز دارد. پژوهش های صورت گرفته در حوزه استفاده از آر.دی.ای. برای فهرست نویسی منابع پیوسته و از جمله پیایندها، بیشتر بر حوزه های نظری این موضوع تمرکز داشته اند زیرا در استفاده از الگوهای مفهومی برای این نوع منابع هنوز نقاط مبهمی مانند انتخاب اثر از میان تلاش های فکری گرد هم آمده در این نوع منابع وجود دارد که پژوهشگران تلاش می کنند با ارائه نظرها و پیشنهاد های جدید، این کمبودها را مرتفع کنند.  
۴.

بررسی میزان استفاده نگرش و عملکرد کتابداران دانشگاهی در بکارگیری وب 2.0 در خدمات مرجع(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اینترنت وب 2.0 خدمات مرجع میزان استفاده نگرش عملکرد کتابداران کتابخانه های دولتی تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۷ تعداد دانلود : ۲۴۷
هدف : هدف این مطالعه،تعیینمیزاناستفاده، نگرش و عملکرد ابزارهای وب 2.0 از دیدگاه کتابداران کتابخانه مرکزی دانشگاه های دولتی شهر تبریز در خدمات مرجع است. روش پژوهش : روش پژوهش پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته است،که بر اساس مرور متون و مشاهدات پژوهشگران از حضور ابزارهای وب 2.0 در خدمات مرجع طراحی شده است. روایی و پایایی ابزار گردآوری داده ها با استفاده از روش اعتبار محتوا و آلفای کرونباخ (95/0) تأیید شد. پرسشنامه به صورت حضوری بین 38 نفر از کتابدارن شاغل در کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی شهر تبریز پخش وداده هاپسازجمع آوری،بااستفادهازنرم افزار SPSSنسخه 16، تحلیل شد. یافته ها : نتایج حاکی از آن است که میزان استفاده پاسخ دهندگان از ابزارهای وب 2.0 در حد پایین است. نگرشکتابداراندر استفاده از ابزارهای وب 2.0 درارتقای خدمات مرجع، مطلوب(25/3) ارزیابیشده است. عملکرد ابزارهای وب 2.0درخدمات مرجع از دیدگاه کتابداران در بُعد هدف به منظور ارائه منابع جدید (3/54%) و راهنمایی کاربران و اطلاع رسانی به روز (4/51%) بیشتر از دیگر موارد بوده است. نتیجه گیری : باتوجهبهنگرشمثبت کتابداران در استفاده از ابزارهای وب 2.0 در خدمات مرجع، پیشنهادمی شودتدابیریبرای استفاده کتابداراندربهره گیریبهینهازاین ابزارورهاییازموانع موجود لحاظ گردد.  
۵.

شناخت راهبردهای اطلاع یابی کاربران سامانه مجلات براساس تحلیل تراکنش های سامانه مدیریت نشریات دانشگاه آزاد اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تحلیل گزارش های تراکنش سامانه نشریات دانشگاه آزاد اسلامی رفتار اطلاع یابی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۵ تعداد دانلود : ۴۵۸
هدف: هدف از انجام این پژوهش، دست یافتن به رفتار کاربران با استفاده از فناوری داده کاوی، با استفاده از داده های جمع آوری شده در طول ۹ ماه در قالب فایل ثبت وقایع در سامانه نشریات دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت است. روش: روش پژوهش تحلیل گزارش های تراکنش است که در سرور سامانه ذخیره شده بودند. جامعه پژوهش شامل صفحاتی است که بازدیدکنندگان وب سایت نشریات دانشگاه آزاد اسلامی مرودشت در طی فروردین ماه تا آذرماه ۱۳۹۲ از آن ها بازدید کرده اند. داده های موردنیاز از سرور سامانه نشریات دریافت و پس از فیلتر موارد نامرتبط با استفاده از نرم افزار web log expert مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت یافته ها: بررسی میزان استفاده از مجلات نشان داد که تعداد 53460 مقاله بازدید و 42789 مقاله از سامانه دانلود شده است. بیشترین بازدید و دانلودها در بین مجلات موردبررسی مربوط به فصلنامه علمی-پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی بوده و پر بازدیدترین صفحات نشریات مربوط به مرور فهرست مطالب نشریات بود. بیشترین آمار دسترسی به مقالات بیشتر از طریق سامانه مجلات دانشگاه و پایگاه اطلاعات نشریات کشور (magiran) صورت گرفته است. مرورگر فایرفاکس و ویندوز ۷ بیشترین استفاده را توسط بازدیدکنندگان داشته است. همچنین یافته های پژوهش نشان داد که موتور جستجوی گوگل بیشترین کاربرد را توسط بازدیدکنندگان داشته است  43909  مورد درخواست ذخیره سازی ۱۱۲۰ مورد ناموفق بوده است. اکثر کاربران (۶۹/۴۲) از جست وجوی ساده و کلید واژه های عناوین نشریات استفاده می کنند. نتیجه گیری: شناخت راهبردهای اطلاع یابی کاربران می تواند داده های لازم برای برنامه ریزی های آینده در جهت ارتقا سامانه  را با در نظر گرفتن نیازها و اولویت های کاربران فراهم بیاورد.  
۶.

توان بالقوه شبکه ها و رسانه های اجتماعی در تقویت مدیریت دانش(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شبکه های اجتماعی مدیریت دانش خلاقیت پروری گردش اطلاعات سرمایه اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۷ تعداد دانلود : ۲۶۷
هدف : در این مقاله تلاش شده است با استفاده از روش پژوهش اسنادی (کتابخانه ای) و همچنین استناد به مطالعه پیمایشی شبکه های اجتماعی و سبک زندگی جوانان (افراسیابی،1390) بر اساس نظریات مربوط به عرصه رسانه های اجتماعی و نقش آن در مدیریت دانش، مدلی برای استفاده از رسانه های اجتماعی در حوزه مدیریت دانش به تصویر کشیده شود. روش : سؤال اساسی آن است که رسانه های اجتماعی چه نقشی در نظام علمی و پژوهشی کشور دارند؟ نخست، تصویری از حضور رسانه های اجتماعی در بخش های مختلف جامعه به ویژه مجامع علمی و آکادمیک بیان شده و با استناد به نتایج پژوهش، شاهد عضویت بخشی از کاربران رسانه های اجتماعی با انگیزه کسب اطلاعات و دانش هستیم. در ادامه، با بیان نظریاتی که جایگاه رسانه های اجتماعی را در تولید و مدیریت دانش برجسته کرده اند، نقش رسانه های اجتماعی در مدیریت دانش و اطلاعات بررسی و در نهایت به جمع بندی و نتیجه گیری برای استفاده بهینه از رسانه های اجتماعی در نظام علمی کشور پرداخته ایم. یافته ها : نتایج این مطالعه نشان می دهد رسانه های اجتماعی اینترنتی از طریق فراهم آوردن امکان تعامل و مباحثه در موضوعات مختلف، رشد و توسعه مدیریت اطلاعات، فراهم آوردن امکان اتصال مراکز علمی به یکدیگر، تولید دانش جدید بر اساس ارتباطات متقابل و معنادار از طریق زبان و آگاهی، گردش آزادانه نوآوری ها، افزایش خلاقیت دانشجویان، تسریع جریان گردش و مبادله اطلاعات، تقویت و تحکیم تفکر علمی، خلاق و انتقادی، انباشت تمام ایده های اعضا و کشف ایده های جدید علمی، تقویت شایستگی اجتماعی از طریق نظریه قدرت نمادین بوردیو و فراهم کردن ابزارهایی برای ایجاد یک جامعه جدید، به صورت مستقیم و غیر مستقیم در فرایند مدیریت دانش مؤثر هستند.  

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۸۷