پژوهش های علوم شناختی و رفتاری

اهمال کاری، یکی از رفتارهای بسیار شایع در بین افراد و ازجمله دانشجویان است که به آسیب های روانی و جسمی متعددی منجر می شود؛ ازاین رو نیازمند توجه و درمان است. این پژوهش با هدف تعیین میزان اثر ترکیب موریتادرمانی و هنردرمانی بر اهمال کاری تحصیلی دانشجویان انجام شده است. طرح پژوهش از نوع کارآزمایی بالینی با گروه کنترل است. جامعه آماری شامل همه دانشجویان دختر رشته های روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه پیام نور در نیمسال تحصیلی اول 1394-1395 بود. تعداد 40 دانشجو براساسِ نمرات به دست آمده از اجرای پرسشنامه اهمال کاری تحصیلی سواری (1390) از جامعه آماری انتخاب شدند و به طورِ تصادفی به دو گروه آزمایشی و کنترل تقسیم شدند. گروه آزمایشی طی هشت جلسه دوساعتی به مدتِ دو ماه درمان ترکیبی موریتا هنردرمانی را براساسِ پروتکل ویلیامز پترسون (2012) دریافت کرد. نتایج تحلیل مانکووا نشان داد گروه آزمایش در مرحله پس آزمون کاهش معنی داری در اهمال کاری تحصیلی (P=0/020) داشت. به علاوه، نتایج مربوط به تحلیل های تک متغیری نشان داد موریتا هنردرمانی بر مؤلفه های اهمال کاری تحصیلی (عمدی، ناشی از خستگی جسمی و روانی، ناشی از بی برنامگی) نیز به طورِ معنی داری مؤثر بوده است (p<0/05). براساسِ نتایج به دست آمده از پژوهش، به نظر می رسد ترکیب موریتا هنردرمانی روش مناسبی برای کاهش اهمال کاری تحصیلی است.

امروزه، پایش والدینی یکی از مهارت های والدین در مراقبت از نوجوان برای گذار موفقیت آمیز از این دوره رشد است. تاکنون ابزارهای مختلفی برای سنجش مهارت پایش والدینی طراحی شده است که دربردارنده همه ابعاد پایش والدینی نیست؛ بنابراین، پژوهش حاضر با هدف ساخت و اعتباریابی پرسشنامه پایش والدینی انجام شد. آزمون ساخته شده به سنجش پایش والدینی براساس پنج بُعد اطلاع، نظارت، ارتباط، دغدغه و پذیرش می پردازد. جامعه پژوهش شامل کلیه والدین دانش آموزان دختر مقطع متوسطه دوم در سال تحصیلی ۹۹-۱۳۹۸ بود. آزمون پژوهشگر ساخته بر روی 300 نفر از والدین (233 زن و67 مرد) اجرا شد. داده ها با استفاده از روش تحلیل عوامل تأییدی و ضریب همبستگی پیرسون تحلیل شد. یافته ها نشان دهنده پایایی قابل قبول ابعاد پنج گانه (۸۸/۰-۸۷/۰) و کل آزمون (3/90) است. برای تعیین روایی هم زمان پرسشنامه پایش والدینی، از دو پرسشنامه تعارض والدینی برای سنجش روایی واگرا و پرسشنامه سبک های فرزندپروری برای سنجش روایی همگرا استفاده شد. یافته ها حاکی از تأیید اعتبار ملاکی پرسشنامه پایش والدینی است. باتوجه به اهمیت پایش والدینی به عنوان مهارتی مهم در فرایند تربیت فرزندان با استفاده از پرسشنامه تدوین شده می توان به سنجش ابعاد این مهارت والدینی و ارائه بازخورد پرداخت.

نااَمنی شغلی و وضعیت اجتماعی اقتصادی می تواند به بروز مشکلاتی همچون کاهش کیفیت کار، بیماری های جسمی و روحی، خستگی و اختلالات خواب منجر شود؛ ازاین رو، هدف این پژوهش بررسی رابطه نااَمنی شغلی و وضعیت اجتماعی اقتصادی با کیفیت خواب با میانجی گری نشخوار فکری و تعدیل کنندگی تاب آوری، حمایت اجتماعی و کنترل شغلی بود. نمونه پژوهش 259 نفر از کارکنان یک شرکت صنعتی در اهواز بود که با استفاده از نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های امنیت شغلی (هلگرن و همکاران، 1999) وضعیت اجتماعی اقتصادی (قدرت نما، 1392)، کیفیت خواب پترزبورگ (بایس و همکاران، 1989)، پاسخ های نشخواری (نولن هوکسما و مارو، 1991)، تاب آوری (کونور و دیویدسون، 2003)، حمایت اجتماعی (واکس و همکاران، 1986) و کنترل شغلی (ادیبی و همکاران، 1390) و برای تجزیه وتحلیل داده ها از روش الگویابی معادلات ساختاری و تحلیل رگرسیون سلسله مراتبی (SPSS-24 و AMOS-24) استفاده شد. نتایج نشان داد نشخوار فکریْ رابطه نداشتنِ امنیت شغلی و کیفیت خواب را میانجی گری می کند (05/0p< )، تاب آوری رابطه نشخوار فکری و کیفیت خواب را تعدیل می کند (01/0p< ) و همچنین، حمایت اجتماعی (01/0p< ) و کنترل شغلی (05/0p< ) رابطه وضعیت اجتماعی اقتصادی با کیفیت خواب را تعدیل می کند. وضعیت محیط کار می تواند بر کیفیت خواب کارکنان تأثیر بگذارد؛ بنابراین، به مدیران توصیه می شود ازطریق افزایش تاب آوری کارکنان و حمایت اجتماعی و فراهم کردن فرصت کنترل بر شغل، زمینه را برای کاهش تأثیرات منفی نااَمنی شغلی، نشخوار فکری و وضعیت اجتماعی اقتصادی نامطلوب بر کیفیت خواب کارکنان فراهم کنند.

تحولات گسترده فناوری دیجیتال، بستر تحول کسب وکارها و تمامی ابعاد آن را فراهم کرده است. یکی از مهم ترین ابعادی که تحت تأثیر تحولات فناوری دیجیتال قرار گرفته، سرمایه انسانی و مدیریت راهبردی آن است. پژوهش حاضر با هدف ارائه مدل مفهومی راهبردهای سرمایه انسانی مبتنی بر فناوری دیجیتال انجام شده است. جامعه آماری پژوهش شامل ۴۵۰۰ نفر از کارشناسان، سرپرستان و مدیران شرکت مخابرات ایران با سطح خبرگی بالا بود و ۳۵۴ نفر از خبرگان در ۸ منطقه مخابراتی (استان) به عنوان نمونه تعیین شدند. برای انجام پژوهش از طرح ترکیبی یا آمیخته استفاده شد که در بخش پژوهش کیفی آن از نظریه زمینه بنیاد برای ارائه مدل مفهومی پژوهش و در بخش کمّی آن از تحلیل های آماری برای آزمون مدل پژوهش استفاده شد. همچنین، طراحی مدل پژوهش برمبنای ساختار مدل پارادایمی استراوس و کوربین صورت پذیرفت. مدل راهبردهای سرمایه انسانی با ابعاد شش گانه طراحی و تدوین شد. همچنین، ۱۱ راهبرد سرمایه انسانی که مبتنی بر فناوری دیجیتال شکل می گیرند، تدوین شد. تمامی ۷ فرضیه طراحی شده برای ابعاد مختلف مدل پژوهش طبق نتایج مدل یابی معادلات ساختاری تأیید شد. از خروجی تحلیل های آماری می توان استنباط کرد که فناوری دیجیتال، اهداف و راهبردهای سازمانی و تعهد مدیران ارشد بر تدوین و اجرای راهبردهای سرمایه انسانی و درنهایت بر پیامدهای شناختی، رفتاری و عملکردی در سطح فردی، گروهی و سازمانی به شدت تأثیرگذار است. پژوهش نشان داد ماهیت راهبردهای سرمایه انسانی متحول شده است و راهبردهای نوینی نیاز است که در این پژوهش این راهبردهای نوآورانه معرفی شد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی نرم افزار توانمندسازی شناختی «کاپیتان لاگ» بر حافظه فعال دیداری و استدلال سیال دانش آموزان انجام شد. روش پژوهش نیمه آزمایشی با پیش آزمون _ پس آزمون _ پیگیری و گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان 8تا12ساله شهر اصفهان در سال تحصیلی 9۹-9۸ بود. به روش نمونه گیری دردَسترس، 30 کودک انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند. گروه آزمایش 8 جلسه 30دقیقه ای مداخله آموزشی انفرادی، طبق پروتکل مبتنی بر نرم افزار توانمندسازی شناختی کاپیتان لاگ دریافت کرد. به منظور جمع آوری داده ها از مقیاس هوش وکسلر کودکان ویرایش پنجم (2014) استفاده شد. داده ها با روش آماری تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر به وسیله نرم افزار SPSS23 تجزیه وتحلیل شد. یافته ها نشان داد بین نمرات پس آزمون دو گروه تفاوت معناداری وجود دارد (P<0.05) پیگیری یک ماهه نتایج نشان دهنده ثبات نتایج بود. نتیجه گیری: نرم افزار کاپیتان لاگ روش مداخله اثربخشی برای بهبود حافظه فعال دیداری و استدلال سیال است.

کیفیت زندگی زناشویی بالا نشان دهنده ازدواج موفق و یکی از عوامل تعیین کننده دوام ازدواج است و شامل رضایت، انسجام، شادمانی و تعهد می شود. هدف پژوهش حاضر تأثیر درمان تلفیقی هیجان مدار (گرینبرگ) و متمرکز بر شفقت بر کیفیت زندگی زناشویی زنان متأهل شهر اصفهان بود. در این پژوهش از طرح مورد منفرد A-B-Aاستفاده شده است. جامعه آماری شامل کلیه زنان متأهل شهر اصفهان در سال 99 بود که سه زن به صورت هدفمند انتخاب شدند. ابزار پژوهش، مقیاس کیفیت زندگی زناشویی باسبی و همکاران (RDAS) بود. پس از بررسی و مطالعه پیشینه پژوهش، بسته مشاوره ای در دوازده جلسه شصت دقیقه ای تهیه شد. یافته ها براساس تحلیل دیداری و آمار توصیفی تجزیه وتحلیل شد و نتایج براساس بررسی میانه، میانگین، روند PND نشان داد درمان تلفیقی سبب تنظیم هیجان در یک بستر معنایی شده و باتوجه به ذهن آگاهی و تربیت ذهن مهربان باعث افزایش کیفیت زندگی زناشویی شده است. پیشنهاد می شود درجهت بهبود کیفیت زندگی زناشویی از درمان تلفیقی هیجان مدار و شفقت استفاده شود.

اختلال کم توجهی بیش فعالی با مشکلاتی ازجمله نارسایی در کنش های اجرایی همراه است. هدف پژوهش حاضر اثربخشی درمان ذهن آگاهی کودک بر نشانه های اصلی و نارسایی کنش های اجرایی کودکان مبتلا به کم توجهی بیش فعالی بود. روش پژوهش در این مطالعه نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون، پیگیری با گروه کنترل بود. جامعه این پژوهش را تمام دختران 9 تا 12 سال مبتلا به کم توجهی بیش فعالی در شهرستان مشهد تشکیل دادند. در این پژوهش، 38 دختر دارای اختلال کم توجهی-بیش فعالی به شیوه نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای از بین مدارس عادی انتخاب شدند و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (19 نفر) و کنترل (19 نفر) جایگزین شدند. برای گردآوری داده ها از مقیاس درجه بندی SNAP (سوانسون و همکاران، 1980) و مقیاس نارسایی کنش های اجرایی (بارکلی، 2012) استفاده شد. برای گروه آزمایش درمان ذهن آگاهی کودک در هشت جلسه اجرا شد و گروه کنترل هیچ نوع مداخله ای را در حین اجرای پژوهش دریافت نکرد. نتایج نشان داد آموزش ذهن آگاهی کودک کاهش نمرات کم توجهی بیش فعالی و نارسایی کنش های اجرایی را در پس آزمون و پیگیری به همراه داشته است. براساس نتایج، آموزش ذهن آگاهی کودک برای کاهش علائم کم توجهی بیش فعالی و مشکل در کنش های اجرایی در کودکان مبتلا به کم توجهی بیش فعالی پیشنهاد می شود.

هدف از مطالعه پیش رو، بررسی روابط ساختاری ابعاد سرشت، حساسیت انزجاری و اختلال وسواسی اجباری با استفاده از روش مدل یابی معادلات ساختاری است. فرض بر این است که ابعاد سرشت و حساسیت انزجاری در تعامل با یکدیگر به اختلال وسواسی اجباری منجر می شوند. با وجود اهمیت این مدل، پژوهش های کافی برای ارزیابی تجربی آن انجام نشده است. طرح پژوهش حاضر از نوع توصیفی همبستگی است. برای این منظور، 377 نفر از دانشجویان دانشگاه ارومیه با استفاده از نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند و به پرسشنامه های سرشت و منش کلونینجر، مقیاس حساسیت انزجاری و پرسشنامه بازنگری شده وسواسی اجباری که در اختیار آنها گذاشته شده بود، پاسخ دادند. تحلیل داده ها با استفاده از مدل یابی معادلات ساختاری انجام شد. همچنین، برای طبقه بندی، پردازش و تحلیل داده ها و بررسی فرضیه های پژوهش از نرم افزارهای SPSS و AMOS استفاده شد. ارزیابی مدل فرضی پژوهش با استفاده از شاخص های برازندگی نشان داد مدل فرضی، با مدل اندازه گیری برازش دارد (0/96=CFI، 91/0= , NFI 7 0/0=RMSEA). نتایج پژوهش نشان داد ابعاد سرشت با واسطه گری حساسیت انزجاری با اختلال وسواسی اجباری در سطح 05/0P< رابطه معناداری دارد. یافته های این پژوهش در کنار حمایت از مدل فرضی برای اختلال وسواسی اجباری، الگوی مناسبی برای سبب شناسی این اختلال ارائه می دهد. بر این اساس، ابعاد سرشت و به ویژه آسیب پرهیزی با واسطه گری حساسیت انزجاری، به افزایش نشانه های اختلال وسواسی اجباری منجر می شود.

پژوهش حاضر با هدف اثربخشی روان درمانی وجودی آنلاین بر نگرش به زندگی و آشفتگی های مرتبط با مرگ در بیماران بهبودیافته کووید ۱۹ انجام پذیرفت. طرح پژوهش، نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل بود و جامعه آماری را تمام بیماران بهبودیافته کووید 19 شهر ارومیه در سال 1399 تشکیل می داد. حجم نمونه آماری 30 نفر (15 نفر گروه آزمایش و ۱۵ نفر گروه کنترل) بود که به روش نمونه گیری دردَسترس گزینش و در دو گروه کنترل و آزمایش جای دهی شدند. گروه آزمایش به صورت گروهی 10 جلسه 90دقیقه ای روان درمانی وجودی آنلاین دریافت کردند و گروه کنترل هیچ مداخله ای نداشتند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های نگرش زندگی (ریکر، 1992)، افسردگی مرگ (تمپلر و همکاران، 1990) و وسواس مرگ (عبدالخالق، 1998) استفاده شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها، آزمون تحلیل کوواریانس تک متغیره استفاده شد. براساس نتایج، میانگین نگرش زندگیدر گروه آزمایش، پس از مداخله در مقایسه با گروه کنترل به طور معناداری افزایش (001/0P<) و میانگین افسردگی مرگو وسواس مرگ کاهش پیدا کرده است (001/0P<). بنابر نتایج، روان درمانی وجودی می تواند موجب بهبود نگرش به زندگی و کاهش میزان آشفتگی های مرتبط با مرگ در بیماران بهبودیافته کووید 19 شود.        

پژوهش حاضر با هدف طراحی و آزمون مدل ساختاری پیشایندهای علائم شخصیت مرزی و کیفیت زندگی دانشجویان، شامل روان نژندگرایی، هوش هیجانی و راهبردهای تنظیم شناختی هیجان انجام شد. طرح پژوهش از نوع همبستگی بود. 300 نفر از دانشجویان دانشگاه پیا م نور نجف آباد با استفاده از روش نمونه گیری دردسترس به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از فرم کوتاه سیاهه پنج عاملی نئو، مقیاس های هوش هیجانی شات و کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی و پرسشنامه های تنظیم شناختی هیجان و فرم ب صفات اسکیزوتایپال استفاده شد. برای آزمون مدل مفهومی پژوهش از روش مدل یابی معادلات ساختاری استفاده شد. در این تحلیل برای برآورد پارامترهای مدل از روش حداکثر درست نمایی و برای بررسی معناداری اثرات غیرمستقیم مدل از روش بوت استراپ استفاده شد. داده ها با استفاده از نرم افزارهای SPSS-24 و AMOS-24 تجزیه وتحلیل شد. نتایج نشان داد شاخص های برازش مدل در حد مطلوبی هستند. بررسی اثرات مستقیم مدل نشان داد تمامی اثرات مستقیم، به جز اثر هوش هیجانی بر علائم شخصیت مرزی، معنادارند. نتایج آزمون بوت استراپ نیز نشان داد اثرات غیرمستقیم روان نژندگرایی و هوش هیجانی بر کیفیت زندگی معنادارند. به طورکلی، این نتایج نشان می دهد راهبردهای تنظیم هیجان می تواند در ارتباط بین ویژگی های شخصیت، علائم شخصیت مرزی و کیفیت زندگی نقش میانجی گر داشته باشد. باتوجه به اهمیت راهبردهای تنظیم هیجان در تبیین علائم شخصیت مرزی و کیفیت زندگی، می توان به متولیان سلامت روان دانشجویان پیشنهاد کرد تا دراین زمینه مداخلات مناسبی انجام دهند.