درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۲٬۷۰۱ تا ۱۲٬۷۲۰ مورد از کل ۷۳٬۹۱۴ مورد.
۱۲۷۰۱.

تسامح و تساهل شاخصه ایجاد تمدن اسلامی

نویسنده:
منبع: تحقیقات قرآنی و حدیثی سال اول بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ 19 - 26

کلید واژه ها: تمدن تمدناسلامی شاخصه های تمدن اسلامی تسامح و تساهل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۹۴ تعداد دانلود : ۵۹۱
تسامح و تساهل، یکی از شاخصههای تمدن اسلامی بوده و به معنای، تحمل و مداراکردن عقاید گروههای مخالف است، البته تا زمانی که اصول اساسی اسلام تهدید نشده و موجب ظلم و گناه نیز نشود. این شاخصه، ابعاد مختلفی را در زندگی فردی، اجتماعی، قبیلهای، در میان دولت و ملت و... در برمیگیرد. در این نوشتار، نقش تسامح و تساهل در تمدن اسلامی  با روش توصیفی-تحلیلی بررسی شده و به این نتیجه میرسد که تسامح و تساهل، مورد پذیرش دین اسلام است و همین امر موجب شکلگیری تمدن اسلامی شده است.
۱۲۷۰۴.

دیدگاه تفسیری صدرالمتألّهین درباره «صراط» و «صراط مستقیم» در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال دهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳۹ 117-126

کلید واژه ها: صراط صراط مستقیم صدرالمتالهین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۴ تعداد دانلود : ۳۶۰
هدایت مدعای مشترک همه أدیان است؛ این حقیقت در اسلام حول محور صراط مستقیم شکل گرفته است. أهمیت و ضرورت فهم معنای صراط به وزان أصل هدایت بوده و هرگونه تفسیر نادرستی که آن را در وادی تعدد و نسبیّت بیندازد، نقض غرض نزول قرآن و إرسال پیامبران خواهد بود. ملاصدرا با تفسیری حکمی از صراط و چیستی آن در آیات قرآن، أفق جدیدی را برای أذهان باز می نماید؛ نظر ایشان افزون بر دو کتاب تفسیر القرآن الکریم و أسرار الآیات و أنوار البیّنات در کتاب های دیگرش نیز نمود یافته است، این تحقیق به مبناسازی ایشان برای تفسیر حقیقت صراط پرداخته و سپس به بررسی آیاتی که ایشان در فهم این مهم در آنها دارای تحلیل و تفسیر بوده اند، پرداخته و در نهایت با جمع بندی مطالب تفسیری، تعریفی از صراط و صراط مستقیم ارائه می دهد که لازمه ذاتی آن وحدت است.
۱۲۷۰۵.

بررسی و نقد رویکرد «تفکیک» با تأکید بر آراء میرزا مهدی اصفهانی در باب «حقیقت عقل و حوزه اعتبار و کارکردهای آن»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت کلامی سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۲۲)

کلید واژه ها: رویکرد «تفکیک» عقل مبناگروی قیاس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۲ تعداد دانلود : ۴۵۷
رویکرد موسوم به «تفکیک» در موضوع حقیقت عقل و دامنه اعتبار و کارکردهای آن، با رویکرد مشهور شیعی اختلاف نظر دارد. بر اساس رویکرد «تفکیک»، عقل انسان در تغایر ذاتی با روح اوست. عقل قابل تکامل است، ولی روح انسان همواره تاریک است. این رویکرد کارکرد عقل را در استعمالات دینی، منحصر به درک امور عملی، و کارکرد عِلم را منحصر به درک امور نظری می داند. میرزا مهدی اصفهانی یقین حاصل از حس و کتاب و سنّت را مطابق با واقع می داند، اما یقین حاصل از هر گونه استدلالی را معتبر نمی شمرد. پیروان رویکرد «تفکیک»، قیاسِ نهی شده در دین را به براهین فلسفی تعمیم داده، با هرگونه تعقّل عمیق مخالفت می ورزند. میرزا مهدی اصفهانی ارجاع نظری به بدیه را در مقابل روش «تعلیم دینی» می داند که صرفاً تذکر به فطرت است و نه استدلال. با روش پژوهش «درون دینی»، در نقد این باورها می گوییم: بر اساس آیات و روایات، عقل انسان مرتبه ای از روح اوست و می تواند با استدلالات متّکی به مقدّمات روشن، به درک صحیحی از امور نظری و عملی برسد. در قرآن و روایات، به وفور، از استدلالات عقلی، برای اثبات حقایق نظری و عملی استفاده شده است.
۱۲۷۰۶.

چالش های اخلاقی مربیان پرورشی در فضای مجازی و راهکارهای برون رفت از آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: pure life, Volume ۵, Issue ۱۶, Winter ۲۰۱۹ 131 - 164

کلید واژه ها: مربیان پرورشی چالش های اخلاقی فضای مجازی راهکارهای برون رفت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۴۱ تعداد دانلود : ۵۹۳
تعلیم و تربیت از جمله امور انسانی است که به دلیل نقش برجسته اش در تمام امور زندگی بشر اهمیت به سزایی داشته؛ به طوری که همواره مورد توجه صاحبنظران بوده و هر کدام با بیانی بر آن تأکید نموده اند. به طور کلی، پرداختن به تعلیم و تربیت هم از نظر چند بعدی بودن و هم پیچیدگی های خاصش در سطح نظری و عملی، آن را تبدیل به امری مهم و بی بدیل ساخته است. در این میان، یکی از تأثیرگذارترین و در عین حال دشوارترین مباحث در حوزه تعلیم و تربیت، تربیت اخلاقی نوجوانان و جوانان است؛ لذا پرداختن به مباحث مربوط به اخلاق و پیرو آن تربیت اخلاقی از جایگاه رفیعی برخوردار است. فلاسفه و عالمان این حوزه نیز از دیرباز به مقوله اخلاق و حتی اخلاق از منظر تربیت، نظر داشته اند؛ چنانچه ارسطو غایت تعلیم و تربیت را تربیت اخلاقی و فضیلت دانسته و خواجه نصیر اراده و اندیشه را خاستگاه اخلاق دانسته است. افزون بر این، کار مربیان پرورشی نیز مانند سایر عرصه های دیگر زندگی انسان، آمیخته با مسائل اخلاقی است که حل مشکلات و تعارضات اخلاقی در عرصه کاری این مربیان- به ویژه در فضای مجازی- از دغدغه های جامعه علمی است. این پژوهش که بر اساس روش ها و اهداف اخلاق کاربردی نوشته شده است، به عنوان زمینه ساز تنظیم منشور اخلاقی در فضای مجازی برای مربیان پرورشی به شمار می رود که مهمترین بحث در این پژوهش، چالش های اخلاقی مربیان پرورشی در فضای مجازی و راهکارهای برون رفت از این چالش است.
۱۲۷۰۷.

انسان موجودی رو به تعالی: انسان شناسی از دیدگاه علامه جعفری و عناصری از تفکر فروم در آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: الهیات تطبیقی سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۱ 79 - 94

کلید واژه ها: علامه جعفری اریک فروم ازخودبیگانگی تعالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۷۱ تعداد دانلود : ۴۱۱
بی تردید بحث انسان و ابعاد مختلف وجود او، از موضوعات محوری آرای علامه جعفری محسوب می شود. نظرهای علامه جعفری، از آرای متفکران مسلمان تأثیر گرفته اند؛ آنها معتقدند انسان باید با به کمال رساندن خود، مصداقی از انسان کامل، جانشین و خلیفه خدا روی زمین شود؛ البته نظرهای علامه جعفری به مسایل یادشده محدود نمی شود؛ بلکه بر ابعاد دیگر وجود انسان، همچون بُعدهای اجتماعی و روان شناختی نیز تأکید می کند. چنین به نظر می رسد که آشنایی علامه با آرای متفکران غربی در این موضوع تأثیر داشته است. در این میان، فروم ازجمله اندیشمندانی است که علامه جعفری او را واجد تفکر متمایزی می یابد؛ اما وجود چه عناصری در اندیشه فروم موجب این تلقی شده است؟ بررسی آرای علامه و فروم نشان می دهد هر دو با ردِّ تعریف معین برای ماهیت انسان، معتقدند انسان موجودی برخوردار از دو سطح حیات است و نباید خود را در سطح حیات حیوانی محدود سازد؛ بلکه باید با اتکا بر استعدادهای خود، خویشتن را به سطح عالی حیات برساند و به سرشت واقعی خود و تعالی دست یابد؛ البته ممکن است در این سیر، از مسیر خود منحرف و دچار از خودبیگانگی شود. در این مقاله ضمن بررسی آرای دو متفکر، دیدگاههای آنها درباره انسان مقایسه و تحلیل شده اند و نشان داده شد چه عناصری از تفکر اریک فروم در نضج نظریه استاد جعفری درباره تعالی و معنای زندگی او نقش دارد.
۱۲۷۰۸.

ضمانت اجرای قانونی نقض ارزش های اخلاقی در دیوان محاسبات کشور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال دهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۳۷)

کلید واژه ها: حقوق اخلاق نظارت دیوان محاسبات کشور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۳ تعداد دانلود : ۳۶۲
جامعه برای قوام و دوام خود نیازمند مولفه های گوناگونی از جمله احترام به ارزش های والای انسانی و اخلاقی است. ازآنجاکه این ارزش ها از بستر جامعه رشد می کند؛ در همه جوامع اعم از سنتی و نوین جایگاه خود را خواهد داشت، برخی ارزش ها از جمله رعایت حقوق دیگران، احترام به نفس انسان، ایثار و... همواره در دیدگاه همه جوامع ارزشمند محسوب و برخی دیگر به فراخور نگرش هرجامعه و فرهنگ آن ارزشمند تلقی می گردد و البته همه این ارزش ها از ضمانت اجرای یکسانی برخوردار نیست و باتوجه به میزان اهمیت این اصول، از ضمانت اجرای ضعیفی مثل نکوهش تا در مراتب بالاتر، مجازات قانونی برخوردار می شوند که این مقاله رعایت ارزش های ماندگار در دیوان محاسبات را مدنظر قرار داده و به بررسی این مطلب می پردازد که آیا در صورت عدم رعایت این اصول انسانی و ارزش های اخلاقی ضمانت اجرای قانونی درنظر گرفته شده یا خیر؟ بعبارت دیگر آیا کارکنان دیوان محاسبات درصورت نقض ارزشهای اخلاقی مواجه با ضمانت اجرای حقوقی هستند یا خیر؟ که با شیوه تحلیلی به این نتیجه دست یافتیم که نقض برخی ارزش های اخلاقی در قوانینی ازجمله قانون دیوان محاسبات، قانون محاسبات عمومی و قانون رسیدگی به تخلفات اداری و...ضمانت اجرای قانونی دارد و حتی مجازات شدیدی از جمله انفصال و اخراج درنظر گرفته شده است.
۱۲۷۰۹.

واکاوی جریان معاصر ضد تقریب فریقین در درون اهل سنت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: الهیات تطبیقی سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۱ 167 - 180

کلید واژه ها: امت اسلامی وحدت تقریب گرایی اهل سنت شیعه جریان ضد تقریب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۱ تعداد دانلود : ۳۶۹
اندیشمندان مسلمان شیعه و سنی، باوجود اختلا های نگرشی، در راستای اتحاد امت اسلامی، همواره اقدامات تقریب گرایانه را در اولویت هدف های خویش گنجانده اند؛ این اتحاد بر مبنای آیات قرآنی، روایات معصومین و سیره عقلا استوار است؛ اما گروهی در هر دو فرقه به دلیل های مختلف از پیوستن به جریان تقریب درونی امت اسلامی ابا ورزیده و با آن مخالفت کرده اند. در این مقاله جریان معاصر ضدّ تقریب در درون اهل سنت، مطرح شده است و با استقراء در کتاب های آنان، علت های هم نوانبودن آنان با جریان تقریب، استخراج و با توجه به نوع و شدت مخالفتشان، در سه دسته معارضان، مخالفان و مرتدان تقریب تحلیل شده اند. همچنین دیدگاههایشان نقد شد تا معلوم شود دلایل آنان برای مخالفت با جریان تقریب امت اسلامی، ناموجه و بیشتر ناشی از رویکرد و تحلیل اشتباه آنان نسبت به موضوع تقریب است.
۱۲۷۱۰.

تأملی در معنا، مدلول و مبانی نظریه اشتداد علم حضوری نفس به ذاتش در حکمت متعالیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های فلسفه اسلامی پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۵ 85 - 102

کلید واژه ها: علم حضوری اشتداد نفس ادراک خیال عقل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۰ تعداد دانلود : ۳۳۰
به باور ملاصدرا، علم حضوری نفس به ذاتش اشتدادی است. این نظریه از نظریات بدیع ملاصدرا و از نتایج هستی شناسی و نفس شناسی اوست. این نظریه بیانگر این معناست که مرتبه و درجه آگاهی حضوری انسان به حقیقت ذاتش امری ثابت نیست و می تواند ارتقاء یابد و از مرتبه نازل خودآگاهی خیالی به مرتبه عالی خودآگاهی عقلی و حتی بالاتر برسد. خودآگاهی خیالی به معنای ادراک حضوریِ خیالی نفس که در عین تجرد، محفوف به عوارضی چون شکل، اندازه و... است و خودآگاهی عقلی، ادراک به نحو تجرد تام و محض من است. هر   یک از این مراتب اقتضائاتی دارند که آثار مهمی در معرفت و عمل آدمی خواهند داشت. مهم ترین مبانی فلسفی این نظریه در حکمت صدرالمتألهین عبارت است از: نظریه اتحاد مدرِک به مدرَک، نظریه حرکت جوهری و نحوه وجود خاص نفس ناطقه انسانی نزد ملاصدرا.
۱۲۷۱۱.

چیستی و کارکرد قوه درک کننده احکام عملی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های فلسفه اسلامی پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۵ 227 - 252

کلید واژه ها: حکمت عملی عقل نظری عقل عملی کلیات عملی جزئیات عملی فعل ارادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷۶ تعداد دانلود : ۲۳۷
از سوی حکمای مسلمان، چند دیدگاه درباره ماهیت عقل نظری و عقل عملی و چگونگی کارکرد آن ها در ادراک احکام عملی مطرح شده است. یک دیدگاه، عقل نظری را مُدرِک همه احکام کلی، اعم از نظری و عملی، و عقل عملی را مُدرِک احکام جزئی عملی و نیز تدبیرکننده انجام فعل می داند (دیدگاه ابن سینا). دیدگاه دیگر، عقل نظری را تنها مُدرِک احکام نظری، و عقل عملی را مُدرِک احکام عملی کلی و جزئی و نیز تدبیرکننده انجام فعل می داند (دیدگاه خواجه طوسی و غزالی در مقاصد الفلاسفه ). دیدگاه سوم، عقل نظری را هم مُدرِک احکام نظری و هم مُدرِک احکام عملی کلی و جزئی، و عقل عملی را تنها قوه عامله و تحریک کننده انجام فعل می داند (دیدگاه بهمنیار، قطب الدین رازی و غزالی در معیار العلم ). نوشتار حاضر با تبیین زوایای این سه دیدگاه و تحلیل سخنان حکماء در این باره، دیدگاه درست را دیدگاه دوم می داند و بر آن است که عقل عملی بر دو گونه می باشد. یکی با کلیات سروکار دارد که هم وزن عقل نظری است؛ با این تفاوت که مُدرَکات کلی عملی را درک می کند. دیگری با جزئیات سروکار دارد که هم جزئیات عملی را درک می کند و هم چگونگی انجام آن ها را تدبیر می کند.
۱۲۷۱۳.

فراترکیب پژوهش های مربوط به نظریه ولایت فقیه در نظام آموزش و پرورش رسمی کشور(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و پژوهش های تربیتی سال یازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۲۱) 5-34

کلید واژه ها: تربیت ارزشهای سیاسی ولایت فقیه نظام آموزش و پرورش رسمی فراترکیب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۷ تعداد دانلود : ۲۷۷
هدف از این پژوهش، دستیابی به نگاهی کلی در زمینه وضعیت و جایگاه ارزش ولایت فقیه، در اهداف و محتوای برنامه درسی رسمی است که با رویکرد کیفی و به روش فراترکیب انجام شده است. منابع داده ها، گزارش های رسمی از تعداد 23 پژوهش مرتبط با موضوع است که در بیش از یک دهه اخیر در کشور منتشر شده اند. یافته های فراترکیب نشان می دهد که: الف. در پژوهش های مورد بررسی، ارزش «ولایت فقیه» در چارچوب های مفهومی چون ارزش های انقلاب اسلامی، مهدویت، گفتمان دینی، فرهنگ ایثار و شهادت، تربیت دینی و سیاسی و هویت دینی، ملی و انقلابی بررسی شده است؛ ب. اهداف مرتبط در سطوح مختلف هدفگذاری، به میزان کافی در نظر گرفته شدهاند. با این حال، اهداف مورد نظر بیشتر در حیطه شناختی تمرکزیافته و به حیطه های عاطفی و روانی حرکتی و حتی سطوح بالای حیطه شناختی، به میزان بسندهای توجه نشده است؛ ج. یافتههای بیشتر پژوهشها نشان میدهند محتوای مرتبط با ولایت فقیه، از نظر کمی و کیفی، برای تحقق اهداف مربوط از کفایت لازم برخوردار نیستند.ارزیابی نهایی فراترکیب از وضع موجودِ بازنمایی این ارزش در کتابهای درسی نشان میدهد که با توجه به تعدد و تنوع اهداف آموزشی، انتظار تحقق همه اهداف در محتوای همه کتابها، واقعبینانه نیست، بنابراین، هرچند این بازنمایی نیاز به تجدید نظر دارد، اما در تحقق اهداف خود تا حدودی توفیق نسبی داشته است.
۱۲۷۱۴.

جایگاه عالم فراماده و عوامل فرامادی در نظریه علم دینی آیت الله جوادی آملی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: نقد و نظر سال بیست و چهارم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۹۴) 22 - 43

کلید واژه ها: تفکیک روشی عالم ماده علم دینی عالم فراماده علل فراطبیعی تلفیق روشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶۱ تعداد دانلود : ۳۵۵
نظریه علم دینی آیت الله جوادی آملی از نظریه هایی است که در چند سال اخیر توجه اندیشمندان را به خود جلب کرده است. نوشتار حاضر با طرح این پرسش که «عالم فرامادی و عوامل فرامادی چه جایگاهی در نظریه علم دینی دارند؟»، در مرحله نخست هرکدام از مفاهیم «علم»، «دین»، صفت های «دینی» و «علمی» و سرانجام مفهوم ترکیبی«علم دینی» را از نگاه ایشان بررسی کرده، دقت ایشان را در تفکیک میان دو سطح از تحلیل، یعنی تحلیل منطقی فلسفی و تحلیل تاریخی جامعه شناختی از علم نشان داده است. آن گاه به این مطلب توجه می دهد که سلسله مراتبی دیدن عالم و اعتقاد به ارتباط وثیق میان عوالم مختلف یکی از بزنگاه های طرح مبحث علم دینی است که به خوبی در نظریه ایشان منعکس شده است. این نگرش در نهایت به نقد «تفکیک روشی» در عرصه علوم رایج منجر شده و با جایگزینیِ «موضوع» به عنوان ملاک تفکیک علوم، «تلفیق روشی» را در صورت نیاز و به تناسب مراتب وجودی «موضوع»، به عنوان راه حلی عملی جهت برون رفت از مشکلات علوم فعلی و نیز گرفتار نشدن در بن بست های نظری پیشنهاد می دهد؛ گرچه ممکن است موضوع مورد مطالعه ای به دلیل تک ساحتی بودن، فقط نیازمند کاربست یک روش منحصربه فرد باشد، خروجی این نگرش، محصولی است که برازنده هر دو صفت علمی و دینی خواهد بود.
۱۲۷۱۵.

رابطه علم و دین از دیدگاه نیشیتانی کیجی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های علم و دین سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۹) 21-36

کلید واژه ها: دین علم نیهیلیسم اگزیستانسیالیسم و نیشیتانی کیجی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۰ تعداد دانلود : ۳۱۲
در این مقاله سعی کرده ایم رابطه علم و دین را از دیدگاه یکی از فیلسوفان سرشناس مکتب کیوتو ژاپنی به نام نیشیتانی کیجی بررسی نماییم. نیشیتانی از شاگردان نیشیدا کیتارو، بنیانگذار مکتب کیوتو، تحت تأثیر اندیشه های انتقادی نیچه نسبت به فرهنگ غربی می کوشد با طرح مساله نیهیلیسم نیچه در فلسفه خویش به حل مساله رابطه علم و دین بپردازد. او بر این باور است که تنها راه برای غلبه بر نیهیلیسم این است که این دو ساحت را به نحو اگزیستانسیال به هم پیوند دهیم تا معضل بی معنایی بشر امروز درمان شود. نیشیتانی تحت تأثیر اگزیستانسیالیسم هایدگر رویکردی اگزیستانسیالیستی به مساله رابطه علم و دین دارد. طبق نظر این فیلسوف، مساله نیهیلیسم و شونیاتا (sunyata) هم مساله وجودی (اگزیستانسیال) است و هم مساله تاریخی که هر کس در وهله اول با آن مواجه می شود. در این نوشته سعی خواهیم کرد ابتدا با طرح نیهیلیسم در اندیشه او و نشان دادن جایگاه این مفهوم، به سراغ مساله رابطه علم و دین برویم تا نشان دهیم که چگونه این رابطه با این مفهوم گره خورده است.
۱۲۷۱۶.

تأثیر شیعه گرایی عصر صفوی بر تاریخ نگاری عالم آرای شاه طهماسب

نویسنده:
منبع: سیره پژوهی اهل بیت سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۸ 95 - 111

کلید واژه ها: تاریخ نگاری حسینی مرعشی تبریزی صفویان عالم آرای شاه طهماسب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲۴ تعداد دانلود : ۵۹۸
ثبت وقایع و رویدادهای زندگی پادشاهان به سبک های مختلف، یکی از رایج ترین سنت های تاریخ نویسی در ایران بود. برای اطلاع از فهم تاریخی، تاریخ نگری و تاریخ نگاری در ادوار مختلف، گریزی جز استفاده از این آثار نیست. کتاب عالم آرای شاه طهماسب</em>، نوشته حسینی مرعشی تبریزی حوادث دوره شاه طهماسب را در قالب داستانی-تاریخی در فاصله سال های 930 تا 981 ثبت کرده است. با عنایت به اهمیت این کتاب در مطالعات تاریخی دوره صفوی، به ویژه از نظر بررسی شیعه گرایی رایج در این دوره، این پژوهش درصدد است به روش توصیفی- تحلیلی، ویژگی های تاریخ نگری و تاریخ نگاری حسینی مرعشی تبریزی را با توجه به رویکردهای شیعی مورخ، بررسی و تحلیل کند. سؤال اصلی پژوهش این است که شیعه گرایی رایج در دوره صفوی چه تأثیری بر تاریخ نگری و تاریخ نگاری حسینی مرعشی در تألیف عالم آرای شاه طهماسب داشته است؟ یافته های پژوهش نشان می دهد به رغم داستانی بودن اثر، عواملی همچون مذهب رایج و رسمی تشیع، دیدگاه و گرایش های اعتقادی نویسنده و تأثیرپذیری از شیعه گرایی، در تاریخ نگری و تاریخ نگاری او تأثیرگذار بوده است. لذا مؤلفه هایی نظیر مشروعیت بخشی به شاه صفوی، نگاه مذهبی مورخ به تاریخ، رویاپردازی قداستی، تأویل گرایی دینی، تقدیر گرایی و نگرش غالیانه و همچنین استفاده از ادبیات شیعی و واژگان و اسامی برخاسته از باورهای شیعی و تکرار اسامی ائمه، نشان دهنده تأثیر پذیری مولف از شیعه گرایی رایج در ایران عصر صفوی بوده است.
۱۲۷۱۷.

امکان سنجی فقهی و حقوقی جبران خسارت ناشی از مالکیت اشیاء خطرناک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های فقه مدنی پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۰ 212 - 236

کلید واژه ها: مسئولیت مدنی ضمان قهری رفتار مالکیت کالای خطرناک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷۳ تعداد دانلود : ۳۰۴
مباحث «مسئولیت مدنی» در حقوق ذیل عنوان «ضمان قهری» در فقه مورد مطالعه قرار می گیرد. مداقه در موجبات ضمان قهری در فقه، حکایت از آن دارد که در جملگی موجبات ضمان، این «رفتار شخص» است که نقش اصلی در ضمان را ایفاء می کند. تأکید بر ضرورت انتساب تلف مال به رفتار در حقوق اسلامی، این پرسش را ایجاد می کند که آیا مالکیت یا به عبارت دیگر سلطه ناشی از اضافه اعتباری اشخاص بر مال را نیز می توان همچون اتلاف و علی الید از موجبات ضمان قهری دانست؟ به بیان دیگر، آیا به مدد مالکیت یا سلطه ناشی از اضافه اعتباری اشخاص بر مال بدون اینکه خسارت استنادی به رفتار دارنده یا مالک داشته باشد، می توان شخص را ضامن خسارت وارده دانست؟ تحقیق نشان داد که مالکیت در حقوق اسلامی همچون بسته ای از حق هاست که به شخص امکان استفاده از آن را می دهد، بدون اینکه در مقابل حق استعمال، حق استثمار و حق تصرفی که شخص اعمال می کند این مالکیت وی ضمان آور باشد. با وجود این، به منظور حفظ مصالح و هنجارهای اجتماعی در عصر حاضر که منتج به تولید اشیاء خطرناک و ورود خسارت فزاینده ناشی از آن به اشخاص شده است، باید به دنبال راه حلی جهت پاسخ گویی مالک یا دارنده نسبت به خسارات ناشی از کالای خطرناک تحت سلطه آن ها بود. به باور نگارندگان با ابتناء بر فقه امامیه و توجه به تمایز مفاهیم «مسئولیت» و «ضمان» می توان از نظریه های مسئولیت مدنی در حقوق که معادل وجوب جبران ضرر است و همچنین اجباری نمودن تهیه پوشش بیمه ای و شناسایی ماهیت عقلایی برای ضمان بهره برد.
۱۲۷۱۸.

تصویرآفرینی هنری قرآن کریم

نویسنده:
منبع: ژوهش های نوین در آموزه های قرآن و سنت سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳

کلید واژه ها: هنر قرآن اعجاز بیانی جلوه های هنری تصویرآفرینی زبان تصویر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۳ تعداد دانلود : ۴۳۸
قرآن کریم که تجلی ذات خداوند است کلام خویش را با اسلوبی خارق العاده، هنرمندانه و با آفرینش اعجاز انگیز هنری در قالب بیان به تصویر کشیده است و این خود یکی از حوزه های اعجاز زبانی و بیانی قرآن کریم به شمار می رود که با شیوه و اسلوبی منحصر به فرد الفاظ به ظاهر ساده و بی جان را حیات و حرکت بخشیده و تصاویری زنده و تاثیر گذار خلق می کند. در این اسلوب خداوند صورت آفرین حقایق و معارف را به گونه ای به تصویر می کشد که گویی در برابر چشم خواننده تجسم یافته و او را محو تماشا می کند. نگارنده در این نوشتار به جلوه هایی از تصویر آفرینی قرآن اشاره کرده است. در این راستا تعدادی از آیات الهی مورد مداقه علمی قرار گرفته و این نتیجه حاصل شده است که قرآن کریم در حوزه بیان به گونه ای شگفت آفرین در اوج فصاحت و بلاغت تصویر آفرینی های حسی، تجسیم، تشبیه، تصویرآفرینی کلمات و... را در هم آمیخته تا با خلق تابلوهایی همیشه زنده و جاودان از حقایق و معارف، بشر را به اوج هدایت و سعادت رهنمون سازد.
۱۲۷۱۹.

تحلیل اخلاقی اصل صداقت در قرآن و روایات و انطباق آن با چگونگی معاشرت در فضای مجازی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه اخلاق سال دوازدهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴۶ 35-44

کلید واژه ها: اصل صداقت فضای مجازی چالش های فضای مجازی اخلاق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۹ تعداد دانلود : ۳۳۷
توسعه فضای مجازی و سیطره آن بر زندگی انسان عصر حاضر، چالش های متعددی را به لحاظ اخلاقی، امنیتی، روانی و اقتصادی برای انسان به ارمغان آورده است. همین امر سبب شده است که برخی از سازمان ها، نهادها، فعالان اجتماعی و اندیشمندان دلسوز در نقاط مختلف جهان به هدف پیشگیری از همین چالش ها، به تدوین و ابلاغ دستورالعمل ها و اصول اخلاقی متعددی برای کاربران فضای مجازی اقدام نمایند. این پژوهش با همین رویکرد به واکاوی و تحلیل اصل صداقت در قرآن کریم و روایات معصومین ^ پرداخته و با انطباق آن بر فضای مجازی به این نتیجه رسیده است که «اصل صداقت» به دلیل توسعه مفهومی، اتکاء همه فضایل اخلاقی بر آن، ناظر بودن بر ساختار وجودی انسان و همچنین اطلاق آن در آیات و روایات، یک اصل اخلاق پیشینی و حاکم بر سایر اصول اخلاقی است که فارغ از هرگونه قیدی، یک الزام اخلاقی فرازمانی، فرامکانی و فراعرصه ای را برای انسان پدید می آورد.
۱۲۷۲۰.

تحلیل و سنجش زیرساخت قرآنی تذکره الاولیای عطار در رویکرد تعلیمی- تربیتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات عرفانی بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۹ 5-30

کلید واژه ها: قرآن کریم تذکره الاولیا زیرساخت تعلیم و تربیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۴ تعداد دانلود : ۵۵۳
به یقین، فریدالدین عطار نیشابوری (م 618ق) هم میراث دار و هم راوی روح عرفان عاشقانه در زبان فارسی است که کوشش می کند با رویکرد تعلیمی رخداد عشق را یا برحسب تجربه خویش در آثاری چون منطق الطیر و یا با روایت از تجربه دیگران در تذکره الاولیا گزارش کند. تذکره الاولیا فقط نقل قصص و اقوال 96 تن از مشایخ طریقت بر مبنای وقایع نگاری از زندگی آن ها نیست تا برحسب قواعد تاریخی تحلیل شود، بلکه عطار کوشش کرده است تا به طور غیرمستقیم اصول و مبانی تعلیمی- تربیتی مطرح در آیات قرآن کریم را در بطن اقوال و احوال آنان برای تعلیم مخاطبان جاری سازد؛ نکته ای که در این مقاله با تحلیل اسنادی و توصیف آماری تحلیل شده است. عناوین اصول تعلیمی و تربیتی مستخرج از تذکره الاولیا ، در این تحقیق عبارت است از: «جذبه حُسن و احسان»، «تطوّر وسع»، «کرامت»، «آشنایی و بیگانگی با خداوند»، «ضعف» و «دلبستگی». بر اساس تحلیل آماری، اصول تربیتی که در کتاب تذکره الاولیا به کار گرفته شده اند، دارای بسامدهای متفاوتی هستند. از این میان بهره گیری از« آشنایی و بیگانگی با خداوند» بیشترین بسامد و بیان «ضعف» کمترین بسامد را در میان این اصول داشته است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان