درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۷٬۳۶۱ تا ۱۷٬۳۸۰ مورد از کل ۷۳٬۵۱۴ مورد.
۱۷۳۶۱.

بررسی انتقادی تأثیر نظریه رفتارگرایی بر ارکان علوم انسانی (با تأکید بر روانشناسی)

نویسنده:
منبع: عیار پژوهش در علوم انسانی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۱۶) 81-94

کلید واژه ها: رفتارگرایی علوم انسانی موضوع علوم انسانی غایت علوم انسانی مسائل علوم انسانی روش علوم انسانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۲ تعداد دانلود : ۲۴۶
این مقاله ضمن تعریف رفتار گرایی به بررسی اجما لی، تأثیراتی که این نظریه بر ارکان علوم انسانی، یعنی موضوع، غایت، مسائل و روش علوم انسانی به خصوص روانشناسی داشته است و نیز به بررسی انتقادی این تأثیرات از منظر علوم انسانی اسلامی می پردازد. این گونه بررسی ها برای ساخت علوم انسانی اسلامی ضروری به نظر می رسد؛ زیرا باید نظریه های رقیب را شناخت و لوازم آن را بررسی کرد تا نظریه علوم انسانی اسلامی، کاملاً روشن و متمایز شود. روش این پژوهش عقلی است. دستاورد های مهمی که این نظریه داشته، این است که بر طبق رفتارگرایی، موضوع، غایت و مسائلی که برای علوم انسانی در نظر گرفته می شود، کاملاً مادی اند و روش تجربی هم، تنها روش بحث در علوم انسانی بر طبق رفتار گرایی است. این نتایج از منظر علوم انسانی اسلامی مردودند.
۱۷۳۶۳.

«قِدَم و وحدت نفس» از منظر حکیم محمّدصادق اردستانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حکمت معاصر سال هشتم بهار ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۲۳) 1-27

کلید واژه ها: ابن سینا اردستانی قِدم نفس حدوث جعل الحکمة الصادقیة

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۴ تعداد دانلود : ۳۹۸
ابن سینا نفس را «روحانیة الحدوث و البقاء» و ملاصدرا آن را «جسمانیة الحدوث و روحانیة البقاء» می داند. ملا محمّدصادق اردستانی در الحکمة الصادقیة ، معتقد است که حدوث نفس نه با تجرّد آن سازگار است و نه با بقای آن. وی قائل به قدم و وحدت نفس شده است. از دیدگاه ابن سینا و حکمای دیگر، قول به «قدم و وحدت نفس» با دو محذور اساسی مواجه است: 1- اگر نفس بعد از تعلّق به بدن متکثّر نشده باشد، می بایست همه انسان ها در همه صفات یکسان می بودند؛ 2- اگر نفس بعد از تعلّق به بدن متکثّر شده باشد، امر مجرّد، به نحو بالقوّه و بالفعل انقسام می پذیرد. حکیم اردستانی در الحکمة الصادقیة ، مدّعای خود را به گونه ای تبیین کرده که با دو محذور یادشده مواجه نشود. در این نوشتار، با بهره گیری از آثار فلسفی اردستانی، دیدگاه وی در باب نفس، تبیین شده است.
۱۷۳۶۴.

وامداری سهروردی به ابن سینا در منطق تعریف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حکمت معاصر سال هشتم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۲۴) 73-86

کلید واژه ها: تعریف حد رسم اشراقی مشائی سهروردی ابن سینا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۸ تعداد دانلود : ۴۵۰
آیا نقدهای سهروردی بر نظریه مشائیِ تعریف، و تأسیس نظریه اشراقیِ تعریف به دست او، یک واگرایی تند و تیز از منطق تعریف ابن سیناست؟ پاسخ ضیائی و والبریج مثبت است؛ پاسخ این جستار، اما، منفی ست. سهروردی در حکمة الإشراق سه نقد اساسی بر نظریه حدّ تامّ دارد، که برخی از آن ها به حد ناقص و رسم نیز قابل تعمیم است: (1) مغایرت با کاربرد متعارف زبان؛ (2) شناخت ناپذیری فصول حقیقی؛ (3) احتمالِ همیشگیِ غفلت از یک یا چند ذاتی. رگه های پررنگی از این هر سه نقد را می توان در رسالة الحدود و التعلیقاتِ ابن سینا، همراه با دو نقد دیگر، پی جُست: (4) احتمال همیشگی اخذ لازم به جای ذاتی؛ و (5) احتمال همیشگی اخذ جنس بعید به جای جنس قریب. سهروردی تنها تعریفِ ممکن را تعریف ماهیت از راه ترکیب اعراض عامّی می داند که جملگی با هم به آن ماهیت اختصاص دارند؛ مشروط بر این که تعریف در داد و ستدی معرفت شناختی میان تعریف گر و تعریف جو، و بر پایه علم حضوری و تواتر پیش رود. این نظریه نیز امتداد خطّی است که ابن سینا در التعلیقات و الإشارات رسم کرده است. بنابراین، منطق تعریف سهروردی مکمّل منطق تعریف ابن سینا است.
۱۷۳۶۵.

بررسی و نقد دیدگاه دکتر نصر در باب معماری اسلامی و ویژگی های آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حکمت معاصر سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۳ (پیاپی ۲۵) 91-110

کلید واژه ها: سیدحسین نصر سنت سنت گرایی معماری اسلامی اسلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۴۱ تعداد دانلود : ۴۴۲
سنت آن طریقی است که شاکله بخش امور زندگی می گردد و زمانی که جایگزینی غیرخودی بیابد باید نام غیرخودی نیز برآن نهاد. معماری مهم ترین جنبه ای است که خودی بودن آن اَهم بر تمامی موضوعات زندگی بشر است. رابطه ای که سنت با معماری اسلامی دارد همچون رابطه علت و معلول است که بدون حضور سنت دیگر نام نیز تشخص حضور ندارد. در این نوشتار نگارنده با دیدی بی طرفانه براساس نظرات دکتر نصر به عنوان متفکری در عصر حاضر که تمامی نگاه خود را معطوف به این امور نهاده است، تلاش دارد معنای اساسی سنت را در باب ویژگی شناسی و تعریف اساسی معماری اسلامی براساس روشی تحلیلی-استنباطی به دست آورد. معماری اسلامی امری فراموش شده در بین بناهای موزه ای نیست، امری است که در هر زمان انجام شدنی می باشد اما با همراهی ویژگی ها و الحاقاتی که اساس آن را به همراه دارند.
۱۷۳۶۶.

حقوق متقابل مردم و حاکم در حکومت اسلامی (از دیدگاه نهج البلاغه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: pure life, Volume ۴, Issue ۹, Spring ۲۰۱۷ 127 - 151

کلید واژه ها: حکومت اسلامی حقوق متقابل مردم حاکم امام علی (ع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۲۲ تعداد دانلود : ۵۶۴
در حکومت اسلامی، قوانین حاکم بر اساس مبانی دینی و الهی ترسیم می شود؛ لذا انتظار از چنین جامعه ای، رفتارهای دین مدارانه است؛ از همین رو، توقع از حاکمان این حکومت این است، که رفتارهای خود را با دیگران- اعم از مخالف و موافق- بر اساس دستورات دینی استوار گردانند؛ به همین ترتیب از مردم نیز انتظار می رود روابط خود را با حکومت، بر اساس روابط دینی تنظیم نمایند. از طرف دیگر، از مهم ترین حقوق حاکم بر مردم، اطاعت از دستورات او، حمایت از او و داشتن رفتار خیرخواهانه نسبت به حکومت و حاکم است. در اندیشه سیاسی امام علی علیه السلام رابطه حقوقی مردم و حکومت رابطه ای دوجانبه و متقابل- و به دور از هر گونه تبعیض و دوگانگی- است؛ چه اینکه اگر حقی هست در هر دو سوی این رابطه وجود دارد؛ به نحوی که هر دو طرف ملزم به رعایت آن هستند. در این پژوهش تلاش می شود به بررسی حقوق متقابل مردم و حاکم در دین اسلام- مطابق با آموزه های محموعه ارزشمند نهج البلاغه- پرداخته شود.
۱۷۳۶۷.

Future Studies of Religious Education based on Virtual Learning(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: pure life, Volume ۴, Issue ۱۱, Autumn ۲۰۱۷ 55 - 83

کلید واژه ها: religious education Virtual Learning Future studies

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۳ تعداد دانلود : ۱۷۳
A detailed analysis of current trends in virtual learning that can be applied for future studies of religious education and sharing results of introducing a new concept of virtual E-learning in Shia Islamic Education. A detailed study and analysis of latest trends in virtual Learning being applied in different educational sectors that is yielding great benefits for educating young generation. Also share the outcome of applying these new virtual learning trends and techniques used in introducing a new concept of E-learning in Shia Islamic Education Platform by the name of ‘KAZ Online School’. The results will be based on quantitative statistical analysis based on behaviours and adaptive trends of more than 200 subscribers/learner’s of KAZ Online School. Virtual learning can help us to propagate the Islamic education across the globe to even remote areas and unlock new arenas for both preaching the true Islamic concepts within Islamic community and inter-faith dialogue. For this we need to understand the reaping benefits of latest developments and technologies being used in virtual learning space by different educational sectors. And then apply this to our current Islamic Education methodologies. This detail study and analysis will help to understand the future trends that are required to be adapted to attract and inspire future generations towards great treasure of Islamic education and values through virtual learning.
۱۷۳۶۸.

گذری اجمالی بر احوال و اندیشه های ابوالعلاء معری

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۲۸ مهر و آبان ۱۳۹۶ شماره ۴ (پیاپی ۱۶۶) 11 - 22

کلید واژه ها: ابوالعاء معری مندرجات معجم الادباء یاقوت حموی تاریخ الادب العربی طه حسین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۹ تعداد دانلود : ۴۱۲
نویسنده در نوشتار حاضر بر اساس مندرجات معجم الادباء یاقوت حموی و نیز جلد سوم من تاریخ الادب العربی طه حسین، گذری اجمالی بر احوال و اندیشه های ابوالعاء معری دارد.
۱۷۳۶۹.

طراحی شاخص ترکیبی بانکداری اسلامی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اقتصاد اسلامی سال هفدهم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۶۸

کلید واژه ها: روش دلفی ویژگی های بانکداری اسلامی شاخص ترکیبی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی اقتصاد اقتصاد اسلامی اقتصاد کلان و اقتصاد پولی،مالی ،اقتصاد توسعه نهاد ها و خدمات مالی،بانکداری
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه فقه اقتصادی مسائل پولی و بانکی(ربا، تورم)
تعداد بازدید : ۹۰۱ تعداد دانلود : ۸۳۱
ارزیابی درباره فرازوفرود بانکداری اسلامی یا بررسی تأثیر سیاست ها بر بهبود یا کاهش کارایی بانکداری اسلامی ، نیازمند معرفی شاخص بانکداری اسلامی است. هدف این مقاله طراحی و معرفی شاخص ترکیبی جدیدی برای بانکداری اسلامی می باشد؛ هدفی که می تواند وضعیت بانکداری اسلامی را در نظام بانکی ایران به خوبی رصد نماید. برای این امر ابتدا شاخه های بانکداری اسلامی در دو گروه شاخه های شرعی و شاخه های اقتصادی با مطالعه منابع مربوطه، شناسایی و تعیین شد. در مرحله بعد، با بررسی های به عمل آمده در خصوص هر یک از شاخه های بانکداری اسلامی مجموعاً 48 نماگر معرفی گردید. سپس با تکیه بر روش دلفی دومرحله ای نخبگان، وزن دهی ابعاد نماگر شناسایی شده که نتایج، گویای آن است که طبق نظر خبرگان رشته، به ترتیب شاخه های حذف ربا با وزن 0.127، عدالت اقتصادی با وزن 0.115 و رعایت اخلاق اسلامی با وزن 0.108 از عدد واحد، از بیشترین اهمیت برخوردارند. سرانجام، هدف و نتیجه اصلی این پژوهش از طریق میانگین وزنی شاخه های بانکداری اسلامی طرحی از شاخص ترکیبی بانکداری اسلامی را به دست می دهد.
۱۷۳۷۰.

معناشناسی «اضلال الهی» در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۱۰)

کلید واژه ها: معناشناسی قرآن کریم روابط جانشینی روابط هم نشینی اضلال الهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۶۱ تعداد دانلود : ۹۲۴
مفهوم «ضلالت»، یکی از کلیدی ترین مفاهیم قرآنی است؛ به گونه ای که اغلب مفاهیم کلیدی قرآن به طور مستقیم یا غیرمستقیم در دو حوزه معناشناسی هدایت و ضلالت دسته بندی می شوند. میدان معناشناسی (هدایت - اضلال) نیز همچون تمامی مفاهیم کلیدی قران کریم حول محور «الله» در جریان است؛ به گونه ای که ضلالت حقیقی تنها زمانی محقق می شود که با «اضلال الهی» همراه گردد. این پژوهش در راستای کشف لایه های معنایی مفهوم «اضلال الهی» در قرآن و با هدف تبیین پیوستگی معارف قرآنی تدوین شده و با استفاده از روش نوین معناشناسی به تبیین مفهوم «اضلال الهی» و کشف حوزه های معنایی مرتبط با آن پرداخته است. با بررسی 32 آیه ای که در آن اضلال به خداوند اسناد داده شده است، با رویکرد هم زمانی و استخراج مفاهیم هم نشین و جانشین، این نتیجه حاصل شد که مفهوم «هدایت» در تقابل معنایی با این مفهوم قرار دارد و «اضلال الهی» به معنای تصرف در دستگاه های ادراکی انسان (سمع، بصر و قلب) گریبان گیر کسانی خواهد شد که از هدایت اولیه الهی رویگردان شده و با ویژگی هایی چون کفر، ظلم، فسق، نفاق و اسراف خود را مستحق اضلال الهی گردانده اند. مفاهیمی چون ازاغة، طبع، ختم، کر و کور کردن، دگرگون کردن، زیادکردن بیماری قلب و رویگردان کردن، جانشین مفهوم اضلال در ارتباط با خداوند به شمار می آیند. از آنجا که هدایت تنها از جانب خداوند متعال است، فرد با فراهم کردن اسباب «اضلال الهی»، خود را از هر نوع هدایت گر و ولی و یاوری محروم می کند و هرگز راهی به سوی هدایت نخواهد یافت.
۱۷۳۷۱.

تبیین قرآنی - عرفانی احدیت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: الهیات تطبیقی سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱۷

کلید واژه ها: احد الله صمد واحد نسبت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۱ تعداد دانلود : ۶۰۱
احدیت، قله توحید است که سوره توحید این مرتبه را گزارش می کند؛ آن هم در ظاهری سهل و ممتنع و ساختاری سلبی که از معرفی های اثباتی معمول، متفاوت است. در نوشتار حاضر با روش معناشناختی (واژه شناختی، روابط هم نشینی، جانشینی و سیاق) و تحلیل روایات و تفاسیر، مفهوم قرآنی احد، واکاوی و سپس با احدیت عرفانی، مقایسه و موازنه و درنهایت، فضای ادراکی آن به تصویر کشیده شده است. توصیفات سلبی از احدیت به شناخت پذیر نبودن آن اشاره دارند. خدایی که در وهم و اندیشه و وصف بیاید، نه خدای مطلق که خدای مخلوق در اعتقاد است. همچنین اوصاف سلبی از نسبت بسیار نزدیک ذات با موجوات حکایت دارد؛ نسبتی که حتی تعبیر نزدیک نیز برای آن نارسا است و جایی برای غیریت و استقلال باقی نمی گذارد؛ چنانکه عارفان وحدت وجودی با نظریه تجلی، از راز عینیت حق و خلق پرده برداشته اند. احدیت در یگانگی ادراک می شود. این یگانگی با تجلیات محبوبی و فنای محب از محبی و ورود او در محبوبی حاصل می شود. به نوعی انسان تبدل وجودی می یابد و خدا در انسان  فردیت می یابد (قرب نوافل) و او در خدا فانی (قرب فرائض) و با خدا یگانه می شود.
۱۷۳۷۲.

کارکردشناسی خیال در فرآیند «غایت اندیشی» و «غایت گزینی» در مبادی صدور فعل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حکمت معاصر سال هشتم بهار ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۲۳) 91-111

کلید واژه ها: صدرالمتالهین نفس شناسی قوه خیال رفتار هدف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۱ تعداد دانلود : ۳۶۱
«اندیشیدن به غایت»، «سنجش بین غایات احتمالی» و «گزینش نهایی غایت و هدف مطلوب»، اولین مرحله -مرحله شناخت- از مراحل صدور فعل نزد فیلسوفان مسلمان در تحلیل فلسفه عمل است. تحلیل های ناظر به شناخت غایت و هدف گزینی در این مرحله، از سنخ مباحث شناخت شناسی بوده و از این رو متاثّر از قوای ادراکی انسان و به خصوص قوّه خیال و تاثیر آن بر مبادی علمی صدور فعل است. مسأله اصلی این جستار، شناخت جایگاه، کارکرد و چگونگی تاثیرگزاری خیال در شناخت و انتخاب غایات (اهداف) است. ره یافت به دست آمده بیان گر تاثیرگزاری مؤثر و گسترده قوّه خیال بر«شناخت انسان از خود» و «انتخاب اهداف بر پایه آن» است. انگیزه و اراده به سوی رفتار یا عملی خاص نیز، مبتنی بر احساس نیاز و کمال جویی فاعل است که خود، در پرتو تصویرسازی های خیال از فاعل و اشیای پیرامونی وی شکل می گیرد. به شکلی که اهداف و انگیزه های رفتاری، متعلّق به تصویرهای تخیّلی انسان است و نه حقایق خارجی.
۱۷۳۷۳.

کتاب شناسی قرآن و علوم طبیعی

نویسنده:
منبع: پژوهش های میان رشته ای قرآن کریم سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۱۶)

کلید واژه ها: کتاب شناسی قرآن علوم طبیعی قرآن و علم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰ تعداد دانلود : ۶۴
از آنجایی که در جهت انجام پژوهش ها شناخت منابع برای محققان امری ضروری است؛ لذا کتاب شناسی کتاب هایی که به تازگی نشر یافته اند اهمیت دارد واز جمله حیطه هایی که به کمک کتاب شناسی در آن می توان به عرصه تحقیقات ورود پیدا کرد حیطه قرآن و علوم طبیعی است؛ یکی از راهکار های دریافت اطلاعات صحیح در این حوزه شناخت منابع و بررسی نظریات نویسندگان در این کتاب ها است. ازهمین روی نگاه اجمالی به کتب منتشره در این حوزه هدف تحقیق نویسندگان است. سؤال محقق، تعداد کتب منتشره در حوزه قرآن و علوم طبیعی است که به نظر می رسد حدود 406 کتاب در حوزه های گوناگون قرآن و علوم طبیعی انتشار پیدا کرده است. روش جمع آوری منابع بر اساس مطالعات یک تیم کتابداری بوده است و هدف از نگارش این مقاله آشنایی محققان با منابع پیرامون قرآن و علوم طبیعی است. نتیجه این تحقیق پرهیز از انجام تحقیق های تکراری و غنی تر شدن نگارش های آینده است.
۱۷۳۷۴.

مبانی کلامی نظام اصلاح اجتماعی معصومان (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آینه معرفت سال هفدهم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۵۳ 67 - 92
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶ تعداد دانلود : ۷۶
اصلاح اجتماعی، به طور کلی، دگرگون ساختن جامعه در جهت مطلوب و بهبود وضع جامعه است. پیشوایان معصوم ضمن شناخت بُعد اجتماعی انسان و ترغیب مؤمنان به جمع گرایی، به آسیب های اجتماعی و اصلاح آن ها نیز توجه داشته اند. اصلاح گری معصومان در ساحت اجتماع، نظام مند بوده و در چهار بخش هدف گزاری، موضوع، برنامه و مجری اصلاح اجتماعی سامان می یابد. پژوهش حاضر، با تحلیل آموزه های دین، مهم ترین مبانی کلامی متناسب با هر یک از اجزای نظام اصلاح اجتماعی معصومان را ارائه می دهد.بر پایه یافته های تحقیق، مبانی کلامی مرتبط با هدف گزاری اصلاح اجتماعی، عبارتند از توحیدمحوری در تمامی حرکت ها و باور به معاد و نظام جزا و پاداش اخروی. مبانی مربوط به موضوع و سوژه اصلاح اجتماعی، به ویژگی های انسان از جمله اصالت و تکامل پذیری روح می پردازد. جامعیت و جاودانگی دین نیز از مبانی کلامی مرتبط با برنامه و قانون اصلاح اجتماعی به شمار می رود. آخرین گروه نیز مبانی مربوط به راهبر برنامه اصلاح اجتماعی است. نبی و امام به عنوان مجریان نقشه اصلاحی ، لزوماً دارای عصمت اند، پیوند ناگسستنی با وحی دارند، داناترینِ مردمان اند نسبت به صلاح و فساد جامعه و آگاه ترین اند در شناخت روش ها و راهکارهای اصلاح. نتایج این پژوهش به شرط توفیق در استقرا و تحلیل، در پژوهش های کلامی و سیره پژوهی قابل بهره برداری خواهد بود.
۱۷۳۷۵.

میزان سیاق درتفسیرالمیزان (مطالعه موردی سوره بقره)

نویسنده:
منبع: تفسیرپژوهی سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۷ 122 - 103

کلید واژه ها: نقش سیاق تفسیرالمیزان قرآن کریم سوره بقره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۲ تعداد دانلود : ۱۶۶
قاعده سیاق، قرارگرفتن خاص کلمات یک جمله یا جمله های مرتبط به یک موضوع در یک کلام است که در تعیین مراد و مقصود متکلم تأثیرگذار می باشد. این قاعده یکی از قرینه های مهم فهم کلام خداوند است که درترجمه وتفسیرقرآن کریم از قواعد مهم محسوب می گردد.این مقاله با روش توصیفى و تحلیلى، در پی بیان نقش قرینه سیاق در فهم کلام الهی از منظر علامه طباطبایی درترجمه وتفسیر سوره بقره از تفسیر المیزان، می باشد تا به این سوال پاسخ دهد که ایشان درترجمه وتفسیرسوره بقره درچه مواردی از قاعده سیاق استفاده کرده است؟ دستاورد حاصل از این پژوهش، مؤید این نکته است که علامه طباطبایی در تفسیر سوره بقره از قاعده سیاق در بیان معنای لغت، مشخص کردن مراد و مصداق آیات، ترکیب و نزدیک کردن معنای یک آیه به آیات دیگر، مشخص کردن مخاطب آیه، تایید احادیث و روایات معصومین، رد بعضی از تفاسیربعضی از مفسران و ترجیح قرائات اشاره کرد.
۱۷۳۷۶.

بایسته ها و نبایسته های عیب جویی و ستایش دیگران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و ششم مهر ۱۳۹۶ شماره ۲۳۸ «ویژه جامعه شناسی»

کلید واژه ها: ستایش از دیگران عیب جویی حسد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۵ تعداد دانلود : ۳۲۶
این مقاله به شرح کلام امیرمؤمنان علی علیه السلام در خصوص صفات شیعیان می پردازد. ازجملة این صفات، ستایش دیگران است. این فقره، به بایسته ها و نبایسته های ستایش و تمجید از دیگران می پردازد. اینکه آیا در اسلام، ستایش و تمجید دیگران، امری پسندیده و نیکوست یا ناپسند؟ پاسخ آن، بسته به شرایط و موارد دارد؛ یعنی چنان نیست که ستایش از هرکس، در هر جا، به هر شکل پسندیده باشد و یا کتمان صفات نیک دیگران و نستودن آنان ناپسند؛ بلکه گاهی ستایش و تمجید واجب، گاهی مستحب، و گاهی درمانگر برخی بیماری های اخلاقی مانند حسد و گاهی نیز حرام و نکوهیده است؛ گاهی در ازدواج و یا احراز پست و مقام سیاسی، در مقام مشورت غیبت و عیب جویی از دیگران واجب است. هرچند ستایش از دیگران و بیان فضایل آنان در نبودنشان فضیلت است، اما دربارة همة افراد این حکم یکسان نیست. اما همواره ستایش از مؤمن نیکو خصال، با هدف برانگیختن محبت مردم ارزشمند است. در داستان هابیل و قابیل و داستان حضرت یوسف در قرآن، نقش حسد بر برادران نمود و جلوه گر است؛ زیرا ستایش یکی، موجب حسد دیگران شده است. یکی از بهترین راه کارهای از بین بردن حسد، تمجید و ستایش کسی است که به او حسد می ورزد.
۱۷۳۷۷.

بررسی فقهی- تقنینی فساد اداری در ایران به عنوان یک واقعیت اجتماعی

نویسنده:
منبع: معارف فقه علوی سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۵ 87-100

کلید واژه ها: فساد اداری تخلف قانون واقعیت اجتماعی فقه امامیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۶ تعداد دانلود : ۴۷۶
فساد اداری که بخشی از فساد اجتماعی محسوب می شود در واقع آن دسته از اقدامات و فعالیّت های اشخاص ومأموران دولتی است که ناقض سلامت اداری می باشد که گاهی ممکن است با هدف تفسیر قوانین نیز رخ دهد. به عنوان پرسش اصلی این پژوهش می توان این سئوال را طرح کرد که قانون برای مقابله با فساد اداری به عنوان یک متغیر اجتماعی چگونه قانونی باید باشد و فقه بر اساس چه اصول ومنابعی می تواند پشتیبانی کننده این قانون باشد؟ هدف از نگارش مقاله حاضر نیز واکاوی این مطلب و رسیدن به چارچوبی مشخص و اندیشه ای صحیح در این باره است.یافته های این پژوهش نشان می دهد که قانون برای مقابله با فساد باید در تدوین شفاف و روشن، پیشگیری کننده در وقوع فساد، تأمین کننده نیازهای اعضای سازمان های نظارتی و رفع کننده محدودیت های آنها بوده و نیز توجه قوانین به واقعیت و واقع گرایی بوده تا دارای استواری و اطمینان بیشتری باشند. علاوه بر این ، مقنن در فرایند تدوین قوانین در زمینه فساد اداری به تحلیل های جامعه شناختی مجهز گردد،تقویت فرهنگ مشارکت جویی ، آگاهی مستمر مردم ، اراده قوی دست اندرکاران در اجرای این قوانین و نیزنقش علم به واقعیت مفاسد از جهت اخلاقی از مهم ترین راهکارها در این راستا می باشند. فقه نیزبه ویژه فقه امامیه با بهره گیری از منابعی همچون آیات و روایات بخصوص کلام امام علی (ع) در نهج البلاغه در باب مقابله با فساد کارگزاران نه تنها حامی قانون مبارزه با فساد اداری بوده بلکه در این عرصه پیشتاز می باشد.در این مقاله سعی شده است ضمن تبیین فقهی –تقنینی فساد اداری در ایران به عنوان یک واقعیت اجتماعی با روش تحلیل داده ها، با استفاده از منابع کتابخانه ای با تکیه بر آموزه های دینی به سئوال پژوهش پاسخ داده شود۔
۱۷۳۷۸.

گونه شناسی معجزات پیامبر(ص) در کتاب شرف النبی واعظ خرگوشی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای تاریخی سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۱۵)

کلید واژه ها: گونه شناسی دلائل نگاری معجزات النبی (ص) شرف النبی(ص) واعظ خرگوشی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه منابع و کلیات
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره‌ حضرت محمد(ص)
تعداد بازدید : ۱۲۳۴ تعداد دانلود : ۱۲۱۵
در اوایل سده سوم هجری استقلال دلائل نگاری که به معجزات پیامبر(ص) میپرداخت، از سیره نگاری نشان از تحول در نگارش سیره است. این جدایی زمانی اتفاق افتاد که نیاز جامعه به دریافت و فهم معجزات پیامبر(ص) افزونتر شد. به عبارتی برای شاخص نشان دادن شخصیت پیامبر(ص) از دیگران، دلائل نگاری با هدف نگارش احوال پیامبر (ص) به عنوان صاحب شریعت، اخلاق و معجزات ایشان به سرعت رواج یافت. کتاب شرف النبی با اختصاص به معجزات پیامبر(ص) در نیمه دوم سده چهارم هجری از مهمترین آثار مدون در این حوزه است. این اثر در مقایسه با دیگر کتابهای دلائل از حجم کمتر و نظم ویژه برخوردار است. در پژوهش حاضر بوسیله منطق اکتشافی و بهره گیری از روش های کمی و با روش برداشت محتوایی از معجزات مطرح شده در کتاب خرگوشی، طیفی ترسیم میشود تا فرایند تمرکز و پراکندگی حاکم بر تعداد وتنوع معجزات نشان داده شود. نتایج بررسی معجزات در کتاب خرگوشی، تمرکز روایات بر معجزات کرامتی کمالاتی را نشان میدهد. روایات معجزات تحدی طلبانه در پراکندگی بوده و  توجه به معجزات نفرینی مجازاتی و سپس گونه مبارزهای تحدی طلبانه  از کمترین درصد بسامد برخوردار است.
۱۷۳۷۹.

بررسی نگره نسبت دادن قیاس به ابن جنید(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: جستارهای فقهی و اصولی سال سوم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۸ 65 - 90

کلید واژه ها: ابن جنید قیاس آیت الله سیستانی تاریخ فقه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۲ تعداد دانلود : ۴۰۸
ابن جنید که نام او در برخی منابع در کنار ابن ابی عقیل با عنوان قدما آمده، یکی از فقیهانی است که گرچه آثار او به دست ما نرسیده، اما توسط متقدمان و متأخران به اعتقاد به قیاس متّصف شده است. گزارش های متأخران نیز بر اساس همان نقل های رایج متقدمان است. حال آنکه همگان او را از اجلّای فقیهان امامیه دانسته اند. یکی از فقیهانی که در عصر حاضر تلاش نموده تا رفتار وی را بررسی نماید، آیت الله سیستانی است. نگارندگان با محور قرار دادن آثار ایشان و با جستجو در کتبی مانند رجال کشّی که دربردارنده جریان شناسی اصحاب امامان و روش های استنباط میان آن هاست کوشیده اند تا ضمن معنا کردن قیاس، از جزمیّت این نسبت به ابن جنید بکاهند و مواردی که موجب توهّم قیاس می شود را بیان نمایند. نتیجه آنکه به هیچ رو نمی توان او را به طور قطع عمل کننده به قیاس به معنای امروزی آن دانست و این نگره به شدّت قابل تشکیک است.  
۱۷۳۸۰.

بررسی امکان تفسیر نهج البلاغه از رهگذر روش شناسی اسکینر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوی سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۱۵) 113-132

کلید واژه ها: نهج البلاغه هرمنوتیک متن مولف روش شناسی اسکینر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۲ تعداد دانلود : ۴۳۴
فرایند تفسیر متون کلاسیک با بهره گیری از روش های تفسیری مدرن مساله ای حائز اهمیت است که شایسته است بطور جدی از سوی متفکران علوم میان رشته ای، برای رسیدن به فهم بین الاذهانی (inter subjectivity) مد نظر قرار گیرد. با توجه به ضرورت نوآوری در بازخوانی سنت، موضوع این نوشتار بررسی اجمالی این نکته است که چگونه می توان مبانی هرمنوتیک روشی را با تاکید بر روش شناسی اسکینر می توان به مثابه رهیافتی نظری در خوانش تحلیلی-تفسیری نهج البلاغه بکار گرفت و از رهگذر آن به برخی نیات مولف پی برد؟ در پاسخ به این پرسش، ابتدا کلیات نظری در هرمنوتیک قصد گرایانه اسکینر را طرح کرده و سپس به نسبت سنجی این کلیات با فرازهایی از نهج البلاغه پرداخته ایم. برآمد نهایی از مقاله پیش رو ما را به این فرضیه می رساند که قواعد و الگوهای اصلی در مراحل پنج گانه هرمنوتیک اسکینر به شاخصه هایی می انجامد که امکان تفسیر معنایی از نهج البلاغه را میسر نموده و با غبارروبی از زمینه های زمانی، مکانی و استعاری این متن، اهداف اصلی حضرت امیر را از فحوای کلام ایشان آشکار می سازد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان