کارکردشناسی خیال در فرآیند «غایت اندیشی» و «غایت گزینی» در مبادی صدور فعل (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

«اندیشیدن به غایت»، «سنجش بین غایات احتمالی» و «گزینش نهایی غایت و هدف مطلوب»، اولین مرحله -مرحله شناخت- از مراحل صدور فعل نزد فیلسوفان مسلمان در تحلیل فلسفه عمل است. تحلیل های ناظر به شناخت غایت و هدف گزینی در این مرحله، از سنخ مباحث شناخت شناسی بوده و از این رو متاثّر از قوای ادراکی انسان و به خصوص قوّه خیال و تاثیر آن بر مبادی علمی صدور فعل است. مسأله اصلی این جستار، شناخت جایگاه، کارکرد و چگونگی تاثیرگزاری خیال در شناخت و انتخاب غایات (اهداف) است. ره یافت به دست آمده بیان گر تاثیرگزاری مؤثر و گسترده قوّه خیال بر«شناخت انسان از خود» و «انتخاب اهداف بر پایه آن» است. انگیزه و اراده به سوی رفتار یا عملی خاص نیز، مبتنی بر احساس نیاز و کمال جویی فاعل است که خود، در پرتو تصویرسازی های خیال از فاعل و اشیای پیرامونی وی شکل می گیرد. به شکلی که اهداف و انگیزه های رفتاری، متعلّق به تصویرهای تخیّلی انسان است و نه حقایق خارجی.