مطالعات برنامه درسی آموزش عالی

این پژوهش با هدف،طراحی الگوی مطلوب جذب دانشجویان خارجی در دانشگاه آزاد اسلامی انجام شدکه از نظر هدف، کاربردی و از حیث روش پژوهش،بصورت کیفی و از روش گراند تئوری وتحلیل مضمون استفاده شد.جامعه آماری پژوهش، از اعضای هیئت علمی ، متخصصان آموزش عالی، مدیران ارشد، دانشجویان خارجی دانشگاه آزاد اسلامی و مدیران روابط بین الملل ستادی واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی انتخاب گردید. در بخش نمونه گیری که بصورت هدفمند انجام پذیرفت، نمونه پژوهش اسناد بیش از 50پژوهش مورد مطالعه قرار گرفت و آراء صاحبنظران بررسی شد.همچنین در بخش مطالعات میدانی با 12 نفر از متخصصان صاحب نظر در این حوزه مصاحبه عمیق بعمل آمد.در مرحله جمع آوری اطلاعات با استفاده از مصاحبه های نیمه ساختارمند مبتنی بر تئوری داده بنیادو تحلیل مضمون اسناد بصورت مطالعه موجی شکل انجام گردید.روش تحلیل اطلاعات از طریق کدگذاری باز،محوری،انتخابی انجام شد.دربررسی های الگوی جذب دانشجویان خارجی، که شامل هفت متغیر، بود نتایج به شرح زیر حاصل شد. .در تبیین دیدگاه های موافق و مخالف به ترتیب،توسعه کمی و کیفی دانشگاه،اصلاح کارکردهای دانشگاهی،بین المللی سازی دانشگاهی،افزایش اعتبارات و منابع مالی دانشگاهی وفرهنگ سازی مشکلات مربوط به جهانی شدن، منحصر شدن جذب دانشجویان در جهت منافع اقتصادی(سرمایه داری آکادمیک) و ارجحیت اهداف سیاسی به اهداف آموزشی حاصل شد. در تبیین عوامل موثر بر جذب دانشجویان خارجی ساختارها، نیروی انسانی،اهداف، برنامه ها و سیاست ها، تکنولوژی، موقعیت دیپلماتیک و بازاریابی آموزشی ، در تبیین راهبرد های های جذب ، برنامه های حمایتی،عملکرد نمادین وعملکرد تنظیمی ، در تبیین رشته های مورد پذیرش دارای مزیت نسبی دانشجویان خارجی، زمینه ها،رفتارها وساختارها ،در تبیین تسهیل روند جذب دانشجویان خارجی، مزیت رقابتی، استعداد دانشگاه وآمایش سرزمین ودر نهایت در تبیین موانع جذب دانشجویان خارجی، موانع تکنولوژیکی، موانع فرهنگی، موانع پداگوژیکی، موانع سیاسی و موانع اقتصادی موثر بوده اند.

این پژوهش با مفروض انگاشتن تفاوت های فرهنگی بین رشته های دانشگاهی، سعی دارد تا شاخص های تدریس موءثر را با رویکردی انسانشناسانه از منظر دانشجویان رشته های مختلف بررسی نماید. بدین منظور براساس تقسیم بندی تونی بچر از دیسیپلین ها به دو دسته شهری و روستائی، 14 دانشجوی رشته فلسفه، مطالعات فرهنگی، تاریخ، علوم اجتماعی و روانشناسی عمومی (به عنوان نماینده دیسیپلین های روستائی) و 9 دانشجوی رشته مهندسی مکانیک، مهندسی نفت و مهندسی عمران (به عنوان نماینده دیسیپلین های شهری) به عنوان اطلاع رسان در این پژوهش مشارکت نمودند. نمونه گیری در این پژوهش بصورت هدفمند و با بکارگیری راهبرد نمونه گیری ملاک محور و گلوله برفی صورت گرفت. راهبرد پژوهش در مطالعه حاضر مردم نگاری آموزشی با طرح تفسیری می باشد. همچنین داده های پژوهش در چارچوب راهبرد 6 سطحی پیتر وودز تا سطح دوم (یعنی طبقه بندی و مقوله بندی) تحلیل شده و با بکارگیری دو راهبرد بازبینی اعضاء و تحلیل همگنان مورد اعتباربخشی قرار گرفتند. راهبرد جمع آوری داده ها در پژوهش حاضر نیز مصاحبه های نیمه ساختار یافته و غیر رسمی بوده و بازنمائی نتایج پژوهش به شیوه مضمونی صورت گرفته است. بر مبنای یافته های پژوهش، تدریس موثر در دیسیپلین های روستائی با شاخص هایی چون تمرکز بر منابع کلاسیک، انسان محوری، نزدیکی به زبان عوام و تاءکید بر فهم ارزشگذاری می شود. این در حالی است که تدریس موثر در دیسیپلین های شهری با ویژگی هایی چون روزآمدی، محتوی محوری، تاکید بر زبان تخصصی، و تاکید بر کاربردپذیری ارزشگذاری می شود.

این مقاله با هدف واکاوی و توصیف فهم برنامه درسی مدرس برای تدریس در کلاس درس و نگاه پداگوژی مبتنی بر تجربه زیسته مدرسان دپارتمان برنامه درسی و پداگوژی دانشگاه بریتیش کلمبیا تدوین شده است. داده ها بر اساس یک طرح پژوهش کیفی از نوع مطالعه موردی کمک کننده با رویکرد پدیدارشناختی و به کمک مصاحبه نیمه ساختار یافته باز پاسخ جمع آوری شده اند و در تکمیل از شیوه مشاهده کلاس درس استفاده شد. تحلیل داده ها بر مبنای استقرای تحلیلی انجام گرفت. مشارکت کنندگان در این پژوهش از میان اعضای هیات علمی دپارتمان برنامه درسی و پداگوژی به شیوه هدف مند بر اساس سه ملاک رتبه  استادی، تجربه تدریس و حوزه فعالیت به تعداد هفت مدرس در حوزه های نظریه پردازی برنامه درسی، برنامه درسی تربیت معلم، برنامه درسی و دانش پژوهی تربیت معلم، آموزش علوم، آموزش هنر، آموزش مطالعات اجتماعی، و آموزش عالی انتخاب شدند. یافته ها پانزده مولفه در زمینه فهم برنامه درسی و چهارده مولفه در زمینه نگاه پداگوژی را نمایان ساختند. با تامل بر یافته ها این معنا استنباط شد که فهم برنامه درسی و نگاه پداگوژی مدرسان متاثر از دو نوع پارادایم است. پارادایمی که برنامه درسی به عنوان طرح ناتمام و گفتمان پیچیده فهمیده می شود. این فهم از برنامه درسی با پداگوژی تحول درونی به کمک توسعه دید نظری، انتقادی و معنوی دنبال می شود. دیگری، برنامه درسی به عنوان طرح مدون مساله محور فهمیده می شود که از پداگوژی ساخت و فهم دانش به کمک توسعه دید انتقادی، چند صدایی و اندیشه ورزی استفاده می کند.

هدف از پژوهش حاضر طراحی مدل همرسانی تجربه زیسته معلمان در قالب اتوبیوگرافی با استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی بود. این مطالعه با استفاده از روش پژوهش "نظریه زمینه ای" انجام شد. داده های مورد نیاز بواسطه یادداشت های میدانی دریافت شده از اجتماع گفتمانی معلمان جمع آوری شد. تحلیل داده ها طی فرایند مقایسه و پالایش مداوم آنها به شیوه استراوس و کوربین (1998) و کدگذاری های باز، محوری و انتخابی انجام شد. مجموعه داده های جمع آوری شده در قالب 116 نکته و مضمون کلیدی، 42 مفهوم و 20 مقوله سازماندهی شدند. نتایج نشان می دهند با به خدمت گرفتن مدل همرسانی اتوبیوگرافی معلمان در شبکه های اجتماعی مجازی، دانش عملی و شخصی معلمان به اشتراک گذاشته می شود و نتایجی مانند: بیان آزاد حقیقت درون، رویش اندیشه، فراخ اندیشی، پرورش همکاری، و باز سازی تجارب را در پی خواهد داشت.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی کیفی چالش های برنامه درسی درس زبان تخصصی رشته های علوم تربیتی و راهکارهای بهبود این چالش ها بود. به این منظور، مصاحبه ای نیمه ساختارمند با 16 استاد مدرس زبان تخصصی رشته های علوم تربیتی و 19 دانشجوی تحصیلات تکمیلی شاغل به تحصیل در رشته های علوم تربیتی از چهار دانشگاه ایران (دانشگاه علامه طباطبایی، دانشگاه شهید بهشتی، دانشگاه اصفهان و دانشگاه شیراز) انجام گرفت. روایی صوری و محتوایی فرم مصاحبه توسط پنج نفر از متخصصان زبان تخصصی و رشتههای علوم تربیتی تایید گردید. پایایی نتایج مصاحبه با استفاده از مسیر ممیزی به دست آمد به طوریکه زیربنای تئوریک، فرایند جمع آوری داده ها و فرایند تحلیل مصاحبه تایید و قابلیت اطمینان مطالعه حاصل گردید. یافته ها نشان داد که عمده چالش های برنامه درسی زبان تخصصی مربوط به عدم تحقق مهارتهای اساسی زبان در هدفها، گزینش و ارائه محتوا و نحوه ارزشیابی است. راهکار پیشنهادی پاسخگویان، تاکید بر تحقق مهارتهای اساسی زبان در هدف های درس زبان تخصصی و هماهنگ سازی هدف ها با گزینش و ارائه محتوا و نحوه ارزشیابی بود. امید است که تحقق این رویه بتواند قابلیتهای پژوهشی و بالتبع توانمندیهای آموزشی دانشجویان را ارتقا بخشد و دستیابی به پیشرفتهای علمی را تسهیل نماید.

امروزه وجود فرهنگ های مختلف درون جوامع و ارتباطات بین جوامع لزوم توجه به برنامه درسی جهان وطنی را افزایش داده است. برنامه درسی جهان وطنی از ارتباط بین فرهنگی جوامع، آشنایی و احترام به سایر فرهنگ ها در عین اعتقاد به ریشه های فرهنگ خودی حمایت می کند. هدف از این پژوهش حاضر، واکاوی منابع در جهت تعیین عناصر برنامه درسی میلر در برنامه جهان وطنی بود. روش پژوهش حاضر تحلیل محتوا کیفی و مبتنی بر تحلیل - استنتاجی بود. به منظور دست یابی به داده های موردنظر از روش مطالعه و بررسی متون و آثار صاحب نظران جهان وطنی استفاده شد. در مرحله بعد داده های گردآوری شده مورد تجزیه وتحلیل قرارگرفته و با توضیح مفاهیم و بررسی شرط های لازم به تحلیل مفاهیم و استنباط سؤالات پژوهش پرداخته است. و در انتها مشخص شد که، برنامه درسی جهان وطنی در قسمت اهداف بر ایجاد روحیه همبستگی جمعی بین المللی و فرهنگی؛ روش یاددهی-یادگیری بر مباحثه گروهی، تعاملی و حل مسئله؛ محیط صمیمی، ارتباط گرا و فناورانه؛ دانش آموز را عنصری پویا، تحلیل گر و منتقد می داند؛ هم چنین بر معلم، تسهیل گر و بروز و در زمینه ارزشیابی به رویکردهای خودسنجی، دگرسنجی، استفاده از چک لیست، و آزمون مداد و کاغذی تاکید دارد.

هدف از این پژوهش، ارزیابی کیفیت درونی و بیرونی برنامه درسی کارشناسی ارشد گردشگری گرایش برنامه ریزی توسعه از دیدگاه ذی نفعان می باشد. روش پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش، شامل اعضای هیأت علمی، دانشجویان کارشناسی ارشد و دانش آموختگان (مدیران) می باشد که با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس 30 نفر از اعضای هیأت علمی، 50 نفر از دانش آموختگان و 50 نفر از دانشجویان به عنوان نمونه آماری انتخاب شده اند. برای جمع آوری اطلاعات، از سه پرسشنامه محقق ساخته استادان، دانشجویان و دانش آموختگان استفاده شد. برای سنجش روایی پرسش نامه از روایی محتوایی استفاد شد. و با استفاده از ضریب آلفای کرانباخ، پایایی پرسش نامه اعضای هیات علمی 82/0، دانشجویان 80/0 و دانش آموختگان 79/0 به دست آمده است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آزمون تی تک نمونه، تی مستقل، تحلیل واریانس و آزمون فریدمن استفاده شده است. نتایج نشان دادکه از نظر دانشجویان میزان مطلوبیت عنصر منطق و مواد در سطح پایین، عنصر فعالیتهای یادگیری و زمان در سطح بالا و مطلوبیت سایر عناصر در سطح متوسط می باشد.

بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاه ها و رشته علوم تربیتی یکی از علل توجه همگان به بحث کارآفرینی است. برای تربیت دانشجویانی کارآفرین، بایستی شایستگی های کارآفرینی مورد توجه قرار گیرد. هدف از مطالعه حاضر، دست یابی به مهمترین شایستگی های کارآفرینی و بررسی آن ها در برنامه درسی رشته علوم تربیتی بوده است. شایستگی های کارآفرینی با روش سنترپژوهی از متن مطالعات استخراج شده و پس از بررسی روایی محتوایی آن ها، در برنامه درسی رشته علوم تربیتی مورد بررسی قرار گرفت. شایستگی های کارآفرینی به چهار دسته خصوصیات فردی و زمینه ای، دانش، نگرش و مهارت کارآفرینی شد. بررسی برنامه درسی علوم تربیتی نشان داد، آموزش کارآفرینی به عنوان یک درس تخصصی فقط برای یکی از زمینه های این رشته لحاظ شده و در سایر دروس نیز توجه به شایستگی های کارآفرینی کم یا بسیار کم بوده است. با توجه به یافته های مطالعه حاضر پیشنهاد می شود، برنامه ریزان درسی، آموزش کارآفرینی را برای همه دانشجویان رشته علوم تربیتی ارائه دهند. همچنین پیشنهاد می شود، شایستگی های کارآفرینی در تدوین سایر دروس این رشته نیز مدنظر باشد.

واحد تحلیل اساتید دانشگاه اصفهان در سال تحصیلی96-97 بودند که ابتدا بر اساس روش شناسی کیو جهت تشکیل مجموعه کیو نمونه ای شامل 11 نفر از آن ها بر اساس شیوه نمونه گیری هدفمند تا سرحد اشباع نظری داده ها جهت مصاحبه انتخاب شدند که بیش از 100 گزاره به دست آمد که با توجه به حذف موارد تکراری و هم پوش، در نهایت 48 گزاره تأیید شد، سپس بر اساس شیوه هدفمند 14 نفر از اساتید جهت بررسی کمی داده ها انتخاب شدند. جهت گردآوری داده ها از نمودار در یک توزیع رتبه بندی نرمال از خیلی موافقم(5+) تا خیلی مخالفم(5-) برای 48 عبارت استفاده شد. جهت بررسی روایی از شیوه محتوایی و جهت بررسی پایایی از آزمون آلفای کرونباخ استفاده شد. برای تحلیل داده ها باتوجه به یافته های بدست آمده از مرحله کیفی، در مرحله کمی عبارات مورد نظر توسط مشارکت کنندگان ارزش گذاری شد و سپس داده ها با روش آماری تحلیل عاملی کیو با استفاده از نرم افزار آماریSPSS20 مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد اساتید الزامات تحقق برنامه های درسی مبتنی بر پیامد در آموزش عالی را شامل 12 مولفه اصلی می دانند که در سه محور یادگیری اثربخش، پرورش مهارت های فردی و آموزش اثربخش طبقه بندی شد

در این پژوهش تلاش شد تا تجارب زیسته دانشجویان از مسئولیت پذیری اجتماعی در دانشگاه مورد بررسی قرار گیرد. پژوهش به روش کیفی و با استفاده از سنت پژوهشی پدیدارشناسی انجام شده است. حوزه پژوهش دانشجویان مؤسسات آموزش عالی بودند که پس از شناسایی و تحلیل داده های دریافتی در نهایت13 نفر از دانشجویان عضو در تشکل ها و انجمن های دانشجویی با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند ملاک محور و معیار اشباع نظری انتخاب شدند و مصاحبه با آن ها صورت گرفت. داده های بدست آمده با استفاده از روش کدگذاری موضوعی مورد تحلیل قرار گرفت و یافته ها در قالب کدهای باز، محوری و جایگزینی سازماندهی شد. یافته های حاصل از تجارب زیسته دانشجویان در قالب هفت مقوله اصلی (فضای حاکم بر آموزش عالی ،اصول حاکم بر آموزش عالی ،عوامل زمینه ساز مسئولیت پذیری ،درک همدلانه،نقش پذیری و مشارکت ،ارزش مداری و ساختار اجتماعی دانشگاه )و 71 مقوله فرعی دسته بندی گردید و در نهایت یافته های متناسب با هر مقوله اصلی در قالب مدل کلی و نمودار ارائه شده است.

هدف از انجام این پژوهش، کشف تجارب کمال گرایانه دانشجویان دکتری دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه شیراز از برنامه های درسی آموخته شده این دانشکده بود. طرح پژوهشی در این مطالعه از نوع کیفی و روش مورد استفاده از نوع پدیدارشناسی بود. مشارکت کنندگان بالقوه این پژوهش، دانشجویان دکتری رشته های مختلف دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شیراز بودند که با رویکرد نمونه گیری هدفمند با تکنیک معیار، تعداد 36 نفر از آن ها انتخاب گردید. روش گردآوری داده های این پژوهش، مصاحبه نیمه ساختاریافته وارائه پرسشنامه های بازپاسخ بارویکرد بافت نگارانه بود. پس از دسته بندی، کدگذاری داده ها و تحلیل مضامین صورت گرفت. یافته های این پژوهش حاکی از آن بود پیامدهای حاصل از تجارب کمال گرایی این دانشجویان در چهار مضمون سازمان دهنده سطح اول تقسیم بندی شدند که شامل اهداف خودمدار، اهداف دگرمدار، اهداف جامعه مدار و کمال گرایی منفی است. اهداف خودمدار، دگرمدار و جامعه مدار هریک دارای چهار مضمون سازمان دهنده سطح دوم شامل اهداف علمی، تحصیلی، شخصیتی-اخلاقی و حرفه ای تقسیم شدند. همچنین کمال گرایی منفی خود دارای دو مضمون سازمان دهنده سطح دوم با عناوین موانع شخصی عدم تحقق کمال و موانع تحصیلی عدم تحقق کمال تقسم بندی شدند. نتایج این پژوهش نشان داد که پیامدهای حاصل از تجارب کمال دانشجویان، به طور کلی به پنج پیامد علمی، تحصیلی، حرفه ای، شخصیتی/ اخلاقی و پیامدهای منفی تقسیم بندی شدند.

در این مقاله، «چالش های آغازخدمت نومعلمان» در محیط مدرسه، مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش در چارچوب رویکرد کیفی و با استفاده از روش تحقیق نظریه مبنایی صورت گرفته و ابزار جمع آوری اطلاعات، مصاحبه نیمه ساختاریافته بوده است. اطلاع رسان کلیدی، 22 نومعلم دانش آموخته دانشگاه فرهنگیان با یک و دو سال سابقه خدمت بودند. از منظر نومعلمان، چالش های آغاز خدمت نومعلمان دوره اول ابتدایی در سه طبقه «چالش های فردی»، « چالش های حرفه ای» و « چالش های سازمانی» طبقه بندی می شوند. چالش های فردی نومعلمان شامل تنش و اضطراب در اوایل خدمت، عدم حمایت و احساس انزوا، چگونگی سازگاری با همکاران؛ چالش های حرفه ای شامل مدیریت کلاس درس، تسلط بر محتوا و تدریس موثر، ارزیابی دانش آموزان، رفع نیازهای دانش آموزان، جلب اعتماد و سازگاری با والدین؛ و چالش های سازمانی شامل آشنایی با مدرسه، آشنایی با رویه های مدرسه، منابع و جمعیت دانش آموزان است.