کتابداری و اطلاع رسانی

دانشجویان دورة کارشناسی، اهمیت تکالیف پژوهشی را به خوبی درک نمیکنند و به این فعالیت ها تنها با هدف گرفتن نمره (مانند امتحانات پایان ترم) مینگرند. علاوه بر این، دانشجویان راهبردهای جستجوی اطلاعات را دنبال نمیکنند ، با فرایندهای پژوهشی آشنا نیستند و به طور کلی در انجام تکالیف پژوهشی که اساتید به آنان واگذار میکنند به کپیبرداری روی میآورند. از جمله مسائل دیگر دانشجویان، ناآشنایی با فرایند پژوهش، نداشتن دانش وسیع دربارة رشتة خود، ناتوانی در ارزیابی منابع موردنیاز و ناتوانی در انتخاب روش جستجوی سرعنوان موضوعی میباشد. از طرفی کتابداران نیز نمیتوانند دانشجویان را در زمینة راهبردهای جستجوی اطلاعات و فرایندهای پژوهشی، به خوبی آموزش دهند، زیرا راهبردهای جستجوی اطلاعات و فرایندهای پژوهشی ارائه شده توسط کتابداران مناسب همة رشته ها نیست. لازم است که کتابداران راهبردها و فرایندهای پژوهشی مختلفی را فراهم آورند تا این الگوها را در شرایط مختلف و در زمان نیاز به دانشجویان آموزش دهند. این مقاله به تفاوت های فرایند پژوهش محققان با فرایند پژوهش دانشجویان و به مشکل کتابداران در آموزش دانشجویان، یافتن یک موضوع و تعیین کانون آن، انتخاب یک روش جستجو، و ارزیابی سایت های وب میپردازد و به مواردی اشاره میکند که تاحدودی خلأ موجود را پر کند.

در این پژوهش نشریات هستة لاتین جاری (سال 2002) دانشکدة ادبیات و علوم انسانی و دانشکدة علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شیراز در کتابخانة میرزای شیرازی، با استفاده از قانون پراکندگی برادفورد تعیین شده اند. جامعة مورد مطالعه 268 عنوان نشریة جاری لاتین در رشته های مربوط به دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، و 120 عنوان نشریة جاری لاتین در رشته های تحصیلی دانشکدة علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شیراز در کتابخانة میرزای شیرازی است. در نتیجه در دانشکدة ادبیات و علوم انسانی 59 عنوان و در دانشکدة علوم تربیتی و روانشناسی 23 عنوان مجله به عنوان نشریات هسته معرفی شدند. از جمله پیشنهادهای عمدة تحقیق، ارائة خدمات آگاهیرسانی جاری در زمینه نشریات برای آگاهی مراجعهکنندگان و گروه های آموزشی دو دانشکده، توسعة بخش اطلاع رسانی و اشتراک پایگاه های اطلاعاتی ضروری، فعالکردن کمیتة تخصصی انتخاب نشریات لاتین، و انجام مطالعات علمی در فواصل منظم دربارة وضعیت استفاده از نشریات میباشد.

هدف پژوهش حاضر تعیین میزان رضایت مراجعان از خدمات کتابخانة مرکزی آستان قدس رضوی است و در آن به میزان رضایت از خدمات کتابخانه ای، تأمین نیازهای اطلاعاتی، رفتار کتابداران، و منابع کتابخانه پرداخته شده است. جامعة آماری این پژوهش، کلیة مراجعان به کتابخانه اعم از عضو و غیر عضو، فارغ از محدودیت جنس، وضعیت اقتصادی و فرهنگی میباشد.نوع پژوهش توصیفی و ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه بوده. یافته های پژوهش نشان داد که مراجعان رضایت کلی خود را از خدمات کتابخانه ابراز داشته اند. در پایان پیشنهادهایی با توجه به نتایج به دست آمده از پژوهش در زمینه های تحقیقی و اجرایی ارائه شده است.

در این تحقیق عوامل دخیل در انتخاب رشتة تحصیلی توسط دانشجویان رشته های کتابداری و روانشناسی بالینی ورودی 77 دانشگاه شهید چمران اهواز و نیز عوامل مؤثر در تغییر نگرش دانشجویان در طول دورة تحصیل نسبت به رشتة خویش شناسایی شده است.نتایج نشان میدهد که اکثریت دانشجویان کتابداری، رشتة تحصیلی خود را بدون شناخت درست و علاقة واقعی انتخاب کرده اند و در مقایسه با دانشجویان روانشناسی، از انگیزه و رضایت کمتری برخوردارند. با اینکه دانشجویان کتابداری نسبت به استخدام و آینده شغلی خویش امیدوارتر هستند، درصد قابل توجهی از آنان بیتفاوت به تحصیل خود ادامه میدهند. همچنین دانشجویان کتابداری از محتوا و سرفصل بسیاری از دروس خود ناراضی هستند و آن ها را غیر روزآمد و نامناسب میدانند، درحالی که این موضوع دربارة دانشجویان روانشناسی صدق نمیکند.یافته ها نشان میدهد که نگرش دانشجویان کتابداری در طول دورة تحصیل نسبت به رشتة خود در 8 موضوع از 10 موضوع مورد مطالعه، مثبت تر شده است. در مقایسة نگرش دانشجویان دو گروه معلوم شد که نگرش دانشجویان کتابداری نسبت به رشتة تحصیلی خود با نگرش دانشجویان روانشناسی نسبت به رشتة تحصیلی خود، هم در ابتدا و هم در انتهای دوره تفاوت معنا داری دارد و دانشجویان روانشناسی از نگرش مثبت تری برخوردارند.

این مقاله تلاشی برای کشف ارزش اطلاعات موجود در فهرستبرگه های کتابخانه میباشد که در آن ارزش پیشینه های کتابشناختی مارک و اطلاعات مربوط به محل اطلاعات ارزیابی شده است. تأکید مقاله بر محتوای فهرستبرگه های کتابخانه است نه بر ارزش تأثیر استفاده از فهرستبرگه های آن. مثالی از ارزش افزودة حاصل از فهرستنویسی غیربنیادی در مقایسه با فهرستنویسی بنیادی به صورت کم ّی ارائه شده است.

اطلاعات به دلیل ماهیت خاص خود قابلیت های متعددیدارد.با بهره گیری از این قابلیت ها، نظام های اطلاعاتیمیتوانند بر ارزش اطلاعات بیفزایند. هدف مقالة حاضر تبیین و تحلیل ارزش افزوده ای است که در نتیجة فرایندها و فعالیت های حرفة کتابداری و اطلاع رسانی در نظام های اطلاعاتی ایجاد میشود. مقاله نشان میدهد که هر یک از فرایندهای نیازشناسی و گزینش، توصیف و سازماندهی، ذخیره و پردازش، جستجو و بازیابی، اشاعه و مدیریت اطلاعات چگونه قابلیت های منتهی به ارزش افزوده ایجاد میکنند. امکان استفاده های متعدد، مشترک و همزمان از اطلاعات، امکان تکثیر، مبادله، انتقال، پالایش، تحلیل و تفسیر، ترکیب و بازتولید، و از همه مهمتر، امکان تبدیل اطلاعات به دانش از جمله این قابلیت ها به شمار میرود. در شرایط متحول کنونی، حرفة کتابداری و اطلاع رسانی تنها در صورتی میتواند ارزش افزوده اطلاعات را محقق سازد که با استفاده از دانش خود و در تعامل با متخصصان علوم رایانه، به شناسایی راه ها و روش های روزآمد برای بهینه سازی نظام های موجود و نیز طراحی نظام های مورد نیاز به منزلة راهبردهای اصلی خود در فع الیت های آموزشی، پژوهشی، و اجرایی بپردازد.