عبدالحسین خسروپناه

عبدالحسین خسروپناه

مدرک تحصیلی: استاد پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی حکمت و فلسفه ایران

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۱۲۱ مورد.
۱.

بررسی انتقادی دیدگاه رؤیاانگارانه در تفسیر قرآن و وحی

نویسنده:
منبع: اندیشه نوین دینی سال چهاردهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۵۲ 45-62
تعداد بازدید : ۱۲ تعداد دانلود : ۲۴
متفکران و الهی دانان در ادیان ابراهیمی درباره وحی نظرات یکسانی نداشته و گاهی تعارض جدی میان دیدگاه های آنان وجود دارد. برخی از وحی گزاره ای و عده ای از وحی غیرگزاره ای یاد می کنند. در بین متفکران اسلامی تا قبل از دوران معاصر و ظهور پاره ای از روشنفکران، اصل پدیده وحی و نقش قابلی پیامبر در دریافت وحی مورد وفاق بود. در چند دهه اخیر به تبع آشنایی برخی از روشنفکران با اندیشه های متفکران غربی مسیله وحی با رویکردی متفاوت از اندیشه متفکران اسلامی مطرح گردید. یکی از این دیدگاه ها که در چند سال اخیر در مجامع علمی سبب نقد و بررسی فراوان شده، دیدگاهی با عنوان رؤیاانگارانه بودن وحی است. صاحب این دیدگاه که خود دارای تطور فکری در مسیله وحی است، در دیدگاه اخیر خود قرآن را رؤیای پیامبر ’ می داند و برای اثبات آن به شواهدی استدلال می کند. وی شواهد و استدلال هایی برای دیدگاه خود مطرح و از آنها دفاع می نماید. در این تحقیق با رویکرد توصیفی از نگره ایشان در مسیله یادشده اشاره، و به بیان مغالطات آشکار در استدلال های او خواهیم پرداخت. استفاده از مغالطه تعمیم، تمثیل، مقایسه، ابهام، حذف سیاق و ... در ادله و شواهد وی وجود دارد.
۲.

ارزیابی و نقد نوآوری های شاه ولی الله دهلوی در حوزه خلافت و امامت شناسی

نویسنده:
منبع: نقد و نظر سال بیست و سوم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳ (پیاپی ۹۱) 56 - 82
تعداد بازدید : ۲۳ تعداد دانلود : ۲۵
در میان دیدگاه ها درباره خلافت و امامت به عنوان یکی از چالشی ترین مسائل اسلام، آرای شاه ولی الله دهلوی، یکی از مهم ترین نظریه پردازان مسلمان اهل تسنن شبه قاره هند، به دلیل نوآوری های خاصی که دارد، از جایگاه خاصی برخوردار است. دهلوی در زمینه خلافت و امامت با ارائه تعریفی جدید آن را واجب کفایی دانسته و سپس همسو با امامیه، البته با دلایلی دیگر، خلافت و امامت را جزو اصول دین بر می شمارد. با این حال، اشکال ها و نقدهای متعددی بر دیدگاه های او وارد است؛ برای نمونه، تعریف وی جامع همه وظایف دینی خلیفه نیست؛ افزون بر آنکه مقید کردن آن به وجوب کفایی، برخلاف نظر قاطبه اهل تسنن و همسو با سلفیه است. از سوی دیگر، هرچند اعتقاد وی بر قرارگرفتن این مسئله در اصول دین موافق با امامیه است، مستندات و دلایل وی، صبغه علمی ندارد، بلکه واجد تناقض های بسیاری است و بیشتر دیدگاه های او برخلاف ادعایش مسبوق به سابقه است.
۳.

تبیین و تحلیل ماهیت از منظر قیصری و علامه طباطبایی

نویسنده:
منبع: پژوهش های هستی شناختی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۳ 37 - 55
تعداد بازدید : ۱۹ تعداد دانلود : ۲۶
مسأله ماهیت از جمله مباحث بنیادین و با اهمیت در فلسفه و عرفان اسلامی است؛ اما امروزه به دلیل نگاه اصالت وجودی، توجه و شناخت ماهیت به حاشیه رفته و ماهیت شناسی تبدیل به حوزه ای فرعی گردیده است. همچنین استفاده از ظرفیت های موجود در فلسفه اسلامی و عرفان اسلامی جهت بهره از توانایی های هر یک از این دو، در رشد و بالندگی روز افزون دیگری، امری غیرقابل تردید است؛ اهمیت مطلب فوق را به عنوان نمونه می توان در نظام حکمی ملاصدرا مشاهده نمود. مقاله حاضر به تبیین مسئله ماهیت در نظر قیصری؛ یکی از مهم ترین صاحب نظران و شارحانِ حوزه عرفان نظری، پرداخته و عنوان می کند که از منظر قیصری اعیان ثابته موجود در علم حق تعالی، همان ماهیات هستند. سپس به تبیین دقیق ماهیات از دیدگاه علامه طباطبایی؛ بنیان گذار نظام حکمی نوصدرایی، می پردازد و در نهایت به بررسی و تحلیل ماهیت از نظر قیصری و علامه طباطبایی پرداخته است. نگارندگان بر این باورند که ماهیات از نظر قیصری همان اعیان ثابته در علم حق تعالی هستند و علم انسان سایه ای از علم خداوند است، اما ماهیات در نظر علامه حد وجودات خاص خارجی در ذهن هستند که در نتیجه تفاعل ذهن و عین، و با وجودی اعتباری در علم انسان تحقق می یابند.
۴.

مبانی فلسفی حِکمی صنعت (با تأکید بر آرای فلاسفه اسلامی)

نویسنده:
منبع: آموزه های فلسفه اسلامی بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲۰

کلید واژه ها: طبیعتصنعتحکمای اسلامیمبانی فلسفی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۲ تعداد دانلود : ۱۵۶
اصطلاح «صنعت» یکی از شایع ترین مفاهیم حوزه تمدن اسلامی است که کاربردهای متفاوتی داشته است. اطلاق این اصطلاح بر صنایع بشری، بخشی از معنای عام آن بوده است. حکما و دانشمندان اسلامی، مباحثی اساسی را درباره صنعت طرح کرده اند که امروز می توان با الگوگیری از آن ها، عرصه های جدیدی را در این موضوع باز کرد. مسئله این پژوهش، نگاهی فلسفی به صنعت و تبیین مبانی حکمی آن بر اساس آرای حکمای اسلامی است. مسئله نگاه فلسفی به صنعت با وجود اهمیت و ضرورت در دوران معاصر، هنوز از دیدگاه فلسفه و فیلسوفان اسلامی مورد پژوهش جدی قرار نگرفته است. در این مقاله ضمن برشمردن جهان بینی حاکم بر صنعت در نگاه حکمای اسلامی، به تحلیل و تبیین این مبانی می پردازیم. آگاهی از این مبانی برای فهم نگرش حکمای اسلامی به صنعت اهمیت دارد تا از این رهگذر، چگونگی سریان جهان بینی حکمای اسلامی بر صنایع سنتی مشخص شود و این مهم ما را در تدوین مبانی فلسفی صنعت مبتنی بر نگرش حکمت اسلامی توانا می کند. تقلیدی بودن صنعت از طبیعت، تقدم طبیعت بر صنعت، نگرش تشکیکی به صنایع، حکیمانه بودن تنوع صنایع، تبیین متافیزیکی از ضرورت وجود صنایع، نگرش معنوی به صنایع، روش کیفی، و تنوع روشی، اهم مبانی فلسفی حاکم بر صنعت قدیم است.
۵.

اسفار اربعه از منظر رفیعی قزوینی و جوادی آملی

نویسنده:
منبع: آموزه های فلسفه اسلامی پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲۱

کلید واژه ها: خلافتولایتروحامور عامهفاعلیت حق تعالی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی کلیات مکتب های فلسفی حکمت متعالیه
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی کلیات فلاسفه اسلامی
تعداد بازدید : ۵۴ تعداد دانلود : ۷۹
با بررسی رویکرد جوادی آملی و رفیعی قزوینی در خصوص اسفار اربعه، آشکار می گردد که میان این دو دیدگاه تفاوت ها و شباهت هایی وجود دارد. جوادی آملی نهایت سفر اول را همگام با حصول مقام ولایت و نهایت سفر سوم را مقارن با حصول مقام خلافت می داند؛ اما در دیدگاه رفیعی قزوینی، حصول مقام ولایت با انتهای سفر سوم همراه است. در دیدگاه وی، نهایت سفر اول ابتدای مقام قلب است و سفر دوم مبدأ ظهور روح در اصطلاح عرفاست؛ در حالی که شهودِ هویت غیبیه و رسیدن به مقام محو و طمس، تناسبی با مرتبه روح را ندارد، بلکه وصول به این امر با مقام خفی و اخفی تطابق دارد. عارفانی چون قیصری و کاشانی میان مراتب ابتدایی و انتهایی ولایت به تفاوت قائل اند، لکن چنین تمایزی در دیدگاه رفیعی قزوینی دیده نمی شود. از منظر وی، سفر اول در محدوده امور عامه و جواهر و اعراض سفر سوم حکما خواهد بود. لکن از منظر جوادی آملی محدوده سفر اول تا اثبات ذات حق تعالی ادامه دارد. علاوه بر شمول جواهر و اعراض در سفر سوم که رفیعی قزوینی به آن معتقد است، نحوه فاعلیت حق تعالی و کیفیت صدور واحد از کثیر در این سفر مورد بحث قرار می گیرد. این گفتار بر آن است که با روش تحلیلی تطبیقی، دیدگاه این دو حکیم متأله را بررسی نماید.
۶.

بررسی تطبیقی «ازخودبیگانگی» از دیدگاه مولوی و ملاصدرا

نویسنده:
منبع: اندیشه نوین دینی سال دوازدهم بهار ۱۳۹۵ شماره ۴۴

کلید واژه ها: مولویملاصدراتناسخ ملکوتیخودشناسیازخودبیگانگیدیگرخودپنداری

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی کلیات مکتب های فلسفی حکمت متعالیه
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی کلیات فلاسفه اسلامی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی کلیات فلسفه تطبیقی
  4. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
تعداد بازدید : ۱۹۶ تعداد دانلود : ۲۰۵
چکیده بیشتر دیدگاه های حکیم صدرای شیرازی و ملای رومی، با توجه به اشتراکات وسیع فرهنگی، اجتماعی و دینی آنها، شبیه یکدیگر و در نتیجه مکمل هم بوده است و بین آنها تنها اختلاف های اندکی در مبانی فکری وجود دارد. هرچند از نظر پارادایمی، اندیشه های دو متفکر بسیار به هم نزدیک است، صدرالمتألهین در بحث خویش از روش حکمی عرفانی استفاده می نماید و مولوی بیان خود را در قالب روشی عرفانی و به صورت تمثیلی بیان می کند تا برای عموم، قابل فهم تر باشد. یکی از محورهای مهم در اندیشه ایشان، پرداختن به «ازخودبیگانگی» است که البته در عبارات مولوی و ملاصدرا به طور صریح به کار نرفته است؛ اما معادل آن، یعنی «غفلت از خویشتن و خودباختگی» در آثار آنها یافت می شود. در جریان مطالعه تطبیقی افکار این دو، سعی بر آن است تا تصور، ابزارانگار باشد. بر همین اساس، مسئله اصلی پژوهش، در کنار توصیف مواضع خلاف و وفاق، تبیین مواضع نیز بوده است و ازاین رو تعریف و تبیین مسئله ازخودبیگانگی از نظر هر دو اندیشمند و نیز پیامدها، علل بروز و راهکارهای درمان آن به صورت تطبیقی بررسی خواهد شد.
۷.

واقع نمایی و ارزش معرفتی شناختهای ظنّی بر مبنای نظریه اعتباریات علامه طباطبایی

نویسنده:
منبع: فلسفه و کلام اسلامی سال چهل و نهم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱

کلید واژه ها: ادراکات اعتباریواقع نماییاطمینانارزش معرفتیشناخت ظنّی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی کلیات مکتب های فلسفی حکمت متعالیه
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی کلیات فلاسفه اسلامی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی معرفت شناسی
تعداد بازدید : ۱۶۸ تعداد دانلود : ۱۶۰
باور ظنّی و غیریقینی در فلسفه اسلامی در حکم جهل است و ادله اعتبار «اطمینان» در علم اصول نیز تنها ارزش عملی آن را اثبات می کند. پرسش این است که آیا ادراکات غیریقینی ارزش معرفتی ندارند. در این مقاله با بازسازی نظریه اعتباریات و تقسیم «وجودهای ذهنی» به «وجود ذهنی حقیقی» و «وجود ذهنی اعتباری» نشان می دهیم که برخی از «معانی اعتباری» می توانند از واقعیت حکایت کنند. درصورتی ادراک اعتباری واقعیت را بازنمایی می کند که به ادراکی ذاتی تکیه داشته باشد و میان محکی واقعی و محکی ادعایی «علقه ای نفس الامری» وجود داشته باشد. در غیر این صورت این اعتبار دلبخواهی خواهد بود. این علقه منشأ واقع نمایی معانی اعتباری و منشأ صدق جزئی در شناخت ظنّی است. بر خلاف ادراکات حقیقی، نمی توان این ملاک را به صورت مستقیم «احراز» نمود و در شناخت های ظنّی «معیار» ارزیابی ادراکات غیرحقیقی مبتنی بر «ملاک» واقع نمایی آن ها نیست.
۸.

بازخوانی نظریه قبض و بسط تئوریک شریعت و نقد آن

نویسنده:
منبع: اندیشه نوین دینی سال دوازدهم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۴۷

کلید واژه ها: معرفت دینیمعارف بشریترابط معارفتحول معارففرد بالذات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۴ تعداد دانلود : ۱۱۷
نظریه قبض و بسط تئوریک شریعت نظریه ای در معرفت شناسی دینی است که براساس آن، معرفت دینی به عنوان یک معرفت بشری، همنوا با سایر معارف بشری و در اثر تحول آنها متحول و دچار قبض و بسط می گردد. اگرچه نظریه پرداز در تقریر نظریه خود مدعیات قابل نقد متعددی دارد، ما در این مقاله ارکان اصلی این نظریه را مورد تحلیل و نقد قرار داده ایم. در نهایت به نظر ما، شواهد و ادله نظریه پرداز برای اثبات بالجمله و کلی این نظریه ناتمام بوده و در عین حال نقش معرفت های برون دینی در معرفت های دینی و ترابط آنها با یکدیگر، فی الجمله و به صورت موجبه جزئیه قابل پذیرش است.
۹.

نظام مدیریتی فقه و فرآیند سیاست گذاری و طرح ریزی

نویسنده:
منبع: راهبرد فرهنگ سال نهم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۳۶

کلید واژه ها: فقهمدیریتسیاست گذاریتفکر سیستمیدکترینطرح ریزی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ برنامه ریزی و مهندسی فرهنگی
تعداد بازدید : ۱۸۰ تعداد دانلود : ۱۴۹
با پررنگ تر شدن بعد اجتماعی زندگی انسان ها و تنوع و تکثر سیستم های مختلف اجتماعی، طرح ریزی و سیاست گذاری برای جوامع بشری به مرور پیچیده تر می شود. کلان نگری، جامع نگری و فرآیندگرا بودن تصمیم گیری ها و سیاست گذاری ها، از شروط اصلی موفقیت سیستم های مدیریتی می باشد. فقه شیعی نیز به عنوان یک سیستم مدیریتی کارآمد که ناظر بر تمامی شئون زندگی فردی و اجتماعی انسان هاست، از این قاعده مستثنی نیست. رویکرد سیستمی در وضع احکام و مقرارت فقهی بدان معناست که باید «تکالیف سایر مکلفین» و «سایر تکالیف مکلفین» در منظومه احکام فقهی توأماً مدنظر قرار گیرد. همچنین لازم است که فرآیند تبدیل «باور»ها به «باید»ها به درستی ترسیم شود تا احکام فقهی نامتناسب با اهداف و مبانی فقهی و اغراض شارع نباشد. برای این منظور باید ابتدا اهداف و مبانی به دقت در فلسفه فقه مورد مطالعه قرار گیرد، سپس دکترین ها و سیاست های کلی شارع به درستی کشف و حوزه عملکرد هر یک تعیین گردد و در نهایت با ارائه ساختار مناسب و نظام مند کردن قواعد و دکترین ها و تعیین جایگاه آنها در هر حوزه، تصمیم گیری و سیاست گذاری برمبنای آن صورت پذیرد. در این نوشتار، پنج راهکار برای کشف دکترین های شریعت ارائه و در نهایت، برخی سازوکارهای فقه برای تعادل سیستم و حفظ نظام معرفی شده است.
۱۰.

سازمان عادل (واکاوی عدالت سازمانی در پرتو قرآن و روایات)

نویسنده:
منبع: مدیریت در دانشگاه اسلامی سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۱۰)
تعداد بازدید : ۱۷۷ تعداد دانلود : ۱۶۶
هدف: هدف از این پژوهش، استفاده از منابع اسلامی مانند قرآن و روایات برای بازفهمی عدالت سازمانی است. عدالت، اصلی ترین دغدغه ادیان الهی بوده است. عدالت در یک سازمان به عنوان یک نظام اجتماعی می تواند در منابع اسلامی موضوع تحقیق و مطالعه قرار گیرد. روش: روش این پژوهش، کتابخانه ای با رویکرد اکتشافی است و ابزار مورد استفاده فیش برداری بوده، بر مطالعه آیات شریف قرآن کریم متمرکز شده و برای فهم معنای آیات، در قسمت استخراج دیدگاه قرآن و احادیث، روش تفسیر موضوعی قرآن به قرآن و قرآن به احادیث و استظهار و استنباط استنطاقی متون مقدس قرآن و روایات بوده و در مواردی نادر، از تحلیل محتوا استفاده شده است. یافته ها: از دیدگاه قرآن و روایات معتبر، عدالت سازمانی بر وحدت کامل اجزای سازمان با محوریت اوامر خداوند دلالت دارد. . نتیجه گیری: رویکرد، سازمان عادل، سازمانی متعبد و مؤمن به خداوند است و ولایت انسان کامل را(که در هر عصر و زمانی شخصی از سوی خداوند تعیین می شود) می پذیرد؛ سلطه کافر ظالم را نمی پذیرد و همه رفتارهای خود را برای حاکمیت حق در چارچوب قوانین الهی انجام می دهد.
۱۱.

هدف گذاری رئالیستیِ تحقیقات اجتماعی با ملاحظه ارزش های اسلامی و زمینه های اجتماعی

نویسنده:
منبع: راهبرد فرهنگ سال هشتم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۳۲
حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی نظری
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی دین
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی علم و معرفت و تکنولوژی جامعه شناسی معرفت
تعداد بازدید : ۱۷۳ تعداد دانلود : ۱۵۳
۱۲.

تمایز رجعت و تناسخ از دیدگاه شیعه

نویسنده:
منبع: اندیشه نوین دینی سال یازدهم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۴۱

کلید واژه ها: شیعهتناسخرجعتتمایز رجعت و تناسخبدن مثالی و بدن عنصری

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام معادشناسی
تعداد بازدید : ۱۷۸ تعداد دانلود : ۱۷۶
رجعت در اصطلاح به معنای بازگشت برخی از اموات به دنیا، بعد از ظهور حضرت مهدی(عج) و قبل از قیامت است. تناسخ نیز به معنای انتقال نفس از بدنی به بدنی دیگر در همین دنیا است که در فلسفه اسلامی ابطال شده است. مهم ترین وجه تشابه این دو عقیده، بازگشت به دنیا و ادامه زندگی در آن است. تشابه ظاهریِ رجعت و تناسخ، باعث یکسان انگاری این دو نزد عدّه ای شده است. این تحقیق با دو رویکرد برون دینی یا تحلیل عقلانی و فلسفی، و درون دینی یا استفاده از آیات قرآن و روایات اهل بیت(ع)، به نقد و بررسی این یکسان انگاری پرداخته است تا ماهیت رجعت و تناسخ بیشتر بازشناخته شود و تمایز آنها روشن تر گشته، عقیده یکسان انگاری ابطال شود.
۱۳.

بررسی مسئله ازخودبیگانگی از دیدگاه ملاصدرا

نویسنده:
منبع: انسان پژوهی دینی سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۳۴

کلید واژه ها: فنامسخهبوطخودشناسیازخودبیگانگیقوس نزول و صعودمراتب قوای نفسانی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی کلیات مکتب های فلسفی حکمت متعالیه
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
تعداد بازدید : ۲۰۲ تعداد دانلود : ۱۹۰
این مقاله درصدد است به مسئله ازخودبیگانگی از دیدگاه ملاصدرا بپردازد. هرچند ملاصدرا از اصطلاح «ازخودبیگانگی» به صراحت نام نبرده، اما اصطلاحات معادلی مانند خودفراموشی، ناخودشناسی و غفلت از خویشتن در آثار وی یافت می شود. با تحلیل سخنان ملاصدرا در مباحث قوس نزول و صعود، بازگشت به اصل، غفلت از خود عقلی، مراتب قوای انسانی و تناسخ ملکوتی می توان ازخودبیگانگی را استنباط کرد. ملاصدرا در حکمت متعالیه، درصدد تعالی و تکامل انسان است. غایت انسان شناسی ملاصدرا علامت گذاری راه و مسیر کمال انسان است تا آدمی به نهایت کمال وجودی خود برسد و آن، همان سعادت انسان و حیات مطلوب اوست. حال اگر انسان به معرفت نفس نائل نگردد و طریق تهذیب نفس پیشه نکند، در مسیر کمال قرار نمی گیرد، بلکه روز به روز از خویشتن خویش فاصله گرفته و با خود بیگانه می شود و در نتیجه پیامدهای ناگوار فراوانی در پی خواهد داشت. بنابراین سعی شد با تکیه بر افکار صدرالمتألهین، ضمن بررسی پیامدها و علل ازخودبیگانگی، راهکارهای رفع آن نیز بیان شود.
۱۴.

«خودفراموشی» در بستر از خودبیگانگی با تکیه بر دیدگاه مولوی

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه اخلاق سال هفتم بهار ۱۳۹۳ شماره ۲۳

کلید واژه ها: مولویفناخودشناسیازخودبیگانگیقوس نزول و صعودازخودفراموشی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی کلیات فلسفه‌ اخلاق
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی کلیات شخصیت ها[زندگینامه ها؛ اندیشه ها و..]
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تصوف و عرفان اسلامی کلیات شخصیت ها[زندگینامه ها؛ اندیشه ها و..]
تعداد بازدید : ۴۷۷ تعداد دانلود : ۴۲۵
مولوی با الهام از منابع دینی با زبان شعر، تمثیل و جملات نغز، سعی در واکاوی معنا، علل، پیامدها و در نهایت راهکارهایی جهت درمان آن داشته است. از نظر مولوی، انسان دارای هویتی الهی است که در اثر هبوط، از آن دورافتاده و دچار خودفراموشی شده است. آنچه این فراموشی اجباری اولیه را تشدید می کند، تعلق به ماده و مادیات و تأثیر قوای طبیعی حیوانی است که تیرگی و ظلمت را بر وی غالب می سازد. در نتیجه او در درون خود عذاب و شکنجه مرغ محبوس را احساس می کند و می نالد و هوای بازگشت به وطن اصلی خود را دارد. این سیر استکمالی آثار مولوی در قالب قوس نزول و صعود قابل تصویر است. از دید مولوی دو دسته عوامل درونی و بیرونی باعث عدم شناخت خویشتن است. از نظر وی نقطه مقابل علل خودفراموشی، راه هایی برای خودیابی و غلبه بر خودفراموشی است. و راه درمان آن چیزی جز یافتن مأوای اصلی و بازگشت به آن و در نتیجه خروج از غفلت نیست.
۱۵.

تحلیل و بررسی پلورالیسم دینی و گوهر و صدف دین

نویسنده:
منبع: اندیشه نوین دینی سال دهم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۳۷

کلید واژه ها: دینذاتیعرضیگوهر دینپلورالیسم دینیصدف

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام کلام جدید پلورالیسم دینی
تعداد بازدید : ۴۳۰ تعداد دانلود : ۴۱۸
کثرت گرایی دینی از مسائل پراهمیت کلام جدید به حساب می آید که مبانی و لوازم خاص به خود را دارد. یکی از مبانی پلورالیسم دینی، تقسیم دین به دو عنصر گوهر و صدف می باشد. نظریه گوهر و صدف دین، می تواند منتج به مسئله پلورالیسم دینی گردد. مدعای مقاله حاضر این است که علاوه بر اینکه پلورالیسم دینی خود، دارای آسیب ها و مشکلات درونی است، مبنای آن گوهر و صدف نیز توانایی تبیین رابطه میان گزاره ها و آموزه های دینی را نداشته، همچنین در حوزه «دین داری» به ناحق، حوزه ایمان و عمل صالح را از یکدیگر جدا نموده است. براساس رویکرد درون دینی هیچ یک از آموزه های دینی را براساس نظریه مذکور نمی توان عرضی خواند و هیچ دینی راضی به تقسیم آموزه هایش به ذاتی و عرضی نیست. همچنین در حوزه «دین داری» علی رغم تأکید دین بر توجه به باطن دین، رستگاری ملازم با پایبندی کامل به ایمان و عمل صالح، به صورت توأمان شمرده شده است و از همین رو تجزی در دین راه ندارد.
۱۶.

وسعت معنایی عدالت در قرآن

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال پنجم بهار ۱۳۹۳ شماره ۱۷

کلید واژه ها: عدالتظلمقسطمفهوم عدالتعدالت در قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۳ تعداد دانلود : ۴۱۹
عدالت از موضوعات مهم اعتقادی و اجتماعی است که پیامبران الهی برای اقامه آن مبعوث شده اند. عدالت همواره مورد توجه مفسران و اندیشمندان مسائل اجتماعی بوده است و زیربنای مسائل مهمی چون آزادی، قانون و مالکیت است. درباره عدالت تعاریف مختلفی از سوی صاحب نظران ارائه شده است. این مقاله می کوشد با جستاری در آیات قرآن کریم، معنای عدالت تبیین گردد و بر پایه آن، دیگر تعاریف مورد ارزیابی قرار گیرد. بررسی ها نشان می دهد که تعریف عدالت، به عنوان وصف و یا به عنوان یک رفتار، بستگی به موصوف یا متعلقی دارد که عدالت وصف و یا متعلق آن قرار می گیرد. بر این اساس عدالت در قرآن به معانی: رعایت تساوی، رعایت استحقاق و اهلیت، صداقت یا عمل مطابق با واقع، رعایت انصاف در صلح و آشتی دادن در چارچوب قوانین الهی، دوری از افراط و تفریط، قرار گرفتن هر چیز در جایگاه مناسب، رعایت مصالح و مفاسد واقعی و رعایت قانون حق آمده است.
۱۷.

طراحی الگوی جامع رهبری اثربخش سازمانی با رویکرد الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت

نویسنده:
منبع: مدیریت در دانشگاه اسلامی سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۷)
تعداد بازدید : ۱۵۰ تعداد دانلود : ۱۵۲
هدف: هدف از این تحقیق، طراحی الگوی رهبری اثربخش سازمانی با رویکرد اسلامی، به معنای استخراج مفاهیم و شاخصهای رهبری از مبانی دینی و اسلامی، و رویکرد ایرانی به معنای توجه به مقتضیات محیطی و تاریخ ایران بوده است. روش: روش تحقیق، کیفی تحلیل تم با استفاده از قرآن کریم، سیره پیامبر اسلام(ص) و منش امیرکبیر است. یافته ها: می توان اصول مستخرجه از قرآن کریم را از سویی به عنوان مبانی فکری و نظری رهبری سازمانی تلقی و آنها را به دو دسته مبانی بینشی اعتقادی و منشی اخلاقی، طبقه بندی کرد و از طرف دیگر، بر اساس ادبیات مدیریت راهبردی، دسته نخست را به مثابه اصول راهبردی و دسته دوم را به عنوان اصول عملیاتی طبقه بندی کرد. همچنین، سبک رهبری پیامبر اسلام(ص) بیشتر بر محور تحول فردی و خصوصی و تحول اجتماعی استوار بوده که این دو محور خود متکی به تحول اعتقادی اخلاقی ایشان بوده و منش رهبری امیرکبیر نیز مبتنی بر سه بعد اصلی اقتدار شخصی، اخلاقی و عملی استوار است. نتیجه گیری: هر دو الگوی مورد بررسی، چه در اسلام و چه در ایران، در حوزه رهبری دارای مبانی اعتقادی بسیار محکم و استواری بوده؛ به طوری که ویژگی های شخصیتی و رفتاری ایشان در حوزه عمل، تابعی از مبانی مذکور محسوب شده، نه تنها مانع از هر گونه انحراف در گفتار و رفتارایشان می شده، بلکه موجب نفوذ بیشتر بر پیروان و کسب محبوبیت از آنان شده است.
۱۸.

طراحی الگوی رهبری اثربخش سازمانی به استناد سیره پیامبر اسلام(ص)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی بسیج سال هفدهم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۶۴
تعداد بازدید : ۱۳۹ تعداد دانلود : ۱۴۵
این مقاله با هدف طراحی الگوی رهبری اثربخش پیامبر اسلام(ص) و با روش تحقیق کیفی تحلیل تم و با استفاده از متون منتخب در سیره نبوی(ص) انجام شده است. در این بررسی، تعداد 351 روایت به عنوان گزاره انتخاب و مطالعه شده که در نتیجه، تعداد 195 پیام، 33 مفهوم، 7مقوله و 3 بعد کلی شناسایی گردید. نتایج نشان می دهد، سبک رهبری پیامبر اسلام(ص) بیشتر بر سه محور رابطه خود با خدا (تحول اعتقادی)، رابطه خود با افراد (تحول فردی) و رابطه خود با جامعه (تحول سازمانی اجتماعی) استوار بوده است. یافته ها نشان می دهد که اقوال و افعال حضرت در حوزه عمل تابعی از مبانی اعتقادی بوده و این مهم از جمله عوامل تأثیرگذار بر پیروان و کسب محبوبیت از سوی آنان بوده است. تحول اجتماعی و فردی رهبری می تواند تابعی از تحول اعتقادی اخلاقی وی باشد. همچنین می توان گفت، دو متغیر تألیف قلوب (مدیریت بر قلب ها) و عقلانیت، دارای بیشترین فراوانی و تکرار در میان شاخص های مشاهده شده در سیره رهبری ایشان بوده و بر همین اساس می توان سبک رهبری آن حضرت را به رهبری رحمانی تعبیر نمود. بر اساس نتایج این تحقیق، با توجه به ضریب تأثیرگذاری تحول درونی و اعتقادی بر سایر جنبه های فعالیتی فرد رهبر، می توان پیشنهاد نمود که مدیران سازمان های کشورمان برای افزایش اثربخشی، باید هر نوع تحول را ابتدا در خود ایجاد و آنگاه نسبت به تحول در دیگران و سازمان اقدام کنند.
۱۹.

بررسی نقش ابزاری موسیقی در کسب معرفت عرفانی از منظر عرفان اسلامی

نویسنده:
منبع: مطالعات عرفانی پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲۰

کلید واژه ها: عرفان اسلامیسماعسلوک عرفانیموسیقی عرفانی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تصوف و عرفان اسلامی کلیات فلسفه‌ تصوف و عرفان
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تصوف و عرفان اسلامی کلیات معرفت شناسی عرفان
تعداد بازدید : ۲۵۴ تعداد دانلود : ۴۲۲
موسیقی عرفانی، حاصل آمیختگی ادبیات عرفانی با عالم موسیقی است و از آن جا که موسیقی عرفانی، بازتاب عواطف و تخیلات صافی عارفانه است، ارمغان آن، میتواند تداعی احساسات عارفانه نیز باشد. در میان متصوفه و بسیاری از موسیقیدانان، از این موسیقی به عنوان ابزاری برای عرفانی، « سماع » تعالی روح و سیر و سلوک عرفانی یاد میشود. این کاربرد موسیقی، در مبحث نمودی تمام عیار مییابد؛ به گونهای که حتی برخی از متصوفه لزوم کاربرد موسیقی برای رسیدن به مقامات عرفانی را امری انکارناپذیر میدانند. اما چنین کاربردی از سوی خود اهل تصوف هم به صورت مطلق پذیرفتنی نیست. ضمن این که نقش موسیقی برای شهود حقایق والای آسمان معرفت، مگر در مواردی خاص و برای اشخاص ویژه، قدری جای تأمل دارد. در این مقاله کوشیده شده است تا نقش موسیقی در سیر و سلوک و شهود عرفانی مورد بررسی قرار گیرد.
۲۰.

نقد روش شناسی نظریه علمای ابراربا تأکید برکتاب مکتب در فرآیند تکامل

نویسنده:
منبع: اندیشه نوین دینی سال نهم بهار ۱۳۹۲ شماره ۳۲

کلید واژه ها: روش شناسیعصمتغلوتفویضعلم غیبولایت تکوینیعلمای ابرار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۳ تعداد دانلود : ۴۲۵
پژوهش حاضر، از طریق بررسی روش شناسی نظریه علمای ابرار در کتاب مکتب در فرآیند تکامل، به نقد آن پرداخته است. ابتدا با بررسی دقیق مباحث این کتاب و شیوه ارجاع و استدلالی که مؤلف در اثبات نظر خود به کار برده است، تبیینی از روش پژوهش ایشان ارائه و سپس اشکالات روش ایشان بررسی میشود. مؤلف این کتاب در روش تحقیق خود دچار برخی اشکالات کلّی است که مختص به علم خاصی نیست؛ ازجمله: عدم ذکر مستند در برخی مباحث مهم، تحلیل غیرروش مند، مغالطه در استفاده از منابع، کاربرد معیار غیرمعتبر و عدم تمایز بین اعتقادات امامان و برخی از عوام شیعه. علاوه بر آن، اشکالاتی در روش شناسی کلامی، حدیثی، تاریخی و رجالی این نظریه مشهود است. بنابراین روش شناسی این نظریه براساس روش متداول در هرکدام از علوم مذکور بررسی و اشکالات آن تبیین شده است. نتیجه آنکه، این نظریه ازجهت روش تحقیق دچار اشکال است و برآیند درستی به دنبال ندارد.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان