مطالعات راهبردی بسیج

تبیین دیدگاه رهبران و متفکران بزرگ جهان اسلام در موضوع جهانی شدن جهت غنی سازی این بحث و تولید علم بومی و اتخاذ راهبردها و راهکارهای تعامل صحیح متناسب با شرایط ایران و جهان اسلام، ضروری به نظر می رسد. هدف اصلی این پژوهش، کشف و بررسی ماهیت جهانی شدن، و رابطه آن با نظام سلطه از دیدگاه حضرت آیت الله خامنه ای است. با این هدف بیانات ایشان از خرداد 1368 تا آذرماه 1395 به عنوان جامعه آماری انتخاب و با روش تحلیل محتوای کیفی، الگوی رابطه نظام سلطه و جهانی شدن از دیدگاه حضرت آیت الله خامنه ای استخراج شد. از نظر ایشان جهانی شدن برنامه و طرحی از طرف سلطه گران با هدف تسلط بر دنیا و در چهارچوب نظام سلطه قابل تحلیل و بررسی است. بنابراین جهانی شدن، بخشی از استعمار فرانوین برای تحمیل سلطه آمریکا و قدرت های غربی است، که امروزه آن را تحت عنوان یک تئوری نو و روشنفکرانه بر دنیا تحمیل می کنند. نهایت اینکه جهانی شدن، تهدیدی علیه همه کشورها و ملت های جهان است. البته ایشان معتقدند بر خلاف ادعای غربی ها، جهانی شدن سرنوشت محتوم کشورها نیست و ملت ایران، مخالف نظام سلطه بوده و در مقابل سلطه طلبی جهانى مقاومت می کند.

مردم سالاری[1] برای بقا و بهبود کارکردها نیازمند اعتماد سیاسی است. این نوشتار در پی مقایسه ی ظرفیت نظام مردم سالاری دینی و دموکراسی لیبرال در تولید اعتماد سیاسی به روش مطالعه تطبیقی است. به این منظور ابتدا اهمیت و ضرورت اعتماد سیاسی برای نظام مردم سالاری مورد توجه قرار می گیرد و سپس دو ابزار مهم نظام دموکراسی لیبرال در تولید اعتماد سیاسی، یعنی «نهادسازی» و «مشارکت سیاسی» معرفی می گردد. ناکامی نظام های دموکراسی های لیبرال معاصر در جلب اعتماد سیاسی شهروندان، که در نوشته های پژوهشگران از آن با عنوان «زوال بزرگ اعتماد سیاسی» یاد می شود، نقطه ی آغازی برای تبیین اعتماد سیاسی در نظام مردمسالاری دینی خواهد بود. در نظام مردم سالاری دینی علاوه بر استفاده از نهادسازی و مشارکت سیاسی برای تولید اعتماد سیاسی، از ابزار مهم دیگری با عنوان «تقوای سیاسی» بهره گرفته می شود که منبع تولید اعتماد سیاسی خواهد بود. در این نوشتار تقوای سیاسی در قالب درختواره ای معرفی می گردد که توانایی تولید اعتماد سیاسی بر اساس رابطه ی امام و امت را دارد. سه اصل مهم در نظریه ی تقوای سیاسی معرفی می گردد که می تواند انباشت اعتماد سیاسی در جامعه ی اسلامی ایجاد نماید. 1-       Democracy

در قرن اخیر، رشد و توسعه فناوری صرفاً در حوزه فرایندهای کاری سازمان ها و صنایع نبوده است بلکه نظام اجتماعی را نیز متأثر کرده است. هدف پژوهش حاضر، کشف و توصیف عمیق تجارب و دریافت های متکثر اعضای هیات علمی یک دانشگاه از تاثیرات توسعه فناوری در ارتباطات بین فردیِ مبتنی بر سبک زندگی اسلامی-ایرانی می باشد. این مطالعه با رویکرد اکتشافی و با استفاده از ابزار مصاحبه عمیق نیمه ساختار یافته به گردآوری داده ها پرداخته و سپس با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی داده های گردآوری شده مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. افراد مورد مطالعه(مشارکت کنندگان) 13 نفر از اعضای هیات علمی دانشگاه بودند که از طریق روش نمونه گیری هدفمند گلوله برفی تا رسیدن به اشباع نظری انتخاب شدند. انزوای فردی و کنش های ریاکارانه، دو مضمون سطح فردی و در سطح جامعه مضامین ارتباطات اجتماعی پایشی و فرهنگ رفتارهای فخرفروشانه و در سطح نوع بشر مضمون تضعیف شأن انسان، مضامین اصلی استخراج شده می باشند. در نهایت مضامین حاصل از مصاحبه ها با ابعاد و مولفه های سبک زندگی اسلامی-ایرانی تطبیق داده شده و موارد افتراقی تبیین گردیده اند. یافته های تحقیق می تواند در فهم بهتر و تقویت آگاهی های جمعی نسبت به ابعاد مختلف رشد و توسعه فناوری در نزد افراد جامعه مفید واقع شود و سیاستگزاران را در برخورد با آن مهیاتر سازد. 

هدف مقاله، استخراج و سطح بندی مؤلفه های فرهنگ جهادی در سازمان های مردم نهاد فرهنگی است. نوع تحقیق ترکیبی با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی و روش ساختاری-تفسیری(ISM) می باشد. بدین منظور تمامی متون پیشینه، مطالعه و با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، مؤلفه های فرهنگ جهادی در سازمان های مردم نهاد فرهنگی، استخراج شده و با نظر خبرگان، صحه گذاری شده اند. سپس به وسیله روش ساختاری-تفسیری، این مؤلفه ها سطح بندی شده اند. از بررسی متون مربوط به فرهنگ جهادی، هفت مؤلفه، ولائی بودن، سبک زندگی یکپارچه جهادی، پاسخگویی به نیازهای انقلاب و کشور، مردمی بودن، خصائص اخلاقی، علم مداری و تشکیلاتی بودن، استخراج گردید. براساس یافته های مقاله مولفه های سبک زندگی یکپارچه جهادی و ولائی بودن، بیش ترین تأثیر را در شکل گیری سایر مؤلفه ها دارند ضمن اینکه بر یکدیگر تأثیرات متقابل دارند. در سطح بعدی مولفه تشکیلاتی بودن و سپس به ترتیب مؤلفه های خصائص اخلاقی و پاسخ گوئی به نیازهای انقلاب و کشور (در یک سطح) و مردمی بودن، اثرگذارترین مؤلفه ها هستند. علم مداری، تأثیرپذیرترین مؤلفه در فرهنگ جهادی این سازمان هاست که البته به معنای کم اثر بودن آن در فرآیند حصول اهداف در سازمان، نیست.

معلمان نقطه آغاز و اساسِ گذار هر تحولی در نظام آموزش وپرورش به شمار می روند. بر همین اساس پژوهش حاضر باهدف شناسایی مؤلفه های مهم اعتلای معلمان و ارائه توصیه های سیاستی به نهادهای سیاست گذار با توجه به تحلیل شکاف وضع مطلوب و وضع موجود، شکل گرفته است. پژوهش حاضر از نوع آمیخته اکتشافی است. در مرحله کیفی با بهره گیری از روش تحلیل مضمون، بیانات مقام معظم رهبری و اسناد بالادستی مرتبط در آموزش وپرورش بررسی شده و مؤلفه های راهبردی اعتلای معلمان استخراج شده و در مرحله کمّی با استفاده از روش تحلیل اهمیت-عملکرد، وضع مطلوب در مقابل وضع موجود مؤلفه های شناسایی شده از منظر سه گروه معلمان، محققان و مجریان ارزیابی و مقایسه شده است. با تحلیل پرسشنامه های سه گروه پاسخ دهنده ضمن تعیین اولویت هر یک از مؤلفه های دوازده گانه از منظر هر یک از طبقات، مشخص شد اگرچه در ارزیابی وضع موجود برخی مؤلفه ها اختلاف نظر مشاهده می شود، اما جایگاه ویژه عوامل مربوط به توانمندسازی معلمان، بعد از مقوله های معیشتی و منزلتی، مورد وفاق نسبی هر سه گروه مخاطب قرار دارد. از سوی دیگر مؤلفه توسعه مشارکت معلمان با اتفاق نظر، هم به لحاظ اهمیت و هم به لحاظ عملکرد در سطح بالاتر از متوسط ارزیابی شده است که از توجه متناسب با جایگاه این مؤلفه از سوی مسئولان حکایت دارد. هر سه گروه، نقش دانشگاه فرهنگیان در اعتلای معلمان را در سطح پایین ارزیابی کرده و بر این باورند که منابع تخصیص یافته در این حوزه فراتر از جایگاه و نقش این مؤلفه بوده و به نوعی اتلاف منابع رخ داده است. بهبود نظام پاداش مبتنی بر تخصص نیز از منظر هر سه گروه دارای اولویت پایین ارزیابی شده است.

با نظر به تحقیقات انجام شده در زمینه نوآوری مشاهده می شود که محققان زیادی به اهمیت فرآیند نوآوری، در ارتقای رقابت پذیری و بهره وری سازمان اشاره کرده اند. اما تحقیق جامعی به صورت ویژه در راستای تبیین متغیرهای حیاتی در فرآیند نوآوری و نحوه ارتباط این متغیرها با هم مشاهده نشد. لذا سؤال اصلی این تحقیق عبارت است از اینکه مراحل فرآیند نوآوری شامل چه متغیرهایی بوده و در چه تعاملی با هم قرار دارند؟ در این تحقیق با بررسی مطالعات گذشته در ارتباط با فرآیند نوآوری تلاش گردیده تا ابعاد، مؤلفه ها و شاخص های حیاتی در فرآیند نوآوری در یک سازمان تحقیقاتی با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی شناسایی و  سپس با استفاده از روش مدل سازی ساختاری تفسیری، ارتباط میان شاخص های فرآیند نوآوری، تحلیل و تبیین شوند. بر پایه یافته های تحلیل محتوای کیفی، در مجموع سه بعد، هفت مؤلفه و 18 شاخص به عنوان اجزای مراحل فرآیند نوآوری در یک مرکز تحقیقاتی دفاعی شناسایی و سپس بر پایه نتایج روش مدل سازی ساختاری تفسیری ، شاخص های مذکور از نظر شدت نفوذ بر یکدیگر در هشت سطح دسته بندی شدند. نتایج نشان داد که  شاخص های «عرضه نوآوری در بازار»، «انتخاب بهترین ایده ها»، «میزان پذیرش نوآوری» و «میزان کاربرد نوآوری» از نفوذ (عدم وابستگی) بالایی برخوردار هستند. بنابراین سازمان تحقیقاتی دفاعی برای رسیدن به نوآوری باید توجه ویژه ای به شاخص های مذکور داشته باشد.

با توجه به شرایط اقتصادی کشور و تهدیدات اقتصادی دشمنان به نظر می رسد که تحقق اهداف و سیاست های اقتصاد مقاومتی تنها با بهره گیری از توان تولید داخلی و با حمایت از بخش های مختلف اقتصادی امکان پذیر است. هدف این پژوهش طراحی الگویی برای استفاده از استراتژی های تولید بدون کارخانه در تحقق اهداف و سیاست های اقتصاد مقاومتی در بستر تولید و فروش اسباب بازی است. برای گردآوری داده ها به فرمایشات مقام معظم رهبری و دیدگاه گروه خبرگان و همچنین تولیدکنندگان و فروشندگان اسباب بازی مراجعه شده و مدل نهایی با استفاده از روش نظریه داده بنیاد و با کدگذاری باز، محوری و گزینشی طراحی شده است. الگوی ارائه شده حاکی از وجود شرایط علی و الزامی برای گسترش تولیدات داخلی، ضرورت حمایت دولت و مراکز فرهنگی، انتخاب راهبردهای توسعه بازار و توسعه محصول و تنوع همگون و ناهمگون در تولید بدون کارخانه و از همه مهم تر افزایش مشارکت مردم و شرکت های کوچک در صنعت اسباب بازی است. این الگو منجر به توسعه ی ظرفیت سرمایه گذاری داخلی در صنعت اسباب بازی شده و از طرق مختلفی مانند کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی، افزایش درآمدهای داخلی، افزایش مشارکت مردم در تولید، کاهش بار مالی دولت در تولید و توزیع و نظارت، می تواند به تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی کمک کند