مطالعات راهبردی بسیج

مسئله اصلی این مقاله آن است که با در نظر گرفتن الگوی مفهومی ارکان اقتصاد مقاومتی شامل: قرآن و سنت، آراء و اندیشه رهبران انقلاب اسلامی، دانش و تجارب بشری و شرایط و اقتضائات زمانی اقتصاد ایران؛ مؤلفه های الگوی مقاوم سازی اقتصادی- اجتماعی جمهوری اسلامی ایران، مبتنی بر سیاست های کلی ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری کدامند؟ به منظور پاسخ به این سئوال در بخش مرور ادبیات از شیوه گردآوری کتابخانه ای و به روش توصیفی تحلیلی و در استخراج مولفه های الگو از سیاست های کلی ابلاغی، از روش نظریه داده بنیاد استفاده شده است. برهمین اساس الگوی مقاوم سازی اقتصادی- اجتماعی جمهوری اسلامی ایران، شامل هفت مولفه اصلی (مقوله) حاصل از 195 مفهوم استخراج شده از سیاستهای کلی است که این مولفه ها عبارت اند از: توسعه و پیشرفت اقتصادی؛ زیرساخت های فیزیکی و اطلاعاتی-ارتباطاتی؛ مباحث جمعیتی؛ مسائل و امور فرهنگی/اجتماعی؛ مباحث اجرایی-تقنینی؛ توسعه و تحول آموزش، علم و فناوری؛ منابع طبیعی، زیست محیطی و اکولوژیکی.

مفهوم اقتصاد مقاومتی که در سالیان اخیر توسط مقام معظم رهبری به عنوان نجات بخش اقتصاد ملی معرفی شده است، خود مشتمل بر مفاهیم متعددی است. برای آنکه بتوان این مفاهیم را به دستور کار سیاستی تصمیم گیران اقتصادی در کشور تبدیل نمود، می بایست ابتدا روابط میان این مفاهیم و تقدم و تأخر ایشان روشن گردد تا مسیر پیاده سازی این مفاهیم به ترتیب معلوم شده و به برنامه تبدیل شود. بنابراین سؤال اصلی این مقاله آن است که: «الگوی روابط ساختاری و پیش نیازی مفاهیم اقتصاد مقاومتی چگونه است؟» بدین منظور از روش تحلیل مضمونی برای استخراج شبکه مضمون های مرتبط با اقتصاد مقاومتی از مجموعه بیانات مقام معظم رهبری و برای روشن شدن پیش نیازی ها و برقراری ارتباط میان این مفاهیم از روش الگو سازی ساختاری-تفسیری (ISM) به کمک نظرات خبرگان استفاده شد. یافته ها نشان گر آن است که اقتصاد دانش بنیان در بنیادی ترین لایه الگوی ساختاری-تفسیری اقتصاد مقاومتی قرار می گیرد و مفاهیم مدیریت جهادی، خودکفایی، عدالت خواهی، درون زایی و استفاده از ظرفیت مردمی در لایه واسط قرار می گیرند تا در نهایت اقتصاد بدون نفت، تاب آوری اقتصادی، شفافیت و برون گرایی در منظومه اقتصاد مقاومتی حاصل گردند.

این پژوهش اکتشافی با استفاده از روش تحلیل مضمون و با هدف تبیین ویژگی های شخصیتی کارآفرینانی که از سبک مدیریت جهادی پیروی می کنند، انجام شده است. در این راستا پژوهشگران ابتدا با بررسی منابع کتابخانه ای به تدوین ویژگی های شخصیتی کارآفرینان پرداختند. سپس با مراجعه به آراء صاحب نظران از طریق توزیع پرسشنامه و مصاحبه های تأییدی، ویژگی های کارآفرین جهادی تبیین شد. همچنین، پژوهشگران، برای تدقیق این ویژگی ها، به بررسی موردی یک کارآفرین جهادی پرداختند. در انتخاب این نمونه، پژوهشگران، ویژگی بومی بودن نمونه و ارزش محوری دینی نمونه ی مورد بررسی را مدنظر داشتند. نتایج این پژوهش که در قالب الگوی مفهومی ارائه شده که ویژگی های «دانش مالی و اقتصادی، اعتقاد به کار عملی، دانش مدیریتی، ارزش های ملی، توفیق طلبی و نوآوری و خلاقیت» را برای کارآفرین جهادی معرفی و در این بین ویژگی «ارزش محوری دینی» به عنوان مفهوم محوری شناسایی شد.

مطالعه ابعاد مختلف دفاع مقدس و به ویژه مطالعه ی عملکرد و شیوه های رفتاری سرداران و فرماندهان آن به عنوان مدیران و اداره کنندگان دفاع مقدس، می تواند سرمشق و سرلوحه مدیران امروزی قرارگرفته و در تولید دانش مدیریت اسلامی ایرانی مثمر ثمر واقع گردیده و در تحقق مدیریت جهادی در کشور راهگشا باشد. ازاین رو، مقاله حاضر با توجه به عدم وجود یک الگوی نظام مند پیرامون مدیریت منابع انسانی فرماندهان دفاع مقدس، باهدف شناسایی و بررسی شیوه های مدیریت منابع انسانی شهید محمدابراهیم همت نگاشته شده است. داده ها از مطالعه و بررسی کتب، مقالات و دیگر منابع اطلاعاتی موجود پیرامون این شهید، گردآوری و با روش تحقیق تحلیل محتوای کیفی مورد تجزیه وتحلیل قرارگرفته است. درنهایت پس از اجرای گام های روش مذکور، الگوی مدیریت منابع انسانی شهید همت در چهار بخش اصول مدیریت منابع انسانی (شامل هفت اصل)، جذب منابع انسانی (4 شاخص)، توسعه منابع انسانی (7 شاخص)، نگهداشت منابع انسانی (12 شاخص) ارائه گردیده است.

هدف اصلی این مطالعه بررسی عوامل مؤثر بر کارآمدی سیاسی دولت ها در منطقه غرب آسیا است، زیرا بهبود و کارآمدی حکمرانی موجبِ کارآمدیِ نظامِ اجتماعی و اقتصادی و دستیابی جامعه به رفاه و درنهایت رضایت اعضای آن خواهد شد. روش تحقیق مطالعه حاضر روش تطبیقی تاریخی است که با رویکرد بولی و با استفاده از نرم افزار بولی انجام شده است. یافته های مقاله بیانگر آن است که کنترل فساد و کیفیت مقررات در کشورهای منطقه دو شرط اصلی و ضروری برای حصول کارآمدی سیاسی هستند. دراین بین، کنترل فساد از وزن و اهمیت بیشتری برخوردار است. علاوه بر کشورهای این منطقه، برای مقایسه و تحلیل دقیق تر پنج کشوری که دارای بالاترین شاخص کارآمدی دولت ها هستند نیز وارد تحلیل شدند که با ورود آنها دو عامل ثبات سیاسی و حاکمیت قانون بااهمیت کمتری به عنوان عوامل موثر بر کارآمدی سیاسی شناسایی شدند. نتایج این بررسی نشان می دهد، دولت ها به منظور افزایش کارآمدی سیاسی می بایست به دنبال کاهش فساد باشند که این فساد شامل فساد در میان مقامات دولتی، فساد بین دولت و تجارت داخلی، فساد بین دولت و شرکت های خارجی و بی اعتمادی عمومی به سیاستمداران است.

نظریه پردازان با توجه به چارچوب نظری شان، نقش متفاوتی برای دین در فرآیند گذار به دموکراسی قائل شده اند. نظریات شکل گرفته الگوهای غربی، تحقق دموکراسی غربی در جوامع برخوردار از فرهنگ اسلامی را امری بعید می دانند؛ اما روشن است که هرچند دین مبین اسلام با دموکراسی غربی، سازگاری ندارد ولی اگر مقصود از توسعه سیاسی، مشارکت شهروندان در فرآیندهای سیاسی باشد، این دو مفهوم باهم سازگار هستند. مطالعه حاضر نیز در همین راستا، باهدف بررسی تأثیر دین داری بر روی فرهنگ سیاسی دموکراتیک (منطبق با ارزش های غربی) و فرهنگ سیاسی مشارکتی (منطبق با ارزش های اسلامی) انجام گرفته است. اطلاعات این تحقیق با استفاده از ابزار پرسش نامه در چارچوب روش پیمایشی در بین کلیه شهروندان شهر اصفهان در سال 1394 با نمونه تصادفی 339 نفر انجام شد. یافته ها نشان می دهد با افزایش دین داری از میزان فرهنگ سیاسی دموکراتیک در بین افراد، کاسته می شود؛ به عبارت دیگر، فرهنگ سیاسی دموکراتیک در بین افرادی بالاتر بود که از دین داری کمتری برخوردار بودند. از سوی دیگر، فرهنگ سیاسی مشارکتی در بین افرادی که از میزان دین داری بالاتری بودند، بیشتر بود و دین داری، تأثیر مثبتی بر روی فرهنگ مشارکتی در بین شهروندان دارد