پژوهش های علوم شناختی و رفتاری

در روان شناسی معاصر بر پژوهش در حوزه روان شناسی مثبت و توانمندی های انسان تأکید بسیاری می شود. یکی از متغیرهای نوظهور در حوزه روان شناسی مثبت، مفهوم خوددلسوزی است. این پژوهش با هدف بررسی نقش بخشش و رضایت از زندگی در تبیین خوددلسوزی دانشجویان دانشگاه گیلان انجام شد. طرح پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری، تمام دانشجویان دانشگاه گیلان را در سال تحصیلی 94-1393 شامل می شد. نمونه ای به حجم 300 نفر از بین آنها با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند و به مقیاس های بخشش (مالت و همکاران، 2003)، رضایت از زندگی (دینر و همکاران، 1985) وخوددلسوزی (نف، 2003) پاسخ دادند. نتیجه آزمون تحلیل رگرسیون هم زمان نشان داد که رضایت از زندگی و حساسیت نسبت به مقتضیات محیطی، 9 درصد از تغییرات خوددلسوزی را پیش بینی می کنند (05/0>p). تنفر پایا و گرایش به بخشیدن هم بدون ضرایب پیش بینی معنادار هستند. با توجه به این که بخشی از تغییرات خوددلسوزی را بخشش و رضایت از زندگی تبیین می کنند، با به کارگیری آموزش هایی مانند آموزش بخشش و آموزش مهارت های زندگی در جهت افزایش رضایت از زندگی و به دنبال آن افزایش خوددلسوزی گام برداشته می شود.

هدف این پژوهش، بررسی روند تحولی تعالی معنوی از دوره نوجوانی تا پیری در شهر اصفهان در سال 90-91 بود. حجم نمونه 409 نفر را شامل می شد. پژوهش با توجه به هدف، مطالعه مقطعی بود؛ بنابراین افراد بر حسب سن در 4 گروه سنی شامل 77 نفر نوجوان (18-14 ساله)، 202 نفر جوان (39-19ساله)، 113 نفر میان سال (65-40 ساله) و 23 نفر پیر (88-66 ساله) و بر طبق جنسیت در دو گروه جنسی (213 زن و 196 مرد) در پژوهش شرکت کردند. روش نمونه گیری در گروه سنی نوجوان به صورت چندمرحله ای تصادفی و در سایر گروه ها به صورت در دسترس بود. به منظور بررسی سازه تعالی معنوی از مقیاس ارزیابی احساسات مذهبی و معنوی (پیدمونت،2010) استفاده شد. این مقیاس پیش از انجام پژوهش تجزیه و تحلیل و روایی و پایایی آن تأیید شد. نتایج حاصل از تحلیل کواریانس نشان داد که میان گروه های سنی از نظر روند تحولی تعالی معنوی، تفاوت معنی داری وجود دارد (05/0>P). مقایسه های زوجی نیز بیانگر وجود تفاوت معنی دار میان گروه سنی اول (18-14) با گروه های سنی سوم (65-40) و چهارم (88-66) و هم چنین میان گروه سنی دوم (39-19) با گروه های سنی سوم (65-40) و چهارم (88-66) بودند (05/0>P). نتایج نشان داد روند تحولی تعالی معنوی از نوجوانی تا پیری به صورت سیر صعودی است و در پیری به بالاترین حد خود می رسد، ولی تفاوت معنی داری بین دو جنس مشاهده نشد.

امروزه پرورش خلاقیت یکی از محورهای اساسی نظام های آموزشی برای تصمیم گیری مناسب و حل مسایل پیچیده جامعه است. هدف این پژوهش، بررسی تأثیر آموزش خلاقیت با استفاده از لگو بر اعتماد به نفس و توانایی حل مسئله کودکان 6-4 ساله شهر یزد بود. روش پژوهش آزمایشی از نوع پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری را تمامی کودکان 6-4 ساله شرکت کننده در مهد کودک های شهر یزد تشکیل دادند. جمعاً 40 نفر به صورت تصادفی با روش نمونه گیری چندمرحله ای انتخاب شدند و به تصادف در دو گروه 20 نفره آزمایش و کنترل قرار گرفتند. از مصاحبه نیمه سازمان یافته بالینی در خصوص ارزیابی میزان اعتماد به نفس و توانایی حل مسئله کودکان استفاده شد. سپس برنامه آموزش خلاقیت با استفاده از لگو به عنوان عامل آزمایشی در 9 جلسه 60 دقیقه ای به صورت سه جلسه در هفته برای گروه آزمایش اجرا شد. نتایج حاصل از تحلیل کواریانس چندمتغیره نشان داد که کودکان گروه آزمایش از اعتماد به نفس و توانایی حل مسئله بالاتری نسبت به گروه کنترل پس از اتمام دوره آموزشی برخوردار بوده اند. بنابراین آموزش خلاقیت باعث افزایش اعتماد به نفس و مهارت حل مسئله در کودکان می شود.

ابتلا به بیماری های مزمن از جمله صرع، در دوران نوجوانی، یک بحران برای کل خانواده محسوب می شود. از بین جنبه های متأثر از این بحران در خانواده می توان به کیفیت ارتباط والد- فرزندی اشاره نمود که توجه ویژه ای را می طلبد. هدف مطالعه حاضر، بررسی اثربخشی آموزش روابط والد– فرزند مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) بر تعارض والد– نوجوانِ مادران دارای فرزند مصروع در شهر اصفهان بود. طرح پژوهش مطالعه حاضر، ﻧﯿﻤﻪ تجربی و از نوع ﭘﯿﺶ آزﻣﻮن- پس آزمون ﺑﺎ ﮔﺮوه ﮐﻨﺘﺮل بود. جامعه پژوهش شامل مادران دارای فرزند نوجوانِ مصروع شهر اصفهان بود. نمونه گیری به صورت در دسترس با مراجعه به انجمن صرع اصفهان انجام پذیرفت. 24 نفر از مادران به صورت تصادفی در دو گروه مداخله و کنترل جایگزین شدند و پرسش نامه ی تاکتیک های تعارض را در پیش آزمون و پس آزمون تکمیل نمودند. داده ها با استفاده از آمار توصیفی و تحلیل کوورایانس چند متغیره تحلیل شد.نتایج به دست آمده نشان دادند که میزان تعارض گروه مداخله در مقایسه با گروه گواه در مرحله ی پس آزمون به طور معناداری کاهش یافته است، ( 05/0 >p). همچنین یافته ها نشان دهنده ی افزایش معنادار نمرات استدلال (05/0 >p) و کاهش معنادار نمرات پرخاشگری کلامی و فیزیکی ( 05/0 >p) بودند. بنابر نتایج به دست آمده از مطالعه حاضر می توان نتیجه گرفت آموزش روابط والد – فرزند مبتنی بر ACT می تواند میزان تعارض والد – نوجوان را کاهش دهد.  

این پژوهش با هدف بررسی تأثیر واسطه ای رضایت خانوادگی در رابطه غنای کار-خانواده با رضایت از زندگی در مردان اجرا شد. روش پژوهش همبستگی و جامعه آماری پژوهش را 1000 نفر کارکنان مرد یک بانک خصوصی در اصفهان تشکیل دادند که از بین آن ها 385 نفر به شیوه ی نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه غنای کار-خانواده (رشید و همکاران، 2011)، پرسشنامه رضایت خانوادگی (رشید و همکاران، 2011) و شاخص رضایت از زندگی (وود و همکاران، 1969)  بودند. داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و الگو سازی معادله ساختاری (SEM) مورد تحلیل قرار گر فت. نتایج حاصل از الگو سازی معادله ساختاری (SEM) نشان داد که غنای کار- خانواده به طور مستقیم با رضایت خانوادگی (27/0 = β) و رضایت خانوادگی نیز به طور مستقیم با رضایت از زندگی (37/0 = β) دارای رابطه معنادار (005/0=p) هستند. در مجموع نتایج این پژوهش نشان داد که غنای کار-خانواده ابتدا موجب افزایش رضایت خانوادگی و سپس رضایت خانوادگی زمینه تقویت رضایت از زندگی را در مردان فراهم می سازد. به عبارت دیگر نتایج این پژوهش نشان داد که رضایت خانوادگی متغیر واسطه (میانجی) میان غنای کار-خانواده و رضایت از زندگی است.

پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی طرحواره درمانی بر کاهش طرحواره های ناسازگار دربیماران شهر تهران مبتلا به کمردرد مزمن انجام شد. این پژوهش طرحی نیمه آزمایشی تک گروهی با پیش آزمون- پس آزمون و پیگیری بود. به این منظور از بین بیماران مبتلا به کمر درد مراجعه کننده به کلینیک های فوق تخصصی درد بیمارستان های اختر، امام حسین (ع) و درمانگاه جراحی مغز و اعصاب بیمارستان امام حسین (ع) شهر تهران، 10 بیمار مبتلا به کمردرد مزمن، با روش نمونه گیری مبتنی بر هدف (غیر احتمالی) انتخاب شدند. این بیماران فرم کوتاه 90 سؤالی پرسشنامه طرحواره یانگ را در مرحله پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری 2ماهه پر کردند. برای بررسی تاثیر شیوه درمانی بر کاهش طرحواره های ناسازگار بیماران، از آزمون ناپارامتری فریدمن برای گروه های وابسته و در تعقیب آن برای مقایسه های زوجی گروه ها از آزمون ویلکاکسون رتبه ای استفاده شد.نتایج نشان داد نمرات طرحواره افراد پس از شرکت در طرحواره درمانی به طور معنی داری کاهش یافته و این کاهش در مرحله پیگیری نیز معنی دار باقی ماند. قابل توجه اینکه نمرات طرحواره در مراحل پیگیری نسبت به پس آزمون کاهش معنی داری نداشت. بر این اساس، روش طرحواره درمانی به عنوان روشی مناسب جهت کاهش طرحواره های ناسازگار در مبتلایان به درد مزمن توصیه می شود واحتمالاً بتواند نوعی پیشگیری ثانویه از پیامدهای ناشی از درد در این افراد فراهم کند.  

هدف این پژوهش، تدوین الگوی زوج درمانی شخصیتی - سیستمی و بررسی اثربخشی این الگو بر سازگاری زناشویی زوج های شهرستان شهرضا بود. این پژوهش به شیوه کمی انجام گرفت و در آن از روش پژوهش نیمه تجربی و از طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل استفاده شد. اعضای گروه آزمایش و کنترل قبل از شروع جلسات پیش آزمون را تکمیل کردند. سپس زوج های گروه آزمایش در جلسات مداخله ای مبتنی بر رویکرد سیستمی - شخصیتی (شامل 9 جلسه زوج درمانی سیستمی و 9 جلسه زوج درمانی شخصیتی) شرکت کردند. در پایان نیز هردو گروه به پس آزمون پاسخ دادند. داده های به دست آمده برای بررسی میزان تأثیر الگوی زوج درمانی با نرم افزار spss16 تحلیل شدند. نتایج تحلیل واریانس چندمتغیره بین افراد گروه آزمایش و گواه در متغیر وابسته یعنی سازگاری زناشویی و ابعاد آن (توافق،  ابراز محبت،  هم بستگی و رضایت) تفاوت معناداری را نشان دادند. بر اساس نتایج این پژوهش، اثربخشی الگوی زوج درمانی شخصیتی - سیستمی بر سازگاری زناشویی و تمام ابعاد آن (توافق،  ابراز محبت،  هم بستگی و رضایت) تأیید شد.