مدیریت دانش سازمانی (مدیریت راهبردی دانش سازمانی)

امروزه، اشتراک دانش در حال تبدیل شدن به مؤثرترین مؤلفه جهت دستیابی به مزیت رقابتی منحصربه فرد برای سازمان های دانش محور است؛ اما درحالی که می تواند منبع مزیت رقابتی سازمان باشد، می تواند منشای ریسک سازمانی نیز گردد. این مطالعه به بررسی امکان و شناسایی ریسک های احتمالی برای مزیت رقابتی در اثر به کارگیری فرایند اشتراک دانش در سازمان هدف می پردازد. این برای نخستین بار است که موضوع ریسک در اثر فرایند اشتراک دانش به طور جدی مورد مطالعه قرار می گیرد. در این مطالعه، از مدل پژوهشی توصیفی-کاربردی بهره برده شده و روش آن پیمایشی و جامعه هدف آن تعدادی از کارکنان (دانشی) یک سازمان دانش محور در حوزه IT است. جهت جمع آوری داده ها از طراحی پرسشنامه، نظر خبرگان و جهت بررسی پایایی و روایایی داده های استخراج شده از آزمون های آلفای کرون باخ، کیزر-میر-الکین، بارتلت و به منظور بررسی فرضیه های تحقیق از آزمون t، کای دو و فریدمن استفاده گردیده است. نتایج حاصل شده نشان داد که کارکنان و مدیران سازمان باید جهت حراست از مزیت رقابتی سازمان خود، ریسک آفرینی فرایند اشتراک دانش که منجر به ریسک هایی چون کاهش سطح عملکرد فناوری اطلاعات و کاهش بهره وری در سازمان می گردد را به طور جدی مورد توجه قرار داده و در راستای کاهش سطح این ریسک ها چاره جویی نمایند.

امروزه، هوش تجاری به عنوان یک مزیت رقابتی و عامل حیاتی در موفقیت سازمان ها محسوب می شود. هوش تجاری، داده ها و اطلاعات سازمان را یکپارچه کرده و امکان کنترل و ره یابی فرایندهای کلیدی سازمان را برای مدیران فراهم می نماید. در حالیکه بسیاری از پژوهشگران اشاراتی به بهبود عملکرد سازمانی با به کارگیری هوش تجاری در سازمان ها داشته اند، امّا مطالعه جامعی در خصوص فرآیند تأثیرگذاری هوش تجاری بر شاخص های کلیدی عملکردی به ویژه در حوزه عملکرد هولدینگ های اقتصادی صورت نگرفته است. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر هوش تجاری به عنوان ابزار مدیریت دانش بر بهبود شاخص های کلیدی عملکرد با رویکرد پویایی شناسی سیستم، در هلدینگ های سرمایه گذاری انجام گرفته است. جامعه آماری این پژوهش را 40 نفر از مدیران، کارشناسان، خبرگان و صاحب نظران علوم مدیریت اقتصادی و فناوری اطلاعات در هلدینگ های سرمایه گذاری تشکیل می دهند. برای گردآوری داده ها و استخراج شاخص ها ضمن مرور ادبیات موضوع و پژوهش های انجام گرفته، از طریق روش های کیفی و کمی، شاخص های مورد نظر استخراج گردیدند. به منظور بررسی رفتار تأثیر هوش تجاری و مدیریت دانش بر شاخص های کلیدی عملکرد هلدینگ سرمایه گذاری، از روش پویایی سیستم استفاده شده است که نتایج حاصل از شبیه سازی با نرم افزار ونسیم، حاکی از اثر قابل توجه هوش تجاری و مدیریت دانش بر شاخص های کلیدی عملکرد سازمان از جمله شاخص سود خالص، بازگشت سرمایه و رشد اقتصادی می باشد.

امروز سازمان ها متوجه شده اند که دانش یک منبع باارزش است که بایستی مدیریت شود در پژوهش حاضر تلاش شده، ریسک های پیاده سازی مدیریت دانش شناسایی و با استفاده از مفهوم مدل شکاف، روش نوینی برای ارزیابی ریسک های پیاده سازی ارائه شود. روش پژوهش، هدف کاربردی و ازلحاظ ماهیت توصیفی است. جامعه آماری را 12 نفر از مدیران شرکت های دانش بنیان فعال شهر شیراز تشکیل می دهند. برای یافتن مؤلفه های بحرانی موفقیت و شکست از مفهوم مدل شکاف و ترسیم نقشه فازی نوع دوم برای ارزیابی ریسک ها استفاده شد. نتایج نشان داد عدم توانمند سازی، عدم حمایت مدیریت ارشد، چالش گسترش روزافزون تجارت، ترس از احمق فرض شدن، کمبود انگیزه، کمبود نرخ مشارکت، ترس از دست دادن مالکیت دانش و ایجاد سیستم و منابع اطلاعاتی متعدد و غیر ضرور، از مهم ترین عوامل حیاتی موفقیت و کمبود اعتماد، زیرساخت فنی، تمرکز در محدوده مرزها، چالش سیاسی، منسوخ بودن محتوی بعضی از دوره های آموزشی، ابهام در سیستم و مشکلات ارتباطی، از مهم ترین عوامل شکست شرکت های دانش بنیان در پیاده سازی مدیریت دانش در شهر شیراز هستند. در این راستا ایجاد فرهنگ همکاری، انجام ممیزی دانش، سازمان دهی دانش، ایجاد چک لیستی از ویژگی های کلیدی، برقراری ارتباط بین افراد و دانش، پاداش و انگیزش، چالش سیاسی، برگزاری دوره های آموزشی هدفمند می توانند پیاده سازی مدیریت دانش در سازمان را تسهیل کنند.

امروزه سازمان هایی در برابر تغییرات و تحولات موفق و پیروز خواهند شد که بتوانند سرمایه های نامشهود و دانش خود را بهبود و توسعه بخشند تا بتوانند سایر متغیرهای سازمانی از جمله اثربخشی را تحت تأثیر قرار دهند، در این راستا پژوهش حاضر نیز با هدف، بررسی تأثیر اجرای مدیریت دانش بر بهبود عملکرد سازمانی در شرکت شیر پگاه صورت پذیرفت؛ جامعه آماری این پژوهش نیز شامل کلیه کارکنان شیر پگاه از رده کارشناس به بالا که تعداد کل آنها 350 نفر بود که حجم نمونه مناسب تحقیق بر اساس فرمول کوکران 184 نفر می باشد که جهت اجرای پرسشنامه به صورت نمونه تصادفی ساده افراد از جامعه آماری انتخاب و پرسشنامه ها توزیع گشت، ابزار مورد استفاده در این پژوهش نیز شامل پرسشنامه های استاندارد اجرای مدیریت دانش و عملکرد سازمانی زاید (2012) که بر اساس مدل نظری بهاتی و همکاران (2011) تنظیم شده، استفاده شده است. پرسشنامه اجرای مدیریت دانش دارای 24 گویه و عملکرد سازمانی دارای 6 گویه با طیف 5 درجه ای لیکرت می باشند که متغیر های فرهنگ، سرمایه فکری، فرآیندها، استراتژی مدیریت دانش و عملکرد سازمانی را مورد سنجش قرار می دهد. نتایج آزمون تحلیل رگرسیون خطی ساده نشان داد که هم مؤلفه کلی مدیریت دانش و هم 4 مؤلفه مدیریت دانش سهم معناداری در تبیین واریانس متغیر وابسته عملکرد سازمانی داشتند و از بین این مؤلفه ها استراتژی مدیریت دانش بالاترین ضریب رگرسیونی را به دست آورده است.

بی طرفی در محیط کسب و کار فعلی به این دلیل که اقتصاد امروز اقتصاد مبتنی بر دانش و نوآوری است به شدت مورد نیاز است. این پژوهش پیمایشی – کاربردی بوده و به ارزیابی تأثیر عدالت سازمانی بر روی اشتراک گذاری دانش در میان اساتید و کارکنان یک محیط آموزشی پرداخته است. در این پژوهش بر روی پنج شکل از عدالت سازمانی (توزیعی، رویه ای، تعاملی، زمانی و مکانی) و دو شکل از اشتراک گذاری دانش (انتقال و گردآوری) تمرکز شده است. داده ها با استفاده از نرم افزار spss تحلیل و به لحاظ اینکه این پژوهش مجموعه ای از همبستگی ها را می آزماید، داده های حاصل از پرسش نامه با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری (SEM) و با استفاده از نرم افزارAmos مدل سازی شد. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که میان عدالت سازمانی و اشتراک گذاری دانش رابطه مثبت و مستقیم وجود دارد. نتایج این پژوهش بیانگر این موضوع می باشد که میان عدالت توزیعی در دانشگاه صنعتی مالک اشتر، رابطه معناداری وجود ندارد، اما میان چهار بعد دیگر عدالت سازمانی (عدالت رویه ای، عدالت تعاملی، عدالت زمانی و عدالت مکانی) و اشتراک دانش رابطه مثبت و معنادار وجود دارد.

هدف اصلی این پژوهش، بررسی تأثیر نوآوری باز بر اجرای مدیریت دانش با در نظر گرفتن فرآیندهای مدیریت دانش در منطقه دوم عملیات انتقال گاز استان اصفهان می باشد. برای نیل به این هدف، از روش پژوهش توصیفی (از نوع پیمایشی) استفاده شد. ابزار تحقیق بر اساس پرسش نامه استاندارد وو و هو (2018) می باشد که پس از سنجش روایی ظاهری، محتوا (روش لاوشه) و روایی سازه (تحلیل عاملی تأییدی) و پایایی (که با روش آلفای کرونباخ، مقدار آن 93/0 برآورد شد)، از طریق مشارکت 84 نفر از مدیران و کارکنان منطقه دوم عملیات انتقال گاز استان اصفهان که با روش نمونه گیری طبقه ای متناسب انتخاب شدند، اجرا گردید. روش تجزیه و تحلیل اطلاعات، در دو سطح توصیفی و استنباطی (مدل معادلات ساختاری) و از طریق نرم افزارهای «SPSS 21» و «Lisrel 8.9» اجرا شد. اعتبار مدل تحقیق، از طریق ضرایب استاندارد و ضرایب معناداری مورد بررسی قرار گرفت و نتایج آن حاکی از برازش قابل قبول برای شاخص های مذکور بوده است. یافته های پژوهش تمامی فرضیه های پژوهش را مورد تائید قرار داد، به صورتی که بیشترین تأثیر را نوآوری باز بر فرآیندهای مدیریت دانش داشته است (β=0.66)، همچنین کمترین تأثیر را نوآوری باز بر اجرای مدیریت دانش داشته است (β=0.25)، در نهایت، فرآیندهای مدیریت دانش به طور کامل، پشتیبانی نوآوری باز از اجرای مدیریت دانش را میانجی گری نموده است.