برنامه درسی اجراشده

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش عوامل کاهش دهنده فاصله بین برنامه درسی قصدشده، اجرا شده و تجربه شده آموزش عالی است. روش پژوهش زمینه یابی بود. جامعه آماری این پژوهش اعضای هیات علمی، مدرسین و دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تربت حیدریه بودند. حجم نمونه پژوهش شامل 33 عضو هیئت علمی-مدرس و 98 دانشجو بود. برای اعضای هیئت علمی و مدرسین از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای نسبی و برای دانشجویان از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای استفاده شد. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. تحلیل داده های پژوهش با استفاده از شاخص های آمار توصیفی و از آزمون t تک نمونه ای، آزمون t مستقل و آزمون w (برای تعیین وزن عوامل) انجام شد. نتایج نشان داد که پنج عامل نظام برنامه ریزی درسی، روش های تدریس استادان، سبک های یادگیری و راهبردهای مطالعه دانشجویان، انگیزه پیشرفت دانشجویان در کاهش فاصله میان سطوح سه گانه برنامه درسی تاثیر دارد. در سه مولفه روش های تدریس استادان، سبک های یادگیری و انگیزه پیشرفت، تفاوت معناداری میان دیدگاه های دانشجویان و اعضای هیات علمی وجود داشت. انگیزه پیشرفت تحصیلی سپس نظام برنامه ریزی درسی و شیوه تدریس استادان به ترتیب دارای بیشترین تاثیر در کاهش فاصله بین برنامه درسی قصد شده با برنامه درسی اجرایی و تجربه شده دانشجویان آموزش عالی است.

پژوهش حاضر با هدف ارزشیابی برنامه درسی دانشگاه فرهنگیان از حیث تربیت معلم پژوهشگر انجام شد. روش مورد استفاده در این پژوهش از نوع ارزشیابی و مدل ارزشیابی پروواس بود. در مسیر بررسی وضعیت مطلوب و اجرا شده برنامه درسی دانشگاه فرهنگیان؛ متخصصان موضوعی از طریق نمونه گیری هدفمند و زنجیره ای، دانشجویان از روش نمونه گیری در دسترس و مدرسان از طریق نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. در راستای بررسی برنامه درسی اجرا شده و متناسب با هریک از مراحل ارزشیابی، معیارهای لازم برای مؤلفه ها شناسایی شد. عملکرد واقعی دانشگاه فرهنگیان در هر یک از مراحل ارزشیابی و مؤلفه ها از طریق پرسشنامه، سیاهه مشاهده، مصاحبه و اسناد مکتوب به دست آمد. یافته های به دست آمده از مطالعه اسناد، تحلیل محتوا و سهم دروس پژوهشی در محتوای برنامه درسی حاکی از آن بود که اگرچه دانشگاه فرهنگیان در چند سال اخیر به سمت پژوهش محور بودن حرکت کرده؛ اما هنوز دارای کاستی هایی می باشد که از جمله آنها می توان به کمبود فضا، امکانات، زیرساخت های فیزیکی و تجهیزاتی و نیروی متخصص و با انگیزه اشاره کرد.

برنامه درسی اجراشده، مجموعه اقدامات و فعالیت های فرایند یاددهی یادگیری است که بین مربی و متربی در محیط واقعی تربیتی به اجرا درمی آید. الگوگیری از شیوه های عملی امامان علیهم السلام در تعلیم وتربیت، به ویژه امام صادق علیه السلام در نقش سردمدار تربیت اسلامی ایدئال، برای رسیدن به برنامه درسی توحیدمحور و مبتنی بر آموزه های اصیل اسلامی ضرورت دارد. این پژوهش با استفاده از سه روش پژوهش تاریخی، تبیین گزاره ها و معکوس سازی، با بررسی جوامع حدیثی و سایر منابع تکمیلی و همچنین شرح، تبیین و تفسیر آن احادیث در زندگی امام جعفر صادق علیه السلام و دیدگاه های تربیتی ایشان به طور عام و برنامه درسی اجراشده ایشان به طور خاص را استخراج و آنها را از دو منظر تحلیلی و ترکیبی تبیین کرده است. از نگاه تحلیلی، 16 مقوله درقالب عناصر چهارگانه هدف، محتوی، روش های یاددهی یادگیری و ارزشیابی در برنامه درسی اجراشده امام صادق علیه السلام، نظیر جانشین سازی شاگردان مستعد در هدایت کلاس درس، ایجاد زمینه تحقیق و تفحص، اهمیت آزاداندیشی در تعلیم وتربیت، نظام ارزشیابی از شاگردان و جایگاه معلم و... شناسایی شده است. در نگاه ترکیبی، حاکمیت توحید و اخلاق در سراسر برنامه درسی اجراشده در نظام تربیتی امام صادق علیه السلام تبیین شده است. الزامات حرکت نظام آموزشی به سمت الگوگیری از برنامه درسی اجراشده امام صادق علیه السلام در پایان مطرح شده است.

هدف پژوهش حاضر بررسی میزان توجه برنامه درسی اجراشده در دوره متوسطه به پرورش تفکر تأملی است. در این پزوهش که از روش توصیفی استفاده شده، جامعه آماری کلیه دبیران مشغول به خدمت در دبیرستان های شهر کرج در سال تحصیلی ۱۳۹۴-۱۳۹۳ بودند که تعداد 201 نفر از دبیران به عنوان حجم نمونه با استفاده از جدول کرجسی- مورگان انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری در این پژوهش پرسشنامه محقق ساخته است. نتایج پژوهش نشان داد که اهداف برنامه درسی اجراشده در دوره متوسطه از دیدگاه دبیران در سطح پایینی به پرورش تفکر تأملی توجه داشته و محتوای برنامه درسی اجراشده، روش های تدریس و ارزشیابی به کار گرفته شده در دوره متوسطه از دیدگاه دبیران در سطح پایینی به پرورش تفکر تأملی توجه دارند. علاوه بر این، بین میزان توجه عناصر برنامه درسی اجراشده به پرورش تفکر تأملی از دیدگاه دبیران تفاوت معنی داری وجود دارد و در بین عناصر برنامه درسی به ترتیب ارزشیابی، محتوا، روش تدریس و هدف کمترین میزان توجه را به پرورش تفکر تأملی دارند. درنهایت بین میزان توجه عناصر برنامه درسی اجراشده به پرورش تفکر تأملی از دیدگاه دبیران ازلحاظ رشته (علوم تجربی و علوم انسانی) و سطح تحصیلات (لیسانس و فوق لیسانس) تفاوت معنی داری وجود ندارد و نوع رشته و سطح تحصیلات در توجه دبیران به پرورش تفکر تاملی در برنامه درسی تاثیری ندارد.

هدف از انجام این پژوهش، کشف تجارب کمال گرایانه دانشجویان دکتری دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه شیراز از برنامه های درسی آموخته شده این دانشکده بود. طرح پژوهشی در این مطالعه از نوع کیفی و روش مورد استفاده از نوع پدیدارشناسی بود. مشارکت کنندگان بالقوه این پژوهش، دانشجویان دکتری رشته های مختلف دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شیراز بودند که با رویکرد نمونه گیری هدفمند با تکنیک معیار، تعداد 36 نفر از آن ها انتخاب گردید. روش گردآوری داده های این پژوهش، مصاحبه نیمه ساختاریافته وارائه پرسشنامه های بازپاسخ بارویکرد بافت نگارانه بود. پس از دسته بندی، کدگذاری داده ها و تحلیل مضامین صورت گرفت. یافته های این پژوهش حاکی از آن بود پیامدهای حاصل از تجارب کمال گرایی این دانشجویان در چهار مضمون سازمان دهنده سطح اول تقسیم بندی شدند که شامل اهداف خودمدار، اهداف دگرمدار، اهداف جامعه مدار و کمال گرایی منفی است. اهداف خودمدار، دگرمدار و جامعه مدار هریک دارای چهار مضمون سازمان دهنده سطح دوم شامل اهداف علمی، تحصیلی، شخصیتی-اخلاقی و حرفه ای تقسیم شدند. همچنین کمال گرایی منفی خود دارای دو مضمون سازمان دهنده سطح دوم با عناوین موانع شخصی عدم تحقق کمال و موانع تحصیلی عدم تحقق کمال تقسم بندی شدند. نتایج این پژوهش نشان داد که پیامدهای حاصل از تجارب کمال دانشجویان، به طور کلی به پنج پیامد علمی، تحصیلی، حرفه ای، شخصیتی/ اخلاقی و پیامدهای منفی تقسیم بندی شدند.

پژوهش باهدف ارزیابی همخوانی برنامه درسی تفکر و پژوهش ششم در سال 93 92 با روش توصیفی انجام شد.حجم نمونه ازجامعه آماری مدیران 50 ، معلمان 100 و دانش آموزان 250 نفر و سند تحول بنیادین، برنامه درسی ملی و کل کتاب تفکر و پژوهش و راهنمای آن به شیوه تصادفی طبقه ای انتخاب گردید. داده های مورد نیاز برنامه قصد شده، اجرا شده و کسب شده از طریق تحلیل محتوا ، مشاهده و پرسشنامه گردآوری و با آزمون تی ، خی دو و همبستگی پیرسون تحلیل شد. نتایج حاکی از همخوانی ضعیف (%37) که نشان دهنده طراحی نامناسب بوده و در اجرا شامل آشنا نبودن با مبانی نظری، نگرش منفی و ضعف حرفه ای معلم، کمبود امکانات و تجهیزات، زمان آموزش می باشد. در مرحله کسب شده بیشترین همسویی بخش دانشی با نمرات پایانی و سهم دستیابی به اهداف نگرشی و عملکردی پایین بوده است.

ارزشیابی برنامه درسی اجرا شده فارسی دوره اول ابتدایی، سطح دوم از ارزشیابی دوره ای برنامه درسی فارسی ابتدایی است که پس از ارزشیابی برنامه درسی قصد شده، هدفش تعیین شایستگی ها و نارسایی های برنامه درسی اجرا شده در پایه های اول تا سوم دوره ابتدایی است. برای انجام ارزشیابی چهار هدف ویژه دنبال شده است: الف- تبیین ویژگی هایِ وضع مطلوب اجرای برنامه درسی فارسی، ب- تبیین ویژگی های برنامه درسی اجراشده، ج- مقایسه بین ویژگی های وضع مطلوبِ اجرای برنامه درسی و ویژگی های برنامه درسی اجرا شده و د- بررسی انسجام عمودی برنامه درسی اجرا شده. برای پاسخ به سوالات پژوهش، از پیمایش میدانی و ابزارهای مختلف در گرداوری داده ها شامل اجرای پرسش نامه ویژگی های وضع مطلوب اجرای برنامه درسی، شش دور مشاهده از کلاس های درس، گزارش های هفتگی معلمان گزارشگر، نگرش سنج، و مصاحبه با معلمان منتخب استفاده شده است. یافته های بدست آمده، از چالش ها و کاستی های قابل توجهی از نظر ویژگی های محتوایی، روش آموزش، موقعیت های یادگیری، ارزشیابی از آموخته ها، کاربرد مواد و منابع آموزشی، زمان بندی، مکان و فضای آموزش، و بستر اجرایی حکایت می کند. از نظر آموزش خط تحریری و محتوا و روش آموزش در مناطق دوزبانه نیز، موانع و کاستی های قابل توجهی در برنامه درسی اجراشده دوره اول ابتدایی مشهود است.

برای ارزشیابی رشته مکانیک خودرو تعداد 233 فارغ التحصیل، 357 هنرجو، 69 هنرآموز و 25 مدیر و معاون از 16 هنرستان از پنج استان خراسان رضوی، قم، کرمانشاه، چهارمحال و بختیاری و خوزستان انتخاب شدند و ارزشیابی از طریق آن ها انجام گرفت. داده های گردآوری شده به وسیله پرسش نامه و چک لیست با استفاده از روش های آماری توصیفی تحلیل شدند. برخی از مهم ترین یافته های پژوهش به شرح زیر خلاصه شده است: - عملکرد هنرجویان در دروس مختلف به ویژه درس های عمومی و نظری تخصصی و پایه نامطلوب است. - خانواده های هنرجویان و فارغ التحصیلان این رشته عمدتاً به طبقه اجتماعی و اقتصادی پایین جامعه تعلق دارند. - 7/22 درصد فارغ التحصیلان توانسته اند شغلی به دست آورند، اما مشاغل حدود 58 درصد این افراد ارتباطی با آموخته ها و رشته تحصیلی شان ندارد. - مشاغل بیشتر شاغلان موقت و روزمزد است، لذا عمدتاً حقوق و درآمد پایینی دارند و از رضایت شغلی کافی برخوردار نیستند. - وضعیت معیشتی، رفاهی و درآمد هنرآموزان مطلوب نیست و کاستی هایی در دانش، مهارت ها، صلاحیت آن ها وجود دارد و انگیزه و رضایت شغلی کافی ندارند. لازم است تدابیری جهت بهبود اجرای برنامه و در نتیجه تحقق اهداف تعیین شده و تأمین نیاز جامعه به نیروی انسانی در این زمینه اندیشیده شود و اقدامات عملی برای بهبود ورودی ها و کیفیت مهارت و اشتغال به ویژه اشتغال مرتبط فارغ التحصیلان انجام گیرد.

هدف: هدف این مطالعه شناسایی اصول حاکم بر اجرای مطلوب برنامه درسی درس پژوهی دوره کارشناسی پیوسته آموزش ابتدایی بود. روش: این پژوهش در چارچوب رویکرد کیفی و با استفاده از روش تحقیق پدیدارشناسی صورت گرفته است. جامعه آماری پژوهش را اساتید درس پژوهی استان خوزستان تشکیل دادند. نمونه ها به صورت هدفمند انتخاب شدند و حجم نمونه با توجه به ماهیت پژوهش کیفی تا اشباع داده ها (10 نفر) ادامه یافت. ملاک انتخاب اساتید میزان موفقیت ایشان در امر تدریس بود که براساس نمرات ارزشیابی تکوینی، کارعملی و آزمون پایانی دانشجویان مورد ارزیابی قرار گرفت و برترین ها جهت مصاحبه برگزیده شدند. داده ها از طریق مصاحبه عمیق گردآوری شد و با استفاده از روش پیشنهادی اسمیت (1995) مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. یافته ها: از مجموع یافته های این پژوهش 245 کد مفهومی در زمینه برنامه درسی اجرا شده درس پژوهی استخراج و در 5 مؤلفه اصلی و 37 ریزمؤلفه دسته بندی شد. یافته ها نشان داد که به منظور اجرای موفق برنامه درسی درس پژوهی می بایست اصولی همچون توجه به کار تیمی، تدریس تعاملی، تفکر تعاملی، جامعیت علمی، ویژگی های اساتید و پیگیری مسؤولیت ها بر اجرا حاکم باشد.    

هدف پژوهش حاضر، آسیب شناسی برنامه درسی انشاء پایه ششم دوره تحصیلی ابتدایی بود. در این راستا، سه بعد مشکلات ساختاری، مشکلات اجرایی و مشکلات تدریس انشاء مورد بررسی قرار گرفت. روش پژوهش زمینه یابی با دو رویکرد کمّی و کیفی تعیین شد. جامعه آماری، تمامی دانش آموزان پایه ششم شهر یزد بودند که با استفاده از فرمول کوکران، تعداد 369 نفر به شکل تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته بود که روایی و پایایی آن تایید شد. به منظور تحلیل داده های کمَی، از آزمون تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر، آزمون کرویت ماچلی، آزمون اثرات بین آزمودنی ها، آزمون مقایسه چندگانه و آزمون تحلیل واریانس رتبه ای فریدمن استفاده شد. همچنین برای تحلیل داده های کیفی، از روش کدگذاری استفاده شد. یافته ها نشان داد که مهم ترین مشکلات برنامه درسی انشاء به ترتیب شامل مشکلات ساختاری با میانگین رتبه (08/2)، مشکلات تدریس با میانگین رتبه (06/2) و مشکلات اجرایی با میانگین رتبه (86/1) است. همچنین مهم ترین مشکلات در بعد ساختاری به ترتیب شامل ضعف اطلاعات عمومی، عدم مهارت در نوشتن جملات شروع انشاء و عدم مهارت در تقسیم بندی انشاء به بخش های شروع، متن و نتیجه گیری بود. به علاوه، در بعد مشکلات اجرایی، مهم ترین چالش ها شامل آزاد نبودن موضوعات انشاء، عدم آرامش و تمرکز در تفکر، فقدان جذابیت کلاس انشاء و اهمیت نداشتن این درس برای دانش آموزان بود. همچنین، در بعد مشکلات تدریس، مهم ترین چالش ها شامل انتخاب موضوعات کلیشه ای و یکنواخت از سوی معلمان، عدم توجه به گسترش فرهنگ کتاب خوانی و عدم آگاهی دانش آموزان از اهداف درس انشاء بود.

هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر سبک های دلبستگی در سرعت پردازش اطلاعات بوده است. پژوهش حاضر به روش توصیفی و علّی - مقایسه ای انجام گرفته است. جامعه آماری دانش آموزان مقطع متوسطه شهرستان نجف آباد بودند که براساس جدول کرِجسی و مورگان، 300 نفر به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه بود. دانش آموزان انتخاب شده، پرسشنامه سبک دلبستگی کولینز و رید (1990) را تکمیل کردند. در مرحله بعد، براساس ملاک های ورود و نمرات نهایی توزیع پرسشنامه سبک دلبستگی سه گروه 15 نفری (اضطرابی دوسوگرا، اجتنابی و ایمن) انتخاب شدند و با آزمون های سرعت پردازش زاهلن/ وربیندونگز اسؤالد و روس (1978)، و رمزگردانی کی دی تی سیتزول (1995) ارزیابی شدند. نتایج تحلیل واریانس چندمتغیری و آزمون های تعقیبی بون فرنی نشان داد مدت زمان پردازش اطلاعات در دانش آموزان دارای سبک دلبستگی اضطرابی دوسوگرا بیشتر از دانش آموزان دارای سبک دلبستگی اجتنابی و ایمن است. همچنین، نتایج نشان داد عملکرد دانش آموزان دارای سبک دلبستگی ایمن بهتر از عملکرد دانش آموزان دارای سبک دلبستگی اضطرابی دوسوگرا و اجتنابی بوده است. براساس یافته های پژوهش حاضر می توان گفت سبک های دلبستگی در فرایندهای شناختی نقش محوری دارد. مهم ترین کاربست عملی این پژوهش اصلاح سبک زندگی و آموزش شیوه شکل گیری دلبستگی ایمن و روش های صحیح برقراری ارتباط با فرزندان است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان توجه برنامه درسی اجرا شده به ابعاد هویت ملی، از دیدگاه دبیران مقطع متوسطه انجام شده است. این مطالعه از نوع توصیفی – پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه ی دبیران مرد و زن دوره ی متوسطه شهرستان نقده به تعداد 140نفر بود که کتاب های درسی تاریخ، جغرافیا، ادبیات و علوم اجتماعی را در دوره اول و دوم متوسطه تدریس می کردند. از این تعداد،103 نفر به عنوان نمونه به صورت تصادفی ساده و بر اساس جدول مورگان انتخاب شده است. ابزار گرداوری داده های پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته بود. برای تحلیل داده ها از آزمون تی تک نمونه ای استفاده شد. به طور کلی یافته های پژوهش نشان داد که میزان توجه برنامه درسی اجرا شده به ابعاد هویت ملی درهر چهار عنصر(هدف، محتوا، روش تدریس و ارزشیابی) در سطح پایینی قرار دارد. همچنین نتایج نشان داد که دبیران زن توجه بیشتری نسبت به دبیران مرد به ابعاد هویت ملی دارند