کتابداری و اطلاع رسانی
کتابداری و اطلاع رسانی دوره شانزدهم زمستان 1392 شماره 4 (پیاپی 64) (مقاله علمی وزارت علوم)
مقالات
حوزه های تخصصی:
هدف : هدف این طراحی مدل، اندازه گیری رضایت دانشجویان از کتابخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی بود. روش : به لحاظ روش پژوهش، این تحقیق از نوع تحقیقات توصیفی- همبستگی است. جامعه آماری این تحقیق را تمامی دانشجویان کارشناسی ارشد عضو کتابخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان تشکیل می دهند (832 =N) که با توجه به جدول بارتلت و همکاران (2001)، تعداد 168 نفر از آنان از طریق نمونه گیری تصادفی ساده برای انجام تحقیق انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها، از پرسشنامه استفاده گردید. روایی محتوایی پرسشنامه با نظر پانلی از متخصصان و کارشناسان، تأیید شد. به منظور بررسی روایی سازه (شامل روایی همگرا، تشخیصی و منطقی) و پایایی ابزار تحقیق و برآورد مدل اندازه گیری پژوهش، از تحلیل عاملی تأییدی از طریق نرم افزار AMOS20 استفاده شد. یافته ها : یافته های تحقیق نشان داد اهمیت هر پنج عامل بررسی شده در قالب مدل مفهومی پژوهش، بر اساس داده های میدانی، مورد تأیید قرار گرفته است (برازش مناسب مدل). این عوامل شامل کیفیت خدمات، تسهیلات و فضای کتابخانه، کیفیت منابع کتابخانه ای، خدمات پشتیبانی و زیرساختها و امکانات، دارای رابطه ای معنادار با سازه اصلی مورد مطالعه یعنی رضایت دانشجویان از کتابخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان بودند. نتیجه گیری : بر اساس نتایج کسب شده می توان نتیجه گرفت زیربنای تئوریکی تحقیق معتبر بوده و مدل/ مقیاس توسعه داده شده، برای سنجش میزان رضایت دانشجویان از کتابخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان مناسب بود.
بررسی رابطه بین نگرش نسبت به فعالیتهای بازاریابی و فرهنگ سازمانی در سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
هدف : یکی از عوامل مهم در اجرای بازاریابی مؤثر کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی، وجود فرهنگ سازمانی مناسب در آنهاست. از این رو، هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه بین فرهنگ سازمانی و نگرش نسبت به فعالیتهای بازاریابی است. روش : این پژوهش از نوع مطالعات همبستگی است.جامعه مورد بررسی شامل تمامی کارکنان و مدیران این سازمان در سال 1391 است که 175 نفر را شامل می شوند. ابزار مورد استفاده برای گردآوری داده ها، دو پرسشنامه فرهنگ سازمانی و نیز گرایش به فعالیتهای بازاریابی بود که از سوی جامعه مورد بررسی پاسخ داده شدند. برای تحلیل داده ها از آزمون همبستگی پیرسون استفاده شد. یافته ها : بین فرهنگ گروهی با نیاز به بازاریابی، فرهنگ کار آفرینی با نیاز به بازاریابی و نیز فرهنگ سلسله مراتبی با کاربرد برنامه بازاریابی، رابطه معنادار و مثبت وجود دارد. همچنین، بین فرهنگ گروهی با کاربرد برنامه بازاریابی و فرهنگ سلسله مراتبی با نیاز به بازاریابی، نیز رابطه معنادار و منفی وجود دارد. نتیجه گیری : از دیدگاه کارکنان و مدیران، فرهنگ سلسله مراتبی بر سازمان کتابخانه ها حاکم است. همچنین، چنانچه فرهنگهای گروهی و نیز فرهنگ کارآفرین در سازمان بیشتر تقویت شود، نیاز به بازاریابی نیز تقویت خواهد شد.
ارائه یک مدل ترکیبی فرایند تحلیل سلسله مراتبی(AHP) و برنامه ریزی صفر ویک جهت تعیین مجموعه ای از نشریات علمی ISI برای اشتراک سالیانه( مطالعه موردی :رشته مهندسی صنایع)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
هدف : این پژوهش با هدف ارائه ابزاری برای ارزشیابی تعدادی از نشریات تخصصی شناخته شده در رشته مهندسی صنایع جهت سنجش اثربخشی سرمایه گذاری روی آنها و انتخاب یک مجموعه کارا از این نشریات (جهت اشتراک گیری و عضویت سالانه) با هدف ارضای معیارهای تعریف شده و در نظرگیری محدودیتهای موجود در سطح دانشکده مهندسی صنایع،صورت گرفته است. روش : نیاز به یک تکنیک قوی که بتواند افراد را در تصمیم گیری یاری کند، کاملا محسوس است. از آنجا که اتخاذ تصمیم صحیح و به موقع می تواند تأثیربسزایی در زندگی شخصی و اجتماعی انسانها داشته باشد، در سالهای اخیر بسیار به این مقوله توجه شده است. یکی از کارآمدترین این تکنیکها «فرایند تحلیل سلسله مراتبی» (AHP) است که به علت ماهیت ساده و در عین حال جامع آن، مورد توجه قرار گرفته است. برای این منظور، از یک مدل ریاضی ترکیبی فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و برنامه ریزی صفر و یک جهت تعیین مجموعه ای از نشریات علمی ISI برای اشتراک سالیانه استفاده می شود. یافته ها : در این پژوهش پس از بررسی 10 نشریه صاحب نام در حوزه مهندسی صنایع و استفاده از اطلاعات ناشی از گزارشهای دوره ای مؤسسه ISI، ترکیب بهینه ای جهت اشتراک سالانه از آنها ارائه شد. اصالت/ارزش : نتایج حاصل از این پژوهش می تواند کتابخانه های دیجیتال را در تعیین مجموعه ای از نشریات علمی ISI جهت اشتراک گیری و عضویت سالانه به منظور اثربخشی سرمایه گذاری روی آنها، یاری نماید.
بررسی رابطه بین کیفیت خدمات ارائه شده در کتابخانه های دانشگاهی با میزان اعتماد تعمیم یافته دانشجویان به کتابداران ( مورد مطالعه کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
هدف : در پژوهش حاضر، کیفیت ارائه خدمات توسط کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران و نقش آن در اعتماد تعمیم یافته دانشجویان به کتابداران، بررسی شده است. روش شناسی : این پژوهش با روش پیمایشی در بین380 نفر از دانشجویان -که با روش نمونه گیری طبقه ای نسبی انتخاب شدند- بررسی شده است. یافته ها : یافته ها نشان می دهد متغیرهای مستقل تحقیق شامل «اثر خدمت (کتابداران)، کنترل اطلاعات، فضا و مکان، و نظم و هماهنگی» رابطه معنادار با متغیر وابسته (اعتماد به کتابداران) دارند. از این میان، متغیر «اثر خدمت (کتابدارن)» دارای قوی ترین رابطه است. نتایج تحلیل رگرسیونی نشان می دهد متغیرهای مستقل وارد شده در معادله رگرسیون ْ ، 45% از واریانس متغیر وابسته را پیش بینی می کنند. اصالت / ارزش : این پژوهش، اولین پژوهش صورت گرفته در حوزه سرمایه اجتماعی و کتابخانه های دانشگاهی است که به طور اخص رابطه بین متغیر کیفیت خدمات کتابخانه و اعتماد تعمیم یافته کاربران (دانشجویان) به کتابداران را بررسی کرده است.
بررسی روش تدریس منبع محور ازجنبه محقق نمودن اهداف آموزش عالی و هماهنگی و همراهی با اهداف وخدمات کتابخانه های دانشگاهی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
هدف : هدف از انجام این پژوهش، بررسی و تحلیل روش تدریس منبع محور در راستای محقق نمودن اهداف آموزش عالی و نیز چگونگی ارتباط آن با اهداف و فعالیتهای کتابخانه های دانشگاهی است. روش/ رویکرد پژوهش : پژوهش، از نوع نظری و مروری تحلیلی است. یافته ها : با اجرای روش تدریس منبع محور، دانشجویان منفعل وادار به انجام فعالیت شده، نقش مدرس نیز تغییر می کند و او به یک راهنما و تسهیل کننده مسیر تبدیل می شود. با اجرای این روش است که به همکاری کتابدار و مدرس بیش از پیش احساس نیاز می گردد و با تقسیم کار میان آن دو، منابع اطلاعاتی به دانشجویان شناسانده و روش استفاده از آنها آموزش داده می شود. با توجه به تغییرات سریع در همه عرصه ها به خصوص در زمینه فناوری، کتابداران می توانند با بهره گیری از مزایای روش تدریس منبع محور و نیز کسب مهارتهای لازم و به دست آوردن تجربه مورد نیاز، به عنوان ناظران پژوهشی و یا مشاوران پژوهشی در کنار استادان و دانشجویان قرار گیرند و با تلاش پیگیر خود، انگیزه بیشتری به آنان بخشند و بدین سان چرخه انجام پژوهش را روان تر نمایند.
ارزشیابی کاربردپذیری وب سایت های پژوهشگاه علوم وفناوری اطلاعات ایران و مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم وتکنولوژی شیراز از منظر دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شیراز(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
هدف: هدف اصلی پژوهش حاضر، ارزشیابی کاربردپذیری وب سایتهای پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران و مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و تکنولوژی شیراز از منظر دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شیراز است. روش: از روش پیمایشی استفاده و از بین 5399 نفر جامعه آماری پژوهش، حجم نمونه 360 نفر تعیین شد. حوزه های تحصیلی مختلف شامل علوم انسانی، علوم اجتماعی، علوم پایه، کشاورزی و فنی ومهندسی، به عنوان طبقات جامعه در نظر گرفته شدند و در نهایت نسبت حجم هر حوزه تحصیلی با استفاده از روش تصادفی نظاممند انتخاب شد. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محققساخته بود که پس از بررسی روایی و پایایی، در اختیار جامعه پژوهش قرار گرفته و جمع آوری گردید. یافته ها: با توجه به یافته های به دست آمده، به طور کلی به کارگیری ابعاد کاربردپذیری در دو وب سایت پژوهشگاه های مورد بررسی از دیدگاه دانشجویان تحصیلات تکمیلی در وضعیت «خوبی» (بیش از 60-80 درصد) قرار داشت. در بین فرضیه های مورد بررسی نیز بین میانگین نمره های قضاوت «به کارگیری ابعاد کاربردپذیری» با «وضعیت مطلوب»، نمره های «گروه های سنّی مختلف»، نمره های «کاربران زن و مرد» و نمره های «حوزه های تحصیلی مختلف» تفاوت معنادار مشاهده شد. همچنین، میان نمره های قضاوت دانشجویان تحصیلات تکمیلی «دارای سابقه استفاده متفاوت از اینترنت» و نمره های «دانشجویان سالهای اولیه و انتهایی تحصیلات تکمیلی»، تفاوت معناداری وجود نداشت.اصالت:نتایج این پژوهش می تواند به درک اهمیت کاربرد پذیر در وب سایت پژوهشگاه و توجه به مولفه های مختلف آن،کمک زیادی کند.
تبیین ابعاد، شاخص ها و ارزیابی کیفیت خدمات کتابخانه دانشگاهی از دیدگاه استفاده کنندگان بااستفاده ازمدل تعدیل شده سروکوال و لیب کوال: مطالعه کتابخانه دانشگاه خلیج فارس بوشهر(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
هدف : هدف اصلی این پژوهش آن است تا با استفاده از مدل تعدیل شده سروکوال و لیب کوال[3]، ابعاد کیفیت خدمات کتابخانه دانشگاهی شناسایی و سطح کیفیت خدمات ارائه شده از دیدگاه استفاده کنندگان از این خدمات بررسی شود . روش : اینپژوهشازنظرهدفکاربردی،ازنظرمیزانکنترلمتغیرها،توصیفیوازبُعدروش اجرا،پیمایشی است. بهمنظورجمع آوریاطلاعات،ازپرسشنامهبراساسمؤلفه هایسروکوآل و لیب کوال و تعدیلهای انجام گرفته بر روی آنها و مؤلفه های کیفیت خدمت مبتنی بر فناوری اطلاعات و مبتنی بر وب؛ استفاده شده است. جامعهآماریاینپژوهشاستفاده کنندگان از کتابخانه دانشگاه خلیج فارس است. به منظورتأمیننمونهموردنیاز،تعداد450 پرسشنامه توزیع و تعداد 400 پرسشنامه کامل، تجزیه و تحلیل شده است. یافته ها و نتیجه گیری : تحلیل عاملی اکتشافی منجر به استخراج پنج عامل دسترسی الکترونیکی به منابع و مجموعه ها، خدمات پرسنلی، کتابخانه به عنوان یک محل، توجه ویژه به استفاده کننده و شرایط و دسترسی داخلی به منابع گردید.
بررسی همبستگی میان شاخصه های اثرگذاری علمی و اجتماعی پژوهشگران : مطالعه موردی حوزه علم سنجی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
شده است. در این پژوهش، عملکرد 3024 پژوهشگر دارای تألیف در مجله بین المللی علم سنجی بر اساس ده شاخصه تعداد مقاله های، تعداد استنادهای دریافتی، میانگین استنادهای دریافتی برای هر مقاله، شاخص جی، شاخص اچ، درجه مرکزیت، بینیت، نزدیکی، بردار ویژه و تعداد پژوهشگران همکار، بررسی شده است. روش شناسی پژوهش : پژوهش حاضر از نوع علم سنجی است. جامعه پژوهش از تعداد 3346 مقاله تشکیل شده که طی سالهای 1980 تا انتهای 2012 در مجله بین المللی علم سنجی منتشر شده اند. یافته های پژوهش : نتایج پژوهش نشان می دهد با در نظر گرفتن تمامی شاخصه های مورد بررسی، پژوهشگرانی مانند گلنزل، روسو، شوبرت، براون، ون ران، موئد، مه یر، دباکر، لیدسدورف، ایگه، وینکلر، گوپتا، کورتیال، ون لوون، تیجس، کرشمر، سمال، پرسون و لیانگ از جمله اثرگذارترین افراد در حوزه علم سنجی بوده اند. همچنین، بررسی همبستگی میان شاخصه های مختلف اثرگذاری علمی و اجتماعی پژوهشگران نشان می دهد رابطه معناداری میان تمامی شاخصه های مورد بررسی بجز میانگین استناد و شاخصه های بینیت، نزدیکی و بردار ویژه وجود دارد. از میان شاخصه های مورد بررسی، قوی ترین همبستگی میان شاخصه های جی و اچ مشاهده شد. در انتها، ویژگیهای پژوهشگران اثرگذار در حوزه علم سنجی بررسی شده است. نتیجه گیری : استفاده از شاخصه های اثرگذاری اجتماعی در کنار شاخصه های اثرگذاری علمی، می تواند تصویر جامع تری از عملکرد پژوهشگران حوزه های موضوعی مختلف فراهم آورد.
بررسی تاثیر ابعاد بسته بندی کتاب به قصد خرید کتاب های غیر درسی بانقش تعدیل گری قیمت و محتوای کتاب(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
هدف : هدف از تحقیق حاضر، بررسی اثرهای بسته بندی کتاب و ابعاد آن بر قصد خرید کتابهای غیر درسی است. در این میان نقش تعدیل گری متغیرهای قیمت و محتوای کتاب غیر درسی نیز بررسی خواهد شد. روش/ رویکرد پژوهش : تحقیق از نظر روش، توصیفی/ پیمایشی و از نظر هدف، کاربردی است. جامعه آماری، تمامی خریداران کتاب مراجعه کننده به فروشگاه های کتابهای غیردرسی در شهر شیراز می باشند که از این تعداد 280 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. در تحلیل روایی ابزار گردآوری، از روشهای روایی محتوا و روایی سازه و در سنجش پایایی، از آلفای کرونباخ (80%) و روش دو نیم کردن (75%) استفاده شد. یافته ها : نتایج مطالعه نشان می دهد تنها دو بُعد ترغیبی و اطلاع رسانی بسته بندی کتاب، بر قصد خرید کتاب غیردرسی مؤثر بوده است. از سوی دیگر، درحالی که متغیر قیمت کتاب غیر درسی توانسته است رابطه میان بسته بندی کتاب و قصد خرید کتاب غیردرسی را تعدیل نماید، متغیر محتوای کتاب غیر درسی نتوانسته است این رابطه را تعدیل کند. بحث و نتیجه گیری : بسته بندی، جزء جدایی ناپذیر کتاب است. در صورت طراحی نازیبا و بی ارتباط با متن، توجه نکردن به سبک حروف نگاری روی کتاب و بدون ارائه اطلاعات لازم درباره قیمت کتاب بر روی بسته بندی، خرید کتاب به صورت نامناسبی تحت تأثیر قرار خواهد گرفت.
تاثیر وقفه زمانی برجریان دانش: مطالعه موردی پروانه های ثبت اخترع(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
هدف : دانش، امروزه از ضروریات اساسی هر جامعه است که از طرق مختلف از جمله پروانه های ثبت اختراع، تولید می شود و اشاعه می یابد. اشاعه دانش در فرایندی به نام جریان دانش شکل می گیرد. جریان دانش تحت تأثیر عوامل مختلف از جمله عامل وقفه زمانی است که در این پژوهش بررسی شده است. روش پژوهش : پژوهش حاضر با استفاده از تحلیل استنادی، تأثیر عامل وقفه زمانی در چگونگی شکل گیری جریان دانش میان پروانه های ثبت اختراع موجود در پایگاه اداره ثبت اختراع آمریکا را در حوزه موضوعی برق و الکترونیک در محدوده سالهای 1987-2006 بررسی می کند. یافته ها : نتایج نشان داد وقفه زمانی بر چگونگی جریان دانش تأثیر دارد و این تأثیر در میان پروانه های ثبت اختراع که حداکثر سه سال از تاریخ کسب اعتبار آنها گذشته باشد، بیشتر است. همچنین، نتایج نشان داد روزآمدی پروانه های ثبت اختراع، تأثیر زیادی در چگونگی جریان دانش دارد.
تحلیل عوامل موثر بر پذیرش مقالات در مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ای با مدل کاپلان مایرو رگرسیون کاکس(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
هدف : ارزیابی کمّی و کیفی مقاله های مجله «جغرافیا و توسعه ناحیه ای» از آغاز انتشار (1382) تا سال 1390 با استفاده از جدولهای بقاء کاپلان مایر و رگرسیون کاکس. روش پژوهش : روش مورد استفاده توصیفی- تحلیلی و از نوع تحقیق کاربردی است. شیوه گردآوری اطلاعات، از نوع تحلیل محتواست. همچنین، با استفاده از مدل جدولهای کاپلان مایر، مدل آنالیز واریانس یک طرفهو آزمون کاکس، به ارزیابی و تحلیل کمّی و کیفی مقاله های انتخاب شده، پرداخته شده است. یافته ها : یافته های پژوهش نشان داد از 900 مقاله رسیده به مجله، 136 مقاله در 14 شماره مجله به چاپ رسیده است؛ 51% مقاله ها رد شده و 34% در دست بررسی است. میانگین امتیازهای کلی مقاله های برابر 5/41 امتیاز می باشد. نتایج آزمونLog Rank مؤید وجود تفاوت در امتیازهای بین دو گروه مقاله های پذیرفته شده و رد شده در مدل کاپلان مایر است. همچنین، بر اساس نتایج حاصل از کاربرد رگرسیون کاکس، شاخصهای «روش علمی تحقیق» (428/.)، «نوآوری در تحلیل موضوع» (124/.) و شاخص «تازگی، ضرورت و اولویت موضوع» (039/.) بیشترین تأثیر را دارد. نتیجه گیری : تکیه بر شاخصهایی که بر جنبه های خلاقیت و نوآوری در مقاله های تأکید دارند، از نظر ارزیابان مهم تر است و باید در اولویت قرار گیرند تا شاخصهای پیشنهادی مجله. لذا، تجدید نظر در امتیازبندی شاخصهای مجله و به ویژه وزنهای آنها، ضروری به نظر می رسد.
پژوهشی پیرامون تدوین برنامه ریزی راهبردی انجمن کتابداری و اطلاع رسانی کرمانشاه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
هدف : هدف این پژوهش، تنظیم سند راهبردی و تعیین راهبردهای اصلی برای پیشبرد و ارتقای دانش کتابداری و اطلاع رسانی در استان کرمانشاه است. روش شناسی : این پژوهش از نوع کاربردی است و به روش تحلیل محتوا و پیمایش اجرا شده است. جامعه پژوهش را اعضای اصلی، کمیته های مرتبط و اعضای شرکت کننده در همایشهای و کارگاه های برگزار شده این انجمن تشکیل دادند که با استخراج داده ها و مطالعه درونی و بیرونی انجام شد. یافته ها : نتایج این پژوهش شامل چهار راهبرد اصلی برای بهبود برنامه های انجمن است، شامل: 1. بالا بردن سهم بازار برای خدمات و محصولات کنونی 2. ایجاد تنوع همگون از طریق افزودن خدمات و محصولات جدید با محوریت فناوریهای نوین 3. به فعلیت درآوردن قابلیتها و توانمندیهای مادی و معنوی استادان، پژوهشگران، کتابداران، خیرین، سازمانها و مؤسسات و تمامی علاقمندان به مسائل کتابداری و اطلاع رسانی 4. عرضه محصولات و خدمات به مناطق جغرافیایی جدید، انجمن بر اساس این برنامه ها فعالیت خواهد کرد. کاربردها : انتظار می رود نتایج این پژوهش، بتواند افق و دیدی روشن و جامع از برنامه ها و سیاستهای ریز و درشت این انجمن را در جهت پیاده و عملیاتی کردن آنها، به فعلیت برساند.