مدیریت دانش سازمانی (مدیریت راهبردی دانش سازمانی)

ازآنجا که استاندارد ایزو 30401 سیستم های مدیریت دانش- الزامات، هنوز با ابهاماتی روبرو است، اجرای آن توسط سازمان ها، ناسازگاری ها و تردیدهایی را به همراه دارد. هدف این پژوهش بررسی این موضوع است که آیا ایزو 30401 می تواند به عنوان معیار و چارچوب جدیدی برای ارزش آفرینی و پژوهش های مدیریت دانش و مبنایی برای صدور گواهینامه استفاده گردد؟ این مقاله تحلیلی توصیفی با رویکرد فراترکیب و تحلیل محتوا می باشد که به تشریح و تجسم ساختار و محتوای ایزو 30401 پرداخته و بندهای آن را به طور نظام مند در برابر مؤلفه ها و محرک های پژوهش های شناسایی شده از مطالعات مدیریت دانش اعتبارسنجی می کند و محک می زند. برای رسیدن به این هدف پایگاه های اطلاعاتی از مقالات حاوی این مؤلفه ها و منتشر شده بین سال های 2010 تا 2021 شناسایی و دسته بندی و در نهایت از بین 271 پژوهش، 57 پژوهش کیفی انتخاب شدند. یافته ها نشان داد که ایزو 30401 با موفقیت مجموعه ای گوناگون از مطالعات را در یک استاندارد بین المللی کاربردی تلفیق می کند. این پژوهش تبیین می کند که چگونه استاندارد و گواهینامه ایزو 30401 ممکن است به ایجاد ارزش کمک کند و به ابتکارات مدیریتی ممکن برای تحقق افزایش ارزش اشاره می نماید؛ دستورالعمل هایی را برای عملیاتی شدن بیشتر آن توسط سازمان های صدور گواهینامه و پیاده سازی توسط مدیران ارائه می دهد و اینکه آن ها برای افزودن ارزش در هنگام اجرای ایزو 30401 چه کاری باید انجام دهند.

هدف این پژوهش شناسایی تأثیر جو مسموم سازمانی و حمایت سازمانی ادراک شده بر تسهیم دانش است. از نظر هدف، یک تحقیق کاربردی و از منظر روش گردآوری داده ها توصیفی- همبستگی است. جامعه آماری این مطالعه ۱۶۴۸ نفر از کارکنان مؤسسات آموزشی شهرستان سراب است. با توجه به جدول کرجسی و مورگان حجم نمونه ۳۱۳ نفر تعیین و با روش نمونه گیری طبقه ای انتخاب شد که بعد از حذف داده های پرت، تعداد نمونه به ۲۴۸ نفر رسید. داده ها با استفاده از پرسشنامه های استاندارد جو مسموم سازمانی روستایی، تسهیم دانش دیکسون و پرسشنامه استاندارد حمایت سازمانی ادراک شده گردآوری شد که بر مبنای مدل آلن و همکاران طراحی و اعتباریابی شده بود. تجزیه وتحلیل داده ها با بهره گرفتن از آزمون همبستگی پیرسون و مدل سازی معادلات ساختاری انجام گرفت. نتایج گویای برازش مدل مفهومی و تأیید تمامی فرضیه ها است؛ به نحوی که همه اثرات مستقیم در مدل ارائه شده و همچنین اثر غیرمستقیم جو مسموم سازمانی بر تسهیم دانش از طریق میانجی گری حمایت سازمانی ادراک شده مورد تأیید قرار گرفت. نتایج پژوهش بیان می دارد که حمایت سازمانی ادراک شده می تواند اثر منفی جو مسموم سازمانی را بر تسهیم دانش کارکنان مؤسسات آموزشی کاهش دهد؛ بنابراین لازم است جو مؤسسات آموزشی فاقد مسمویت باشد تا نیت سازمان در ارائه حمایت ها بر کارکنان آشکار شود و بدین ترتیب آن ها تسهیم دانش را مغایر با منافع خود تلقی نکنند.

درک اینکه چه موانعی در مسیر استقرار مدیریت دانش وجود دارند ضروری است، علیرغم اهمیت این موضوع تا کنون مطالعه جامعی بدین منظور انجام نشده است. هدف از انجام این تحقیق شناسایی و دسته بندی چالش های پیش روی سازمان های ایرانی جهت پیاده سازی مدیریت دانش بر اساس مطالعه پژوهش های پیشین بین سال های 1390 تا 1400 به روش فراترکیب است. در پژوهش حاضر از روش  7 مرحله ای فراترکیب سندلوسکی و باروسو استفاده شده است. بدین منظور به جست وجو، بررسی و شناسایی پژوهش های مرتبط با موضوع از طریق سامانه جستجوی کتابخانه ای در وبگاه هایی چون جهاد دانشگاهی (SID)، مرکز پژوهش های علوم رایانه ای اسلامی (NOORSOFT)، مقالات علمی فراهمایی های کشور (CIVILICA)، پایگاه نشریات کشور (MAGIRAN) و علم نت (ELMNET) پرداخته شد و 188 مقاله مرتبط استخراج گردید، سپس بر اساس عنوان، چکیده و متن پژوهش های مرتبط به اولویت بندی و حذف موارد ناخواسته و یا کمتر مرتبط پرداخته شد و در آخر 31 مقاله نهایی انتخاب گردید. شیوه تحلیل داده ها بر اساس کدگذاری باز است و نتایج تحقیق شامل 59 کد (چالش) ذیل 4 مؤلفه اصلی: عوامل مدیریتی و ساختاری (28 کد)، عوامل اجرایی (17 کد)، عوامل فرهنگی (10 کد) و عوامل فناوری و زیرساختی (4 کد) دسته بندی گردیدند.

رایانش ابری آخرین پاسخ فناوری برای رفع نیاز انسان به محاسبات سنگین است. این پژوهش به بررسی تأثیر تجزیه وتحلیل کسب وکار دانشی بر مدیریت امنیت داده های رایانش ابری با توجه به نقش میانجی فرهنگ داده محور و عقلانیت تصمیم گیری امنیت داده های رایانش ابری پرداخته است؛ لذا پژوهش حاضر از حیث هدف یک پژوهش کاربردی بوده و از حیث گردآوری داده ها از روش توصیفی- پیمایشی استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر، خبرگان حوزه رایانش ابری شرکت های دانش بنیان در پارک علم و فناوری تهران (دانشگاه تهران) به تعداد 135 نفر بوده است. در پژوهش حاضر به علت محدود بودن تعداد اعضای جامعه آماری (135 نفر) از روش سرشماری برای جمع آوری داده ها استفاده شده است. ابزار گردآوری داده پرسشنامه های استاندارد از وانگ و همکاران (2020)، کائو (2015)، دیلن و دمیرکان (2013)، کایرن و همکاران (2012)، کایرن و شوکلی (2011)، چانگ و لین (2007) است که پایایی و روایی آن بررسی و مورد تأیید قرار گرفت. تجزیه وتحلیل داده ها نیز در دو بخش آمار توصیفی و استنباطی انجام شد. جهت آزمون فرضیه ها و برازش مدل، از تکنیک مدل سازی معادلات ساختاری و رویکرد حداقل مربعات جزئی و نرم افزار Smart PLS2 استفاده شد. نتایج نشان داد که تجزیه وتحلیل کسب وکار دانشی بر فرهنگ داده محور و فرهنگ داده بر عقلانیت تصمیم گیری داده های رایانش ابری تأثیر مثبت و معناداری دارد. همچنین عقلانیت تصمیم گیری داده های رایانش ابری بر مدیریت امنیت داده های رایانش ابری تأثیر مثبت معنادار دارد.

هدف از تحقیق حاضر، بررسی تحلیل ارتباط رهبری دانش محور، رفتار مدیریت دانش و عملکرد نوآوری در شرکت های کوچک و متوسط استان چهارمحال و بختیاری با تعدیل گری جهت گیری هدف کارکنان بوده است. تحقیق حاضر از لحاظ روش تحقیق همبستگی و از لحاظ هدف از نوع کاربردی بوده است. ابزار تحقیق بر اساس پرسش نامه های استاندارد دونات و پابلود (2015)، ژنگ و همکاران (2017)، شمیم و همکاران (a2017) و سوجان و همکاران (1994) می باشد که پس از سنجش روایی (همگرا، واگرای فورنل و لاکر و واگرای یگانه دوگانه) و پایایی (آلفای کرونباخ، ترکیبی و دایسترا)، از طریق مشارکت 140 نفر از مدیران شرکت های کوچک و متوسط در صنعت نرم افزاری استان چهارمحال و بختیاری که با روش نمونه گیری تصادفی و از طریق جدول مورگان انتخاب شدند، اجرا گردید. روش تجزیه وتحلیل اطلاعات، در دو سطح توصیفی و استنباطی و از طریق نرم افزارهای «SPSS25» و «WarpPLS8» اجرا شد. نتایج تحقیق نشان داد رهبری دانش محور بر تمامی ابعاد رفتار مدیریت دانش (کسب، انتقال، مستندات و کاربرد) تأثیر معناداری داشته است. همچنین یافته ها نشان داد که رهبری دانش محور از طریق تمامی ابعاد رفتار مدیریت دانش بر عملکرد نوآوری تأثیر داشته است. نهایتاً اینکه جهت گیری هدف کارکنان، توانسته است رابطه بین رهبری دانش محور با مستندات دانش و همچنین کاربرد دانش را تعدیل نماید.

نوآوری به عنوان یک عامل حیاتی برای سازمان ها در راستای ارزش آفرینی و حفظ مزیت رقابتی در محیط بسیار پیچیده و پویای کنونی قلمداد می شود. ابداعات نوآوری وابستگی بسیاری به دانش، تخصص و تعهدات کارمندان و ارزش دانش مدیریت عالی به عنوان پیش نیازهای اساسی در فرایند خلق ارزش دارد. دانش به عنوان یک منبع کلیدی مزیت رقابتی و خلق ارزش برای بهبود عملکرد، به عنوان عنصری ضروری ب رای توسعه پایدار شناخته شده است؛ لذا هدف از انجام این تحقیق بررسی تأثیر ارزش دانش مدیریت عالی و شیوه های اشتراک دانش بر نوآوری باز و عملکرد سازمانی بوده است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش حاضر مدیران 153 شرکت فناوری و دانش بنیان واقع در مرکز رشد دانشگاه فردوسی مشهد هستند که از این جامعه آماری 110 نمونه از طریق فرمول کوکران مشخص شده و به روش نمونه گیری در دسترس در نظر گرفته شده است. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه برگرفته از پژوهش سینگ و همکاران (2019) بوده است. جهت سنجش روایی پرسشنامه از روایی صوری با استفاده از نظر خبرگان و نیز روایی همگرا، واگرا و بارهای عاملی استفاده شد. جهت سنجش پایایی از آلفای کرونباخ و پایایی مرکب استفاده شد. مقدار آلفای کرونباخ کل 916/0 برآورد گردید که در محدوده قابل پذیرش قرار دارد. تحلیل داده ها با روش مدل یابی معادلات ساختاری و با نرم افزار اسمارت پی ال اس 3 انجام شده است. نتایج نشان داد ارزش دانش مدیریت عالی بر شیوه های اشتراک دانش با ضریب مسیر 623/0 و آماره تی 04/10 تأثیر مثبت و معناداری داشته است. شیوه های اشتراک دانش بر نوآوری باز ورودی و خروجی به ترتیب با ضرایب مسیر 461/0، 538/0 و آماره تی 806/4، 27/7 تأثیر مثبت و معناداری داشته است. نوآوری باز ورودی بر عملکرد سازمان با ضریب مسیر 381/0 و آماره تی 706/3 تأثیر مثبت و معناداری داشته اما نوآوری باز خروجی بر عملکرد سازمان با ضریب مسیر 186/0 و آماره تی 342/1 تأثیر معناداری نداشته است. ارزش دانش مدیریت عالی با نقش میانجی شیوههای اشتراک دانش با ضرایب مسیر 287/0، 335/0 و آماره تی 003/4، 029/5 تأثیر معناداری بر نوآوری باز ورودی و خروجی داشته است. شیوه های اشتراک دانش با نقش میانجی نوآوری باز ورودی بر عملکرد سازمان با ضریب مسیر 176/0 و آماره تی 707/2 تأثیر معناداری داشته است، اما شیوه های اشتراک دانش با نقش میانجی نوآوری باز خروجی بر عملکرد سازمان با ضریب مسیر 1/0 و آماره تی 227/1 تأثیری معناداری نداشته است؛ بنابراین نتیجه گیری می شود ارزش دانش مدیران عالی بر شیوه های اشتراک دانش و نوآوری باز و عملکرد سازمان در شرکت های دانش بنیان تأثیر دارد.