مطالعات راهبردی بسیج

ستون فقرات اقتصاد مقاومتی، تولید داخلی است. علی رغم جایگاه کلیدی تولید و کیفیت کالا و خدمات در اقتصاد مقاومتی، به طور شایسته و مناسب به این موضوع پرداخته نشده است. هدف این پژوهش بازشناسی شاخص های کیفیت محصول در آیات قرآن است. در این پژوهش ضمن بازخوانی شاخص ها و ابعاد کیفیت کالا و خدمات در ادبیات متعارف، به جستجوی مفهوم و شاخص های کیفیت محصول از منظر منابع دینی همچون قرآن کریم به شاخص های کیفیت محصول با روش تحقیق موضوعی در قرآن کریم و با استفاده از رویکرد تفسیر قرآن به قرآن پرداخته است. هرچند در منابع دینی محدوده مشخصی تحت عنوان شاخص های کیفیت ذکر نشده است اما یافته های پژوهش حاضر حاکی از آن است که می توان با استفاده از گزاره هایی به رهنمودهایی از شاخص های کیفیت دست یافت. شاخص های بیان شده در آیات قرآن کریم به دو دسته شاخص های ایجابی و شاخص های سلبی تقسیم می شوند. این شاخص ها دلالت بر مفاهیمی چون نیکویی و زیبایی، عدالت در توزیع و انصاف، سالم و طبع پذیر، استوار و قابل اطمینان در محدوده شاخص های ایجابی و کم نگذاشتن، نداشتن ضرر مالی، جانی و جسمی و در نهایت نقض نکردن عهد و پیمان در محدوده شاخص های سلبی دارد.

سرمایه ی انسانی اصطلاحی است که در دهه های اخیر از اقتصاد وارد ادبیات مدیریت شده اشاره به افرادی دارد که دارایی هایشان (شامل دانش، مهارت و تخصص) برای سازمان در حکم سرمایه است. مسئله ی اصلی پژوهش پیش رو، شناخت مسیر اصلی فرآیند رشد سرمایه ی انسانی با توجه به آموزه های دینی و سیره ی اهل بیت علیهم السلام است که بر همین اساس، این پژوهش به دنبال تبیین دلالت های حماسه ی حسینی در رشد سرمایه ی انسانی بوده و در پی آن است که اصول متناسب با سازمان را از دل این برهه از تاریخ با استفاده از روش شناسی تحلیل مضمون استنباط نماید. درنتیجه ی فرآیند تحلیل مضمون انجام گرفته در این پژوهش، 531 مضمون پایه، 80 مضمون سازمان دهنده و 10 مضمون فراگیر استخراج شده است که نهضت اباعبدالله الحسین علیه السلام را به مثابه یک نهضت رشد برای سرمایه های انسانی (به طور خاص) و بشریت (به صورت عام) تحلیل و دلالت های این حماسه را بر رشد سرمایه ی انسانی نشان می دهد.

اندیشه سیاسی امام خمینی(ره) به عنوان بنیانگذار انقلاب از مفاهیم متعدد و پیچیده ای نظام یافته  که برای شناخت دقیق آن لازم است تمام این اجزاء مورد مداقه قرارگیرد. درمیان این مفاهیم استقلال فرهنگی نقشی برجسته دارد. برای درک این مفهوم لازم است جایگاه فرهنگ را دراندیشه ایشان مورد بررسی قرار داد و تأکید امام برمسأله استقلال را تحلیل نمود و رابطه این مفهوم را با استقلال فکری، سیاسی و اقتصادی روشن ساخت. نوشتار پیش رو کوشیده با استفاده از روش تحلیل محتوای اسکینر به این سوال پاسخ دهد که مفهوم استقلال فرهنگی دراندیشه امام چیست و از چه مولفه هایی برخوردار است؟ یافته های پژوهش نشان داد از نگاه امام فرهنگ مجموعه ای هویت ساز، مولد تربیت و تفکر پرور است و استقلال فرهنگی یعنی عدم وابستگی فکری و تربیتی به غیر. مولفه های این استقلال شامل استقلال فکری مبتنی بر هستی شناسی توحیدی، خودباوری و اعتماد به نفس ملی، تربیت اسلامی مبتنی بر هویت توحیدی و رویکرد تهاجمی فرهنگ توحیدی علیه فرهنگ الحادی می باشد که ضرورت دارد با نگاهی جهادی به تقابلی دائمی با نظام سلطه بپردازد. عنصر دیگر استقلال اقتصادی است و اگر نظام توحیدی به خودکفایی اقتصادی نرسیده باشد در تقابل با تمدن مادی غرب موفق به رسیدن به استقلال فرهنگی نخواهد شد.

با توجه به ناکارآمدی و شکست برنامه های متمرکز و سیاست های بالا به پایین دولتی برای کاهش فقر و محرومیت در سال های اخیر، اقبال به برنامه های اجتماع محور مبتنی بر توانمندسازی برای مبارزه با فقر بیشتر شده است. در رویکرد اجتماع محور، توانمندسازی محرومین و مشارکت آن ها در فرایند رفع فقر اهمیت ویژه ای می یابد. یکی از مهم ترین نهادها و سازمان های اجتماع محور که در سال های اخیر فارغ از سیاست های دولتی با هدف رفع محرومیت در کشور به فعالیت می پردازد، حرکت های داوطلبانه جهادی است که دانشجویان، طلاب، دانش آموزان و دیگر اقشار جامعه بدان مبادرت می ورزند. متأسفانه تلاش های صورت گرفته در قالب حرکت های جهادی برای دستیابی به هدف رفع محرومیت الگوی مشخصی نداشته و کنکاش پیرامون پژوهش های صورت گرفته در باب حرکت های جهادی نشان می دهد که این حوزه علی رغم ظرفیت های بی شمار از فقر علمی و پژوهشی رنج می برد؛ از این رو پژوهش حاضر در راستای دستیابی به الگوی مناسب حرکت های جهادی دلالت های رویکرد توانمندسازیِ اجتماع محور در رفع فقر را مورد تأکید قرار می دهد. بدین منظور در ابتدا ساختار و ظرفیت های هریک از رویکردهای اجتماع محوری و توانمندسازی برای مقابله با فقر و محرومیت مورد مطالعه و مداقه قرارگرفته و پس از ارائه وضعیت موجودِ حرکت های جهادی، دلالت های رویکرد توانمندسازیِ اجتماع محور برای دستیابی به الگوی مطلوب حرکت های جهادی استخراج گردیده است. با توجه به این که در مقام تحقق محرومیت زدایی و مقابله با فقر، توجه به سه رکن اقتصادیِ تولید، توزیع و مصرف ضروری است؛ جهت تعریف وظایف و مأموریت هایی منسجم و دقیق برای حرکت های جهادی، در این مقاله الگوی جامع حرکت های جهادی در راستای مقابله با فقر و محرومیت در سه سطح تولید، توزیع و مصرف پیشنهاد گردیده است.

در چند سال اخیر بحث اقتصاد مقاومتی، برای مقابله با فشارها و تهدیدهای اقتصادی جبهه استکبار جهانی، از سوی مقام معظم رهبری به ادبیات اقتصادی کشور وارد شده است. هدف از این موضوع، دستیابی به رشد اقتصادی درون زا، باثبات و پایدار می باشد. دستیابی به چنین رشدی مستلزم ساختارهایی است که یکی از آنها شکل گیری و توسعه شرکت های سرمایه گذاری خطرپذیر می باشد. سرمایه گذاری خطرپذیر نقش اساس در تامین مالی شرکت های نوپا ایفا می نماید و شرکت های نوپا یکی از پیشران های اصلی اقتصاد مقاومتی هستند. یکی از موانع گسترش فعالیت های شرکت های سرمایه گذاری خطرپذیر، مشخص نبودن مدل ارزیابی ریسک این نوع از فعالیت هاست. در این تحقیق با بررسی ادبیات تحقیق و همچنین تشکیل کمیته ۱۲ نفره از خبرگان دانشگاهی و تجربی (تا حد اشباع نظری)، عوامل مربوطه شناسایی شد و سپس با استفاده از روش مدل سازی ساختاری-تفسیری روابط بین عوامل موثر واکاوی گردید. نتیجه تحقیق نشان داد که ۱۰ عامل در سه سطح مختلف در ارزیابی ریسک سرمایه گذاری خطرپذیر ارتباط دارند و شرایط اقتصاد مقاومتی موجب افزایش نرخ بازده، افزایش نقدینگی و افزایش حجم سرمایه گذاری خواهد گردید.

سازمان های دفاعیِ مبتنی بر فناوری برتر به دلیل ویژگی های خاص مانند: وابستگی به نوآوری، اهداف راهبردی، اتکا به دانش کاربردی و ماهیت پویا، نیازمند توجه بیشتر به قابلیت های متناسب با شرایط خود، از جمله قابلیت نوآوری می باشند. به همین دلیل در این پژوهش به بررسی اثر قابلیت نوآوری فناورانه (مشتمل بر قابلیت نوآوری محصول و فرایند) بر عملکرد محصول دفاعی پرداخته شده است. روش تحقیق از منظر هدف، اکتشافی و توصیفی و از منظر دستاورد، کاربردی است. در راستای بومی سازی متغیرهای ادبیات موضوع با سازمان های دفاعی مبتنی بر فناوری برتر در ایران، از روش گروه کانونی استفاده و داده های موردنیاز، در قالب پرسشنامه از 58 سازمان دفاعی حوزه الکترونیک جمع آوری شد. تحلیل نتایج معادلات ساختاری کمترین مربعات جزیی با استفاده از ابزار پی.ال.اس، نشان می دهد قابلیت نوآوری محصول و فرایند، موجب بالا رفتن کیفیت مدیریت فناوری می گردد. علاوه بر تایید معناداری مسیرهای مدل، نقش میانجی گری مدیریت فناوری در مسیر قابلیت نوآوری فرایند و عملکرد محصول دفاعی مورد پذیرش قرار گرفت. با توجه به یافته ها، پیشنهاد می گردد مدیران در راستای ارتقای قابلیت نوآوری فرایند و محصول در سازمان عمل نموده تا ضمن افزایش کیفیت مدیریت فناوری، عملکرد محصول دفاعی را از منظر راهبردی و پاسخگویی به نیاز مشتریان بهبود دهند.

با ابلاغ سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی از سوی مقام معظم رهبری و تاکید ایشان در فعالسازی کلیه سرمایه های انسانی و علمی کشور به منظور برخورداری از نیروی انسانی دارای عزم راسخ برای پیشرفت، بار دیگر اهمیت توجه به منابع انسانی کشور در این برهه از زمان آشکار گردید. در این میان، بی تفاوتی سازمانی یکی از مهم ترین مسایل منابع انسانی است که گریبانگیر اکثر سازمان های دولتی در کشور است و راه را برای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی ناهموار می نماید. این مقاله پس از بررسی علل و ریشه های پیدایش بی تفاوتی سازمانی بر اساس دیدگاه های مختلف، با استفاده از روش مدلسازی ساختاری تفسیری به تبیین رفتار بی تفاوتی سازمانی با استفاده از روش تحلیل مضمون و مصاحبه های نیمه ساختار با خبرگان و متخصصان، عوامل موثر در تبیین رفتار بی تفاوتی سازمانی شناسایی گردیدند. نتایج اولیه به استخراج 280 کد باز، 60 مضمون پایه و 10 مضمون سازمان دهنده در تبیین رفتار بی تفاوتی سازمانی منتج گردید. سپس با کاربست مدلسازی ساختاری تفسیری، این عوامل در پنج دسته سطح بندی گردیدند. پس از مشخص شدن سطوح هر کدام از عوامل و همچنین با در نظر گرفتن ماتریس در دسترس پذیری نهایی، مدل نهایی بی تفاوتی سازمانی منابع انسانی ترسیم گردید.