پژوهش های میان رشته ای قرآن کریم
پژوهش های میان رشته ای قرآن کریم سال هشتم بهار و تابستان 1396 شماره 1 (پیاپی 16)
مقالات
حوزه های تخصصی:
مداخله هایی مانند آیه های قرآن یا موسیقی ایرانی می توانند به عنوان منبعی برای تنظیم هیجان و بهبود دلبستگی مطرح شوند. پژوهش حاضر، با هدف بررسی اثربخشی آیه های قرآن و موسیقی بر مبنای گسیل الکتروفوتون در ارتباط با تغییرات جسمی انجام شد. جامعه آماری، شامل تمامی دوقلوهای همسان و ناهمسان در انجمن دوقلوها و چندقلوهای پارسی بود. نمونه گیری به شیوه تصادفی ساده انجام شد. ابتدا 500 نفر به صورت تصادفی و سپس، از بین آن ها تعداد 28 نفر با تشخیص شخصیت مرزی انتخاب شدند که به صورت تصادفی در دو گروه مداخله آیه های قرآن (14=1n) و موسیقی (14=2n) قرار گرفتند. ابزار پژوهش: مقیاس شخصیت مرزی، مقیاس عاطفه مثبت و عاطفه منفی، دستگاه تصویربرداری الکتروفوتون، کلمات هیجان و دلبستگی منفی بود. برای تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS-23 و روش های آماری آزمون t وابسته (t زوجی) و t اختلاف نمره های دو نمونه مستقل استفاده شد. طبق نتایج حاصل شده، تحریک زیرآستانه ای هیجان منفی و دلبستگی منفی به صورت معناداری در پس آزمون نسبت به پیش آزمون اثربخش بود. بین دو گروه آیه های قرآن و موسیقی، تفاوت معنادار وجود داشت. اثربخشی مداخله آیه های قرآن در مقایسه با موسیقی بر تنظیم گسیل الکتروفوتون بیشتر بود (05/0>p)؛ بر این اساس این نتیجه حاصل می شود که آیه های قرآن منجر به ایجاد نظم در پایین ترین سطوح جسمانی (الکترون ها و فوتون ها) می شوند و جنبه ای از اعجاز قرآن به وسیله مطالعه میان رشته ای مشخص می شود.
رابطه شناخت و هیجان در قرآن و روان شناسی
حوزه های تخصصی:
رابطه بین هیجان و شناخت موضوعی است که توجه محققان روان شناسی را در طول تاریخ این رشته به خود جلب کرده است. در حالی که نظریه های قدیم بر مجزا انگاشتن این دو حیطه تأکید کردند، نظریه های جدید شواهد زیاد و گسترده ای در ارتباط تنگاتنگ بین این دو حیطه ارائه کرده اند. هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه بین شناخت و هیجان در قرآن و روان شناسی است. پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که آیا از دیدگاه قرآن و روان شناسی بین شناخت و هیجان ارتباط وجود دارد و این ارتباط چگونه است؟ از روش توصیفی تحلیلی برای بررسی متن قرآن و متون روان شناسی استفاده شده و بر اساس نتایج به دست آمده از پژوهش های روان شناسی، هیجان ها و عواطف مختلفی مثل غم، شادی، خشم و اضطراب می تواند بر روی درک، قضاوت، استدلال، توجه، حافظه و تصمیم گیری افراد اثر بگذارد. از طرفی نوع قضاوت و ارزیابی افراد از محرک های محیطی می تواند نوع، شدت و تداوم هیجان را تعیین کند. همچنین از منظر قرآن، شناخت و هیجان رابطه ای دوطرفه و علّی بر روی یکدیگر داشته و جهت رفتار را تعیین می کنند. این یافته با نتایج به دست آمده از تحقیقات جدید در روان شناسی مطابقت دارد. تلویحات به دست آمده از نتایج در تفسیر آیات مرتبط با این دو مقوله، خودشناسی و تربیت دینی بحث شده است.
شناسایی و رتبه بندی حیطه های پژوهشی در حوزه مطالعات میان رشته ای قرآن و سلامت
حوزه های تخصصی:
مقاله حاضر با هدف شناسایی زمینه های پژوهشی در حوزه مطالعات میان رشته ای سلامت و علوم قرآنی تدوین شد. این پژوهش از نظر روش شناسی جزء روش های کیفی است که در آن با استفاده از مطالعات اسنادی و کتابخانه ای به بررسی موضوع مورد نظر پرداخته شد. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه منابع و اسنادی است که به حوزه سلامت و علوم و معارف قرآنی مرتبط بود. در این پژوهش از معیارهای اندازه گیری و وز ن دهی مستخرج از پژوهش نقی زاده و فیضی (1395) استفاده شد. نتایج این پژوهش حاکی از آن بود که در حوزه سلامت و در میان ابعاد مختلف آن، سلامت اجتماعی 85 امتیاز، سلامت روان 27/75 و سلامت جسمانی 09/46 امتیاز را به خود اختصاص داده اند؛ بنابراین اولویت پژوهش در حوزه سلامت، به طور کلی حوزه سلامت اجتماعی است، اما درصورتی که اگر بحث میان رشته ای قرآن و سلامت مدنظر باشد با توجه به آیات متعدد قرآن که به موضوع سلامت روان اختصاص دارد، حوزه روانی سلامت اهمیت پیدا می کند. این پژوهش هم چنین نشان داد که در حوزه علوم قرآن، بخش معارف قرآنی زمینه فعالیت بیشتری برای پژوهشگران و محققین فراهم می آورد.
مبانی معرفت شناختی مطالعات میان رشته ای قرآن کریم و روان شناسی
حوزه های تخصصی:
طرح مطالعات میان رشته ای قرآن کریم و روان شناسی زمینه نظری مناسبی برای تحول در علوم انسانی با رویکردی قرآن محور در جامعه اسلامی تلقی می شود. به خصوص که آموزه های قرآنی بر اساس رویکرد انسان شناسانه خاص قرآن، نقش اساسی در ادبیات روان شناسی دارد. هدف این مقاله که با روش توصیفی تحلیلی است، ارائه مبانی معرفت شناختی و ویژگی های مطالعات میان رشته ای قرآن کریم و روان شناسی است. یافته های تحقیق نشان می دهدکه مطالعات میان رشته ای قرآن کریم علاوه بر حواس پنج گانه و عقل، بر وحی و قلب تکیه داشته در حالی که روان شناسی متعارف با یک روش اثبات گرایانه فقط بر حس و تجربه تأکید دارد. همچنین نتایج به دست آمده نشان داد که مهمترین ویژگی های مطالعات میان رشته ای قرآنی نسبت به روان شناسی متعارف، جامعیت، توجه به مبداء و معاد، اتقان و خطاناپذیری، و دارا بودن ساختار جامع و تناسب میان تکوین و تشریع است. نوآوری این پژوهش، انجام مطالعه میان رشته ای قرآن کریم و روان شناسی بر اساس مبانی معرفت شناختی اسلامی است
واکاوی تحلیلی تعادل ساختاری تمییز در ترجمه فارسی حدّاد عادل از قرآن کریم (مطالعه موردپژوهش: سوره های اسراء و مریم)
حوزه های تخصصی:
ترجمه قرآن کریم به زبان فارسی یکی از چالش انگیزترین بخش های ترجمه است که رسالت آنتوسعه و ترویج فرهنگ قرآنی و انتقال آموزه ها و تعالیم وحیانی است. از اصول و ضرورت های اساسی هر ترجمه، علاوه بر انتقال و رساندن پیام و محتوای متن مبدأ قرآن کریم، تلاش برای برقراری ساختارهای نحوی- صرفی، معنایی- واژگانی، آوایی و بلاغی و ایجاد تعادل یا تشابه میان ساختارهای متفاوت زبان مبدأ قرآن کریم و مقصد زبان فارسی است؛ زیرا برخی نقش های نحوی زبان عربی در زبان فارسی ساختار مشابه نحویِ مشخصی ندارد. ازاین رو نیازمند برقراری ساختاری معادل یا مشابه در زبان فارسی هستند. این تعادل، به ویژه در مورد ترجمه قرآن کریم، اجتناب ناپذیر است تا جایی که ترجمه قرآن را علمی تر و منطقی تر می سازد. از مهم ترین ساختارهای زبانی که نقشی بنیادین در فرایند ترجمه و تحلیل های بین زبانی دارد، ساختار نحوی است. «تمییز» ازجمله نقش های نحوی است که ترجمه آن به سبب فقدان معادل ساختاری در زبان فارسی دقت خاصی می طلبد. از همین روی باید بر مبنای مشابه ساختاری -نه معادل ساختاری- در زبان فارسی معادل یابی شود. بی دقتی در برقراری این پیوند متعادل سبب بروز مشکلات و چالش هایی در حوزه ترجمه فارسی تمییز می شود. بر همین اساس، این مقاله ترجمه دکتر حدّاد عادل را مورد مداقّه و اعمال نظر قرار داده که نتایج حاصله حاکی از توفیق این مترجم در دستیابی به معادل هایی دقیق و نزدیک تر برای تمییز در زبان مقصد بوده است. بررسی ها نشان داد که ترجمه ایشان نسبت به بسیاری از ترجمه های معاصر موفق تر عمل کرده است تا جایی که بیشتر تمییزهای موجود در سوره های مریم و اسراء را به درستی ترجمه کرده اند.
کتاب شناسی قرآن و علوم طبیعی
حوزه های تخصصی:
از آنجایی که در جهت انجام پژوهش ها شناخت منابع برای محققان امری ضروری است؛ لذا کتاب شناسی کتاب هایی که به تازگی نشر یافته اند اهمیت دارد واز جمله حیطه هایی که به کمک کتاب شناسی در آن می توان به عرصه تحقیقات ورود پیدا کرد حیطه قرآن و علوم طبیعی است؛ یکی از راهکار های دریافت اطلاعات صحیح در این حوزه شناخت منابع و بررسی نظریات نویسندگان در این کتاب ها است. ازهمین روی نگاه اجمالی به کتب منتشره در این حوزه هدف تحقیق نویسندگان است. سؤال محقق، تعداد کتب منتشره در حوزه قرآن و علوم طبیعی است که به نظر می رسد حدود 406 کتاب در حوزه های گوناگون قرآن و علوم طبیعی انتشار پیدا کرده است. روش جمع آوری منابع بر اساس مطالعات یک تیم کتابداری بوده است و هدف از نگارش این مقاله آشنایی محققان با منابع پیرامون قرآن و علوم طبیعی است. نتیجه این تحقیق پرهیز از انجام تحقیق های تکراری و غنی تر شدن نگارش های آینده است.